Katalog

ABDULCANBAZ TURHAN SELÇUK ?üyük Jsturalar Şakir BALKI 33 Eeee gel de çfleden çıkma Derviş Bey' îmam nikâhıyla avrat daha alıp eve kapadım' Sen sovle Dervış Bey biraIm benım, başka yapacak ış mı kaldı kı' Gorsunlcr partımiİKtıdarı kuvvetlı mı degıl mı1' Vatan nvllet ıçın adımın sain yedı avratlı mebus Hıcran ve çıkmasmın sebebı hıkmetl du Haaa ne dıyecektım Derv'iş Bey kardeşım, ilm savcın da dumanı çıktı, değıl mı9 Daha ne yapalım' Hepınize mahsus selam ıle kelâm eylenm Imza, Mebus Hıcrant Mebus Hıcranl «Hepinize mahsus selâm ıle kelâm eylenm» erım bıtırdı bıtırmedı kahvemn içinde bır şamata koptu. Raıf tepınıp duruyordu Bırak ? şımdı sen selâm kelâm palavrasını, rt»di javcıvı ml yedın .. Savcının da dumanı çıktı ne bıçım soz, Hıcra3ey' Hodukoğlu Zubür'ün rengı atmıştı Çok ayıp ettın, çok, dedı Savcı sana ne etti kl adamı Jurdun apar topar ılden? Buyujs hata bu, buyuk rezâlet elık . Hıcranl Beyın baş yağcısı Ratıp fırt dıye soze gırdı Durun hele, canım. Bu ışte b*r vanlışlık olacak Sav cı s kım ne ettr. Savcıyı harcajan Molla Mustafa ve arkadaşdeğü mı kl? Ah o Camı Yaptırma Derneği? Ne gunlera iık\ Mebus Hıcranı hâlâ aval aval bakınıyordu kahvenin ıçınBır ara kem küm ettı. Sonra bağırmaya başladı. Hangı namussuz bana bu oyunu oynadı'. Gözlerını dlktı Dervış beyın uzenne Şaşkın şaşkın bakıiu Ne olup bıttığıni kestırır gıbı oldu Sayın arkadaşlar dedı, ben sıze nutuk sovleyecektım, a mektup mu okudum re neuzübıllâh canım Yahu arkalar aklım kanştı, ne dedım ben sızlere acep' Nutuk atmaı mı kı' Vallahı siz adamı delı edersmız delr Nutuksa uk Gelın arkadaşlar sıze bır nutuk atayım da bu ış de ada kapansın! Bin bana orospuluk ettı ya, haprlısı canım, zubülah Mebus olmak kolav 1 değıl, kolay olsaydı herkes 3us olurdu, ne gunlere kaldık" Hasan Basan Bev sevıncınden zıplıyordu odanın içinde. •npık de meydan savası kazanmış bır general gıb mutluydu. Zampık Zeynel Bak Hasan Basan dedı, bu Hlcranı bundan gayn iflah laz Bızım Dervış yedi adamı gun ortasında' Bır mektup ışı •urdu, yazdı bu Hıcranı ye durmadan, ışte adamı ne hale du•ü Gavn ağzınla kus yakalasa boş mu boş d Ağzında Amenkan sigarası odanın ortasında dolaşmaya ladı. Ne zaman boyle dolaşsa, hep bır hınlık duşUnurdu. Seslendı Kasan Bey'. Emrinıa Zeynel Beyl Hicıanî hapı yuttu., Yuttu, efendim' Gayrı harırlan «. Hay hay!. Ben bir Holding kuruvorum. BuvÜk ısabet olur beyefendi' Kılıfsan ışı tatlı gıttı Evet ne demelc elbette Çok kir ettik Bu yurfen idl a kârhane kaldı, efendım' Sız çok akılh adamsınız' Bır koy uç al Holding Sız buyuk bır sıyaset ve tıcaret adamısınız. Eksık olma Sız de beyefendı'. Hâla aralannda konuşujorlardı Guneş kurşunl bır sıs tabakası ardmda kırmızı bır tepsi n duru\ordu AKşam karanlığında dısan çıktılar. BİZ İKt PARA ETMEYİZ! GÜVENLİK ARAYANLAR... tMünasıp bır ış lu'federsenız çok makbule geçecektır » dıye bıter ış ıçın g»'enlerın getırdıklerı mek jplaı Sıkm tılı anlardır o anlar Karşınızda, sızı rahatsız ermentje çalışan, nefesını bıle k»s ı ellennı o nune bağlamış cı?n ınsanm u mudunu kırmaTiai ıçın re'e' vermeye raz'îini'iır. Cesaret e dıp gozunU7e ba^ ığı zaman nasıl bır sırat ıcooru^ıuıde olduğunu anlarsınız Ya oğrencıdır, oğ retımıne de\3m f'mr olanağı joktur, ya jvını gf f* rdırecektır herşey sızın k^rarmız' bağlı gı bıdır Kadınlar, yr • ar çocuklar sanki odava çırmışlerdır Hepsı onünuzde *ıze bakmaktadır «Evet» dersenız hepsı sevmecek, «hayır» deseiız hepsı üzulecektır Aklmızcıan kadro olmadığı, rasjoneı çalışma programları. ış veımın'n arttırılması ilkelen gelır g'çr gelır geçer Bu bır kışıve «e\et> de desenız, «havır» da deser.ız Turkı ye deki işsizlık sorunt büyüyen acı bır gerçek cımaja aevam eder Ankara'daki yonetıcılerın çozemeyecekleı bır scrundur bu Ankara daki vonetırıler ne zaman fılâncanın ışe gıme^ıvle deSıl de Türkıye'dekı ısl'hdam sorunuyla kokten ılgı pıımeje başlarsa o zaman cozıi'eb''ecek bır sorundur İŞSIZÎ.IK 1975 yılmda Turkiye'de planlama dıHyle «ışgucü fazlası», b:"reiı dılle «nşs«» sayısı 1 7bO 000'dır Ikı mılyona vakm ınsan, gundelık ekmek para«mı bulamamaktadır Bu m«anlara bazı hak lar elde edenler r haklannı art tırmak içın vaptiKİarı uğraş pek bır şey ılade etmçmektedır Bu insanlann ufraşı yarın ıçın degıl bugun ıçın, da^a ıyı bır gelecek ıçın degıl, bus;ün karmlarının doyması ıçmdır. Bır sosyal guvenul: konusunda işsizlık sorumınu neden mı ele aldık? Bu kışılerın hıçbır g^enlığı yok da ondan Bu ınsanlar bu iopliMiun bırejlen de ondan. Bu insanlardan, bu toplumda ekmeK yıyeB herkes (onımlu da indan Bu msanla rın ışledıklerı sa^ıar bıle, aslında bu toplumun suçu da ondan Bu ınsanlar guvenlığın her turun den voksunken, sosval nıtehkte bır gmenlıkten soz açüamaz da onaan Bozuk bır ekonomık düzenin kurbanlaridır bu ınsanlar Dur yadakı buyük eroek pazannda ışguçlerını satılığa çıkarmışlardır Olanak bulabılenler Almanyalara Hollandalara, daha bılmem nerelere gıtmışlerdır Dı gerleri büyük kentlere goçmuslerdır Koylerde geçımını sağlayamayanlar mevsımlık jşçi olurlar Işıne gore Çukurova'ya, Ege' ye gıder gelırler, gıder gelırler. Ne guzel anlatmıştır onları Fıkret Otyam, Yaşar Kemal ve dığer guçlü yazarlar. Koylusu, kentlısı, okumuşu, OKumamışı bır ışın derdındedır. Toprak der, reformunu bekler, m« f sım ışı der, mevsımını bekler, okulu bıtınr, kadro bekler, kadro bulur, adamını bekler. Bekler de bekler. Bır gun beklemeyecek ama Reformu da beklemeyecek, mevsımı de beklemejecek. kadroyu da beklemeyecek adamını da bekleme>ecek Anlayacak kı, bunların hepsı de kendısıdır. Hepsını kendısı yapacak, hepsını kendısı alacak. Evet, hıçbır guvenlıği yoktur bu insanlann Çunku, bızım guvenlık sıstemımız. bıreylerın parasal katküan ükesıne dayaltdır Çalışan ve kazananlar bır guvenlık sıstemıne gırerler Hastalıklannda Devlet hastanelerı vardır Ama, orada da güçlüklerı çoktur bu ınsanlann Yatak bulmaları sorundur, yatmalan sorundur, çıktıklannda gene ortadadırlar ılâç alamazlar Yaşlıhkta gelırlerı yoktur, sakatlıkla înceleme Fotoğraf Dr. Ara Erdal ATABEK GÜLER Sanajileşrae yapımu ç»jda? olmazsa modern bir sosjal güvenligı u^gula>abilir mi>ız? KAMU SEKTÖRÜNDE SİGORT*SIZ İŞÇİ SORINU ÎLE KARŞIL4ŞMIYORI.Z. BÜYtK VE StREKLt Ç4LIŞAN ÖZEL IŞLETMELERDE DE B l SORIN TA TOK, YA D\ BÜYÜK DEGÎL. *M* ÖZEL SEKTÖRIN KÜÇÜK VE D\GINIK İŞLETMELERtNDE. GEÇİCt tŞLERİNDE ÇAUSANLARDA SİGORTASIZ tŞÇİ SORLM; GEMŞ VE YAYGIN BİZ SOSYAL GÜVENLtK DtYE Y 4RINLARIN GtNI DÜŞÜNURKEN BLGtNt GÜVENLtK tÇİNDE OLM.4YAN İNSANLARIN S4YISI ARTMAKTADIR. SOSYAL GÜVENLİK H4KLARINDA YENİLÎKLER, GÜVENLtĞlN HER TÜRtNDEN YOKSl'N tNSANLARA BİR FANTEZt GİBİ GÖRIMHSE Ş4ŞMAYALIM *NKARAT»AKİ YÖNETldLER NE Z4MAN FtLANCANIN İŞE GİRMESİYLE DEGİL DE, TtRKİYEDEKİ İSTİHDAM SORUMtL* KÖKTEN İLGILEN'MEYE BAŞLARS4 O ZAMAN ÇÖZtLEBtLECEK BİR SORLV DUR IŞSİZLİK relım Sosval guvenlikte dar kola\ haklar mı herıcesın sosy gırennk hakkına kavuşması m Ikıncıyı gelın hep bırlıkte seç lım hep bırlıkte savunalım, h( bırlıkte destekleyel'm. Bu, h« kese duşen tanhsel bır soruml luktur Sosyal Sıgortalar Kurumunı Genel Kurullarında sureklı dı getınlen acı bır sorun vardır gortasız ışçıler Evet, çalıştıkl: halde sosyal guvenhkter joks kalan ışçıler Sosyal Sıgortal Kurumunun yaşı çeyrek yilzj a?mış, çok onemlı haklar da tırmış fakat çalıştıkları hal bu haklann hıçbınne ulaşarr mış ışçıler sorunu azalmamıs runu gorebilmek ve çozum y larını bulabılmek içın once I durum değerlendırmesı yapm gerekır Ancak, bur.u yapar ve etkenleri ortaya çıkararak runa dogru bır yaklaşım sag yabılırız. Once, sıgortasız ışçı sajısı ı dır, bunu anlayalım Devlet !• tıstık Ensütt:sü nün rakamları gore 1970 vılmda, Ücretle çi şanların toplamı 3 879 U29 d Bu rakamın içinde tarımcı, b vancı. ormancı, balıkçı ve a olarak sıgorta kapsamı dışıı kalanları ve Emeklı Sandıgı I lerını çıkaralım Genye kalan yı 2 414 785 oluyor Tanra ve ınan kesımınde ucretle çalış lar 464 244 kısı ve Emeklı Saı ğı ujelen 800 000 kışı. Şırc 1970 vılmda sıgortalı ışçi saj 1 313 500 olduguna gore, Ucre çalıştıgı halde ve sıgorta ka] mı ıçınâe yer alması gerekı halde sıgortalanmadan çali' savısı 1101285 olarak ortaya kıvor Banka ve sıgorta san lan üyelennı (yaklaşık ola 40 bın kışı) ve benzeri dun larda olanları, ortalama bır sap'a çıkardığımız zaman 1 bır mılyon kışının sıgortasız rak çalıştıgı kanısına varı ruz Bu, neden bojle oluyor1' Ça mavanlan ya da daha kolay duğu ıçın öncelıkle ele alu sanayl ısçılennden sonraya t kılan tanm ışçılermı lnceleı den sadece hızmet ve sanayı çılennı ele aldıgımız zaman c bovlesme sıgortasız bır kitlı reden karşılaşıyoruz' Buna, lardan berı kolay bır yanıt 1 ınmuştur' Sosyal Sıgortalar rumu denetım gorev mı iyi j mamaktadır îşverlerını veteri denetlememektedır Hattâ, durumun ısverenlerden jana netımlerle yakın ılışkısı bıle ı dır Onun ıçin de, bır yandan yal Sıgortalar Kurumu gelırl nı kaybederken, dıger yandan çıler de sosyal haklarını ka' mektedır Bu kolay yarıt vıl dan beri bu konuda surduru Elbette, bu eleştınlerde b v anlar vardır Sosval Sigort Kurumu daha etkılı ve hızlı ler bır denetım japab'lır A sorun «adece bu mudıır' tşte noktada konuvu sanavı!esm( vapısı bakımından ıncelemektı rar vardır. ÜCRETLE ÇALIŞANLARIN IVIESLEKLERiNE GORE DAÖILIMI: llmı ve teknık elernan serbest meslek Muteşebbıs, dırektor ve üst yonetıcı . Idarî Personel ve benzerı ça lısan Tıcaret \e satış personelı Şahsı hızmet ışlerınde çalışan Tarımcı hajvancı ormancı balıkçı avcı Tarım dışı sektorde çalışan sanatkar, işçı, ulaşım araçlannda çalışanlar Sıra ışçılerı, mesleksız ve bilınmeyen TOPLAM 454 34 .. 349 75 .. 435 464 587 278 143 862 554 244 1 463 578 601783 3 879 029 Bu Kaçıncı Valı boyle apar topar ilden gitmiştı? Valı Tosun Bey halım selım adamdı Pek etlıve stitiüye kamazdı Osmanlı donemınm valilerıne benzıyordu Otahk tam r.sma\ınca olan bıtenlere eğılmezdi. Particılere kavuk sall:gı gıbı partisizlere de yağ yakıyordu Ama ılde olan bıtenler onun da sabrını tüketmıştı Sikayet, iıvet Vali Tosun Bey, onun bunun sozlerıne inanıp Zamt ZejTiel ın ardına adam taktı. Hasan Basan'ın kansını ızt'imeye başladı Zeynele karşı olanlar, her Allahn gunü mesla ellerıni uğuşturuyorlardı «Ha vakalandı ha basıldı» diAradan günler geçınce gorduler kı Valı Tosun pılısını pıruıı toplayıp sessız sedasız ılden gıttı Valı Tosun'un boyle gıdışıne kımse akıl erdıremedl Eski bolculardan Selım şaşkm şaskur Yahu arkadaşlar, dıye konuştu, bu Vali Tosun Bey bın ıle gelelı ne kadar oldu kı'. Berıkı güldü Sen bu ışlere bumunu pek sokma dedi Büyük Zuma'nın zdıklarım okusana1 Bu Valı Tosun Beyın de gunalıi büyukuş ha tsmet Pasa'nın elını opmuş buraya Valı gelmeden once. zımkıler de dayatmışlar «Paşanın elını openı başımızda Valı arak gormek ıstemıyoruz1 » Şımdı anladın mı, Se.ım? Selım kızdı VaUahı bunlann hepsi yalan' Kım demı? bunlan' Bu ılı Tosun Bey kı Kaymakamlığında ılçes'ne Ismet Paşayı sokadığı ıç.n onu bızımkıler «Bızdendır dıje» Valı yapmışlar. ınım bızım adamlarmuz Ankara'da onun kımden yana olduınu bılmeden mı Tosun Beyı Valı yaptılar ha, yok canım, buı kımse jutmaz Bu ışın ıçmde bır bıt yenıgı var bana kalsa. ler senın dedıgın jıbı degü, değıl Bak bu ışın ıçjıden neler kacak (DEVAMI VAR) insanlann nğraşı, bueun içın, daha ivi bir selecek Için dcgU, bugun karınlarının dojması içindir , Ak Akçelerle Kara Günler rmı kendıleri tasırlar Ölumlerı, vaşamlan gıbı guçlüklen birlıkte geürır Az kaldı unutuyorduk, ışsızler ış kazasma uğramazlar, meslek hastalığma tutulmazlar. Belkı, toplumumuz bunu bir jarar sayar da belırtelim dedık. Sos>al guvenlikte bır plan ılkesı var. Öncelıkle sosyal guvenlık dıkey degıl yatay gelışe cektır Gene bır plan ılkesı var. Sosjal güvenlık, sosyal sıgorta ıle sosyal yardım yontemlennı bırlıkte kullanacaktık îkısı de doğru bu ılkelenn Bırıncısı, halk alanlara yenı haklar \ermeden once, hıç hak almayan lara varolan haklan da \erece ğız demek Ikıncısı, sosyal güvenlık hakkı yalnız çalışan ve kazananların değıl yasayan her kesın hakkıdır demek Ikısı de çok doğru, çok gerçekçı ılkeler. Hemen her sıyasal partının soz cusu de bu ilkelen pek beğenır. Sosval vardımın bır araç olaPartılen adına japtıklan konuş rak kullanılması sonusu ıse çok malarda bunlan «ehemmıyeüe» sımrlı bır ış L'retken olmavan belırtırler Ama, gelın gorun kı, bır jatırım savılır bu Gerekhıçbır partımız de hak saglamış sınme genış bır konu Bır jaşa gruplar yenı haklar ıstedığı za ının gıderlerı en az duzevde de man, «bu dıkey bır gelışmedır, olsa gemşleven bır sosjal vatı hanl once yatav gelıştırecektık rım A\rıca koklu bır çozum de bu ısı» demez, dıyemez Dıyemez. sajılmaz Sosval \aıdım çalışa çünkü, bunu soylemekle orgütlu mıvacak aurumda olanlar ıçn gruplan kırar, karşısına alır, kesın zorunluluktur Kımsesız ço sonra efend'm, karşı taral tnste, pııklar guvenlık dısmdakı vasder gordünüz, fılâncalar sızin Hlar, sakatlar ve hastalar ıçın hakkımzın karşısında, sıze ne karşıbksız vardım de\letın kededıler burada ne yaptılar'» sın gorevı Çalısabı'ecek durunı Bovle deyınce de o; hesabı ka da olanlara ıse vapılacak hız rıs.r falan fılan Bo^le bojle met so«^al \ardm vapmak deŞ'l güzelım «yatav gelişme» ılkesı ii bulmak'ır gıime gıder. «Dıkey gelışme»ye Şımdi bu vaz' di7isınde Turkıdevam E, ışsızlerm sendıkası ve'nın ıstmdam sorununa gıryok, demegı vok bırhgı yok ağ mek deaıl amacımi7 Bunu eko7i var, dılı yok, gazete • azmaz nom stlere planlamanlara sosradyo soylemez, televızyon gos val polıtiıca ve*kılılerıre bırakıtermez. voruz Bu konuda çok degerlı go ruşler çok degerli çalışmalar, çok değerlı onerıler var, konu>u görevlenmız sırasında ıncelerken bunlan gorduk Ama Ttırkıye vı yonetenlere ve vonetecek olanlara gördugumtız kadarıvla şunu belırtmevı gorev savanz Bu konuda en degerlı olan bulunacak ıştır tssizlık elderılmediğı sürece ışsızlığı ortadan kaldırmava vonelık bır ekonomik pol'tıka benımsenmedıgı surece, hıçbır sorunumuz umutlu bır çozüme vonelmış olmavacakMr Unutmavalım ki bız sosval guveılık dne varınlann gu'enlıgını ausunurken bugunku gu^ enıiıc ıç nde o\rrsa\ an insanlann savısı artnıaktadır Sosyal puvenlık haklarında yenıhkler suienlıgm her turünden voksun msanlara bır fantezı gıbı p,orunu"se şa^rravahm Bu noktada olsun du şunelım Açıkça, durustçe duşu Sigortasız işçi sorunı Yaptığımız çalısmalar go dı kı, sıgortasız ışçıler sadeo gortasız değıl avnı zamanda ı dıkalaşmanın da dışında kalı tadır ^ynca bu ışçilenn çt tığı işjerlen îş Kanunu hük lerının de dısında çalı^makta Bu gerçekler gostermektedir sorun sıgortasız işçı sorunu gıl sıgortanın da sendıkalaşı nın da Iş Kanunu hükümler de dışında bırakılmış isçıler nınudur Gene çalışmalanmı rasmda sorunun venni de tadık Kamu sektorunde sıgo si7 işçı sorunu\la karşılaşm ruz Buyuk \e sireklı çalı orel ısletmelerde de bu sorun VOK ya da büvuk degıl A ozel sektorun kuçuk ve dag ışletmelerınde geçıcı ışler çalışanlarda sıgortas'z ısçı sor (Devaraı 9. Sa>fa 3ARTH TiFFANY JONES DEMCME I5O MerCE MOL GiDEN BIBABAB&MN