Katalog

CUMHURİYET 22 Ocak 1975 Irmak: Kıta sahanlığımız Ege :; Denizinin ortasından geçmektedir,, M Gazeteciler Cemiyeti'nde Basın ilân Kurumu ile ilgili açıklamaları dinleyen Başbakan, «Bunda açık bir suiistimal görülüyor» dedi tstanbul Haber Serrisi îstanbul'dald lncelemelerinJ Bajbakan Irmak, gazete sahiple•ürdüren Başbakan Sadi Irmak, rinin kâğıt ve televizyon reklimdita üniversiteler, basın kuruluşlannın rekabeü ile ilgili şikâyetIATI ile 1. Ordu Karargahını ve lerıni dinlpmi», televizyon reklâm tstanbul Göğiis Cerrahisi Merkelannda bir sınırlamaya gidüip gi rini tiyaret etmiş, bu kuruluşlardılmıyeceği konusunda, gazete saU Ugilı sorunlar hakkında büjfi hipleri ve TRT yetküilerirun katı almıştır. lacakları bir ön toplantının yapıl tstanbul Üniversitesınde, tstan masını ıstemistir. bul Üniversitesi Senato üyelert Başbakan daha sonra Guzel Saile dekanlar, Teknik Ünlversite naüar Akademıstne giderek. Fave Bogaziçi Üniversitelerinin Uh anıü ile ilgili maketı ınceletemsücilerinin katıldıklan top mis, oradan Numune Hastanesi lantıda, Ege Denizinde sismik ile istanbul Göğüs Cerrahisi Meraraştırmalann devam edeceğini kezini de ziyaret ederek trenle tekrarlayan Başbakan Sadi IrAnkara'y» dönroüftür. mak, bu konudaki söylentilerin aksine hükümetin büyük bir arzu ile çalıştığını söylemif, .Kıta SRhanlığımız Ege Denizinin ortasmdan geçmektedir. Yunanistan Devleti yöneticilerinden Türkiye ile Atatürk devrindeki içbirligini yapmalannı arzuluyoruz. Ege De nizindeki haklanmızı künseye kaptınnayacagız» demiştir. Padişahların kişilikleri konusunda bilgi sağlayacak araştırma yapılıyor Gelecek kuşaklara ışık tutucu araştırmaiarın ilk sonuçları, en düzenli günlüğü Hl. Seiim'in bıraktığtnı ve padişah harcamalarını bile sınırlayan bazı tedbirler alındığını gösterıyor Röportaj: Talçın PEKŞEN Fotoğraflar: Tulay DrVİTÇÎOĞLU Hicrî takvime g5re, I Rebiülahır 1205 bugünün hesabına göre 8 aralık 17flO a rastlıyor. Soğuk bir cuma sünü olduğu anlaşılıvor Çünkü o gün ruma namazına gidecek olan III. Selim akla hayaie gelmeyecek kadar çok şey giymiş üzerine. Bii tün bunları o gün vazılmış bir ruznameden öğreniyoruz. Padisahın vataktan kalkışından. kah valtısına, frivinişine, traş oluşuna kadar bütün olaylar tek tek yazılmıs. Ruzname bugünkü deyımi ile günlük. Fakat padişahın kendlsi tarafından yazılıyor. Topkapı Sarayındaki arşiv çalışmaları, günlük yaşamının ayrıntılanna en çok ilgi gösteren padişahın III. Selim olduğunu gösteriyor. Çüı» kü »altanatının ilk gününden son gününe kadar en muntazam tutulmuş ruzname onunki. Diğerleri. ya olaylann önemine göre veya zaman zaman hız vermlşler bu lşe. Hepsinin ortak yanı pek muntazam olmayışlan. PADIŞAHLARIN KARAKTERLERi Topkapı Sarayı arşivindeki belgeler bu ve bunun gibl pek çok aynntıyı ve en önemlisi Osmanlı tmparatorluğunun kaderine hükmetmlş kişilerin karakterlerini ortaya çıkaracak. Fakat bu bilgileri bugün yaşayarv nesillerin ögrenmesl pek mümkün görülmüyor. Çünkü 1926 vılından bu yana. yani yak laşık yarım asırdan beri yapılan tasnif çalışmaları 23 binden fazla dosyanın ancak kronolojik bir sıraya getirilmesi için harcanmıs. Her dosyada sa yılan binleri bulan eski harflerle yazılımş belgpnin bulunduJu K'6X önüne alınırsa, bunlann tek tek yeni harflere çevrilip deSerlendirilmesi bu tempoyla bir kaç asırda halledile» bilecek bir iş gibi görünüyor. Topkapı arşivinde bulunan belgeler Padişah harcamalarını sınırlayıcı bazı tedbirler alındlğını gösteriyor. Yukarda III. Ahmet devrine ait Cebri hümayunlardan biri görülüyor. Topkapı Arşivinin en eski belgesi hicri 749 (MUâdi 1348) tarihini taşıyan Orhan Gazi'nin bir temlıknamesi EN ESKi VE EN YENi Topkapı Sarayı arşivinde bulunan en eski belge ile en yenisi arasında yaklaşık 6 asır bulunuyor. tlk belge hicri 74S (Miladî 1348) yılına ait Orhan Gazi'nin mülknamesi. Yani bir sahsa bagışladığı araziye ait belge. Ea yeni olanı ise Atatürktta) saltanatın ilgası kararının tebliğine dair Türkiye Büyük Millet Meclisi karan 19.11.1338 (1922) yılın da kaleme alınmtş karann altmda «Gazi M. Kemal» imzası okunuyor. Üniversitclerde yasa boşluğu Başbakan Irmak Üniversiteler yasa tasarısı konusuna değinerek, tasarı bir an önce kanunlaşmazsa eski yasa iptal edildiği için boşlukta kahnacağını belirtmiş. devamla, «Üniversiteler dünyanın her tarafında politikanın ön safında yer almaktadır. Ülkemizde bu kanun dalgalanmalan 40 yıldır sürüyor. Üniversitelerimizi zedelemeden bu kuruluşun bir mensubu olarak dalgalanmalara bir son verilsin derim» şeklinde konuşmuştur. Başbakan Irmak, devamla Ortadoğu Teknik Üniversitesi'nin yasa kapsamına alınmasına itiraz ettiğini, onların maddi zarara uğramalarım önleyecek bir formülle yasa kapsamı içinde tutulabileceklerini. özerkliğin ilmi rekabetin teşvik edilmesi yönün den yararlı olabileceğini, yasanın yumuşatılabilecegini, birkaç mad delik çerçeve yasalarla üniversitelere hareket serbestisinin tanınabilecegini bildirerek şöyle devam etmiştir: «Yeni kurulan üniversitelere hoca gidecek mi gitmeyecek mi? Buna karar verelim. Yeni üniversitelere hoca gönderemıyeceksek, milletin parasma çok yazık olur. Ögretim üyelerinin bu yerlere rağbet etmemesi can sıkıcıdır » Kültür Bakanı Neftçi eski eserlerin korunmasma ilişkin bir genelge yayımlad kuruluşlara bir genelge göndermiştir. Bakan genelgede suçu işleyenlerin eski eserleri korumakla görevli kişiler olması halinde cezarun iki kat hesaplanacagını belirtmiştir. 1710 sayılı EsM Eserler Tasasının uygulanmasına ilişkin genel gede yasa hükümleri hatırlatılarak özetle şöyle denilmiştir: «Taşmır ve taşınmaz eski eserleri yeniden bulanlar veya maiık olduklan veya işgal ettikleri ara zi içinde eski eser bulunduğunu bilenler veya varhgından haberdar olanlar en yakın müze veya mülki amire bildirmeye mecbur durlar. Böyle bir ihban alan veya biien mülki amirler de koruma yolunda tedbir almakla birlikte Bakanhğımıza 10 glin içinde bildirmekle yükümlüdürler. Eski eserleri, tarihl ve tabii amtlan bozmak, degiştirmek veys herhangi bir i?te kullanmak yasaktır. Bu hükümlere aykırı hare ket edenler, iki yıldan beş yıla kadar hapis ve S bin liradan 20 bin liraya kadar agır para ceza sına mahkum edilirler. Suçu ışleyenler eski eserlerin korunmasında görevli kişiler ise veriie cek ceza bir misll arttırılır.» ÖRTÜLÜ ÖDENEK Topkapı Sarayı arşivi hattı hümayunlar (padişahların kendi el yazılanvla ya^dığı belgeler). telhisler (Sadrazamın padişaha yaz dığı tezkereler), çeşitli vazışmalar, rrıznameler (günlükler). hazine sayım belgeleri. harcı hassa (örtülü ödenek) ve insaat defterlerinden oluşuyor. Bunlar arasmda en ilginçleri hattı hümayunlar, harcı hassa ve ruznameler. Belgelerin tek tek incelenmesine henüı başlanmadığı için bunlann içerikleri konusunda pek bilgi yok elimirde. Ancak bugünün diline «örtülü ödenek» diye çevirebüecegimia harcı bassalar bütün imparatorlugun sahibi diye bildiğimiz padişahların bile harcamalannm sınırlı oldufunu ve kendilerine belli bir miktar paranın aynldıSını ortaya çıkanyor. Bol bol ya> zılmıj hattı hümayun ve ruznamelerden padişahların sıhhat dururnlan. karakterleri. yakınlan ile ilişkileri ve belki de seks hayatlan bile ortaya çıkarılacak. Eski eserlerin korunmasını zedeleyici suçlann artması üzerv ne, eski eserleri korumayanlarırı 25 yıl hapis ve 5 ile 20 bin lira arası para cezasuıa çarptırılmasını öngören yasa hükumlerini ha tırlatan Kültür Bakanı Nermin Neftçi, valilikler ile diğer Ugili FATIH ANITI ON TASARISI MAKETİ DÜN SERGÎLENDI • Fatih'te Kaymakamlık binası önündekl yeşil sahaya konacağı belirtilen amt 75 metre çapında dairevî bir alaru kaplayacak Devlet Güze! Sanatlar Akademisi Heykel Bölümü ögretim üyelerinden Ali Teoman Germener (ALOŞ) tarafından hazırlanan Fatih Anıtı ön tasansı dün Akademi binasmda açılan bir ser gide ziyaretçilere gösterilmiştir. Basın İlân Kurumu eleştiriidi Daha sonra İstanbul Gazeteciler Cemiyetini ziyaret eden Bajbakan Sadi Irmak'tan, Cemiyet Başkanı Burhan Felek, basın mensuplarımn 20 yılda emekli olmalarını ve Basın İlân Kuruınunun çalışmalannın düzenlenmesini ve basın özgürlügünü enj;elleyen yasaların değiştirilmesini is temiştir. Cemiyet Başkam Burhan Pelck naylon kadrolarla ve sahte tirajlar gösterilerek resmî ılânlarla bazı kişilerin zengin edildıkjerini anlatmı?, Başbakan Sadi Irmak da «Bunda açık bir suiistimal görülüyor» demiştir. Toplantıda kıdem tazminatlarından kesilen vergilerin alınnıaması ve vergi sistemimizin ssbi: gelirliler aleyhine işleyen hüküm lerinin düzenlenmesi dileğinıie bulunulmuştur. Türkiye Gazete Sahipleri Sendikası jöneticileri ile de görüşen Belediye sanat galerilerinin cumartesi ve pazar gün leri de açık tutulması istendi Önceki gün, Belediye'ye bağlı Sanat Galerileri'nin cumartesi ve pazar günler; de açık tutulması için 36b sanatçı, aydın ve öğrencı nin imzasım taşıyan bir dilekçe, Belediye Başkanı Ahmet Isvan'a verilmiştir. Imzacıların arasında çoğunlukla Akademi Profesörleri ve ressamların yer aldığı dilekçeyi, tsvan'a, imzacüar adına, Grafîk sanatçısı ve Sinematek Derneği Başkanı Mengü Ertel ile Türkiye Yazarlar Sendikası Genel Sekreteri hikâyeci Adnan Özyalçıner vermiştir. Dilekçede galerilerin cumartesi, pazar açık kalmasının gerekçesi şöyle belirülmiştir: «Sanat ve kül türümüzün halkın desteği ile il gisiyle güçleneceği bir gerçek ol duğuna göre seyirciden yoksun bı rakılan sanat ve kültür olaylarının etkinliğinin azalıp ulusal görevini yerine getiremiyeceği açıkür.» DELi IBRAHiM ÖRNEGi K«ndi el yazısı ile en çok belge bırakan padişah Deli tbrahim. Arşiv yöneticilerine göre, bu yanlardan Sultan tbrahim'ln tam bir ruh hastası olduğu ortaya çıkıyormuş. Bu konu pek bilinmeyen bir şey defilse «le, dtfter padisahlarla ilgili pek çok bıünmeyen daha glin ışıgına çıkacak. Ancak, başta da belirttiğimiz gibi bımu bizden birkac nesil sonra yaşayanlar öğrenebilecek. KANUNSUZ YAPTIKLARI IDDİASI İLE GÖZALTINA ALINAN 84 KJŞİDEN 72'Sİ SERBEST BIRAKILDI Doğan KATIRCIOĞLU Viranşehir Olaylarını proresto amacıyla eumartesi günü Hüır:yet Meydanında düzenlenen \e izinsız olduğu bildirilerek poiıs tarafından göz yaşartıcı bomba ve copla dağıtılan mitingie ılsı li olarak gözaltına alınan 84 kişiden 72'si dün sabah polıs tarafından serbest bırakılmıştır îstanbul Valisi Namık Kemal Şentürk'ün İstanbul Sıkıyöneıım Komutanlığı 7 Numaralı bi:dirısine aykırı olduğu için da*:tı!dıgvnı bildirdigi mitingin sanıkları olarak gözaltına alınan 84 ki?i hakkında Siyasî Polis"in hazıriadığı soruşturma dosyası ör.eeki gün îstanbul Cumhurij'et Savcılıgı. bu savcılığa bağlı «Toplum Suçlan Bürosu», istanbul Sıkıyönetim Komutanlığı ile Istanbul Devlet Güvenlik Mahkemeleri Cumhuriyet Savcılıgmı dolaşmıştı. Bu nedenle. dafıtılan mitingin sanıkları yetkili merci beilı o! madığı için gözaltmda tutuldukla n Emniyet Müdürlüğü nezaretha nesi ile Birinci Şubede bekletii miş mahkeme huzuruna çıkarıiamamışlardı. istanbul Cumhuriyet Başsavcısi Osman Ateşoğlu bunun üzerine kendilerine iade edilen 84 kişi hakkmdaki dosyanın incelenmesi için beş savcı yardımcısını diln sabaha kaişı görevlendirmiştir. Dosya üzerinde inceleme yapan beş savcı yardımcısı Siyasi Polis'e 72 kişinin serbest bırakıîma sı zerektığinı oUdirerek bu sanılc ların isim listesini vermişlercîir. Cumhuriye* Savcılığınm bu emri uzeune Sijasi Polis Müdürü Adnan Kınay 72 miting sanığını s«r best bırakmıştır. Siyasî Polis ögrenci olan bu 13 samğı gözaltında tutmağa devam etmektedir. Yarışma 3 yıl önce açılmıştı 3 yıl önce Fatih Anıtı Derneği tarafından açılan yanşmada birinci olan Ali Teoman Germener, alçıdan hazırladığı Fatih Anıtı maketini davetlüere göstererek açıklamalarda oulunmustur. Fatih'te Kaymakamlık binası önünde bulunan yeşil sahaya konacağı belirtilen anıt 75 metre çapmda dairevi bir saha üzerinde kurulacaktır. Bu sahanın kenarlarında çemberi oluşturan aralıkh bloklar ile ortasında birbirinden ayn 3 dikit bulunmaktadır. Fatih Amtı'nın ön tasansını hazırlayan Ali verirken. Teoman Germener maket önünde ziyaretçilere bilgl (FotogTal: Tulay DİVÎTÇtOĞLU) lıştım. Proje üzerinde görülen ve anıtın etrafını çevreleyen bloklar ortaçağı ve bu çagın ağır duragan kitlelerini temsil etmektedir. Ortada bulunan 3 dikit Rönesansın çıkışım, ilerici hareketleri ve dir.amik öğeleri sembolize etmektedir.» Kaç liraya malolacağı belli değil Anıtın projesini hazırlayan Ali Teoman Germener bu konuda şu bilgileri vermiştir: «Anıtın henüz hangi maddeden yapılacagı kesinleşmiş değildir. Taş veya y2pay taş veya betonarme olabilir. Bu yüzden, kaç iiraya mal olacağı da belli değil Ben 2,5 yıl aralıksız süren çalışmam boyunca Fatih'in kendisinden ziyade o dönemi vermeye, destansı bir ifadeyi aramaya ça Arazi anlaşmazlığından 3 kişi öldürdük, 2 kişi yaralandı Dİ1ARBAKIR Mardin m Çiftlik köyünde arazi anlaşmazlı gı yüzünden çıkan silâhîı çatışmada, 3 kişi oldürülmüş, iki kişi ağır yaralanmıştır. Mardin Valisi Ergun Gökdeniz, silâhh çatışmanın bazı şahısların kendilerine ait olmayan arazilen işgal ederek ekmeye kalk maları yiizünden çıktıgını belirt miş ve «Arazinin sahipleriyle iş galciler araaında çVsan kavga kısa zamanda silâhh çatışmaya dönüşmüş.» demiştir. Öğrenildiğine göre, iki taraftan 20 kişi, karşıhlch ateş açmışlar ve yanm saat kadar çatışmışlardır. Bu sırada Osman Sümbül, Emine Onaç ve Hüseyin Baltacı adlı şahıslar vurularak ölmüşler. Hacı Onat ve Salih Baltacı adlı şahıslar ağır yaralanmışlardır. Silâhh çatıjmaya katılsnlardan ölü ve yaralılann cüşında kalan Sadık Öktem ve Ahmet öüleyman adlı sanıklar yakalanmış, dığerlerinin aranmasına başlanmıştır. Mardin Valısi Ergur. Gökdeniz, çiftlik köyünoe sıkı güvenllk tedbirleri alındıgım söylemiatir. taa) llkokul öğretmenleri arasında yarışma düzenlendi Köy Öğrenmenleri ile Haberleşme ve Yardımlaşma Derneği, halk muhayyelesinin ürünü olar. efsanelerimizi değerlendirmek ıçin bir «Efsane Derleme» yanşması düzenlemiştir. Sadece ilkokul öğretmenleri arasmda düzenlenen yarışnıaya gönderilecek eserlerde, Türk &anat ve kültürü ile halk sanatı kay naklanndan yararlanma ko^ulu aranmaktadır. Yanşmaya gönderilecek yazılann (en az bir daktilo sayfası) 31 mart 1975 günür.e kadar (Köy öğretmenleri ile Haberleşme ve Yardımlaşma Derne gı, tstiklâl Cad. Ankara İşhanı 99/508 Beyoglu • İstanbul) adresine gönderilmesi istenmekıedir. Ekim 1975'de açıklanacak sonuçlarda, birinciliği kazanan öğretmene 2000 lira ve bir koli kıtap, ikincillği kazanan ögretmene 150u lira ve bir koli kıtap. üçüncülüğu kazanan öğretmene de 1000 liia ve bir koli kitap armağan edilecektir. Ayrıoa mansiyon alan 12 eserin sahiplerine de birer jtoü kitap veriiecektır. Prof. Müfid Mansel toprağa verildi önceki gün bir kalp krizi soBajkent Ankara'da da, Batıda nucu ölen arkeoloğ Ord. Prof. olduğu gibi, cumartesi, pazar günDr. Arif Müfid Mansel'in cenaleri gaierilerin açık olduğu belirzesi. dün törenle toprağa veril j tilen dilekçe şöyle sona ermekte miştir. Üniversite ögretim üye j dir: «Galerilerin cumartesi ve pa zar günleri açık tutulmasıyle buleri ile yakınlarının katıldığı ceralarda çahşanlar haftalık tatil naze töreni sabah saat 09.30'da haklarını pazartesi veya salı günMansel'in uzun yıllar görev yapIsri kuHanabilmektedirler.» tığı Edebiyat Pakültesı avlusunAynca. sanat galerilerinin 13 da başlamıştır. Saygı duruşun20 arasında açık bırakılarak gedan sonra vapılan konu?malarda rek çaltsanlarm dinleneceği. geDekan Prof. Oktay Akşit, Prot. rekse halkın sanatla daha yakmJale înan. Prof. Tayyip Gökdan ilgilenme olanağına kavuşabüşrin. Prof. Vehbi Erâlp ile bir bileceği belirtilmiştir. ögrencisi Türk arkeoloii tarihinin önemli simalarından olan Mansel'in kişili£in! ve eserlerini K O N G RE anlatmışlardır. Daha sonra elier üzerinde Üniversite merkez Demeğimizin, çogunluk olmabinasına getirilen Mansel'in cedığından yapılamayan ılk topnazesi, burada katafalka konlantısı 29 ocak 1975 çarşamba muştur. Burada da eski rek saat 14.30'da Veled Çelebi Sok. törlerden Prof. Nazım TerziofNo: 35/A'da Sipahı Lokalı Fınlu bir konuşnıa ile Arif Müfid dıkzsde adresir.de yapılacaktır. Mansel'in bilim alanındaki öneGÜNDEM: Açıliş. Divan semini dile getirmiştir. Mansel 'in çimi. Mali durumun ıbrası, Adcenazes; daha sonra yıne eller res değişikligi. Tüzük defişiküzerinde Beyazıt Camiine getirilmiş ve öğle namazım izleyen ce liği, Seçimler, Kapanıs. naze namazmdan sonra KaracaÇANAKKALE YÜKSEK ahmet mezarlıgında toprağa veDKRNEGİ rılmistir. BASKANMftl tiutogral: Erdofcan KÖS£OĞLü; yet 544 VEFAT Erzincan eşrafından emekli ögretmen Bekir TÜNCER 2111975 saıı günü Hakkın rahmetine kavuşmuştur. Cenazesı 22.1.1975 günü Fatih Camiinden öğle namazuu nıüteakıp kaldınlacaktır. AtLESl Cumhuriyet: 545 BASSAĞLIGI DiLEĞi Türk Tarih Kurumu üyelerınden, yurdumuzun ve devrimizin büyük bilginı. ORDfNARYÜS PRUFLSÖR Dr. Arif Müfid ManseJ'in aramudan aynlma^ın'ian rtuvıılan acıvı paylaşan Türk Tarih Kurumu, O nu sajgı ile snar ve heptmiîe DassaSlıjı diler. TtiRK TARİH KIRLMD et: 543)