Katalog

İNGİLİZ GENEL KÜRMAYININ GİZLİ HARİTALARINA GÖRE İNGÎLTERE'NİN KIBRIS'TAKÎ ASKERÎ VARLIĞI: 2 ÜS, 29 TESÎS VE n EĞİTİM ALANL. AKROTtRl EGEMEN ÜS BÖLGESÎ DEKELİA EGEMEN ÜS BÖLGESt Türklerin hakları gaspedilirken Londra, garantörlüğünü unuttu Orhan KARAVELİ EOKA hareketinin Kıbnsta Ingıltere'ye en guç gıinleri yaşat öğı 1958 döneminden, bağımsızlı ğın ılân edıldiği 1960'a kadar, ga zetecı olarak üç kez gittım Kıbrıs'a. Yeşiladayı, kasaba kasaba, koy, köy dolaştım. Bu gezilerimden birinde, Unlü ve kozmopolıt Ledra Palas otelin de tam krrk gun kaldım. Her yan da EOKA'nın ateşledıği bombalar patlarken, Türk direnişinın başlangıcı ve sımgesi olan müca hitler orgütünün, suatalı çakü&n, ekmek bıç&kları ve av tüJeklerin den oluşan «eepbaneliklerini» gördüm. Gozlemlerimin beni en çok dü şündüren ve duygulandıran yanı ıse Kıbns Türkünün gurur venci nitelıkleri idı. LONDRA, 19 ŞTJBAT 1939 TARİHLİ «KIBRIS tLE İLGHJ GA RANTt ANLAŞMASI»NIN 4*ÜNCÜ MADDEStNDE KENDt StNE VERİLEN GÖREV VE YÜKUMLULUKLERt İNGİLTERE'NİN HtÇBİR ZAMAN YERİNE GETİRMEDtGÎNt VE BU KONUDA TURKtYE'YE DE ENGEL OLMAK tSTEDlĞtNl tXKEMtZDE ARTIK BİLMEYEN KALMAMIŞTIR. ANCAK KIBRIS ANTLAŞMALARININ «EGEMEN t'SLERt»YLE İLGİLÎ EKİNDE BİR 3TNCÜ MADDESt VARDIR. «KIBRISLILARIN HAKLARI» BAŞLIGINI TAŞIR. BU MAD DEYE GÖRE, KENDİStNE VERtLEN USLERLE KIBRISUZERÎNDE BtRÇOK HAKLAR ELDE EDEN INGİLTERE. KIBRIS'TAKt TOPJ.UMLARIN HAKLARINI «BLTLN ŞUMULÜ tLE KORUMAYI TAAHHtT ETMEKTEDÎR.» EVET, İNGtLTERE Y4LNIZ GARANTt ANLAŞMASI tLE DEGİL, KENDİStNE USLER VE DİGER ASKERÎ HAKLAR VEREN ANLAŞMA tLE DE TVRK TOPLUMUNA KARŞI YÜKUMLÜ LÜKLER ALTINA GtRMİŞ VE GÖREVtNt YAPMAMIŞTIR. I KIBRISTAKİ DEV tİSLER DIŞENDA tNGÎLTERETE TÜM KIBRIS DUZEYtNDE HER TÜRLÜ ASKERİ HAREKÂT tÇtN AKIL ALMAZ ÖDUNLER VERllMtŞTİR. BÜTÜN BU OLANAKLARDAN, 14 YIL BOYUNCA TÜRK TOPLUMUNUN HAKLARI ZORLA ELtNDEN ALINIRKEN ÜSTELİK GA RANTÖR DEVLET OLDUĞU HALDE YARARLANMAYI BtR AN BtLE DÜŞUNMEYEN KRALİÇENİN HÜKÜMETt, TURK SİLÂHLI KUVVETLERINtN BARIŞ HAREKÂTI SIRASINDA BtRDE>: BtRE ASLAN KEStLMİŞTtR. BARIŞ GÜCÜNt. BU ÜSLERDEN ÇIKARACAĞI ÇOK SAYIDA İNGtLtZ ASKERÎ VE MODERN ZIRHLI ARAÇLARIYLA «DES TEKLEMEK.TEN. AKROTİRt VE DEKELİA'DA MEVCUT BlRLtKLERtNt ( ÜÇLENDİRMEKTEN VE BU ÜSLERE, SAVAŞ GUCU fÜKSEK FANTOM UÇAKLARI YERLESTİRMEKTEN RESMEN SÖZ EDtYORDU. NİÇtN VE KİME KAR ŞI YAPILIYORDU tNGİLTERE'NİN TÜM BU HAZIRUKLAR1? Bir îngüiz gazetesinin yorumcusu Akrotiri Üssü için şöyle diyor: «Adanın Güney kıyısında bulunan Akrotiri Üssü basltçe söylemek gerekirse, îngilterenjn herhangi bir yerdeki üslerinin en büyüğüdür. Bu ussun stratejık bombardun£.ndan radar cihazlanna kadar çolrgenis bir kuUanım kolaylığı ve çeşitli rolleri vardır. «Kıbnstaki Dekelia ve Akrotiri üslenyie ötekı egıtım alanı ve tesislerden btürü îngüiz yorumcu Adayı şoyle değerlendiriyor: «Kıbrıs, Uzakdoğuya açüan askeri bır yol ve ıyi havasından ötürü genış kolaylıklara sanıp Dir egıtım merkezidır.» Kemirilme süreci Ne varkl, Londra ve Zürih Konferanslannda temelleri atüan bağımsızlık, Rum çoğunluğu tarafından daha ük gunlerden ba$lıyarak orasmdan burasuıdaa kemınlme sürecine girdi. Yerleşme bölgelerinden büyük bir bölümünde tüm nüfusu, azunsanmıya cak bir kısmında ise çoğunluğu oluşturan Türkler, gelişmeleri, bi raz umut ama daha çok kuşku ile izleraeye başladılar. Gözleri Türkiye'de idi artık. Ve bu bekleyiş tam 14 yıl sürdu. Bu bekleyiş sırasında, 600'den fazla Kıbns köyünün 300'ünde var olan Türkler, tarlalarmı, man dıralarını, tezgâhlanıu, evlerini terkederek Rum denızindeki, mü cahitler eliyle korunmaya çalışan küçuk güvenlık adalanna çekildiler. Lefkoşe, Magosa, Gime, Limasol, Larnaka ve Baftaki azçok ko runabilen Türk bölgeleri ile birlıkte bu adacıkiar, Rumlann insafına terkedilmış <getto»lardan farksızdı. Kanh Noel Anımsamakta yarar vardır. önce, 1963 «Kanlı Noeloini yarattılar. Türkiye'de, yetersiz bır kıpırdanma! Arkadan 1964 agustos'unun Erenköy saldınsı; havalanan jetler, denıze açüan gemiler ve arkasına sığınılan bır mektup, o kadar! Sonra 1967'mn ünlü EOKA'cı Grivas yönetımin de gaddarca yürütülen, Geçıtkale ve Bogaziçi saldırıları. Koşuşan arabulucular. «O, kötü çocuk! Sen ona uyma! Bız onun kulağını çekeriz!.» nasihatleri ve gostermelık. geçersız vaatlerle uyutulan bir Ankara. Butün bunlara bakarak İS temmuz günu başlayıp hızla gelişen olaylardan sonra, Atina'daki faşist Yunan cuntasının çılgınca da\Tanışiru insanın doğal karşılayacağı gelıyor Bu kadar denemede sesınj yükseltmıyen Ankara, şu ışın adını koyunca neden kıpırdasındı sankı? Türk ulusu hep aynı ulustu. Türk Ordusu «3 gün savaşı»nda gosterdığı gücünu, 1963, 1964 veya 1967'de gösterebılırdı. Hem, Rumlar bbylesıne hazırlıklı olmadıklarindan, belkı daha kolay bıçunde. Değışen neydi aca ba' Değışen, bir değıl birçok şey vardı. Önce, Türk Ulusu son yıllarda hızlı bir uyanış içıne gırmıştı. «Canım, nedir bu Kıbn s sorunu da?» dıye düşünebılen, kasıth degilse algısiz Türklerm sayısı hızla azahyordu. Buna karşuı, Türkün ulusal ve eko. nomık çıkarlannı, dostluklarıru, uluslararası üişkilerıni daha gemş bır açıdan gorebüenlerın sayısı ıse daha hızlı bir tempo ile artmaktaydı. Turkıye"run ulusal benlığı ve gururu üzenne yıllardır bır kâbus gibı çöken kara durnanlann yırtılması b:r zorunluluk durumuna gelmıştı. Emperyalızmuı şımank çocuğu Yunanıstan geçıcı de olsa bır yalnızlık içıne itilmıgtı... f aktorü doğmuştu.. Ulus teşhısını koymustu. Ordu teşhisinı koymustu. 36 yvl sonra, anlaşılan, yenı bır «Buyük» vardı Turk'ün başında. Ve kadıfe eldıven ıçuıdekı çelık parmak hedefi gdsterdi. 36 >ıldır boyle bir liderin arayışı ıçındeki Ulusun yapamıyacağı yoktu art»k. Biz ıçtenlıkle ınanıyoruz ki, Türk Ordusunun kaniyla ve canıyla aldığını Türk dıplomasısı masa başında verrnez. Veremez. Evet. düne kadar Yunanıstan'a cephe alan güçler şimdi bır anda onun destekçıliğınde yarışa kalkacaklardır. sungüyle aldığımızı kalemle verdırmek ıçın mç bır gayretı esırgemiyeceklerdır. Belki, yurt ıçınde bıle yardım. cılar bulacaklardır. Ne gam, Türkiye uyanmıştır artık. «3 gun savaşı» sırasında, «BUyuk» ulkelerden bırınin pek ünlu radyosunu da arslıksız ızledim. Spikerler, daha çok Rum kökenli muhabirlerinden aldıkları haberlere dayaoarak, guzel Gıme'yı bır türlü veremedıler bıze' Bir yandan «Turk lstilâsl» deyip dururken, öte yandan bu ıstılânın (!) Dereden yapıldığını soylemeye dllleri varmadı bır turlu. Ve bu pek ünlu radyonun adını tasıdığı ülkenin başbakanı, bütun sorumlulukla rım unutarak, tam biı ozverl ile evıne kadar gelen Türk Baş bakımna «ujlerım bende kald:kça umurumda değil olup bıtenler» dıyebıliyordu Ve llâve edıyordu, politık terbiye kural lannı çığneyerek: «Çlkarma yapacak geminiz var mı?> diye. Ve üç gün savaşı Garantörlüğü unutan Londra Ecevit faktörü Ve nıhayet bır Bülent Ece\it , «IMJt/C I YPRI'S CONFIDENTIAL KfNGDOM StTES INSTALLATIONS AND TRAIN1NG AREAS IN'CYPRUS O eıarrmt taat t* 'o o*ou«o rmmc •»xoe CONFIDENTIAL 9 10 *T FAMAGUST* *T NICOSU t l t fU * tilU 7 v a XV T F S Î S T H'RÎ înBÜtere'nin Kıbrıs'ta belli başh iki üssü vardır: Akrotiri üssü (sol alt köşede daire içinde) ile Dekelia üssü r İ l t'lQ « U »^ maıaLaunı Lamaka civannda). Bu uslerden 1959 anlaşmalannda bunlara .egeraen üs bölgelerı» olarak f j a ğ M kösede ş g g ğ •üfta bulunulur. Daha doğrusu bu üslerin bulunduğu bölgeler tngıltere'nin tam egemenliği altmdadır. Ancak, t tngütere'nın Ada'da daha birçok tesis ve eğitim alanları bulunjnaktadır. Ingilız Genelkurmayınm GtZLI» (KONFİDANSİYAL) damgalı yukarıdaki haritasında goruldüğü gibi, bu tesıs ve eğitim alanlan Kıbrıs'ın her yanına dağılmış durumdadır. Üs, tesis ve eğitim alanları, Ingıltere'nin Ada'daki askerî varhğını en açık biçimde sergılemektedır Bunların sayısına gelınce, 11 adet eğitim alanı, toplam 31 adet üs ve tesıstir. Harıtada, Akrotiri üssünden yukarıya doğru bir çızgı çekıldiğinde, A3'le işaretli yerde bır de Ingüızlero ait bır radar ussü vardır. Olımpos Dagmda ve ikı bu» metre yükceklıktedır. Bu radar tesisi sayesınde Doğu Akdeniz'deki tüm faaliyet izlenebılmektedir. i Türkiye'nin karşısındaki kuv vetlerın arasında Ingıltere'nin de olduğunu hıçbir zaman goz den uzak tutmamalıyız. 14 yıldır Turk toplumuruın tüm anayasal hakları Makarios yönetimınce elınden bır bır alınırken, bunlar köylerinden, knntlerınden sürulürken, tapulan • Alpkaya: «Bir savaş anmda taj7arenin kendisini yakılırken ve de topluca yok veya parçasmı bulamama ile karşı karşıya kalaedılirken «garantör» devlet olduğunu unutan Londra, kendibiliriz. Nitekim, bu K ı b r ı s harekâtında sıne Dekelia ve Akrotiri'de, Türkiye'de. Türkiye'nin kan buna benzer olaylar c e r e y a n etmiştir. dokerek aldığı topraklardan fazla toprak veren antlaşmalaANKARA, (ANKA) Ha taşıyan uçaklardır. Kesinlikle rın şimdi havada kaldığını gör bılınmıyor ama, 60 tane de Mirava Kuvvetleri Komutanı Orgemezden gelmemelidir. ge almak için müzakere edıyorneral £mın Aıp'itıya, haftalık «Yankı» dereisıne veraığı delarmış. Ingıliz Dışişlerinin O. R. 6826/ meçte, Hava Kuv.eUenmızın SORO Uçak endüstrisl koP. O.R. 6827/0, ve O.R. 5439/C durumu, Kıbns operasyonuna nusunda gelişmeler neierdır? Firkod numaralı «gızli» paftalarımalara müracaatıar vapıldj mı? nı tuylerımiz ürpererek inceli Hava Kuvvetlerimizın Ratkıiarı konusunda ılgtrıç açıklamalarda yor ve bu dev üsler dışmda lnEn uygun tip bulunmuş. «Mevcut tılo.arımızın giltere'ye tüm Kıbns düzeylnCEVAP: 21 fırmaya müracaat hepsıni 1980'de yenUeştinnek de her turlü askeri harekât ıçin edıldı. 56 fırma teklifte bulunzorundayız» demiştır. ne akıl almaz ödunler verıldldu. Bızun ıçın en uygunu seçiOrgeneral Alpkaya, derginin ğıni görüyoruz. lecek. sorularını şöyle cevaplandırmışButün bu olanaklardan, 14 SORC: Tipi tespit edilen uçaktır: yıl boyunca Türk toplumunun ların ımaiat safhasında demode SORU Türkiye'nın uçak sahakları zorla eünden almırken olabüeceklen söylenıyor. nayii ihtiyacı nereden geliyor, ustelık garantör devlet oldu bugünkü durumumuz oedor? Teknoloji sorunu ğu halde yararlanmayı bir an Yenileştirme bile düşünmeyen Kraliçemn CEVAP: Doğrudur. Modalan Hükümeti, Türk Silâhlı KuvvetCEVAP Dıs uHcelere mümgeçer, ama imalatın yansma lerının banş harekâtı sırasın fcün olduğu Kadar az bağımu olgelindığı zaman yenı bir tezgâh da birdenbire aslan kesiltnışmalıyız. Bagımlı isek, ıstedıko tayyarenuı yenı modelinı yaptir! leri anda venrler, ıstedıklen anmaya başlayacak Böylece yemda vermezler. Mevcut füoıarılıkler izlenmış olacak. Meselâ, Barış Gucünün, bu üslerden mızın nepsıni de 1^80'de veniF104 seçerken onun daha müçıkaracağı çok sayıda Ingıliz leştirmek zonınaavız. Tayyareletekâmili Lansıer'ler var. F5 seaskeri ve modern ztrhlı araçianmizin tipleri eskıyor ihtıvacıçersem Cobra'lar var. Sadece rıyla «destekleraekten», Akrobir tek uçak yapılıp orada bıratiri ve Dekelia'da mevcut bır mızı nasıl karşılayacağız? Ya dışardan satın alacaksınız. ya ken kılacak değil. Bunlar, çok büliklerıni guçlendirmekten ve dıniz yapacaksmız Ya da aostyük meblâğlara vareste. Fabrıka bu üslere, savas gücü yüksek luklar yoluyle bedava temın ede kunıp 200 uçak almak, aşağı Phantom uçakları yerleştirmek ceksıniz. Tayyareyı paramızla mı yukan 15 mil>rar lırayı bulur. ten resmen soz edîyordu. elalım, yoksa sanavıı kurarak ını yapalım? ı£ğer bunun ıkısi Fantom Kime karşı hanrlık 8vnı fıyata geliyorsa ıkrncısını SORU: 40 Fantom'a verilecek Kıçin ve kıme karşı yapılıyor tercıh etmek gerekır Çünkü kupara belli mı? du bu hazırüklar? rulacak sanayi, teknık, kullanıCEVAP: 200 milyon dolar. Her Londra, 19 şubat 1959 tarihli lacak el emeği bıze kâr kalabırı 4.7 milyon dolar. «Kıbns ile llgıli Garanti And caktır. SORU: Fantom'iann teslıml laşması»nın 4. maddesinde kenherhalde bu ay başlayacak. Dışa bağımlılık dısıne verilen görev ve yükumCEVAP: Devırteslim bu ay lülukleri tngıltere'nin hıçbır Bu aynı zamarıda dı$a bağjmAmenka'da yapılacak. Eğitim ızaman yerine getirmediğini ve hlığımızı da azaltacaknr. Bır çin gerekli hazırlıklanmızı tabu konuda Turkiye've de engel savaş anında tavvarer.m Kendımamladık. En kısa sürede kulolmak i«tedığini ulkemizde ar smı veya narçasmı bulamama ile lamlır haıe geMreceğız. Pılot ve tık bılmeyen kalmamıştır. karşı karşıya kalabüırız. Nıteyer personeh egitımı hem AmeBen yazımı, daha az billnen. kım, bu Kıbrıs harekâtında bunka'da, hem burada devam dıve galiba hiç soz konusu e na benzer olaylar cereyan etmışyor. tır. dilmeyen bir başka andlaşmaSORU Kıbns harekâtında SORU UçaK imalâtı fconusun rın bir tek maddesini buraya Hava Kuvvetlennin durumunu da Başbakanın bır açıklaraası alarak bitireceğim. objektif bır gözJe nasıl değervar. Kesin kararımızı verdık, Kıbns Andlaşmalannm «Ege lendirirsiniz? diyor. men Îngüiz üsleriyle» ilgili eki: «Appendix 0; Madcte 3» Başhk: Kıbrıs'ta hava harekâtı Uçak sanayii «Kıbrıslılann haklan». CEVAP Hava KuvveüeriCEVAP Evet artık karanmız gorevtni lâyıkı veçhüe yapBu maddeve göre, kendisine mızı vermişiz. Uçağımızı kendimıştır. Hava Kuvvetlerimiz düşverılen uslerle Kıbns üzerinde mız yapacağız. Artık tatbıkat man üzermde kendı kuvvetleribirçok haklar elde eden Ingü safnasına gınlmıştır. mıze yakm destek harekâtını lâtere, Kıbrıs'taki toplumların SORU Türit Yunan Hava 1 yıkı vechile yapamamış olsaydı haklannı «butün şümulu ile koKuvvetlerinın ou mukayesesım bu harekât çok ağır zayiata malrumavı taahhut etmektedir!» yapar mısımz? olurdu. Kıbns harekâtı Hava Evet, lngiltere yalnız GaranCEVAP Bugün oniara sarşı Kuvvetlerimiz vönünden bir prob ti Andlasması ile değil, kendı Ustün durumdayız. Ama bu dulem yaratmıyordu. Biz daha zisine ü'lar ve diğer askerî hakrum 1980'lerde oiz aynı yerde ka. yade Yunamstan'dan gelecek bir lar veren andlasma ile de Türk lırsak degişebılir. Ögren<iıgimıtaarnız ıhtimalıne karşı tedbtr toplumuna karsı yükümlülük;e gore onlar, A7 tayyarelcrınalıyorduk. Bütün güçlerimizi haden 60 adet »smarlamışlar Bunler altma girmiş ve görevinı zır etnuştık. lar uzun menzıUe ve çok bornba yapmamıştır. Fantomları bu ay teslim alacağız... Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Emüı Alpkaya