Katalog

CUMHUBÎYET 20 Eklm 1974 ABDDLC TUHHAM SEIÇUK 47'L.I.LER FÜRUZAN 116 fMi içfnd» omus ormo* oturmttalsrdı. Hmydar onu olcşaraış erkek olank acemUitinl sakar lanm, rtteıtm anlatacak sözler görSMmden lıfnn att «tatek gayrrtiyl* g«çmi*indeki kadın çok sröık, fjtkudan çok duruluk ttOcenmezlilc erkek ilişkilennl bir alays, bir acıy* bulayaiçeredenten Mçjlmeüydi. rak konuşup durmuştu. H«r öpüsme'erinde pmvr yankîan IQM SBV Kmta* büesın, MDI tamdıkç* MTdim rinllkfere dejfer gibiydiler. îlk şajırtıcı ağtc ag>be|wHMm. S«ıln acılann ds belll ki bMka zs degisten sonraaı tam betiensel btitünfejn»' türlü oLrauj. Bu kaçtm kovalama bitip de »ağ ye çelBni$Ü onlan. Salt Sevecenlik, incelik karlam h~<iTirir bu aıada ya^arts. SCTIİ ezalden deşlUt denemeyeceği için hojnuthık, muthıhıSs güzel bulurdum da bu kadar güzel bUmenMşdenemeyeeeğı ıçm çünlcü kıstınlmış acıya çsicıltim. Sendeki güzellik eskitllesi de degil. Btr miş •rkadaşlanru ıınutamryorlardı/lcorjrna &• donattsifam ki kendinl Hele saçlann, hele hır lulentp gürîemyordu. çm konuşm5.1arm. Tann bilir kıı senln sesin d9 Kiml zaman yeni btr gflne başlarkea îr.sarv gıizeldir. Hadı hadi güzel dendi mi sen borulara ber jeyl fanuda gösteTen dofayla uyumlu larsun bttinm. Seçil* benzetildıfiıü Miur»m. olma dengesini veren duygunun somirtlaKması Ne llglsl rar. Sen kendinl insan olarak bazıroluyordu sevgüeri. Hangi karanhk durum ve lama yüreklfflfbıl fOatermiî bir kızam. Külkoşulda da olsalar sağlam IcşilikleTinin tanıfctüninu dar çevre hayranlıklan için ©dinnu? lığtnı edecek bir dirililrteligi oluşturuyortardt. detilsin. Bir işe yarar kıhnak İçin edinmi9>in. Bedenlerim tanıyarak, eileylşleny!» arayarak, Çevrenl araftınnaktan caymaınışsın. Batıdan eşslz geceler geçırmişlerdi. Acıyla özlemle kakılaktarma tutum inceUklertnden entellektUellerin mıştı içlerine o geceler. bzel dUşkün'.üklerinden yakanı çabuk sıyınnıs Blrirxte yerneklerinl yartm yatnalak yîyîp s:n. Sana gUzel eşsiz denmez de ne denir be günün haberlerini dinledıkten sonra gazeteletın k.zım. Seçil'e gelince onun benzerlert tümen vazamadıklarmı oniara yazdınp yorcrmlar yapatumen. Melek bize anlatmaz mıydı? Kolayca rak gscenin ilerteRns saaîlertnde rsKtyoda çsfıbe^enilebilir reki oyunları da varmış onlann. nan Wr Kars türküsüyle komıdan çrlcmişlardı. Kocalar da azımaanmaz bilgi fikir donatimlanyle karılanm tamajmlarlarmtş. Dar çerre dıYatıştıran dmlendiren parçayı iyice dmleme ısfiDds ktmaeye hiçbir yaran olmay&n aydıntegıyle susmuşîardı. Peşpeşe gelen ıki türküdeıj sonra blr akordıyonun sesiyle sarsılmışt! Tlrr..r.e; İardır onlar. Ama, yaygınlık onlarda. Resml sozlügümüze bakalım. Aydımn tarifi nasıl ya îçimde çocukluktan kalma öyle anılar pıbyor: «Bilgisl ve görgüsU olan kimaedır» var ld Haydar, demişti. GeçmiîtİTler sarseım da dtyör tteiuk. î?te resmî açıkiamayla aydımn oyuntalan olduğunca dunıyor geriye baktığımtannm bu. Tam o sınıfm belirgin özellikjerıni d3. 3ana Wr gün Leylim nineyı. Kiraz"ı ötek:serıyor işte. Bilgili, görüîlü ve bundan ötürü leri «nlatmalıyım. Hem?erinı olurlar. Üstehfe şişinen. Ne degişmez bilgiler mmlannki de ur.m süredir anımsamadımdı onlan. Şüadi bu noktalayip, noktalayıp Mtışına giriyorlar he. akordlyon »esl varya, yetti arttı bana yurdumen. Ça£ıinızm gerçek aydınıysa dünyayı demuzd»ki bu insan tükendinlişi, defcr biltnmetgıştirmerl amaçlayan kişidir. lıgi çıldırtacak bcnl. Duygusalîığa kalkışRia deme, hem niçin kOTkacajun duyarlılıktaa niçin? Ayd.n obnaya adaysın ıen Haydar. USen de tutkuyla dlnliyorsun 19te... nutroa sakm. öyle, dotnısun, demlşti Haydar. Ho? ol Sahi ml baaarabllecek mlyim? Bu halkın bUtünleşebüecegl gerçek avdınlar Anado. dum sçıkçası dinlerken. Bunlarla bir ince dolud^a gelecelt, nenn» tutturur birim ora insanı. Pelt kaç gog yoktttr oralarda. Duyarlıbktari iöTkmak nya Emine, ders«n, güçlü olmayı kayı olmayl» fsthştîrflSı^ür" Kormyy <HBU11JU nül belli ki... Her şcyin kestinneslr.e hevesliyiz. Bu Seçil'e gelince onun yaçadıgını çok kadın yaşıyor. Ve sonra sakatlanıp, bozulmus neden böyle deseler şimdi açık seçık bir karyanlanndan şizofrenik algılamalarla doluyorşılık bulanuyacağım. Neyi çatmklaşuımayı lar. Sen öyle misin. sen iyisin be Ernine. Benl amaçlamıştık o zaman bılıyorduk, »imdi lse bu boş göreeeksin ama, bu kadar degerli blr inbekltyiş dönemlnde o kadar dengi dengine açıksarda kadm olarak hiç yaktnhk kurmadım. lamalar •bulamıyorum bu soruy». EfctılmeTnîş Biz erkeklere biratalan. kaduüarsa çoğunluk sıyasal bilinçten yoksun halkın kendıstne aykıel sürUlmesl güç acınası iRsanıardır. Her Çiftn egemen güçlerin yandaşı partılere oy atmaleşmeden bir eksiklik duygusuyle ayrüıyorsuıı aptallıkla işe yaramazlıkla suçlayan, ılk duk. Bilıneyişlerim senin yakuüafinanUt düdönem cumhuriyet aydınlanndan olmadıfımız zeiec«ktir. Biliyorsun. kesin. Peki acelemız koştummuz neydi? Şuydu Sıkıca »arıyorlaTdı birbirlerbü. Haydar'm şuydu dediklerim şimdi bana btraz pnslu gelikoyu kara saçlan Emine'nin yanajını bürüyor. BttjrUk aşamalann zaman uzunlugun* içiyordu. Yaşanan ânın dağıhnn, aylann, jnllann miz elTermeâl, desem «arursam dogrusu o oia»i|i»tınp saklayamayacagı doyumu getirlyorcak. Şimdi lse düşünce dayanağım ?u: Bizden du ikisine de. Değer biçümez bir lç dolulugusonr» geleceklere bırakacaklanmız saglam olnun bagnnda yaprak yaprak açtıgım duyuyormalulır diyorum. Ne bırakabillrsek elbette. Sözdu Emine. Bbylece eski cinsel tanımJamalarler Tücutlar yazılar mahkeme kayıtlan, saruıv dan bgrenilen ediniîmiş sakmnıanın, urkmenin, malar acılar... Nıye ağlamaklum? yabancılaştırıcı boyunduruğundan kurtuhıyor Sakın Kna bir şey olmastn «ml Haydu. XUveyre ögretmen sessiz blr filim oyundar. cusu gibi kızına dogru hızh dönenmeleTİ* ko SaiM da bana da çok (ey olabillr Emljıjvor ağanın alablldiğine «çıUîinda koyuiukne. Ya^adığımıı» özumüzü koymujlugumuz» tan öto derin bir sessizllk taşıyordu. bir ştj olmaz. Bunu unuttnayasm eml can. (DEVAMI TAE) Sonra jatafın kitap dergi ga2et* karnı* Cumhuriyet'in 50. Yılında Türk Basını (197374 YUNUS NADÎ ARMAĞANI ÎARIŞMAS1 BÎRtNCİLİGİNİ KAZANAN İNCELEME) Önder SENYAPIÜ tuketlm eğUimlnden yararlanmak parlak blr dünya» bulması »• bu i«t«yenleT« yol gÖBteregelmistir. yoüa avundugu için gazeteyl b:r Ancak, zaraanla değişen, değise tür «keyif maddesi» olarak gebüecek özelliklerin izlenmesi, eği reksınmesı gerçekleştirllebllmekltmlerin zamanında UnıUaraası tedir. GörüldügU gibi, gazetelerin buamaciyle ara?tırmalar sürdürülegfinkü biçimlenmesl, içerikleriıün gelmektedir. Aynca, Orta Çoğunluk'un te çeşitli dallara dagıumı, tenel emel özelliklerinin bilinmesi, daha konomik düzene bagımb blr 10çok tükeüml tağlamak Uteyen nuçtur. Tüketime yönelik ekonomal ve hizmet üreticilerl İçin bir mik düzen gazeteye bol [otojjraf, yerde yetersiz kalmaktadır. Ayru kısa haber olarak yansımıştır. iflevli ürünler arasındaki yarı» Bu aynı zamanda bir rcklâıncımada, benzer ürünlerden her biri hk kuralıdır. Satılmak ıstenen kendi üstünlüğünü tüketiciye be ürünün yarışan Urünlerden aynimsettirecek bir yol bulmak 10 rımları (!), üstünlükleri (!) kırundadır. Bu bakımdan tüketid aaca belirtilmelidir; kısaca, çünnin keşfcdilmenrlî özelliklerini kü, tüketici uzun bır tanıtma yabulup çıkarmak için sürekli va zısmı okumaktan sıkılabılır. Ote Çefitli araıtırmalar yapılmak'adır. yandan, iirün sitngelenmelidir; Gazetelerin bu tür araştırmalara tüketici ne oldugunu, aasıl bır giri»melerindeki neden, hem mal aey oldugunu görmelidir üruniin; bu da fotoğrafla sağlanabıimeknemll adım» olarak nitelemlş ve hizmet üreticilerine istedikleri tedir. Reklamcılıktaki bu Uura!. Okuyuculannın (öteki bir detlr. Warner'in kitabı, çeşitli sı • yapıda bir tüketici yığınına «eı btifünkü gazetelerin görünümunü yişle tüketici yıgınlannın) yanıflar üyesi olan kişılerın dürtü lenmek olanağının sağlandığmı ka ve içeriğini de yönetmektedir. Ye pısıni, davranışını, beğenı ve eleri ve * isteklerinin bir kesitini mtlamak. hem de gazetenin bu yı gazeteciliğe «bol fotoğraf, Kısa ğilimlerini saptayıp mal ve hizverdigi için mal ve hianet üreti ğının çeşitli eğilimlerine göre iç« kısa çok haber» ilkesi olarak geçmet üretenlere hangi nıteîikte cileri arasında oldukça coçku ya riğini düzenlemesi amacıdır. ör mistir. Nasıl ki, reklâmlar tükebır yığına erişebılme olanagının neğin, Günaydın'ın 1971 yılı içinbulunduğunu bildirmek İçin pa ratmiîtır. de yaptığı «okuyucu araştırma ticiye yalnızca bildirilmcsl uyzar arastırması yapmak, gelisWamer1n ıınıflanmasında, ta sı»nda, okuyuculann «sevdikleri fun gBrülenleri duyunıyorsa, gamış Batı ülkelerindeki gazetelelete de okuyucuya, bUmesi gcrecim açısından ba?takl Uç ıınıf, kadın film yıldızlan>na, «sevdik kenleri, bilmeyi gcreksinüiklerini rm daha çok reklâm geliri elde erkek sanatçılar»a, tsevdikle edebilmek amaciyle uzun süre UstUst, altüst, Uatorta nnıflar leri kadın aanatçılar»a, vb. göre degü, nelerin bildirilmesi istcnirl dır izledikleri yollardan bıri «nitelik pazan» diye adlandırü dafüımlan taptanmıştır. Böyle yorsa onlan lletmektedir. dir. makta ve toplam nufusun Vı 15 ce, belirlenmiç bir başka gerçe«Yıgın gazetesisnde yer alan Ikincl bölümde, bu araşttnn* lnl oluşturmaktadır. Toplam nU ge uyarlı olarak bu bulgulardan reklâmlarla, reklâm dışı içeriğin da kullarulan, toplumun «altor fusun Vt 20lik bir bolümunU ls» yararlanma olanağı sağlanmıjtır: sunulusundâ bir blrlik, uyum te» ya da «üstüst», sınıfı, vb. en altta yer alan altalt sınıi oluş Insanlar davranıslarında ussal de vardır. Oysa, agırbaşlı gazeteledeyimlerden ne anlatılmak istenİüdirtav bu bakımdan, bazı tü re göz atılınca bu uyumun yok«ligrni açtkiamak smectyte tloyd, turmakMÎJ. Ma\ vaTfiîzmet ketm* kararlan, örneğin, sevdigi: junlugu gözlenmektedir. örnetictterine çtklci gelenler ise ^.Varner'jn 1948 yıîınd,Ş yayımlalS ytldit 9 mata «kullandığı. için ve' ***aıî" «Am€rntâ*da Sosysl Stfiiflrfnt düncü ve beşinci sırada yer alan rilebilmektedlr. Nitekim, birçok larda lotograf kuîlanmaktadır. baslıklı kitabında yaptığı sınıfla altorta ve üstalt sınıflardır. Bu tüketim malının reklamı «falan Reklâmlar dışında Le Monde'da rr.a verilmişti. Şikago Üniversitesi Ikl sınıf, birlikte, toplam nüfusun fibn yıldızı kulanıyor» diye yapıl fotograf, resimli roman, foto roöğretim Uyelerinden olan yazann V 85'i tutanndadır ve Ulkenln en maktadır. man, cizetle bakılacak içerlk yer e adı geçen kitabı, akademik çevrealmamaktadır. Oysa Tiirkiye'in lerde olduğu ölçüde tecimsel çev yüksek satınalma gUcU bu ıınıfGazeteye ilgtain yiürilmeainl en çok satan gazetesi Hürriyet'te relerde de büyük ilgi uyandırmış larda toplanmaktadır. önlemek için sevilen yüdızlar ve bakılacak malzemenin okunacak tır. Anamalcı ekonominin başta Ünlü film yUdızı Marüyn Mon sanatçılarm yasantısına, giysüe içeriğe oranı »o 80, 85'i bulmakgelen özelliklertnden biri, hangi roe'dan önce ABD'li mal vs hiz rine, asklanna, ilgilerine, v.b. tadır. (Bkz. Çizelge 2 a) alanda olursa olsun yapılan araş met üreticılerinin ilgisini daha ilışkin haberlerin, fotoğrafların Anamalcı düzendc, gazcte, olay brmalardan, elde edilen bulgular çok çeken bir öteki M.M. vardır. yayımlanmasına dikkat edılmeü ların yansıtüdığı bir büdirişim dan, gelişmelerden kendi yaran O da Mrs. Middle Majority'dir. dır.. Güncel olaylardan daha ö aracı olraaktan çıkmış; lükftim na sonuçlar çıkarabılmesi ve kul Toplam nüfusun c« 65'ini oluştu nemlidir bu. Boyiece, yönelinen mallannın reklâmlarındaki gibi, lanabilmesidir. Nitekim, War ran yıfınların kadınlannm tü okuyucunun «kendi bildigi j,er olaylan düzene uygun düşen yan ner'in kitabı da bir toplumbilim m\ine verılen addır bu Mrs. Midd çek yaşantmm ötesmde daha lannın duyurulduğu bir kandıraraştırrnasıydı ama, etkili biçim le Majority, ya da Türkçe söylede knllamlması «iş» çevrelerince nirse, Bayan Orta Çofunluk. Babaşanlmıştır. Gerçekten de, War yan Orta Çoğunluk'un mal ve hiı ner'in kitabı, tüketiciye toplum met üreticilerinln aşın İlgisini bilimsel yaklasımm kilometre ta çekmesl nedensiz dejildir. •ı olarak anılmaktadır. Yayımlanır yayımlanmaz tecimsel çevreÇOnkü. ailenin ntınalma lflerllerin e! iktabı olmuştur. Journal nin ' i 80'ini denetleyen, ellnde tu of Marketing, Wamer'in Ameri tan kadındır. Bn. Orta Çofunluk yazan veçizen.Ayhan BAŞOĞLU ka'daki toplumsal sınıflar tanım «reklamcının sevRİlisi» diye anıllannı «pazar araştırmasmda, u maktadır. Özellikleri ise »öyle sı run yıllardır, ileri atüan en ö ralanmaktadır: (26) Tüketime yönelik ekonomik düzenin gazeteye yansıması: bol fotoğraf, kısa haber... n » (persuaslon) aracı obnujtnT. Anamalcı bir açılma dönemir.e girmış olan TUrkiye'de de, basjnm, gelişmış anamalcı ülkelerdeküıe benzer bü: yörüngeye oturması doğaldır. Anamalcı duzandeki bir sabun ya da konserve fabrikasmın işletilmesindeki tecimsel kurallarla işletilen bir gazete toplum yararlarını göeetmemekle suçlanırken, bir ögesı oldugu genel ekonomik düzoru hesaba katmak gerekmektedir. Çunkü. düzenın kurallarma uymak «yaşamak» için zorunluysa, hem bu kurallara uymak hem de karşı çıkrnak çok güçtur, gıderek bir yerden sonra olanaksızdır. Aynı biçimde, basının «başarılı» ya da «ba^arı^ız» oldujju ka ran verilirk'"n, «basarı» terimin den ne anlaçıldığının da açık seçik belirlenmesi gerekmektedır. Ar.amalcı düzendekl ba?arı motıîı ba*ka, toplumdan yana bir değeriendirmeya terr.el shrıan başan başkadır. Tüketime yönelik bir ekonomik duzende, bireylerin, tek tek Bzsl ve tüzel kişilerin bajansı basta gelmekte ve başan «kâr» ile ölçülmektedir. Ve böyle bır düzende, tek tek kişiler ile toplum yanyana değil, karşı karşıyadır. Kişiler arasındakl iliskiler ciş» Uişkileridlr; alııverıs ilişkisidlr. Kişilerle toplum araEindakl iliski de böyledir. Ne var ki, toplumun «pazarhk gucü», bu düzen içinde^ kiçile. rinki ölçjisüjıde gelijmeıalı, güç ' lenmemSfîfr^DoTayftîyt*, ' ahsverişte kazançlı çıkan <klsi>ler> dir, toplum değil. Dengenln ku rulması, toplumun alışverijten aynı ölçüde <kazanç> sağlaması, toplumun pazarhk gücünun artmasma bağhdır. Ancak gücünün artmasıyladır ki, toplum kendlsinden ahnanların karçılığınm verilmesini sağlayaca:<tır. Öteki bır deviçle, sömürülmesini cnleyecek'.ir. Y A R I N : KANDIRMA ARACI MALKOCOĞLU BANYA LUKA'NIN TOPLARI DİŞt BOND OMU2UNA OOtV 0 Amerikan «v Vadınlan için tiretilen ürünlerin hemen hepnnden, özellikle dtinyanın merked olan mutfak ile ilgili araçlardan •on derece hoşlanır. # Mutfağı, orada yer alan araç lar açısından üst sınıflarınkine fö re çok daha güzeldir. Warner bu konuda şöyle yazmıjtır: «Aptalca bulunacak ama doğrudur... O, ha rika bir pazardır. Çünkü, her ya na saçılmış bir durumda bütün bu guzel nesneler vardır onda. Evine gittiğiniz zaman, genellikle gırip bakmanızı ve hoşlanmanm bekler.» •Aktöresel blr sorum duygusu •taşır ve tüm yaîantınnı evinin üstüne kurmuşrur. # Oldukça dar kapsamh. sımrlı bır yaşantısı vardır. D15 dünyaya karşı çekingendir. Kamusal işlere, sanata karşı ilgisizdir. Bağnazdır. Özgürlüğü gereksinmez. Öteki ka dmlardan daha çok çalışır. Yaşan tısı çok dar rutinleri içerir. Yalnızca bildik şeylerle uğraşmayı sever ve kendi dar dünyası dışındaki her ?eyi çekinceli v e tehdit edicl bulma eğilimindedir. îrngeleme kaynaklan oldukça sınırlı dır. Özgün bir görii; geliştirmeyi güç ve sıkıa bulur. "' 9 Duygusal yafantısı da oldukça sınırlı ve baskı altındadır. An lık davranı^larda bulunma (üdü sü çok düşüktür. Hemen her an kendisini baskı «ltmda tutan güç lü bir aktöre anlayışı vardır. Bu anlayıştan saparsa derin blr «uç luluk duysr. # Göresel olarak sıkmtılı. sorunlan olan bir hammdır. Kendi sini yalıtılmış ve yalnız bulur. Dolayısiyle, örneğin, TV'de kendi bildiği gerçek yaşantının ötesinde daha parlak bir dünya arar. Yukarıda tıralanan ve benzer fteellikler, Bn. Orta Çoğunluk'un mcrdfdö TİFFANY JONES MACTADIB. ^J GARTH «••••»•»••»••»»•»a»» | Dr. AZİZ ÇÖL ORTÜPEDl ve TRAVMATOUMİ MÜTEHASSIS1 (Kınk, kemik v* mafıal hastalıklan) Osmanbey HalaskSrgazl Cad. 279/1, Secfef Apt. Tel.: 47 4? 93 •••••••••••••••••••»•