Katalog

CEM YAYINEVİ S U N A R \ KANAYAN • ERD4L OZun yaşadığımız son bırkaç çalkantıh \ılın venmı olan hıkâyelen... • Yalnız çağını kavramakla yetınmeyen, jreleceğe donuk çozümler, yonımlar da getiren, sanatçı sorumluluğıınun bJıncını ortaya koyan urunler. 10 Lira. Cumhuriyet 5O.yıl;sayı: 17752 Kurucusu: YUNUS NADÎ 1 Ocak 1974 Salı Varlık Yıllığı erımızın 1 5 4 ulıvia ılglh <7 »avısı da okurlarımızır nızmetıne gırmış bulunuvor En vetıtıh uymanların yjrt ve kultur konularmda bır u'da ortaya çıkan gelışme ve çalışma'aıı ozetleven ve vorumlavan tıtız ıncelemelermden ua^ka vılın secılmış duşüncelerın! ılg'nc bır soruşturmarun cevaplannı, vılın olavlanmn Kronolorsını ve bır vılda çıkan Kitaplann onem ta«ıvan nepsını Kapsavan hstelen gunumuz şaır ve hıkâvecılennın son çalışma'.arından hıçbır verde çıkmamış bır de^tevı resımlı olarak surıuyor Varlık Yayınevı. 25 üra. 1974 Korutürk, 1974'ün partiler için mütareke yılı olmasını diledi CUMHURÎYET HABER MERKEZİ Cumhurbaşkam Fahrl Koruturk, venı yıl dolayısıvle yayımladığı mesajında 1974 un sıyası partılerımızın mütareke yılı olmasını ıstemıştır. 50 Mİ oncesıne oranla Turkıye a'n çok kmvetlı olduğunu mesajında ka deden Korutürk, dun \ a mılletlennın buyuk bır değı?ım:n bunyelerıne aKsettırdağı bır takım buyuk sorunların ve sancıların bunalımlan ıçınde bulundUKİarını belırtmiş. «1974 yıh, demokratık hayatımızın avnlmaz unsurlan olan siyast partılenmızın bır snasi mutarekeye gırmeler jılı ve mılletm sıyasî mucadele yorgunlugundan sıyrılıp, kendını toparlamasına ımkân verme yılı olması lâzımdır» demıştır. Korutürk ozetle şunlan eklemıştır. «1973 yılının son a\ı içınde çeşıtlı kuruluşlarla yapmış oldugum temas ve istışareler ıle yüzlerce ve vıizlerce vatandaştan »1mış bulunduğum telgral ve mektuplardan vardığım kanaat odur kı, sıvılı ve askerı ıle butun yurt taşlanm, hukumet bunalımının tepe noktasını aşmadan once memlekette bır sn ası mutare1 keye mutlak ıhtiyaç oldugunda muttefıktırler » Koruturk, topluma vön \ eren tum sıyasî partı lıder kadroları nm \e organlannın partı \ararlan uzenne çıkarak, 1974 vılında vatandaşın bekledıği ve muhtaç olduğu bır hunır donpmı ıçmde karşılamasm^ ımkân bırakma'arını bekledıgını de sozlerıne eıc lemıştır. GENELKURMAY Hükümetle ilgili temaslar başladı BAŞKANLlCl İŞKENCE IDDİALARINI INCELİYOR Yılmaz GÜMÜŞBAŞ ANKARA 12 Mart'tan sonr» çeşıtlı nedenlerle tutuklanan veya gozaltına alman bazı kışılere ıskence yapıldığı yolundakı ıddıalar, Genelkurmay Başkanhğı tarafından da ınce!ı»nmektedır. tşkence ıddıalanmn yerli ve yabancı basında, bazı poMıka çevrelerınde tartışılmava baslarrasmdan ve bu arada Ba$bakan Naım Talu nun konu uzennde hukumetın de duracağıriı açıklamasından sonra, Genelkurmay Başkanhğı ve Yuksek Asserl Yar gı organlannın vonetıcılen de ıddıalan ınceletmeye ba$lamışlar dır. E C E V İ T : «CHP HÜKÜMETTE YER ALACAKSA O HÜKÜMETİ BİZİM K U R M A M I Z GEREKİR. BU DEMOKRASİNİN DOGAL KURALIDIR. AP GENEL BAŞKANI HÜKÜMET SORUNUNA ZÜM YOLUNUN M İ L YON O L D U Ğ U N U DEMİREL DE EN İYİ ÇÖL î KOAUSTEKRARLAD! Naim Talu, Ecevit ve DemireFle görüştü Cumhurbaşkam tarafmdan hukumetı kurma gorevını surdurme sı ıstenen Kontenjan Senatoru ve Başbakan Naım Talu, dun TBMM'de CHP ve AP Genel Baş kanlan>le bırer saat goruşmuş tur 1974 Ekimınde japılacak bır er Tanıklar dinleniyor Öğrendığımıze gore tartışmalann başlamasından sonra Ge ' nelkuımay Başkanhğı ve Yuksek Askerı Yargı organlan vonetıcı ' (Devamı Sa. 7, Sü. 6 da)! ANKARA CUMHURİYET BUROSU ken seçım koşulu ıle Mıllet Meolısuıde genış desteğe dayanacak bır hukümete katıhp katılmavacaklarını CHP hdennden soran Talu'ya Ecevit, gorüşlerınde bir değışıklık olmadığı volunda cevap vermıştır CHP Genel Başkanı. daha sonra, gazetecılenn so rularını cevaplandırırken «Bıı bır hükümette ver alacaKsak bunv bızım kurmamız gerekır» demış, ko>;ulsuz katılabileceklerl tek hukumetın ıse en geç Mavıs avında seçimlen yenılevecek bır seçım hükıımet: olduğunu (Devamı Sa. 1 Sü. I de) Yeni Yılda iç Barış • htıvar dunyamız 1974 yılma YENİ YILINIZ KUTLU O L S U N !Genel: I ürk Dam 5 Bütün • Batı uygarlığının yılları saptamak için benimsediği varsanma btz de katıldığvmızdan. 31 Aralıkı 1 Ocak a bağlavan getenın vansinda jenı seneyı neşcvle karşılsdık 1973'ü geride bıraka(Devamı Sa. 7, Sü. 4 de) rak 1974°un ılk gunune adım attık. Gerek kişisel yaşamımızda, gerek toplum yaşamında geçmiş rılın hesabını vapmak ve gelccek yıhn yorumlarına yönelmek, bir gelenek nıtelığını kazanmıştır Bu ı^lcm ba/aıı ıvımserlıklere vol açar, bazan kotumserliklcre jrotüriir. Hiç kuşkııvuz olavlara bakış açiM, ımanların japısıvla da jakından ılgilidır En unıutsuz jfün'crde bile ıjımserlığını yitirme^en ınsaniann janında, en umutlu srunlrrde kotümserlikten sıv rıiamn anlar vardır. hışıscl ozellik ve vorumUn bir vana bırakıp, olavlara nesnel açid..n baîma'a çalı^tıgımızda çeşitli ufukJardan esıp gelcn ruzgârlann çalkaladığı bir diınya ortaMiıda bulundugumuzu saptamak gerekir. 1973 vılı Turkıve ve dünva için buyuk olaylarla dolu geçmis, 1974 vılının gundemtne ço7umlenmcs,ı çeıeken bırl yıjjın sorun vuklennu^tır AN'KARV (Cumhurivet Bıırosu) Llhemız 1073 »ılında bır mutCHP tarafınddr, 12 Mart do lu vıldonurpu ja^amıstır. Cumnemınrie ba/ı desı«ıkhkleıle humetın 50'ncı vılını gecen sene venl bır bıçım alan Dernekl^r içind« kutladık. Gerçı bu 50 vıKanunu hakkında Ana\a«a Mdh lın muhasebesı pek tatmın edikemesınde açılan ıptal davası ci değıldır. Ellı vilda okuma sonuçlanmıstır Ana\a^a Mah yazma oranı ancak vuzde 50'ye kemesı \enı Dernekler Kanıı ve sanavıleşme oranı V"iızde 20've nunun ıptal edı]me<:ı ıstenen tırmanabılmiş bır ulkenın, çaemaddelerının bır kısmını Ana daş uvgarlık duzevıne ulaştığı jasa\a ajkırı bularak ıptal etsövlenemez. mıştir. Avrıca 1974 Turkıve'sınin ufuklarında bırıken bulutlar da Yuksek Mahkeme Baskan ve bulanıktır. Dışarıva emek ihraü j e l e n bu konuda bılgılerıne cının kısıtlanması işsizlik sorubasvurduğumuzda, \asalar u r.umuzu körukleyecektir; petrol varınca, ıptal karannın gerek fiyatlarının artması kalkınrnanucelı olarak Resmî Gazetede ja zı baltalayıcı etkiler yaratacakyımlanmasından once herhançı tır; Türkiye hem dısardan aldıbır açıklama yapamıyacaklannı ğı ham petrole, hem de ithal etbıidırmislerdır. tiği sanaji urunlerıne daha fazDernekler Kanurunun Ana>ala dovız ödjjecektır; dısardaki saya aykırı bulunarak ıptal eişçilerimizin yoUadığı dovizlerin dılen maddelerine ilışkın ge artışında göriılecek bir duraganrekçelı Anajasa Mahkeme«ı ka lık, dış ödemeler dengesının bus rarı, onumuzdekt günlerde Res bütun bozulmasına yol açacakmı Gazetede yavımlanacaktır tır. I sırdı. Dernekier Kanunu'nıın bazı nutddeleri ipteıl edildi; gerekçe önümüsdeki günlerde açıklanncak Müdürü Almanya'da çalışan Türklerin iadesi söz konusu olamazdedi Kutahya Çorufc E«ırgemp Kuruııuna bır mınıbus, IstanbuJ Çocuk Esııgeme Kurumu yuvalarındakı çocuklara vılbaşı arın,)ganları vermek Uzere Istjnbul n gelen «Federal Almanja'da bütun çalışaniarın sosval sorunlan ıle ılgılenen kuruluşun genel başkanı ve TürkDanış»ın Genel Mudü ru Rıchard Haar, dun Istanbuldakı yuvalar gezd.kten sonra Anadolu Ajansı muhabırının sorulannı cevaplandırmış ve «Aln^anja da çalışan Turk ve yabancıların çocukları en zor durumda olan ınsanlardır Bu çocuklar, ana ve babalan çahstıklarından, evde yalnız baş.na bakılmaktadırlar Yaşadıkları evler de, çocuklu aıleler ıçın elverışh değıldır » demıştır kirlenmesi ıle savaş yurtta hava haftası ılân edılecek ANK\RA (Cumhurnel Höro«ı) L5İLE BOŞ'JU... 1973 vılı herkeste değısık etkiler \e anılar b ı r a k a r a k ^ona erdı A n c r k he"rer> lıerkesın uzennde bır'e'tı;,! nol.ta memur, ışçı, dar gelırIı kı«ı'erın unutulma? bır şeçım bunrflınvına suruklendıklerıvdı Bır vıhn bıttıçı bır dığerının ba^ladığı cıun t f c e dar gelırlüerin ejlence verlcrı bıle bombo'tu Pasaj \ enı > ıla bo« se muşterı beklejen san c'ahelcrle gııdı (Fotoğraf: Erdoğan K Ö S t O O L t ) Maaşlarını alamayan memurlar yeni yıla girerken eğlenemedi CUMHLRİ\ET HABER MERKEZİ Başta AnKiirı oınıaü üzere vur durauzun Dirçok Dolge ve nentuıde kırlı navanın tenııke varat. ınaya başlaıtıası uzrnne «nava kirlenmesıvıe savaş nattası» ılan edıleceğı açıklanmıştır Enerıı \e Tabıi Ka<niakUT Bnkanlığında nun oır toplantı vapılarak «hatta>yla ılgılı konular so ruşülmustur Lneru ve Tabıı Kav naklar Bakanı Ur Kema> Uemır' ır. başkanlığındakı toplantı\a Ankara Beledıve Ha^kafıi vedat Dalokav Purkıve Hdva Kırlen. mesıvle Savaş L)prnp£ı Ka^Kanı Prof Dr Celal hrtug ve Uemek Yonetım Kurulu uvelerı Katılmış tır. (Devamı Sa 7 Sü 3 de) İşçilerin durumu Rıchard Haar, Almanyada çalışan Turk ışçılerının Turkıyeye gerı gonderılmelerı konusundakı bn soruyu da şo\le cevaplandormıştır: «Bu ımkânsız bırşev Şu anda Almanyd da çalışan Turklerın gerı donmelerı so^ konusu değıldır Bu ışçılerın çalıştıkları verlerde Almanlar kendı ışçılerını çalrstıracak durumda değıllerdır. Bızım teşkılatımız hukumetle çok sıkı ısbırlığı halındedır Biz de işçı problemlerı koiusunda kurulan komısyonda bulunuvoruz Bu yonden yetkılı ve kesın olarak soylevebılınm kı, tıalen çalışmakta olan Turk ışçılerının memleketlenne gerı gondenlmelerj dıje bır durum voktur Almanvj Çalışma Baka^ı televızyonda vaptığı konuşmada bu fıususu behrtmıs şu anda Almanya'da çalışan Tu"k ışçılerının Tur kıye've gerı gondenlmelennın soz konusu olmadığını sovlemıştır Turk ısç'lerı çalıştıkları verlerde gonul rahatlıŞı ıçınde çalışmalarına devam etmektedırler » (a a) Dunvanın ileri sanayi ülkelerini sarsan bunalımların Turkive're donuk etkileri elbet beklenmelıdır. Dunvava venıden bıçun verecek oluşumların yenı uluslararası anlaşmalara doniısmesi olanağı v ardır. Bu >eni dunvada Turkıve'nin yeri ne olacaktır? sorusu da 1974'un gundemindedır. Butun bu duşunceler yeni yı lın ilk gunlerinde kavgı verici etkiler varatabıhr. i ç a\a vakın bir suredır hukumet kuramamıs, ve 39 Ekim'den bu yana 50. yıl genel affını çıkaramamıs bır sıvasî ortam ıçir.de vaşamak bu kavgıları voğunla^tırabilır. Ne var kı Turkıve jakın tarı hinde çok daha zor sınavlan at latabilmış bır ulkedır. Virminci yuzrıl dunvasında huzursuzluğun veni birşey olmadığını bi lecek kadar çetin muoadelelerden ulusça geçmis bulunujoruz. Ile rhe doğru bır atılımı sağlajacak topiumsal guclerımız yeterınce vetışmiştir. Oun>anm hu zursuzluğunu daha guzel bir yenı dunvanın haberı savan ve >e nilcşmeji evrenın tabıatı bılen Atiturkçu bır anlavış ıçınde bu lunmak, karamsarlığı dagıtmak için veterlıdir. Llkemiz smırlarını ve ufuklarını saran her tur zorluğun iıstesinden gelmek için herşev den once bir iç barısa muhtaçtır. 1074ün ilk aşamasında amaç bu iç barışı sağlamak olmalıdır. llusça kırgınlıkları asıp iç barış ve seveı donemine vol açtığımız anda tnıcumuz bır kat daha artacaktır. Bunun ıçindir kl 1974"u ıç barıs >ıh savtnak ozlemnle halkı mıza iji bir vıl dilıyoruz. Lüleburgaz'da İnönü için CHP'liler İstanbul Caddesi'n; önerdi; AP'liler 27 Mayıs Caddesi'nin adını değiştirdi LÜLEBURGAZ (KırklareU) Luleburgazda AP'h Meclıs ujelenrun oylanyle «27 Mayıs Caddesı»nın adının «tsmet Inonu» olarak aeğıştırılmesı CHP'liler taraîından tepkıyle karşılanmıştır. CHP'h 12 Meclıs u>esi, öncekı gun Beledıye Meclısıne bır onerge vererek, Luleburgaz'ın ortasından geçen «istanbul Caddesı» ne «Ismet Inonu«nun adının verılmesını ıstemışıerdır. AP'hler bu teklıfı olumlu karşılavacaklarını bıldırırken toplantının bır gun sonra, yanı oncckı gun yapılmasmı sağlamışlardır Dun toplanan Beledıye Mechsınde AP hler başka bır onerge getırmısIer ve «Istanoul Caddesı» yerlne, <27 Mayıs Caddesı»ne tsmet Tnönu nun adının verılmesım kabu: eTnışleröır Ojlamada 13 AP1ı, 1 DP h uye ılp AP'lı Beledıye (Devamı Sa. 7, Sü. 6 da) Istanbul'da I973'de polıs 5465 olaya el koydu, 6300 suçlu yakalandı istanbul Emnne' Muduru Arıf Yuksel'ın dun \aptığı a çıklamaya gore, 1973 vılında Is , tanbul'da 150 cınavet ıslenmi' tır Cmavetlerden sadece ll'ınm suçlusu saptanamamıstır Oto mobll hırsızlığında, geçen yıla ı oranla artıs oımus ve gunde or talama 7 8 oto çalınmıstır Ça lınan otolardan sadece 30 u bu lunamamıştır. Emnıyet Asayış Şubesınce el konulan olavların dokumu şoy ledır: , 28 Arahk 1973 tarıhıne kadar Istanbul'da 1114 hırsızhk olayı cereyan etmıstır. Toplam olarak 5465 suç olavından 4498'lnın suçlusu yakalanmış 370 ımn ıse kaçmıstır. Suçlusu saptanamı yan olay sayısı ıse 660'tır. 1972 yılına oranla suç olaylarında bir du<:uş kavdedılmı«;tır Suç ısleyenlerın 5902'sı erkek, 298 ı ıse kadındır Öte yandan, aynı vıl içınde toplam 582 olav ka\dedılmışt'.r Bunların 103'u trafık kazasında olumle sona ermıştır 73 kisı intıhar ederek olmuştur. 28 olum olavı şupheli gorulmus, bulunan 13 cesedın durumu ıse aycfınlanamamıstır A' nı yı! ıçınde denız ve gollerde 40 boğulma olayı cereyan etmıstır. 1974 YILI I(;î^DE İKI KURRAN BAYFUMl VAK ANKARA 1974 yılı içınde ikı Kurban Bayrarrı kutlanacaktır Dı>anet Işlen Başkanhğı yetkılıleıı. aynı yıl ıçıae rastlayan her ıkı Kurban Bavramtnda da kurban kesmenın geıektığını bıldır(Drvamı Sa. 7 Su. 3 de) 1973 vılı O7e!iıkıe dar gellrlı ler ıçın sonuk bır bıçımde so ı<t ermıştır Kamu kesımınde ve bır kısım o^el sektorde çal'San l"îçı ve memurlar mdaslarını alamamışlardır Bu nedenle de >on gunu alış\erıste olma«ı bek lenen canhlık gerçekleşememış tıı Yenı >ılı evlennde kaı«ıla\an ların sa>ısı bu vıl tiığer MİIa"" aan bıraz daha fazla ulmustur Eğlence >erlerırın pahaıı olması \e genel havat pahalılıyının aıle butçelerınde eğlence fonunu kısıtlaması yanında, televızjonun da aılelerı e\e çeken bır etken olduğu ılerı surulmektedır Kamu kesımınde maaslam odeııme«ının varına btrakılmıs olmasına ve butun pahahiığına rağmen alışverış merkezlerı dun hıncahınç riolmu=tur An cak ozenikle satıcııarın da tje lırttlklerı gıbl kalabalık, halkın satınalma gucunu degıl, sade ce ah«\erış zorunluluğunu gostermektedır Yenı vıl ıçın bır se>ler almak zorunluluğunu du \anlar, hem çok dolaşmakta, hem de ıstedıklennın asgarısını alarak evlerıne donmektedırler Bu da satıcılann en buvuk u mıtlerınıien bırırı »uva du^ur mu^tur Özellıkle pdhalı ve luks es\a ıle gıda maddeleıı satıcı lan, cSon umıdımız bavram oncesının ıkı gunune kaldı ü zaman da satıs vapamazsak protesto olan borç senetlerının sajı«ı her halde çok fazla olacak» demektedırler Aynı şekılde oncekı yıllarda boş >er bulunmayan eğlence (Devamı Sa, 7 Sü. 7 de) Zonguldak"ta 1973'ün son günii meydana gelpn kazada 12 kisi öldii AM\SR4 (Zonguldak) Amasra ya n kılonıetre me^afedekı Bozkov onlerınde me\ddna gelen traf'k Kazasuıda 12 kısı, olmuş ,'50 kısı de varalanmıştır Kurucasıle den Zonguldak'a gıt mekte olan Adn Kırlı vonetımmdekı 67 AR < 6 Dİâkalı otobus, >4 Bozkov vokuşunu çıkarken, karşı vonden gelen olâkasız bır mınıbusle çarpıstiKtan sonra dereye vuvarlaimıştır Kazada olen 12 kışıden kımlıklerı saptananlar sunlardır Eşref KucıiKbayrak. (40). Fatma Aktas (T) Emıne Kaçak (5), Hasan Eren (7) Ahmet Çok (32), Sabrıye Tolga M5) Yaralanan 30 kısi Bartın ve Zonguldak hastanelenne kaldırı larak tedavn altına alınmıştır. Otobus şoforıi Adıl KırU de yaralılar arasmdadır. inönü ve Dış Politika Hazırlayan: Mehmet BARLAS Atatürk ile İnönü arasındaki anlaşmazlık ve denge Inonu'nun jcnç, fakat onemlı gorevlerde bulunmuş bır kurmay subay olarak >aşadığı Osmanlı Imparatorluğunun son gunlerı, O'nun bütün hayatmı etkılemıştır Osmanlı Devletımn, buyuk devletlerden bırı yanında Bırıncı Dunya savaşına katılması ıle ıçıne gırılen felaketı gormüştür Daha once BaİKan savaşmda ordu ve politika ılışkılerının nasıl buyuk bır venılgıye yol açtığına tarık olmuştur Ve bır Osmanlı subayı olarak aldığı derslerı. ılerı de Cumhuriyet rejımındekı havatında daima uygulamıstır Buyoık devletlerle dostluk vahşı havvanlarla yatağa gırmeye benzer, şekhndekı değerlendırmelere bıle goturmustur O'nu yaşadığı deneyler . Olumune dayanan aylarda da, sureklı olarak Sovyet Amerıkan yakınlaşmasım dıkkat ve endışe ıçınde ı?ledıfı bılınıyor. Televızyonda son vaptığı korhış malardan bırınde Turkıye'nin Amerıka'dan uzaklaşmaması onerısındp bulunmuştu Japon Toyota şirketi, Türkiye'de otomobil fabrikası kurmak istiyor ANKARA Japon Toyota oto nobıl şırketı, Türkiye'de bır otomobıl fabrıkası kurmak ıcm Sanavı Bakanlığına başvur mu^tur Tovota şırketinin teklılınde, Türkiye'de kurulacak otomobıl fabrıkasında vapılacak otomobıl'enn motorlan ıle diger butun aksamının Turkıve'de vapı laragı öngorulmpktedir. Sanavı Bakanlıgı İlgllıleri, Tovota sirketımn kurmak ıstedı§ı otomobıl fabrikasına Turk Sanavınlennin dp ortak olabıleceğının t»khfte yer aldığım büdırmışlerdır. Suç olaylan 5465 suç ısleme olayının cîo Kumu ıse, yapılan istatıstiğe ıe şcvle sıralanmaktadır: 70 sılâh teshın, 130 sılSh stna, 108 tehdıt, 73 haneve tecaLZ, 46 «arho«luk. 2S5 kumar, İnönü ile Atatürk'ün anlasmazlıkianna, Nvon Konferansına iliskin (Devamı Sa. 7, Sü. 6 da) görüs farkları da sebep olmustu. Denge anlayışı Ancak anladığımır kadanvla, İnonu Turkıye'nin Amenka'dsn uzaklasmasmdan degıl Amerikanın Turk"»dpn U7iklaşmasın (Devamı 6 sayfada) Cumhuriyet