Katalog

SAYFA DÖRT :CüMHURİTETi 18 Haziran 1972 Cariyelikten geçmeksizin belirli bir seviyeye çıkmanm sakmcaları ISIR Valisi Mehmet Ali Paşanın oğullarından îsmail Paşanın eşi ki Istanbul'da «Gelin Hanım» adıyla tanıkrdı. Bezmâra ismini verdiği çok güzel bir kızı evlât edinmiş, tahsil ve terbiyesine önem vermiştd. Kısaca Bezmi diye çağırılan kızm gütelliği ve çok iyi piyano çaldığı Abdülmecid'in kulağına gitti. İhtimal gördükten sonra, he* fr , M Osmonlı Soroy lörelerine çok oykırı düşen bir oşk hikâyesi men ona sahip olmak arzusuna kapddı ve evlenmeye talip oldu. Bu Osmanlı tarihinde çok scyrek görülen bir olaydı. Derhal nikâh kıyılmış ve Bezmi, altıncı kadınefendi olarak saraya girmişti. Bir sebir kmnın, carfye olarak belirli dereceleri aşmadaa altıncı kadın efendiliğe yüselmesi, Osmanlı saray töresini sarsan bir ıhtilâldi Sarayın çok tutucu ortamında bu yeniliğin uzun sureceği düşunülemeadi. Marquise de Montespan, de Malntenon meşru kralıçelerden dana çok anüır. Bu kralın kraUçeden üç, Madame Montesap'dan ise sekiz ç o cuğu olmuştur. Onbeşind Louis' nin metresi Pompadour, Avrupa siyaseti üzerinde etkili olmuş. Fransa ordulannı, tarihî düşman lb.n Habsburglan konımak için Prusyaya karşı savasa süruklemiştir. îhtilâlden sonra Fransadan kaçan Bourbon prenslenninki bunlardan ikisi sonra kral olmustur. Yalnız eşleriyle yetinmedikleri ve sığındıklan ülkelere büe metreslerini götürdükîerinl görürtiz. Abdülmecid'in, Bezmâra'yı nikâhlayıp altıncı Kadın Efendi yap ması, çevrede büyük tepkilerin uyanmasına sebebiyetvermişti. Topkapı Sarayı arşivinde Bezmârâ'nın bir mektubu geçmişti elime. Analıgı Gelin Hanım casta lanrnış, Bezmı de padişahtan izin alarak anasıru yoklamaya gitmiş, bırkaç günlük ayrüığa dayanamıyarak Padişaha yazdıgı mektupta şöyle diyordu: cAIemin gözüne sflrme olan ayafınrzın tozuna yüz sürdükten sonra arzUıalim sudur. Valdem makamında olan ha> nımın ve bu kullannın ödemi ne acıyarak iki gfin orada kalmama izin verdiniz. An»hğiını basta buldnmsa da iltifatımz derdine derman oldn. Serincinden iyileşti. B*n de uzun zamandanberl kendi sini gönnediğim için çok se\1ndim. Ama iki gecedir padişahımın hâkipayinden uzak üzüntS karnajh oldu. Bir g5züm giildü ise biri ağladı. tndimde cihan değerinde olan bizim nöbet pecesi de • padi9ahla teçirecefi gece • aralığa (çitti. Hemen Cenabıtaak vficudunuzn her tflrln tehlike den korusun.» Î A R I N : Bir Krab çekilmeğe zorlayan sebepler Osmanlı Sarsyındaki nnntnlmaz işk olaylanndao birinin kadıo kahramanı: Hürrem Sultaa Yoksulluk içinde U AŞK DA birçok benzerleri gibi uzun sürmedı. Belkl padişahm gönlü başka güzel lere kaymış, belki Bezmâra sarayın blitün ihtışamına ragmen, özgürlüge kavuşmak Lstemişti. Abdülmecid tolerans sahibi padişaaü. Bir burjuva gibi girdiği bu işten yine efendilikle sıyrılmak istedi. Bezmi hanımı boşayarak şehir hayatına iade ettl Kadınefendi güzelliğinin en parlak dönemini yaşıyordu. Az sonra, ressam Tevfik Paşa lsim11 bir askerle evlendi. Bu evlenme, Saray tdrelerine bağü olanlan snirlendirmişti. Kadınefendi ler padişahlann resml eşleri S3yüırdı. Bu şerefe ulaşmış bir kadının halktan biri ile, hem de bir paşa ile evlenmesi hoş görülemezdi. Abdülmecid birkaç yıl sonra genç denecek bir yaşta öldü. Yerine geçen Abdülaziz, Tevfik paşayı emeküye ayırarak, Bezmi hanımla beraber Bursa'ya sürdü Başına gelenlere üzulen Tevfik Pa=a Bezmi'yi boşadı, dünyadan eletek çekip derviş oldu. Bezmt hâlâ güzeldi. Üçüncü defa evlendiTse de yine mutlu olamadı. Eyup'e yerleş • e vrksuUuk için , B 58 Soldan saga dofru: 1 Madam Pompadour. î Ikinci Henri. 3 Gabrielie d'Estrees kaunam benlm için tasa \e MALKOÇOĞLÜ ÇALINAN TAÇ Yoıon vt T « e n ; AYHAN 6AŞOĞİV Gözdeler ve Kraliçeler ATI HANEDANUR1 arasında Fransa Krallan, en uçanlan gelir bıze. Yan romanlann, filimlerin etkisi, yan da ger çektir bu. Osmanlı padişahmm nikahlı kansı yoktur. Din töresine göre haremdeki cariyeleri meşru kadınlandır. Fransa krslmın tek nikâhlı kansı vardır ve bir sürü metresi ve onlardaD doğ muş çocuklan. 16 ncı yüzyıldan bu yana, Pran sa krallannın eşleri kadar metresleri de tanhte yeralmıstır. Hattâ baa gbzdelerin kralıçeleri gölgede bıraktıkları görülür. Örneğin Ikinci Henrfnin sevgilısı Diane de Poitiers, Dördüncü Hen ri'nin metresi Gabrielie d'Estrees, Ondördüncu Louis'nin mek resleri Duchesse de La Vallıere, B Tuluat bunlannU. Ezbere oynuyorlar. Naîitinki de tuluat. bunlannki de Arad» dağlat kadar fark var. Albay, mütalâasmı söylemeden edememişti: tstanbuldayken Darülbedayii kacırmardım, beyefendi. Aşağı yukan her temsiline giderdim. Sahiden ağlar, ağlatır, güler guldürürlerdi herifler.tldnci sıradan Itibaren seyireiler »ahnedekileriıı kaderleriyle ilgilenlyorlar onlann harcketlerini t i kip ediyorlardı. Oniarın da içlcrinde oyunun çabuk sona ermesi için sabırazlananlar, yerlerinde duramıyanlar vardı, (akat onlar dıifünduklerinl söylemekten çekinmiyorlardı: Kadınlar oynamıyacak n ı daha? Perde üç kere daha açılıp kapanacak ondan sonra... Ey lan bunlar da kabak dadı verdller. Şn herifl öldürsünler de olsun bitsin. O adamı öldürmüşler, ötekinin de gazlerini o y . muşlar, yine de mesele hailedilmemişti: İki perdelik komediye gelmişti sıra. Kendi acıklı bayaUannı unutup karşılanndakileri giıldürmeye çalışıyorlardı sahnedekilrr; baçanyorlar denebilirdl. Komiğin halleri boşuna giden bir seyircl: Vay eşşoğlu cşşek. nasıl da yapıyo.» I * Ulan aynı Gayserili gibi konuşuyo.™ Gadunlann ne gözel taklidinl yapıyo.» Halkın hoşuna giden noktalan blliyordu komik. Komedi de. istenilen sonuca ererek bitmiş, sıra, o> unlaıa «elmişti. Genç seyireiler yerlerinde dura. mıyorlardı. Evvelâ zayıf kadın çıkmıştı oyüna: t s . kelet haline gelmiş baeaklarından utamyormu; gibi bir hali vardı. Tülden bir &alvar giyinmijti. Seyircllerden birisi Bunnn da adı gadnn! dedi. Sahnedeki, kadına benzeyip benzemedljine aldırmadan oynamasına devam etmisti. Ondan sonra sıra dev anası kılıklı kadına gelmiş, o da kalın kol ve bacaklarını sahnede dolaştır mıstı. Et fıkarası oitnadığı için kendlsinden bnce oy nayandan daha açık saçık giyinmişti Malum y ı bir dirhem et bin ayıp örtet derler. Onun sahnede görünmesiyle beraber seyircllerde yer yet heyecanlanmalar olranştıı: Vay anam vay! Gadun değil apartuman! Yesinler! Nasıl da çalkalıyo Vay ayı, vay Ön snadaki seyirdlerden yalna Albay, fikrinl söylemişti: Bn kadın değil, kadana.. Ötekiler sadece Uksiniyormus gibi bir ifade ta* kınmakla yetindiler. Sıra Naeiyeye çeldîği zaman devamlı mtisteri» leri biı heyecan almıştı. Kadın, seylrcilerinin sabırsnlıklannı bildifi için olacak sahneye çıkmasını mahsus gecikttriyor. hayranlan alkıstan. ıslıkUB salonu riirültü içinde birakıyorlardı. Bacaklarını açıkta bırakan bir bahriyelt elhlsesiyle sahnede göründıigii zaman bütün bakıjlar üıerindeydl. Artık sağivle soluyle konusmayı kesmijti herkes. Bütün salonan gözleri kadının kollarında, bacaklarında. göğstinde dolasıyor. daha mahrenı yerlerinin hayaliyle kendlsinden geçiyordu çogu. Bacaklarını sağa sola atarak. bale gibi. dans gL. bi bir şeyler yapmava çalışıyordu Mesele oynnonda değildi. KarsısındakJlerin bo oynndan bir şey anlamadıklannın farkindaydı Emin efendi. Naciyenin her zamankinden daha da giizel goründüiüna kendi kcndine kabol etmisti «Şu kalabalık. diyordu kendi fcendine, hepsi de onunla konusmayı hlç olmaısa eline el sürmeyi hayalllyor. Halbuki ben daha da ilerl glttim tstesem hâlâ da miimkün.. Fakat içinde bir his vardı o aksam. Salondaki hütün gözlerden Naciye^i kıskanıvor gibiydi Naciye. kansı ^eğildi. kardesi deüldi. yine de haskalarının ona yiyecek eibi bakmalanm hazmedememlsti Albay olacak adam bile bir dakika gözlerlni ayırmamif h. Albay: Bu kadın etdden gfizel! demlştl. Ötekiler, kadından. gözlerinl avıramadıklan İçin cevap vermemislerdl. Emin efendl farkmdaydı Naciyenln bütün hakıslan üzcrlne InpladiKinın Kims« kendfslne "Kakmıyordu. OrarJakîlerin h!ç biri kendisinln Naciye ile alâkası oldugunu kabol edeme»lerdl. Bu kadar güzel kadın. oara«ıı palsoı bu ser. serlye mi bakacak? Onlar ne Naciyenin ne Fevzullah Azmi'nin iç yüzünü billrlerdl. Çok defa hilmemekten iyl olor insan için. Bn melek kadar eüzel görünen kadının bazı defa yüı deyimlerlnln n« kadar âdilestigini biline insan hayatından bile so. ğuyabilir. Tüllii bir elblseyle çıkmıştı Ikinci defa. Bn defa alaturka bir oynn havan çalıyordu saz takımı. Ddnüyor, kıvnhyor. eğilryor. göbeğinl ahenkll bir şekilde çalkalıyordn. Ah anam! Nnr ol! Yaşa Naciye ahla Agzını topla l a n . Beri tarafta iki kişi bir tartısmaya tutnşmu? ardı: Bu kadının gecesine elli lira verim. Aklını peynir ckmejtlnen ml yedln? Bl ga> dınm gecesi elli lira Ider mi? Böle bi gadın!~ (Arkaaı rar) DİŞİ BOND TACPAKJT LOMDf?A"VA DoMEB ^ E ^MAUPE'TlLLE.g' <^A<5lg|g Orta Doğu Teknik Üniversitesi Rektörlüğünden Fen ve E^ebiyat Fakülfesi Modern Biyoloji Programvna Biofizik alanmda YGksek Lisans yapmış, tngilizce bilir asistan almacaktır. tlgilenenlerin Personel MQdürlüğünden alacaklan müracaat formunu doldurarak 30 Haziran 19T2 tarihine kadar iade etmeleri gereklidir (Basm: A 10329 . 16986) 4386 15 Çaüşmadan korkmuyonım. Dostumun çağrıkları önünde zekâ nın kıvılcımlaruu çaktırmakla mutlu olacaktım. Fakat bugün, sempatinin odevlerini yerine ge tirmek, bana daha müreccah eibi geldi. Ara verdi. Pinelli kaderini ona doğru kaldırdı: Bravo Cremoninil Profesör ısüanmıştı: Hepimiz umanz ki yakında sen, bizim unutulmaz Moletti'mizin izlemeni olmaya çağnlmış ola caksın: buna lâyıksm. Buraya, Samson örneği, bizi paniğe uğratmayı düşünerekten gelmektesin. Biz peripatesyenler, senin yerine koyduğun Aristo'nun çenesiyle Söylevine devam etmeden önce, gülme ve alkışlamalarm bitmesini beklemek üzere yeniden bir ara verdi: Ey Samson rolü oynamak isteyen küçüğüm, sen «Bo» kentini tanımıyorsun. ttalya'nm bundan başka her yerinde senin süâhlatın, boşuna hazırlanmış olmazdı; burada, bu kutsal yerde ise onlan bir yana bırakmalısın. Zira bi zim inandığımızm ve ögrettiğimi zin temeli, Aristo'ya sadakatte ya da sadakatsizlikte değU ve fakaı tamamiyle başka birseyde bulun maktadır Ey Galile! Özgürlüktel Profesör. eller çırpıhrken gözlerini tavazuyla önüne eğerek bir kez daha sustu. Ayağa kalk. Cesarl dljr» bagırdı ev sahibi. Cremonini itiraı etmeksizln kalkü ve alkışlar katmerleşirken elini sert bir biçimde kadehi üzerinde eezdirdi: Sen, liberal sitemizde, din ve bilimi karı?tırmava kalkanlann açmıs olduklan smansız savasın akışında yer almak zorundasın Yasantımın asıl ereğinin herke•e aynk yollar izlemelerinl anlat mak olduğunu savlarsam, sanır nusınız ki işi büyütmekteyim? De Yazan: Zsolt HARSANY Çeviren: Tank ÖZBİLGEN ğal bUimlerden çıkanlmıs argü manlar ile aziz teolojik gerceklikleri baltalamak isteyen' bir kimse, bir büyük günah işlemis olur ve onu önce biz mahkum ede riz, Kakat, tersine, doğal bilimler de teolojik silâhlarla saldmya ua ramamalıdır. Giordano Bruna'ya kısa bir imade bulunmama müsaade edilsin. Az bir süre önce o, bizim aramızdaydı; fakat din otoriteleri onu hapsettiler ve kendisinden, sadece astronomiyi ilgilen diren sorunlann hesabmı sordular. Biz teolojinin kutsal bir bilim olduğuna inanıyoruz hem aramızda onun bir temsilcisi de var, ancak bu onun. fizik, tarih tababet ya da matematiğe kanşmak istemesini hoşgörüsüz karsılamamıza engel olamaz ve biz buna asla tahammül gostermemeye kararlıyız. Bu sözleri, uzun <yasa!» haykı nlan izledi Cremonini onlan mı rıldanıları ile ba?basa bırakarak Galile'ye döndü: Bir şeyin gerçekliğine ınandi pında. onu serbestçe yayabileceksin. Belki herkes senin ssvlannls uyumlu olmayacakhn bu halde tartısılacak. boy ölçüşülecek fakat yalnız ve yalnız. bilimin tasarrufunuza verdiSi silâhlarla I so nuç olarak senl Venedik Cumhu riyeti Clkesinde vörekten »elâm layarak dövizimize iyi nüfuat etmeni Istlyonım: devlete alt olanı devlete. Tann*ya alt olan? Tatın1 ya ve bilime ali olanı bllime ver! Yerme oturdu ve kendlsinden bravoyu hiç eksik etmeyen hazirunu selâmlan. Bazılan Galile'ye karşılık vermesin) işaret ertiler O da kısa bir çekinceden aonn kalktı. Herke» Mesirler, dlye basjadt. soluğumu kesen hevecanı resmedecek* kudretta sözcük bulamıyorum. Dinlemıs olduğum lütufkâr s5zlere. lâyıkı üzere cevap vermek olanaksızdır Görüyorum kl ben ne kadar ciddi olmak istersem, Toskanalı şivem sizi o kadar neşeye bogacakttr Gülerek devam etmesını ı^aret ettiler. • Sabrmızı uzun süre sınamak istemiyorum. Bununla birlikte, az önce ortaya konmus bilgesei dü şünceleri kalbimin en derin yerinde saklayacağımı söylememe müsaade ediniz: Bunlar kalbım* huzur vermektedir Kısa meslek vaşantımda desteklenmez ve kendiml reddine mecbur saydığım her sey dinin mantosu altına sığınma yolunu tutmusnır Bu mantonun altında her$e> karan lıktır. Tek tutkum oraya ı?ık e3 türmefc isteyenlere yardım etmek tir Fakat bu, sırf bana bağlı değildir. Ben GercekT seviyor ve size. kalpten baglı oldufum şu hususu sövlemek istiyorum ki. Paduada bir kürsü elde etmeyi şiddetle arzulamaktayım Beni ka bul ediniz mesirler, sizi temin ederim ki bundan pişmanhk rtuy mayacaksınız Cagnklar. Galile'nin gülünç bl çimde yalvaran tavn önünde neselenmişlerdi Aynı zamanda da kendisini alkıshyor, çevreginde toplanmak üzere yerlerinden kalkıyor ve omuzuna vuruyoTİardı. Sonr» herkes veniden verine o turdu ve konusma devam ettt Sonra da Pinelli korunganın' bir kenara çekti: Hlzirilmj efizden seçirdhn. Sizi kutlamam gerekir Onlana hepsinl costurdnnuz Artık OnJversite Konseyf'ntn desteftin* eu venebilirsiniz. Geride sadece Veneidk'in ekselanslan kalıyor^. (ârkaa var) TİFFANY JONES TE t. EVfc y o N , (SAZE.7F LEEDEN 3AMSEDE. «E.EpeasrL£R P YEME*:. ce ve.soz.PE O Bayan Eleman Almacaktır Başmudürlüğümüz Ş. A lşletme Müdürlüğünde boş ve boşalacak stajyer kadrjlannın doldurulmasını tem'jıen 20.6JS72 günü saat U.MI'de yapüacak sınavda kazanaolitr arasmdan yeteri kadar bsyan eleman almacaktır. Sınava gireceklerin nüfus cüzdanı, diplcma ve 1 adet fotoğraf ile Gayrettepe Yıldız Posta Caddesindeki B»smüdürlüğümüz Personel Servisine şahsen müracaatlan ilân olunur. GARTH CEEEAMLAKJM1Z OK1Ü YU CEASJA İst. Telefon Başmüdürlüğü ŞARTLAR: 1 18 yaşmdan kiiçük. 35 yaşındln büyük o'mamak, 2 En az orta okul meronu olmak, 3 Halen herhangi bir te^ekkülde çalışmakts olmamak veya daha önce çalışıp aynlmıj bulunmamak. (Ba&ın: 16X83) 4388