Katalog

CTJMHURÎYET 21 Ekim 1972 3ÎR ÎSLÂMBOL ÜSAN1 liE, OSMAU MIYIİ , içÎMÎZc ÜMÎT TÖHÜMIAP4 S£fcJpfUp U7.UM NÎ BSNİM *A&A.MLAR4 A. S u W Z.SVALOLMA2. Izmir'in içinde «Sayın Arbajnm,» dedl. «şimdıkileri bilmem ama, Kurtuluş Savaşı srrasmda bir so! kadro oldugnnu; Yeşil Ordu'dan söz edılcüğîni duydum, dinledlm, okudum birçok yerde. Bu konuda döşiincelertnizl ögrenmek isterdim?» «Evet, böyle bir kadro vardı. Ne var Jd bilinçli de olsa bu kadro, halkın desteğinden yoksundu. Emperyalıstleri destekleyen brr padişahla birlikte; din, hilâfet dıye ayakianan bir halkı düşönön. Hilâfet ordusu, neredeyse Ankaraya giriyordu. Mustafa KemaTden yana olan halk, bu sözü edılen sol kadroyu bılrniyor, tanımryordu. Çünkü o güne dek var olmuşlarsa da soU cular, halka inememişlerdi. Halk, Mustafa Kemal'le birlikte, emperyalistlere karşı sadece yurtUmu kurt&rmak içtn savasıyordu. Mustafa Kemal' 1 teK başına kadro olarak benimsemişti. Yeni bir ybntem, yeni btr kadro ile Mustafa Kemal Paşa, bir kumar oynayamazdı. ö n c e etrafındakiler, kumandanları kendısine karşı çıkardı; çıktılar da.. Savaş bittflcten sonra halıfelık konusunda Rauf Beyin soylediklerı meydanda.. Size içtenlıkle soylüyorum; Mustafa Kemal, buyük bir taktikçiydi: Savaş alanında da, polıtika alanında da.. Eğer halkın desteğini kazanrrış bir kadro bulsaydı; sol kadroyu halkın tutacagına inansaydı; hiç çekınmeden bu sol kadroyu işbaşına getirebilirdi. Çünkü antiemparyalist bir savaş yaptığmın bılincindeydi. Yeşil Ordu, Çerkez Etbem Bey, Heclisteki kardeşlerınin politik oyunca&ydı Mustafa Kemate karşı. ?ize şu değin bir soz etmek isterim ayrıntılara girmeden: Ethem Bey, gerçekten sosyaiıst bilinçli bir komutan olsaydı, antiemperyalist bir savaş yapan Mustafa Kemal'e, savaşın içinde çatısacak değin karşı çıkmazdı. Bu savaşa katılır, bir süre katıldığı gibi katılır, savaş sonrası, varsa kozu, Mustafa Kemal'le paylaşırdı. Kendisine Mustafa Kemal Paşanın o zaman önerdiğı Miralay rütbesini kabul ederdi. Bilinçli, akıllı bir sosyalist, böyle yapar, Meclisi zaten kazanmıştı kahramanlıklarıyla, halkı da kazanırdı. Sonra tuttugu kadroyu da halka benımsetmek olanağını bulurdu. Öyle Inanıyorum ki, Mustafa Kemal Paşa, böyle bir tutumdan, böyle bir tutumun gelışmesinden memnun olurdu. Ortam hazırlanmadan Mustafa Kemal'e karşı çıkmak akılsızlıktı. Zaten, Ethem'in kardeşlennın, tâ Enver Pasa'ya dek dayanan aynntıları olan bir oyunuydu bu.» Albay, rakısından bir yudura aldı: «Elbette, ben, o sıralar genç bir teğmendim; bu yargılara varamazdım. O zamankl gözlemleriml ansıyıp, sonradan okuduklarımla değerlendiriyorum. Sağduyuma vuruyorum, ömeğin Ethem Beyin eylemine, hak veremiyorum.» diye ekledi. Hidayet Bey, dikkatle babamı dinliyordu. Artık hepımiz «ofraya oturmuştuk. Koryürek .Hak veriyorum bu söylediklerinize Albayım. Anilarımzda bu fikirlerinize yer verecek misiniz?» «Yok, bcn, tarıhçi degilim. Gördüklerirai, başımdan geçenleri, bir belge olarak' yazmskla yetiniyorum. Sadece askerlik konusunda değerlendirmeler yapmaktan kendimi alamıyorum. Oysa bunü da yapmaya hakkım yok sanırun...» «Yok yok, değerlendirmeler yapmak, fikirlerinizi de yazmak hakkınızdır.» Babam, bu fıkre yanaşmadı nedense, konujru değiştirdi: «Bırakalım olam biteni tarihçiler değerlendirjin Hidayet Bey; biz, bugune bakalım biraz. Tarihsel bir dönemeçteyiz 5u sıra..» «Çok doğru, bugün bir dönemece geldik.» •Hâkimlerden. savcılardan sonra, üniversiteyi de karşısına aldı Adnan Bey: Üniversitenin de temeline. diye, kara cübbeliler diye, dümdüz gidiyor... Yakında Tahkikat Komisyonu kuruyor Meclis'te... Bütun aydmları karşısına aldı. Birkaç gazete bir yana, hiç bir gazete onu tutmuyor.» Hidayet Bey, ortaya yeni bir fikir atmanm rahatlığı ile güldü: «Onun aydınlar umrunda değil Albayım, kendisıni destekleyetı, arkasındaki halka güveniyor. Aday listeslne ıstersem «odun» yazarım; «odunu mılletvekili çıkarırım! diyor.» •Evet, nedenı, nasılı bir yana, aldattığı halk var arkasında...^ diy« mırıldandı babam, sonra şöyle bir doğrulup önce Hidayet Beyin yüzüne, sonra da bizim yüzlerimize bir bir baktı: «Orduyu unutmayın!» dıye sertçe bir sesle söylendi. Ve ekledi: «Gerçı Ordu, Atatürk'ün doğru görüş, isteğiyle politikadan Cumhuriyet'in kurulufundan berı uzak durur. Ne ki bütün poliükadaki yanlışla SAMİM KOCAGÖZ'ÜN ROMANI • 77 nna karşın Ordunun, Garp Cephesi Kumandaru Ismet Paşa'ya büyük saygısı vardır. Paja'ya hakareti Ordu, bağı$lamaz... Diyelim ki, Ordu, Paşa'yı bir yana bırakü. Sayın Menderes'in (!) 5u sözüne ne buyurulur? îsterlerse .Orduyu, yedek subaylarla yönetirmij!» Spzünün burasında babam, sinirli sinirli güldü. Elindeki çatalı bırakıp bana dörıdü: «Teğmen Emre! Ordunun ySnetimini ele almaya hazırol!» Biraz şaşırdım ama hemen kendimi toparladîm; ben de şaka ettim: «Estafurullah Albayım, Siz dururken ne haddime!» Babam, gülüverdi. Hidayet Beye döndü: •Hangi yedek subaya Orduyu teslim etmek istediysem, hep Emre'nin verdiği bu karîüığı aldım...» Baktım, nedense Hidayet Bey, yutmak üzere olduğu lokmasmı zorlukla yuttu. Yüzünden bir korku dalgası geçti: «Ordunun bu durumunu, özeilikle tutumunun böyle olabileceğini. hiç hesaba katmamıştım.... Üst kademedeki koroutanlar, Menderes'ten yana görunüyorlar.» «Çok önemli tarihsel olaylara dikkatinizi çekerim Hidayet Bey: l»09'un 31 Martıcda, üst kattakl komutanlar, Padişah Hamit'ın yanmdaydı. Hareket Ordusu. Trakya'dan tstanbul'a geldi binb»»ı lann komutasında... 1919'da komutanları yine Padişahiarınm yanmdaydı; Ordu bu keı. Anadolu'dan geldi Istanbul'a... Şu 1960 yılının günlerinden birinde, bakarsınız Ordu, bir yerdcn çıkar gellr Ankara'y«..» Hidayet Beyin, korkusuyla birlikte öfkesi de arttı; bir süre şaskon şajkın iki yakanna bakındı. Karşısmda perdeleri kapalı pencerenin yanındaki babamın camlı kitap dolabına gözlerini dikti. Bu dolapta çoğu askerlikle ilişkisi olan kitapları vardır Albayın. Sonra yüzü daha da kızardı Hidayet Beyin. Gülseren, korkulu korkulu benim yüzüme baktı, amcama ne oluyor? gibisine. Babam, tam tabağına eğilmisti ki Hidayet Bey sordu: «Bu konuda bir bildiğiniz var mı Albaybn?» •Hayır.» karşılığını verdi babam, «ne bildiğim olsun kl.. Be, nimkisi, bir emekli askerin tahmin ve temennısi....» Hidayet Bey, derin bir nefes aldı. Yüzünün hatlan gev?edi: «Bütün askerlerir de sizin gibi tahmin ve temennileri varsa, Menderes'in defteri dürüldü demektlr. Celâl Bey de bu adama. hiç de akıl vermez mi?» , Babam, doğruldu. Rakının etkisiyle olacak, ikifd de biraz Osmanlıca konuşmaya başlamıştı. Bize öyle geliyordu herhalde: •Afflan Hidayet Beycifim, bu ne gaflet? Affınızı istirham ederim; nasıl farkına vannadınız? Zavallı Menderes'i bu badireye sürükleyen, arkasından iten, cesaretlendiren, sözüm meclisten ırak O kendini komitacı sanan kişi değil mi? Memleketin değer yaifiilarını altüst eden iktlsaden çökmesini tacil eden, o kendısini beğenmiş değil mi? Size, senet veririm; bugün Menderes, istifa ettim dese, paçayı kurtarır. Ne var ki l*met Paja'ya karj», aşağılık duygusundan kurtulamayan Celâl Bey, kendisini, »akasını bırakmaz!» Gülseren, sevgi dolu, övgü dolu gözlerle" babama bakıyordu. Yemeğini yemi| bitirmiı gibi bırakmıştl. Benim kulağıma eğilip sordu: , «Emre, tacil ne demek?» Babam, bu soruyu hemen duydu: «Özur dilerim kızun: aceleden gelir, hani çabuklaştırmak anlamında kullandım. Biz yashlar. biraz uzunca konuşalım deflik mi, hemen dilimize, Arapça dolanır....» Hidayet Beyin canı çok sıkktndı; Gülseren'e ters ters baktı. Anladığıma göre, Albaydan birşeyler kapmaya, öğrenmeye çalıfıyordu: «Ordu, Menderes'e çok öfkeli görünüyor....> «Bümem,» karşılığını verdi babam, «Ben, emekli bir aikerim. Öfkelenmek özgürlüğüm var (!) tşbaşındaki askerler, «vaziyetin muhakemesini» elbette daha serinkanhlıkla yaparlar Ben de ödev başında olsam, öyle yapanm herhalde. Malumu âliniz, bu iş, biraz da kelle işidir. Işin içindekiler, kelleyi koltuğa alır ken, çok iyi düşünmek zorundadır....» «Aldıktan sonra dijeelim?» Albay Nazif Tınaztepe, keyifli keyifll güldü: «Aziz Hidayet Beyciğim. işte o zaman Menderesle birlik arkadaşları, Kırkağaç'a uğrayamadan gelir, geçer gider.» (Arktvsı var) RADYO 05.55 07.00 07.05 07.30 07.45 08.00 08.10 08.30 08.45 09.00 0950 09.40 10.00 10.05 10^0 10.45 11.00 11.45 12.00 12.10 12.30 13.00 13.15 13.30 15.00 15.05 15.30 16.00 16.15 16^0 16.50 17.25 17 30 17.50 19.00 19.30 19.40 19 55 20.00 20 25 20.40 21.00 2110 213» 22 00 22 45 23.00 23.55 24.00 İSTANBUL 40 yıl önce Cumhuriyet TURK MACAR DOSTLUGU 21.10.1933 Açıkş, program Koye haberler Türküler, oyun haTalan Haberler, hava durumu Bu sabahın melodileri Istanbul'da bugün Solo şarkılar Arp sololan Türküler Ev tçin Şarkılar Arkası yann Haberler M. Birtan'dan ««rkılar Hafif batı müzigi G. Yapar'dan türküler Konserlerimizden Şartolar Haberler Hafif batı müzigi Beraber, solo şarkılar Haberler, Resmi Gazete Şarkılar Reklâmlar Haberler Solistler geçidl Cumartesi konsert Türküler R. Armoni mızıkas] Şarkılar îftar programı Haberler Yurttan sesler Reklâmlar Haberler, hava durumu Hafif müzSk O. Avsar Orkestrası Bir varmış Deyışler ve ezgıler Teknige açüan kapıUr Müzık 24 saatin olaylatı Solistler geçidl Besteciler ve yaşantılan Reklâmlar Haberler' Ramazan programı önemli haberler Karjfenıs' A NKARA Î0 (a.».) Macar Başvekill Gömböş ve Hariciye Nazırı De Kanya, dün sabah s'aat 9,30'da şehrimize gelmişler ve BaşVekil îsmet Paşa tarafından karşılanmışlardır. Misaflrlerin geçeceklen yo! lar tekmil Türk Macar bayrakları ile «üslenmişti. Bir miiddet Ankara Palasta tfinlendikten sonra ziyaretlere başlamışlar, öğie yemeğini Anadolu Kulubünde yemışlerdir. . Akşam Baş\'ekil îsmet Pası misafırler şerefme bır süvare vermif ve karşılıkh nutuklar sıkı kaynaşmadan vc onlan söyienmıştir. Îsmet Paşa: birle?tiren hakikl muhabbetten de ilerı gelmektedir.» demiştir. « Bize buraya delilini getirDaha sonra ayağa kalkan Madiğinız dostluk yalnız siyasl car Basvekil! M. G8mb«î Türkbir belgeden doğmuş değüdır. çe olarak bu nutkn cevaplanO dostluk aynı zamanda iki dınnıstır. millet arasınd'a mevcut olan KATSERt fabrikası iki nçak yaparak orduya hediy* etmiştir. İMTÎHANLARnA haksızlık olduğu gerekçesi üe Hukuk Fakültesı öğrenaleri bir komite kurarak bntihanlann yenideo yapılmasıra istemişlerdir. İSTANBUL umumî hapishaneslnde mahkumlann adedı 631, tevkifhanedeki tutuklulann mevcudu ise 5911 bulmustur. MALKOCOĞLU yazan veçizenrAyhan BAŞOGLU ÇELİK HANÇER İSTANBUL tL 11.55 12.00 12.30 13.00 13.30 14.00 1430 15.00 16 00 17.00 17 30 18.00 18.30 19.00 19.30 20.15 21.00 22.00 22.30 23.00 23 30 00.30 0100 Açılış ve program Diskoteğimlzden Kanşık solola'r Hafif Batı mUzigi . Konçertolar John B. Sebastian ve ark. Oda müzıği Tatil günü, için müzik Cumartesi konserî Çay saati Küçük konser Gençlere müzik Senfonik müzik Hafif Batı müziği Hafif Batı müziği Aksam konseri Sizin için Lâtin ülkelerinden müzik Hafif Batı müziği . Caz müziği Gece ve müzık Hafif Batı müziği Program ve kapanış. DİŞİ BOND ANKARA 0555 07.00 07 05 07.30 07.45 08.00 08.08 08.38 09.00 09.20 09.40 10.00 10.05 10.25 10.55 11.10 11.30 12.00 12.05 1230 13.00 13.15 13.30 15.00 15.05 15.40 15.55 16.40 16.50 17.20 17.35 17.50 19.00 19.35 19.50 19.55 20.25 21.00 21.10 21.30 21.50 22.10 22.30 22.45 23.00 23.55 24.00 Açılış, program' Köye haberler Türküler, oyun havalan Haberler, hava durumu Sabab müziği Ankara'da bugtin Sabab şarkılan Çeşıtlı müzık Ev ıçın Sabah konseri Arkası yarın Haberler Şarkılar Çeşitli müzik S. Okus'dan türküler M. Erses'den şarkılar Konser saati Haberler Türküler Şarkılar Haberler, Resmi Gazete Hafif müzik Reklâmlar Haberler Dilek kutusu Çocuk bahçesi Çocuk saati Haberler Iftar programı Saz eserleri Şarkılar Reklâmlar Haberler, hava durumı Hafif müzik Bir varmıs Türk müziği isteklerl Türküler 24 saatin olaylan Türküler Diskotegimizden Şarkılar Çağdas TUrk müziği H. Ta?an'dan türküleı Haberler Ramazan programı Önemli haberler Kapanış TİFFANY JON€S BULMACA 1 23 SOLDAN SAĞA: 1 Bır şehrı savunmak veya sadece orada oturmak ıçın orada bulunan askerl birlikler veya bu sıfattaki şehır, kent. 2 îslâmıyette mezhep kuxmuş kımselere de denilır • Küre biçıminde bir aynaya paralcl gelen ışınlann kınldıktan sonra birleştikleri, tcplandıkl a n nokta (Pizikte). 3 Habeş asili Bir cins pamuk. 4 Bir kımsenin kendı isteği ile işmden merauriyetinden çekilmeeı • Sahıp. S Fransa*nın rümuzu • Kımyada selenLı simgesi LAhza. 6 Ekmek içl, ceviz içi, sırke, zeytin yağı gibi sair maddelerle yapılan bir çeşit salça. 7 Su (Eski dil) • Cussesine nasaran hayvanlar içinde en uzun atlayan hayvan, cevız yaprağmdan huvlanan haserat. 8 Na GARTH zımda bir vezin şeklı • ölmek <Eski dıl). 9 En, boy, derınlik (Eski dil) Mevlevılerin dönerek yaptığı âym. " YUKARDAN AŞAĞIYA: 1 Biribirine gırmış kanşmış mânâsına veya eski yazıda böylece yazümış ıstıf yahutta bır çeşit küçük ney kimyada helyumun simgesi. 2 Bartm ın tunstik ve şırin bir bucağı • TERSÎ kiınyada Berilyum. 3 Alaturka musıkide bir makam Hind asili. 4 TERSÎ kimyada mangenezm Hedefe tam vuruş yenni buluş. 5 Önüne geçilmesı ınsan elınde olmayan büyük tabii felâket. 6 KUçük balık şeklınde bir tarafı ığnelı bir çeşit olta • Lâtinceden eser, saııat eseri mânâsına bir deyım .7 Evin bölümünden Bir gün öncesi. 8 Hamamlarda kullanılan yüksekçe daha zarif ve süslü takunye • Arap âliralennin Bizans'a verdiği bir başka ad idi. 9 Adale • Defedilmesı zor, üzüntü, sıkıntı veren, başa dert olay veya kişi mânâsına. Dünkü Bulmacanın çözümu: SOLDAN SAĞA: 1 BE Iırol, 2 Eyer, Etna, 3 Zafer, 4 îkiz, Koro, 5 Sinarit. 6 No. 7 Ala, Kibar, 8 Nöbet, Olu, 9 Aksba, Zem. YÜKARDAN AŞAĞIYA; 1 Bezir, Ana, 2 Ayâk, Nlök, 3 Nefis, Aba, 4 Drezin, Eb. S Nokta. 6 Re, Kati. 7 Otsor, Buz. 8 L.N., Rissle, 9 Azot, Rum. TV 19.04 Reklâmlar 19 05. Almanca dil derti 19.20 Çocukların tetevizyonu 18.58 Açılıj ve proerana 18 59 Haberler 19.47 20.12 20.25 20.30 20.53 2059 2102 2152 21.56 «Gelin yarısahm» Eunan «Olıtay Ttnu Havacılıgımız ' Havacılığımızın dünü. bu. gunu ve varını hakkmda belgesel 2 dizilik program Yarının vasamı Reklâmlar Haberler Hava durumu Reklimlar fiuyuk studvodan Katılanlar: Olkü Beseüî, Atillâ Atasay, Fusun Or.al, Nusret Ersöz Reklimlar Telcvizyonda sinema •Ask mevsimi» Oynayanlar. Ernejt Borgnine Ann Baxter Haberler Program ve kapanif TAKVİM 21 Ekim Ramazan 13 Ruml 1388 Ekim 8 Hicrî 1392 Güneş 6.16 1235 Oğle 1158 6J7 îkindi 1438 9.36 Akçana 1751 12.00 1851 1^1 Yatsı 4J5 11.13 23.24 23.34 ALTIN Cumhuriyet Re$at • • , Hamit Aziz Napo'yon 24 âjar 20İJ0 • 207. 378. . 380. ',. 234. 235. 209. 210. 185. 190. 3105 3110