Katalog

SATFA DÖRT : CTTMHURÎYET: 9 Mayıs 1971 Y IL 1920. Günlerden 18 Kasım perşembe. Saat 13.35. Türkiye Büyük MiUet Meclisı 99. toplantısını yapıyor ve yine önemli günlerinden birini ya, çıyor. Başkanlık ktirsüsüne, lkincl Reis Vekili Has»n Fehmi Bey çıkıyor. İç tüzük uyannca bir ön ceki toplantunn tutanak özeti ofcunup kabul edildikten, bazı yasa önerileri komisyonlara gönderildikten ve kimi milletvekillerinin izin istekleri karara baglanıp Meclise gelen bazı telgraflar da okunduktan sonra, Anayasa Özel Komisyonunun raporrörii. Bıırdur mebusu Soysallıoğlo tsmail Suphi Beyin konuşmasiyle, Teşkilâtı Esasiye Kanunu lâyihasının (yani »Anayasa tasaTisuıın'» görüşülmesine geçiliyor. Bu görüşmeler Ulusal Kurtuluş Savaşının bütün cephelerde bütün kanlıüğı ile sürilp gittiği bir dönemde bir kısmı gizli oturumlarda olmak iizere tam iki ay sürecektir. Hıfzı Veldet VEÜDEDEOĞLU Birinci maddesinde «Hâkimi•et bilâ kaydü şart milletindir. Idare usnlü haikın mukadderatım bizzat ve bilfii! idare etmes! Bütün cephelerde amansız bir rsasına müstenittir.» diye başlısavaşın sürdürüldüğü bir sırada yan 8S sayılı TeşMlâtı Esasiye Anayasa üzerindeki görüşmelerin Kanunu, Mecllsin ancak 20 O bu kadar çetin olması ve uzun cak 1337 (1921) tarihli 135. top sürmesi, bir kısım mebusîann, lantısmm yine tkinci Reis Veîstanbulda bulunan Padişah hükili Hasan Fehmi Beyin yönetkümeti ve Osmanlı Anayasası tiği ikinci oturumunda kabul karşısuıda böyle bir Anayasayı edilecektir. (1). kabul etmemek konusundaki di Böylece 23 madde ile bir de geçıci maddeden, yani toplam olarak 24 maddeden oluşan bu 85 sayılı Anayasa, Meclisten tarn iki ayda çıkabilmiştir. Bu iki aya ait tutanak dergilerinin 4, 5, 6. ve 7. ciltlerinde yalnız Anayasanın görüsülmeslne ilişkin sayfaların toplamı 242 dir ve bunlar çift sütunlu büyük boyutta sayfalardır (2). Ayrıca gizli oturumlarda da çok uzun görüşmeler yapılmış. ne yazık ki, bunlarm tutanakları henüz yayımlanmamıştır. llk Anayasa nasıl kabul edildi? tRlNCl EVRE: 18 Eylül 1920 günü Mecüsin. 67. toplantısının üçüncü oturumunda, bu oturumu yöneten İkinci Reis Vekili Konya mebusu Vehbi EfenBu direniş iki ayda yenildi ve di, «Hükümetin beyannamesi var ilk Anayasa yukanda belirtildiği okunacak» dedikten sonra kâtip gibi, 20 Ocak 1920 de kabul e Bursa mebusu Muhittin Baha dildi. Bey önce su yazıyı okuyor: Büvük Millet Mrclisi Baskanlığına. renişlerinden ileri gelnüştir. Onların düşüncesine göre. Meclis geçicidir; Osmanlı Kanunu Esasisi zaten vardır. Geçiei Meclisin usulleri ise Nisabı Mtizakere kanunu ile belirtilmiştîr. Şu hal. de yeni bir anayasaya gereklilik voktur. dece yasanın göriişülmesiyle 1 1 gilidir. Şimdj bunun evrelerini anlatayım. B Yasanın evreleri Yukanda 20 Ocak 1921 tarih ve 85 sayılı Anayasanın (Teşkilâtı Esasiye Kanununun) Mecliste göriişülmesinin tam iki ay sürdügünü belirtmiştîm. Aslmda bu yasanın hazırlanıp olgunlasması ve Meclisçe kabul ü çok daha uzun bir süre almışnr. Benim sözünü ettiğim iki ay, sa Bakanlar Kurulunun siyasal, sosyal, idari ' ve askerî görüşlerini özetleyen ve idari teşkilât konusundaki kararlannı kapsayan progratnı Büyük MHIet Meclisine sunuyonım. Bu ilkelere da vanılarak hazırlaaması gereken yas» tasanlarımn dahi yakında sunulmak üzpre oldufu bildirilir. «"•A Y H A N BAŞOĞLU | TUNADAKİ HAYAIEÎ Büyük Millet Meclisi Reisi MusUfa Kemal Görülüyor ki. aynı zamanda Hükümet Başkanı olan Meclis Baskanı, beyanname (büdirO adı altmda. kendi görüşlerini Meclise sunmak arzusundadır. Bu bildirinin ikinci maddesi söy'.edir: «Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti. hayat ve bajhmsıziığim kurtarmayı biricik amaç ve erek bildijn «halkı emperyaliım ve kapitalizmin tahakküm ve zulmiirden kurtararak yönptim ve hâkimiyetinin gerrek nahibi kılmakla amarına erişeceği kanısındadır.» (3). Altmcı madde de şöyledîn «Egemenlik bağsız ve koşulmz ulusundur. Yönetim usulü. halkın aiınyazısmı doğrudan dnğrııya ve eylemli olarak kendisinin vör.etmesi ilkesine dayanır.» (4). Bu madde, sonradan ilk Anavasanm birinci maddesi olacaktır. 13 Eylül 1920 tarihinl taşıyan ve 31 maddeden oluşan bu pro»ramın tümünü buraya aktarmaya olanak yoktur. Bunlarm hepsi okunup bittikten sonra Baskan ve onun anlından Lutfl Bey (Malarya), bunun önce Anayasa Komisyonuna eönderilmesini öneriyorlar nBeyanname» veya «prosram» adı altmda M e c lise sunulan bu belgenin ardmdaki gercek amacı sezen mukaddesatçı ve Hilâfetçi Ali Snkrü Bey 'TrabzonV hemen atılıyor ve «Bn. kanun degildir. Rica ederim» diyor \ TEVKIK Rl!?Tt BEY progranun orada lncelendikten sonra yeniden Meclis Genel Kuruluna gönderilmesi kabul ediliyor. (7>. İkinci evre: Bu komısyon kuruluyor ve Başkanlığına Yunus Nadi (tımir). raportörlüğüne de tsmail Suphi Sovsailı (Burdur) seçüiyor 18 Eyiül 1920 tarıhinde Mecltsin 67. toplantısında özel komisyona gönderilen bu program, iki ay sonra 18.11.1920 tarihinde Mec lisin 99. toplantısmda. özel komisyon raporuyla birlikte. yeniden gündeme giriyor ve program bu komisyonda (Teskilatı Esasiye kanun lâyihası) yani Anayasa tasansı adını alıyor (8). Bu tasarı, en başta belirtildiği gibi iki av süren çetin tartışmaIIIIIHIHIIII YUNLS NADİ BEY lardan sonra Meclisin 20 Ocak 1921 tarihli 135. toplantısında kabul olunarak kanunlaşıyor f9». tşte birinci maddesinde: «Hâkimiyet kayıtsız ve şartsız milletindir. tdare usulü. haikın mukadderatını bizzat ve bilfiil idare etmesi esasına müstenittir» denilen 85 sayılı ilk Anayasa budur. (3) T.B.M.M. Zabıt Ceridesi, Devre 1, Cilt 4, s 179. CeridesJ, Zabıt (4) T.B.M.M. 180. Devre 1, cilt 4. ». Zabıt Ceridesi (5) T.B.M.M. Devre 1, Cilt 4. s. 181 Ceridesi, Zabıt <•>) T.B.MM. Devre 1. Cilt 4. S. 183. Ceridesi, Zabıt (7) T.B.M.M. Devre 1. eilt 4. «.186. (8) T.B.M.M. Zabıt Ceridesi, (1) T.B.M.M. Zabıt Ceridesi. Devre 1, Cilt 5. 8.370. Devre l v cilt 7. s. 339. Ceridesi, Zabıt (9) T.B.M.M. (2) T.B.M.M. Zabıt Oridesi, 339. DevTe l. Cilt 7. s. Devre l, cilt 4. s. 17918«; cilt 5, s. 191. s. 383373, s. YAR»N 386391, 8. 410418; cılt 6, s. SEÇİÎV1 SİSTEMİ 137. 1481M. s. 258265, s. 337376. s. 4494S2, s. 481500; cilt 7. TARTIŞMALARI s. 249265. s. 292312. s. 32133H. IMIIIIIIIIIIHtlMHM Hlltllf lllllllllllllllllllllllllllllllll İtiraz AI.tYK Vekili Feıit Bev ftstanbuH sbz alarsk: «Tabil bu. kanun degildir Bu kadar kısa bir kanun olamaz. Çünkü Içindp feskilâta. anayasal hukuka ilişkin bölümler vardır f . • Bunlardan her birinin ba>!> hbasına avnntılı bir vasa olması gerekir Gerekli vasalan rla her Bakanlık bîellikle hazırlamaktadır... Bu. hükümetin sivasal Droırramı niteMgindedir.» (^ Ali şiikrii fTrabzon> bu rsmın eörüsme ravına r.ı ense'lemek icin hiç ilşrisi olmıvan su sfizlerl sövlüvor ve mukadde^atcılık vaoıyor' < ., Bu bir vasa tasansı t dir ki komisyona eönderelim '...> Hİc bir şev soylemiyelim. kapanaın Ritsin bu mesele (...> Bus^in düsüncemiz ve biricik ısfv revimi7 memleketl kurtarmalrtır ve bunun tçin cephede eerekli savunmavi vaoacak v» mettıleketi kurtaracak bir ordumuz vardır < .."> Pakat askerimiz k«civor 1324 fl90Ri devriminde bir ilke. bir amaç olarftk denildi ki: vatan bizim canımırdır. Vatanı savrmacagiT. Bunn bizim. dllçflnce bakımmdan vükselmemis avdmlanmamis. vatan sözcüfiinün anlammı de511. kendi sinl bîlmiyen hnlka bir arrmc olmsk üzere vermek istedik 7avfllli Mehmetcik volda pelirken «Votan bizim canımız» dive Mrkı okudu. fakat hımu hic anlamıyordu ( > Ben BoUcviîm aVrmma kRr«! d > *filim.Fnkat eskirien pibi hu"iinkii riimyanın s te oldııŞi) bmüV devr'mden et4ive kimse knFtkflpr olsoaktır. YndeŞisiklik mnrak fn kat hwıu eskiden vant!*'Tnız r f bi vine akl1d ederek Rusların yantıihna vahııt Alm»nl»rın va»ti&ına bakarak onlara benriv*cek bir sekiirtp vaBsrak olur<i»k memleketp 110"^! bir borçunMiluk «nkaraŞı». B'iivorum W Bf>tserik'eriTi röneidikleri erek. !n. M 75 EFSANESİ DİŞİ BOND TİFFANY JONES bircp Mlnmektedir Fakst bi?im din kıırallanTiı? bunu emrphnpVrtPdiT t * Bu bakımdan de veriliV vanTİmalf uzmanlar tr>olan«m; halkın 78tpn alı^ıV oldıı»iı hic deŞîl^e nıhca baŞlı bıılıınd*uŞll Wr 11Ve halka n«ılansın vp bu 1lkP uva. rınca bir vpn'"k vflml«TTi ki renme »örmesin Simdt1»» haiktan her Tam»'! dîrpnmp e?V BUGtXE KADAR ÇIKAN ÖZETt: Binboğalarda. yani Toroslarda Aladağın kovağında Karaçullu obası bir Ayini Cem yürütür. Cem geceye kîdar s ü . rer. Beşi altı Mayısa bağlayan gecedir. Bu gece Hızırla tlyas buluşacaklardır. Onlar buluştuklarında gökte iki yıldız tokuşacak. evrendeki bütün hareket, kımıltı bir anda kesilecek. sonra yeniden başlayacaktır. l$te tekmil kımıltıların durduğu an insanoğlu ne dilerse olacaktır. Bir de yıldızların tolaıştuğunu kim görürse tekmil dilekleri olacaktır. Yörük Karaçullu obası yıllardır Çukurovada yerleşecek bir. loprafc parçası bulamaz. Aladağtn koyağında onları ormancılar canlarından bezdirmiglerdir. Ayini Cemde bütün oba bir ağızdan söz verir. yıldızları tokuşurlarkea, kim görürse Aladağda yaylak. Çukurovada kışlak isteyecektir. Obada herkes bütün gece bekler.. Hiç kimse toprak ve yaylak istemez. Herkesin kişisel bir derdi vardır. Kerem'den başka kimse yüdızlan. du. ran suları görememiştir. Kerem de kendisine bir şahin dilemiştir. Keremin bir {ahini oluverir. Bir de Keremin dedesi Haydar Usta. <demirciler ocağı piri) otuz yıldır îsmet Paşava verilmek üzere bir kılıç döğer.. Çünkü e.skiden Çebi obası demircisi Rüstem tlsta bir küıç döğmü? Padişaha götürm'j} Padişah da onlara Aydın ovasında yurtlak vermiştir. Kerem Ustanın yıllardır bitmeyen kilıcma obalılar umut bağlar. Güz gelir. oba yaylaktan Çukurovaya inerse de konscak ver bulamazlar. Her konduklan yerden köylüler bu yörükleri türlü rulüm. lerle kaldırdıklarından kaçanlar olur. altmıs çadırlık oba kırk çadıra iner Çukurovalı yerliler onlara ayaklarını basacak bir totırak parcasmı hile çok şörürle~ Tam bu sıra. kılıcmı bitirmiş demirciler ocağı piri Haydar Usta Adanaya Ramazanoğlu'ya gider.. Kıhcını Ramazanlı Beyine takdim edecek. ondan toprak dileyecektir. Fakat görür ki Ramazanlı Beyliği bitmiş, yerinde yeller esiyor. Ramazanlı Beylerinin yerini toprak ağaları, almış. Haydar Usta kılıcmı bu sefer de en büyük toprak ağalarmdan yörük asıllı Hasip beye götürür. Hasip bey onu çingene yerine koyar, yirmi lira gönderir. Bu davrams Haydar Ustays ölümden beter gel:r. Sonr» Ankaraya. tsmet Paşaya doçru yola düşer gelir pembe köşkün önünde kılicı nı vermek için tsmet Pa$a'yi bekler. Kı hcı görünce onu PÜ boş çevirmeyec«tin« sonsuz inancı vardır. Oba da bekler Hsydar Ustayı.. Bir umutları daha vardır. Gene yörük asrllı büyük çifüik sahibinin oğlu Oktay Bey obadan Ceren kıza vıjrulmuştur. CereB cnunla evlenmeğe razı gelnıer. Çünkü kaçak olmuş. dağlarda gezen obanm eski beyinin oğlu Halile âşıktır. Oba Cereni bir razı edebilse. Cereni Oktayla bir evlendircbilse varıp Oktay bevin çiftlieine yerleşecektir Ankaradan gelecek Haydar Ustayı ve Oktay beylc evlenecek Cerenin gönlünün olmasmı bekler... Adam tıızU vürfidö,«3ttl. ffevdar yüreiine sa serpildj. !>*mek Pasa onlsrın ki«l*k meselflcrini hütfin nmrfl Hnvuııca dprt edirtmhti. Raska bir larnın olsa. Haydar t T st» . Tann konueu deyip de icert »Iınmama5ina rnk ieerlerdi. Simdi kızmak. Kfkelenmck aklına bile gelmivordn. Az sonra Snde Ismrt Pas*. arkada n adam evden cıktılar. Delikaniılardan hirisi; «Pirim.» dedi. «o tinden eelen var va. istp tsmft Pasa n.» Hrmen Rerive. Uaraı kaldırıma cekildi. Vah vah, dedi Havdar l'sta. Bu tin tin. serce tibi «sekerpk eelen. hir avoc. «acian dökiilün. bnrn» hnrm olnıns kocavi hic eözii tnttnadi. Insanın i«e varama7inın viizii kocavmf» i<te hövle bnrm bnrns olnr. dıcarrık »rbi kHtfı kırisır Karsı*ına geldi. önünHe dnrdu Oö7İeri vnvalannda korkn. telâs icinde fıldır fıldır dönHii Havdar T*tx kılıci nna kntnat bir emanet tihi rllpri ö s tiindp nzattı «Al tsmet.* dedt. «otoı vıida vaptım bunn sana. Haııi Rii«tem ' *ta. t>bi ohasımn demireisi, bnndan cok Snce. scnden Bnceki Pasava on brs vılda Padişah ne Hemis. ne. ne demi« on» kılıci fföriince? Dile hendcn ne diler«en RüMpm T'sta. demis O An kıstoh H»mis PsHicahtır bn. Aydın elinî bir bılıca ha£ıslamış. RüMem Vs\a kofcten «iiirmp dcmirci dp*il. dalrian pjmf. rak. lıktan vetme Bpn. ben. hen bn kılıcı otnT vılda Tam otuı vılda »enin için döSdiim. Rpril oldnk Caknrnvada. cok rezil... Al hnnu Al su kılıcı » Havdar l'stanın Pa<taya azattıiı kılıcı vanıntlakı rörliiklii adam aldı. kınından rktı helh ki hn islprden anlıvurdn Kılıcı görünce jözîeri parladı. «Bakrn Pasam. bakın ne eüzel.» dpdi «Rizım Toros Yörükleri hövle kılıclar vaparlar hâli... Ne kadar. ne kadar haklıtımz . NP kadar » Rılıcı evirip çevirip incelıyordu. •••••••••••«•llllllllflltllllllllllllllllll (Arkan var) 58 OLUM CIKMAZI Yazan : L. BLOCK «Dogru... Canak tuttum sana...» Bir sUre sflzlerlrran tçlne oakaraktan sustu: «Bos verelim sımd! oüttin bunlara... Aynı nevese tekrardan kapılmıvacaŞnna emtn olabilirsin .. Kaattllerin bazı KOnularda hic sakaya se!mpf«*! mevdanda.. Bu hikâvp bir an önce olup bitsin BaSıno çaSıımanm ımdat Istemenin de favda saÇlamıvacagım savpt tvi biliyonım.» «îsabet... Biraz sec anladın ama zarar vok . » Mutfaltt8 dikilip durmaft mSnasız Fîavdi salona sidplim... Orada vumusacık b1r dlvan var Yanvana oturur rahatca konustiTur.» Ne dereceye kadar samim! olduŞunu anlamak 1çin söyle bir baktım. «Î6teai»1n bütün sualleri sorahilirstn bana orada Ru«sell Stonp Büviik bir firmsmn sstıs mJidiiriî . Gerekii c*vat>lann HimünO ildıktar» sonra çekio jirlpppksln <JP511 ml?.. » «Sri? ffprtvonım . « Salona eectik... Orada da bir felefon »ardi Hemen vaklasıp telinl Kopşırdım.» iBana mc ıtımaaır oımadıgını ner vesilevle belirtiyorsun . » «Snns aefiil »imsev« ıUmadım VOK.» GARTH hnlnnriufn mnb»rtdesatı çözönüne ülmmamışttr (S). iü | ^ M j ık MmBn S'IT v e eACVc AYLÂK MUSA Bl'ZİV. <IZIM S O N SEVS1UİSİ S A S KE.TBÛLCÜ Buzdolabınaan vana döndüğüm sırada onun duvars doSru se§irttigim eöztimün kuyruğu ile farkettim. Karsısma dikilmek için bir hamle vapmam yetti. . Ağzının ortasına okkalı lJ SÜKRÜVıün bu konusm*. bir tokat tndirdirn. Beni ovuna sma karsi Malive VpkiH F » Betirip telefona sanlmak heverit fTeki B e v «Ynh efensine kapılmıştı.. Ku!ak!i»ı kav dim: bu. bnlsevik proframı deradıŞım eibi çektim. telini koîildir» dive siddptli bir cıkis vapardım mvor. BTina karsı All Sükrü: Tokatm etkî aianma siren r!e«Rica ederim hon htısfın m e ^ rlsi kizarmaya baslamıstı... tki cut cerpvanı «nTİüvonım» diyor. tarafa valpa vuraraktan: Baskan: nESer bu bir pro?ram tıSuperman...» dlye mınl'a. bıırada tartisilacak ve elesdandı Hrilecek: vok va?s> ise Ufrili ko «Bu çeşit neveslere kenmisvona ?önderileeek dini kaptırmamay» çalışmalı*li Suirrö fTrabzonV « .. Ka sm Linda . tr! olmaz senin 1 nun degildir. oroeram degildir. Çin...» CünMJ hiç bir şer deSldir O «Telefonun haline baksa. halde hfc bir sev sövletrıtveltm.» na... Artılt tstesem de kullana. Dr. Tpvfiit Rüstii (*rt«) fMentnam...» teşeMu51ıı> Gfiriişm* vnnt»Kocaman bardagı aTuçlamısml için müsaade buvurun bir ç9 O: 7üm arzpdeyim f ..* Bu Wr oroa «Şimdl btımı suratına tır. ramdir ki konulaeak bHHİn TBlatsam ne vaparsm?.. » salann î*me1i bu orosrama 2fV «Kemiklerlnt kirar oaramrt> oİBcaktır B^VIP hİT orograrn Parça edertm seni...» hükürpptin dp»ll MprMsm olur Bıı ncdenie finc» birfl7elkomis «Ne yapahm... Bu durumvon knrar orad» tnceleriz. on da tckimı buz koymaksızin 1cdan sonrs celir. mek zorunda ka!aca*ım demek Bu kiS8 Ironusmadfln sonra eetir...» «irli «nerçreİRT verilivor. bunlar Bardagı dudaklanna etttüriin f!7er*ndı» Vonıı«ı:luyor ve en w oir yudum aldı sonra vüzünt) nund8 bu Drofframın sörtinü burusttırdu: stfnderiimesi v« bu 1s Için M"> Içfn «Canımı fena yakmıssın Hsin her komisvrınunrtan ileor « I saatil...» an IICPT 1 ve »PcMerek bunlardan o l ı ı « ' \ »n iHakketttn... Nfi vapalım?» Tartısma A fŞasma? otr ltaldeclıı ou... Tehnk «denm . » Divana onırarnk oacaklarmi altına ildı süzplce verleîtr «Sı?arayB rüı namr dıvemezstr hı»f halrip? » «Kendi siearalanm »ar... lstemez . ı Briviecp otrPT =ljara vsktık .. Dumanı hfirtilr ÖIT ısteklP tcin« Cektt »Havrn oaka[ım Oerrttni anîat . ÖSrenme* ıstediklerin ne?...» «Henö» e M oldııŞıimvıs v nllard» savı" Gwen'ir btr Su vs an hu Kim!i»1n1r' 5neml vok «imrtiük Pak*t mı adamır» o dpvirrtp ö*m « i t duruma rtfl^flmiplr qrnı«iınıı =idrtetİP dııvrtnŞıı Wr sercek tslenen etnavoHpr lconusimrtalrt tek mu<*ir> «phoh ben d«mll»T m»rcut.. Acsb» han?1s1vd! spvsriü'Bi?... Senin bflmpr» rek...»