Katalog

31 Aralık 1971: sCUMHURIYET! YILIN ADAMI Yeni ve devrimci idarenin tarafsız Başbakanı NÎHAT ERİM MART MUHTIRASI ile Demirel Hükümeti aynı tarihte istifa ettikten sonra herkesin akhna gelen ilk soru yeni hükümeti kimin kuracagı olmuştu. 12 Martı izleyen günlerde çeşitli tahminler K Bütün bir yılı etkileyen olaylar NÎHAT ERÎM Bogaz Köprüsünün Rnmeliyakasmdakl ayaklannm üst klrişt yılm •on haftasında fotoğrafta göriildüğün gibi tamamlannuj bulunuyorda. 1e birlikte »ym •orn defatarc» tekrarlandı. 18 Mart geeesi ls» Cumhurbaskanlıgı Genel Sekreteri Cihat Alpan'm yanından aynlan C. H.P Kocaeli miUetvekin Prof. Dr. N. Erim"in ertesi gün «taraf sızlaşarak» Başbakanlık görevine atanması ile bu soru cevap bul $, muş oluyordu. ' Cumhurbaşkanı p. Cevdet Sunay, Erim'i yeni hükü t meti kurmakla görevlendirirken i 12 Mart muhtırasının ikinci mad Ji desini de hatırlatarak partilerüs f% tü bir hükümetle süratle Anaya M sada yer alan reformlann gerçek ;p leştirilmesini istiyordu. *f Erim ilk hükümeti kurduktan $4 sonra çeşitli reformlan öngören fe bir programla Parlamentonun ö jö nüne çıktı. Programda önce hu p zurun sağlanacağı ve bu arada :|f başta toprak rcformu olmak uze % re çeşitli reformlann süratle Mec m lislere sunulaeağını belirtiyordu. P YILIN OLAYI u CumhuriYe Ûrdu, şarüorı uygulcmmazsa yöneüme el koymaya kararh oidnpnu biidirdi I NTTULMAZ oUylarU doI lup tajan bir yü daha gel ' dl ve geçti. Siyasi dalgalan malar, aşın uçlann çıkarcı davramşlan. ilgililerin, zararlıyı zararsız hale getirme çabası, bunun yanısıra da ta biatın üninler konnsundaki görülmemiş cömertliği... Fakat aynı tabiatın zaman zaman bazı bö'lgelerimizi sarsa rak yerle bir etmesi Biz hurada, çok mntlu bir yenl yıl dUeği Ue üzimtülerin tümünü geçmlse intikal etmiş sayıyor, önemll olaylarm bir özetini sunuyornı. Komutanİar tarafından verilen «12 Mart Muhtırasıa SÜRTÜŞME Ue ilçili haberler RİM Hükümetinin güven oyu |§ almasmdan sonra yurtta dedünyada vam eden çeşitli olaylar negenij deniyle 11 il'de Sıkıyönetim ilân yankılar edildi. Ordu'nun da yardımıyla uyandırmış, Erim, programında öngördüğü hu yerli zurun sağlanmasını Uk. hedef olarak ele aldı. ve yabancı Sıkıyönetimin ardarda uzatılagazetelerin rak hururun sağlanması için çalı birinci Silırken bir yandan da reform ta sarüannm hazırlanmasına geçilsayfalannı di. Bu arada Erim ile Adalet Par baştanbaşa tisi arasında «kanun hükmünde luplamıştı. kânrname» konusunda ilk ve şid • • Yandaki detli sürtügme oldu. Huzuru, sıkıySnetîm ile sağlamayı amaçlı fotokopide yan Erim, reformları da bu kaCumhnriyet'in ramameler ile gerçokleştirmek 13 Mart 1971 istiyordu. İlk sürtüşme daha songünkü ra Erim'in yumuşaması ile geçiştirildi. birinci Ancak daha sonra Demirel'in, sayfası Kuvvet Komutanlannın, reform jörülüyor. lann sür'atle ve zedelenmeden Meclislerden geçirilmesini isteyen demeçlerine karşı tepki gösterme si üzerine Erim sert bir konuşma yaparak AP Genel Başkanını itham etti. Böylece esas ciddi kriz başlamış oluyordu. 5 Ekimde AP Genel İdare Kurulu kabinedeki Bakanlan çekme kararını aldı. Aynı gün Nihat Erim Cumhurbaşkanına istifa edeceğini söyledi, ancak Sunay tarafından istifası durduruldu. Cumhurbaşkam ve Genel Kurmay Başkanının çaba ları ve nihayet Sunay'ın AP'ye gönderdiği mektuptan sonra 26 Ekünde istifa eden ancak istifası gene kabul olunmayan Erim, eski hükümeüyle görevine devam etti. • OCAK 1 Yeni yıla girerken Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay verdiği demeçte, «1 Ocak gününe geleceğe umit duyarak değil, kaybedilen gençlerin derin acısı ve kuşkulu durumun nmnlekete yaydığı endişeler içinde girdik» dedi. 2 Gece Zeytinburnu Gümrük Depolan yandı. Zarar 300 nülyon liranın üzerinde. 6 Doktorlar ve diğer sağhk hizmeUüeri Personel Kanununu protesto etmek amacıyla iki günlük ihtar boykotuna başladılar. Bu ar. „ Mabkejndasi ^ a h Yüksek Okullarla ilgili ka rannı açıklayarak okullann Anayasaya aykın olduğunu biidirdi. Bu arada 625 sayılı «özel öğretim Kurumlan Kanunu»nun özel yüksek okullarla ilgili bütün maddeleri iptal edildi. E Komutanların ültimatomu zerine. Demirel istifa etti, Semirek "Muhtıra il« Asayasa refcufcuköevleti an&ytştm t)ağda$fcrmakımım«îm öe|tNJır, Sekis yüs v»t»ndaşımızın hayatına malolan, binlerce kişinin de evsiz barksıı kalmaaına •ebebiyet veren Bingöl depremine ait bir fotoğraf. Kuvvet Komutanlan muh tıra verdi. Demirel kabinesi istifa etti. Ordu şartları uygulanmazsa yönetime elkovmaya kararlı olduğu nu biidirdi. lfi Deniz Gezmiş yakalandı. ,:'194XXocaelt MiUet *"' • Or. Nihat Erim " v ' iıga geürüdi. kurma görevini kabul eden Erim CHP'den istifa etti. 21 CHP yenl hükümeti destekleme kararı ahnca, kararı görüşüne ters bulan Bülent Ecevit partisinin Genel Sekreterlü görevinden istifa etti. MAYIS 12 Burdur'da deprem oldu. 65 kişi öldü. Pek çok yaralı var. 17 İsrail'in Istanbul Başkon t; solostt Örainı *" ' İstanbul'da "İsrail solosunu kaçıranlan bulabUmek amacıyla saat 24' ten saat 15'e kadar sokağa çıkma yasağı kondu. • Bu arada Başbakan Nihat Erim «Gereksiz tutuklamalar yapıldı» dedi. Elrom'un cesedi Nişantaşm da bir evde bulundu. Bin Mahir Çayan ağır yaralan dı. Bu arada rehin tutulan Sibel kurtuldu. 13 İçkl ve Sigara Cyatlarına yuzde 15 zam yapıldı. • TEMMUZ 2 *^Nto^« lfl» 0 ANKASA'OA GENE1 KAf* Ven» Başbakan parttler olacak a9 kara'tfe Itap&tifdrrKararda partinin Anayasaya aykın faaliyette bulunduğu büdirildi. 27 İzmir Aydın 11 sınınnda Ziraat Bankasına ait bir araç soyuldu. Soyguncular araçta bulunan 4 mi! yon lirayı alıp kaçülar. • ŞÜBAT 12 Silâhlı 4 kişi Ziraat Bankası Ankara Küçükesat Şubesini soydu, 48 bin 600 lira alarak kaçtı. 19 Polis. Hacettepe Üniversltesi Yurduna baskın yaptı. Polis ve bazı sivülerle ögrenciler çatıştı. • AĞUSTOS f> 5 Dışişleri Bftkanlığından ya pılan bir açıklama ile Çin Halk Cumhuriyetini resmen tanıdığunız büdirildi. • EKİM IÜRK StLÂHLI Kuvvetleri adına Genel Kurmay Baçkanı ve Kuvvet Kumandanlan taDALET Partisi ile olan surrafından 12 Mart günü verilen, bu tüşmenin geçiştirilmesinden yüzden de «12 Mart Mnhtırası» sonra Başbakanın bu parti ile diye anılagelen muhfara 1971 yılı daha sıkı ilişkiler kurmak istediği rtın en önemli iç olayı olmuştur. dikkati çekiyordu. Mesut Erez'in Anarşik olaylann önlenememesi, Başbakan Yardımcılığına getirilHükümetinin başardı bir mesinden sonra kabinedeki 11 Ba Demirel ve Anayasaıun öngördüpoutika kan is.tifa etti. Talihsiz bir deneğü reformlann gerçekleştirilınesi meden sonra Erim aynı gün istifa yolunda olumlu bir yol izlememeetmek zorunda kaldı. si gibi başhca sebeplere dayanıKısa bir süre sonra Nîhat Erim, larak verilen muhtıra'dan sonra yeniden «partilerüstü ve reformDemirel Kabinesi istifa etmek zo ları gerçekleştirecek» bir hükümet runda kalmıştır. kurmakla görevlendirildi. Kendisinden gene 12 Mart'dan sonra Silâhlı KuvveUer adına verilen kurduğu ilk hükümet progranunmuhtıranın dayanağı 211 sayılı da söz verdiği huzurun sağlanma ve 4 Ocak 1961 tarihli Türk Silâh sı ve reformlann yapılması istelı Kuvvetleri îçhizmet Kanumıniyordu. O da kurduğu ikinci Erim Hükümetinin programına nun «Ç Umumi Vazifeler» böbu konulan aldı. Ancak ilk proglümündeki 35 inci maddesinde yer rama göre yeni Erim Hükümetin almaktadır. Madde aynen şöyle deki ifadeler, terimler yumuşatıl mıştı. Yeni hükümet programında ^ demektedir: Parlamento'ya daha önem veril % «Madde 35 Silâhlı Kuvvet diği de ilk anda anlaşılıyordu. Ay İ», lerin vazifesi, Türk Yurdımu rıca, AP de bir bakıma tatmin ff olunmuştu. *| ve Anayasa ile tâyin edilmi* 1971'de kendisinden en çok söz K olan Türkiye Cnmhuriyetinl edilen kişi bu şartlar altında gi kollamak ve koramaktır.» riyor yeni yıla. Muhtıranm veriUnesinden kısa • KİMDİR? bir süre sonra 5 yıl 5 ay süre Nihat Erim, 1912 yalında Ko I üe Başbakanlık yapan Demirel, istifasmı Sunay'a sunmuştur. Decaeli ilinin Kandıra ilçesinde dünyaya geldi. Galatasaray Limirel istifa mektubunda şöyle sesini bitiren Erim, 1936 yılmda demiştir: Istanbul Hukuk Fakültesinden mezun olduktan sonra, üç yıl «Cumhurba^kanbğı yüce ka Paris Hukuk Fakültesinde doktma, tora yaptı, aynca Paris'teki UGenel Kurmay Başkanı ve Iuslararası Yüksek încelemeler Knvvet Komutanlan tarafm Enstitüsünden de sertifika aldı. dan zatı devletlerinire, Cnm Erim, öğretim üyeliği görevine hnriyet Senatosu Başkanlığı1939 yılında Ankara Hukuk Fana ve Millet Meclisi Başkankültesinde başladı. 1942 de prolığına tevdi edüip Tıugün saat fesör oldu. Daha sonra Koca13.00'deki radyo haber bülten elinden bağımsız milletveklli se lerinde Türk kamu oyuna da çilen Nihat Erim, daha sonra Parlamentoda CHP Grubuna ka duyurulan muhtıra ile Anatıldı. | yasa ve hukuk devleti anlayı İkinci Hasan Saka Hüküme | sını bağdaştırmak, mümkün tinde Baymdıruk Bakanhğı ya $ değUdir. pan Erim, Şemsettin Günaltay p Bu dunım muvacehesinde Hükümetinde de 1949 yılmda " Başbakan Yardımcısı oldu. • TENÎDEN A 1 Komutanların uyansı hükümetin fetifasmı sayyı Ile an ederim. Süleyman Demirel» • MART 3 Genelkurmay Başkanı Orgeneral Memduh Tagmaç 300 subayla görüştu, «Gereken ferektiği xaman ya prlaoalu dedi. 4 Amerikalı 4 asker Türk .. Halk Kurtoluş üyeleri ta^ rafmdan kaçmldı. AmeTikalüan kaçıranlar istedikleri 400 bin dolar fidye 36 saat içinde ödenmes se rehinelerin öldürüleceğini bildirdiler ve bu arada gözaltında bulundurulan diğer örgüt üyelerinin de serbest bırakılmalannı istediler. 5 Orta Doğu Teknik Üniversitesine yapılan bir bas kın sırasmda öğrencilerle güvenlik kuvvetleri arasm da çatışma çıktı. Üniversite savaş alanıntı döndü ve çatışmada 32 kişi yaralandı. 12 Genelkurmay Başkanı v« BtLDtRİ Demirel'in istifasmın kabul edil diği Cumhurbaşkanlığı Genel Sek reterliğinin şu bildirisi ile açıklanmıştır: •Bakanlar Kurulu'nun istifa ettiği, Başbakanlığm 12 Mart 1971 tarihli ve 1/12138 sayılı yazısı ile bildirilmiş ve bu istifa saym Cumhurbaşkam ta rafından kabol edilerek, key fiyet cevaplandınlmıştır. Bakanlar Kuralu'nun. bugüne kadar geçen hizmetlerine teşekkür eden saym Cumhurbaşkanı, yenisi kuruluncaya kadar göreve devam edil mesini rica etmişlerdir. Bu işlem. Cumhuriyet Sena tosu ve Millet Meclisi Başkan lıklanna arzedilmiştir.» 9 Denia Gezmiş ve 17 arkadaşı idama mahkum edildi. 18 îngiltere Kraliçesi II. Elizabeth, eşi Edinburg Dü kü Prens Philip ve kızı Prenses Anne ile 8 günlük resml bir ziyarette bulunmak üzere Türkiyeye geldi. 38 Başbakan Nihat Erim İstifa etti. 27 Cumhurbaşkam Cevdet Sunay, Başbakan Nihat Erim'in İstifasmı kabul etmedi. 31 Mahir Çayan ve 4 arkadaşı tutuklu bulunduklan Maltepe Askerl Ceza ve Tutukevtnden tünel kazarak kaçtılar. • ARALIK Muhtıranın tam metni I Parlâmento ve hükümet süre| gelen tutum, görüş ve icraatı ile yurdumuzu anarşi, kardeş kavgası, sosyal ve ekonomik huzursuzluklar içine sokmuş, Atatürk'ün bize hedef verdiği çağdaş uygarhk seviyesine ulaşmak ümidini kamuoyunda yitirmiş ve Anayasa'run öngördüğü reformlan tahakkuk ettiremeıniş olup, Türkiye Cumhuriyetinin geleceği ağır bir tehlike içine düşürühnüştür. | Türk milletinin ve sinesinden ı çıkan Silâhlı Kuvvetlerin bu vahim ortam hakkmda duyduğu üzüntü ve ümitsizliği giderecek çarelerin partiler üstü bir anlayışla meclislerimizce değerlendirüerek mevcut anarşik durumu giderecsek ve Anayasa'nm öngördüğü reformlan Atatürkçü bir 1 2 görüşle ele alacak ve inkılâp kanunlannı uygulayacak kuvvetli ve inandırıcı bir hükümetin demokratik kurallar içinde teşkiii zarurî görülmektedir. I Bu husus süratle tahakkıık etItirilmediği takdirde Türk Silâhlı Kuvvetleri Kanunlann kendisine vermiş olduğu Türkiye Cumhuriyetini korumak ve kollamak görevini yerine getirerek îdareyi doğrudan doğruya üzerine almağa kararhdır. Bilgilerinize... Geride kalan 1971 yıUnın Ocak ayında doktorlar ve diğer sağlık hizmetlileri, Personel Kannnnnn protesto için iki günlük ihtar boykotu ve resimde görüldüğü gibi bir de yürüyfiş yapnuşlardı • NİSAN 5 tş adamı Mete Has kaçınldı. İstenen 400 bin liralık fidye verUmce serbest bırakıldı. 7 Nihat Erim Hükümeti Parlamentodsn 321 oyla güven oyu aldı. 41 üye red oyu kullandı. 15 Doktor Rahmi Duman'ın oğlu Hakan kaçmldı. 18 Duman ailesinin bir dostu, Hakam kaçıranlara istedikleri fidyeyi tesllm et ti. Hakan serbest bırakıldı. 19 Iş Bankası Gaziosmanpaşa Şubesi soyuldu. 23 bin lira kaçınldı. 26 Soygun ve adam kaçırma olaylannın artması sonucu 11 ilde Sıkıyönetim ilân edildl. 77 Cumhuriyet ve Akşam gazetelert 10'ar gün süre ile kspatıldL, 3 Genel Kurmay Başkanı ve Millî Güvenlik Kurulu Üyesi Deniı Kuvvetleri Komu. tanı ve Millî Güvenlik Kurulu Üyesi MEMDl'H TAĞMAÇ (Orgeneral) CELÂL ETtCEOGLU (Oramiral) Kara Kuvvetleri Komu tanı ve Milli Gflvenlik Kurulu üyggi Hav» Kuvvetleri Komutanı ve MiIU GüTenük Kurulu Üye«i FARUK GCRLER {Orgeneral) MlîHStN BATÜR (Orgeneral) gölde deprem oldu, 800 ölü var. 27 Efraim Elrom'u öldürmefc ten samk Necmi Demir, llkay Demir, Necati Sağır oğlu ile trfan Uçar, Feriköyde bir evde ele geçirildiler. 30 Mahir Çayan ve Htiseyin Cevahir kendilerini teşhis eden bir bekçinin elinden kaçarken Maltepede bir eve girdiler ve evin kızı Sibel'i rehin tuttular. Kızı serbest bırakmak için pasaport istediler. Güvenlik kuvvetleri evin çevresinde tedbir aldı. 31 Üç Dev Gençli kaçarlarken öldürüldü. Cesetlerin Sinan Cemgil, Kadir Manga ve Alpaslan özdoğru'ya ait olduklan tesbit edildi. • HAZİRAN 1 Polis, Maltepede Işgal altmdald eve girdi. Hüseyin Cevahir öldürüldü. 4 On bir Bakan Hükumetten çekillnce Başbakan Nihat Erim de istifa etti. 7 Nihat Erim tekrar Hükümeti kurmakla görevlendirildi. 17 Üçüncü Haliç Köprüsünün temeli atüdı. 22 Amerikan dolannm devalüe edilmesine karşüık, Türk parasınm değeri art tınldı ve 1 Amerikan dolarınm karşılığı 14 Türk lirası olarak saptandı. Nihat Erim Hükümeti 301 evet, 45 hayır, 3 çekÜEser oyla Parlamentodan güven oyu aldı. Gözlerinin tedavisl için 23 Parise giden ve orada Fransa Cumhurbaşkam ve hükümet temsilcdlerl ile konuşan, dönüşte de Atinaya uğrayan CİIP. Lideri Ismet tnönü yurda döndü. Inönü'ye bu gezisinde devlet başkanlarma özgü protokol uygulandj. 27 Çayan grubunun İstanbul 3 Numaralı Sıfayönetim Mahkemesinde bakılan dâvalan sonuçlandı. Necmi Demir ve Kâmil Dede 8lüm cezasma, tlkay Demir, Kadriye DenizÖTen ve Rüçhan Manas da müebbet hapis cezasına çarptınldüar. Firarda bulunan Mahir Çayan, Ulaş Bardakçı ve Ziya Yılmaz hakkmda daha sonra karar verileceği açıklandl. 6 sanıi beraet etti.