Katalog

teîs îCUMHTJIltYET: on günlerde kurumlar, emlâk, Isletms vergileri ile damga resminin, harçlann, ,t vergisinin değiştirileceği ve malî denîrgisi adı altında olmak üzere tasarrut larının daha yüksek bir nispetle verçi e getirilecejji belirtilmistir. Bu değişmeler yıl raslanan ve gelenek halini alan leğişme örneğidir. (amu sektörünün büsük ödevlerle yülü bulunduğu ülkemizde vergiler çok ıli yer tutarlar. Yergi gelirleri olmadan iraetler ne kamu bizmetlerini görebilirler osyal ve ekonomik kalktnmanın temelini il eden yatırımları yapabilirler, ne de sadî Devlet Teşekküllerinin üretim güçu arttiTacak transferleri gerçekleştirebi VERGİLER UZERİME Prof. Dr. Ahmet KİLIÇBAY 5 yıllık plânlar ve onlara dayalı yıllık programlar, vergilerie ilgili bazı «ilkeler» getirmisse de, bu ilkeler genel politika modeli içinde ele altnmayan kriterlerin beninısenmesinden ileri gitmemiştir. Daha sonralan, plânlar bütçelere yön verecegi yerde, bfitçe ihtiyaçlan plânlan etkilemiş, «maliye ve ver. gi politikası» gHtikçe artan bir hızla bağımsızlık yolnnda ilerlendştir. Gerçi sosyal ad*. let. verginîn yayılması İlkcleri gibî bazı göTİişler vergi politikas:nın ana batlarının çizilmesinde rol oynamıs ve bazı zorunluklar karıssında vergiler tesvik politikası içinde yer alan «aletler» olarak kabul edilmişlerdir. Bu arada vergi politikasının genel fiyat i s tikran üzerindeki etkilerini kabnl eden hükümetler, vergileri ve genellikle bütçeleri böyle bir sçıdan ele alagelme alıskanlıgına da sahip olmuşlardır. Biitiin bunlara Ta|men Türkiye vergilerin çeşitleri ve vergi hadleri bakımından istikramz bir ülke halini almış her yıl degişen vergiler bn yönleri ile ekonomik faaliyetleri geniş ölçiide etkilemiştir. leriyle içine alan, hedefi bclli bir iktisat p o . litikası modeli çerçevesinde devamlı, dayanıklı ve istikrarlı olarak kalıbına oturtulamamıştır. Bu sebeplerledir ki, bu dönemde vasıtasız vergilere (gelir ve kurnmlar vergilerine) agır. lık veren bn politika izlenmekte, başka bir dönemde ise vasıtah vergiler çesitlendirilip sayıları ço|altıluaktadır. Son yıllarda vası. talı vergilere kayma egilimi göraimtktedir. Ayrıca islettne vergilerinin çenel bir katma d e | e r vtrjisi halinde gelistirilip yayılması da düşünSlmektedir. Genel katma değer vergisinin fıskal ve ekonomik yönleri, a y n bir yazı konusn olacak kadar önemlidir. Burada söylenecek husus, bu vergi çesidinin bazı ySnleri ile millî büyümeye nygun ve verimli bir vergi oldağuna savunan maliyecilerin bulunmasıdır. ratan yönleri iyiee teşhis edip lkl ySn arasında, uzun vâdeli bir ekonomi politikası çerçevesi içinde bağdastırma yapmak kabil olacaktır. 0 Sadece politik yönden «en iyı» olan ver. gileri değil, ekonomik bakımdan «en iyi» olanları da gözönünde bulundurup, bunların en uyfun kansımını yapmak mümkün olacaktır. # Vergilerin ekonomiden kısmen bagımsız bir maliye politikası çerçevesi içinde degil, iktisat politikasının bir parçası olarak mfita. lâa edilmesi hususu da sağlanacaktır. 0 Vergiler dar kalıplardan çıktVlıp nzun vâdeli bir ekonomik kalkınma politikasının modeli içinde ele almabilecektir. U1MDEM UNE Meclis Başkamu, saygılaıla Oeçenlerde Mfllet Meclisi Bütçe Komisyonunda Denizli m i | lehckilî Hüdai Oral. Meclisin önüne Atatürkün büyük bir ^, kelir.in dikilmesi volunda çok yerinde bir teklif yaptı. Bu tekl| yeni Meclisin açılmasından bugüne, söyleyip dinlctemed yazip okutamadığım bir konuyu canlandırdığı için çok dim. Oral'a teşekkür etmek isterim. *** Evvelce vazmışttm. gene de tekrar etmek isterim, bnnı 23 yıl önce Pariste, BİTinci Düoya Savaşında Frar.sayı kurtaraı meşbur Klemanso'nun heykeli önünde, bir anneyi oğluna, Klemanso hakkında bilgi verirken gönnüş, o laman sanat ve kültüriin, kuşakları birbirine bağlamakta, bellekleri uyanık tutmakta ne kadar etken olduğunu görtnüştüm. Onlar meydanlannı, müzelerini. büjük binalarını heykeller ve tuvallerle süslerken, avni zaraanda. tarihe, insanUğa da hizmet etmiş oluyorlar. Meselâ Italyada Ankona'da Italyan birliğini kuran Kavur'un, Tahranda Rrdevsî'nin, Cene\Tede Ruso'nun, Vlyana şehir par. kında Strauss'ın, heykellerinl gördükçe hep bu kültür faaliyeti r.in paha biçilmez sonuçlannı elimle tutar gibi oldum. Was hingıon'da Abrah3m Lincoln ve Jefferson, her Allahın güm* milyonlarca insana keadi hâtıralannı aşılarlar! £> Biz de bu yola girmeliyiz'. Roma Parlamentosunun bir »fl lor.unda onar metre mesafe ile memlekete hizmet etmiş d adamlanmn mermer büstlerini sıralamışlar! O salona s i zaman, bir taribin içine girmiş gibi oluyorsunuz! Bu gördüklerimden ilham alarak, ben de bizim ParlamerDA) muzun değerli eserlerle, tıpkı Amerikan Kongre bir.ası gi sanat eserleriyle anlam kazanmasını istemiştim. Resmî jçöı alıdır. rllm6 sahibi oldugum zaman teklifi yazı>a dökmüş. o zamanlar M e c " işleri ile uğraşan senatör arkadaşım Sezai Okan'm da llgis'r bir komisyoı. kurulmuş, sonra bu teşebbüs 22 Şubatlar, 21 M yıslar hengâmesi içinde kaybolup gitmisti. öc Bugftn eger Hüdai Oral'm teklifi ile bu mesele, Parlamenthırda idarecilerinin ve özellikle Başkan Sayın Avcı'nın ilgisini çckığuu, cek olursa, Törkiye o Parlamento ile birlikte, bir müze ve e inmüze ile birlikte de sürekli bir kültür hizmeti sağlamı; olur! Evet, büyük merasim merdîvenlerinin karşısmda bir yer».. Atatürkün halkçı niteliği ile devlet adamı özelliğini belirten b' yük bir heykel japmak lâzımdır. t ş bununla bitmemeli, antr nin karşısına gelen büyük duvarlara Millî Mücadelenin a n ı l a n t i t ü s a belirten ve duvarları kaplayacak tuvalleri yerleştirmek lâzı dır. Kütfıphanenin koridoro, bu memlekete hizmet etmis sanların büstleri ile süslenmeli, \e bir tüzükle o büstlere k* lab^ecek kimselerin, niteükleri belirtilmelidir. Mi, Fuat Pa<« lardan tutunuz, MiÜıat Paşaya ve ondan bu vana büyük devj hizmeti görmüş kimselere kadar berkesi... Bazı tavanlar Tia demokrasi ha>atının gelişmesinî gösteren, resimlerle süslenej lir . Senato binasının bir tarafı büvük savaşlarımızın amlar'I hasredilir. Yani şu Parlamento binamız, ziyaret edildiği zam insanuı kalbir.e gurur veren bir nitelik taşıyabilir. *** \ Bu temennime bir şev daha eklemek istiyorunv. Meclisin. arkasında büyük bir Pantheon inşa edilmelidir, «Tiirk büvük. lerinin» mezarlığı . Onun yüksek \e parlak kubbesi altma, mezarVarı kaybolmakta olan insanları toplavalım; akluna gene Mithat Pa»a geldi... Ziva Gökalp var, Akif var; Kâzım Karahe | kir, Refet Bele, Rauf Orbay. Fevzi Çaktnak var, Birinci Büyük Millet Meclisinin. bü\ük hizmet etıtıi? kahramanlan var!. Bu yapılırsa biz üç sonuç elde etmiş oluruz: Evvelâ Pantheon'a girmenin şeretini kazanmak iste\enleri. dünya yuzünde ve memlekete hizmet yolunda tesvik etmiş oluruz'. Sonra, analar. babslar, öğretmenler, vavrularını orava götürüp. onlara vurda hizmetin sevgisini aşılarlar. üçüncü^ü de bu büytik vatanse\ec insanlar öldükten sonra, ziyaret eıüHrler... Bir sonuç daha var: Biz de ir.sanlık ve uygarlıkta guzel bir adım atnuş oluruz! Bu yazımı Sayın Meclis Başkanı Sabit Osman Avcı'ya ithaf ediyorum. r. • n sayılanlar •vergilerin bir yoniidür. • ö t e k i yönü ile vergiler yine çok önemli ıler yaratırlar. Vergi, kişilerin ve kurnmn kazançlarımn bir kısmmın Devlet Haensıe aktarılmasıdır. Böyle bir «aktarma» l ve knrumların satınalma gfitlerini datacak kararlannı degistirir ve bnnâan doı ekonomik sonuçlar hiç. vergi alınmaması tinden çok farklı olabilîr. Ayrıca vergiler îtidlerin kazanç hesaplarııu ve tahminlerietkileyerek yatırım kararlarına da yön v e . Bn sebeplerle vergi po'.itikası çenel ekomi politikası içinde çok önemli yer t u t . »kta, kamn ve özel sektörlerin ekonomik aliyetlerini geniş ölçüdc etkilemekte ve g«:1 ekonomik istikrann kumlmasında veya «ulmasında büyük payı bnlunmaktadır. Sonuc T Tedbirler ** ittikçe bSyüyen bütçe harcamalarını f l . * nun*e etmek için yeni vergiler koymak, mevcnt olanlann hadlerini yükselterek y a y . mak kamn hizmetlerinin dcvamı için zaruri görülmektedir. Bu vönü ile vergi istikrarsıılıjı Haıine varidatında gerekli artıs ihtiyacının zaruri bir sonucn olmaktadır. Buna karsılık, vergilerin ekonomik etkileri hesaplanntadan degistirilmcleri bir vandan olnmsnı etkiler yaratmakta, ote yandan vergi istikrarsızh|ını yerleştirerek ekonomik karar birimlerini tereddüte sevk etmekte, yatınm hesaplarım çüçleştirmekte ve ekonomik riski arttırmaktadır. Butün bnnlar millî gelirin geleeege ait artış bııım y«vaslatıp vergi varidatında umulan artısm gerçeklesmesini 8nlemekte ve bu yüzden veni verçilfre basvuTulmakt» ve istikrarsızlık yeni î\tikrarsu:lık doinrmakta •ve böyle bir tasit daire yaratılmaktadır. Niciıı? ergilerln bagÛne kadar yerine otnmp istikrar kazanmaraasının sebepleri çoktur. Belli baslıcaları söyle «ıralanabilir: 9 Geleneksel vrrçî anlayısmdan tam ola. rak kurtulunmamıstır. Birçoklan vergiye sadece Hazinenin varidat kaynağı gözü ile bakmaktadırlar. • Türkiye'de vergi miikelleflerinln »liîkanlıkları v e anlayışları, ekonomik bakımdan en ivi vergiler demetine sahip oltnayı imk&n. sız kılmaktadır. Bu sebeple vergiler gerçege bovun eğen bir tutumla, tahsilâtm kolay y a pıiabileceği alanlara kaymakta ve pratik g ö . rüşler teoriyi karanlıkta bırakmakta ve vergi adalet&izlikleri doğmaktadır. # Vergi politikası, ekonomik bakımdan en iyi «ekonomik optimallik» deŞil politik olçülerle en i y i «politik optiraaUik» cihetine de yönelmekte ve nzun dönemde ikisi arasındaki bajdasraanın en iyi yol oldujn gözden kaçmaktadır. % Kalkınma plânlan hâlft anulanan g e . lismeye ulaşmamıs ve «vergiler» i biitiin yön C Vergi politikası ""?' Politikası» genel ekonomi politikasının bir parçasıdır. Genel ktisat politikasının hedeflerinden, ekonomi. ıın yapısal özelliginden ve diger ekonomik edbirlerden bagımsız «vergi» söz konusu olnamalıdır. Bu sebeple geleneksel «vergi p o . litikası» aniayışı eskidir. noksandır, yanlıştır. Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulusundan bugttne kadar vergi anlayısında ve felsefcsinde bazt gelismeler olmakla brraber, konu her zaman «fiskalUt» bir görüşle ele alınmıs, yanl Devlet Hazinesine varidat temini endisesi h&kim nnsur olmak Aasfını korumuştur. Vergilerin ekonomik etkileri çok dela n n n . tulmus veya gözönünde tatnlsa bile hedeî belli, sistemli, tutarlı bir iktisat politikası m o . deli içinde ele alınmamıstır. Kalkınma plânlarının uygulanmaya başb m a s ı ile yaratılan hava, doynrncn, tatmin edici sonnç vermemiştir. 1963 yılından beri Bu sebeple, «vergiler» konnsnnu uzun vâdeli bir perspektif içinde. genel ekonomi politikası v e plan cerçe\esinde ele atmak g c . reklidir. Ru yol tntuldu|« takdirde: A Bönvemize en uyenn, en verimli vergi. leri seçmek tnümkün olacaktır. % VeTgileri, varidat ve ekonomik etki y a . ürkive «vergicilik» alanında bir istikrara ulasamamıstır. Htr bütçe ile beraber yeni vergiler getirilmekte ve vergilerin yapısı, gerek çesitler ve gerek nispetler itibariyle her yıl değismektedir. B a de|ismelerde belli bir sistem, bir model içinde ekonomik ve e . konomik olmayan etki ve sonoçlannın tümünün bu arada ele alınması yerine, sadece pratik bir tutumla en iyi, en emin hasılat kaynaklarının aranması hâkim prensip olmaktadır. Vergiler mükelleflerin vergi ödenıe güçleri ile bağdasarak değişen bir özelliğe sahip olmaktan zivade ödemeye mutlaka mecbnr olacsklan alanlara kaydırılmaktadır. Öte yandan vergilerin genel ve uzun vâdeli bir iktisat politikası modelinden ba|ımsız olarak kısa dönemler içinde tâyini ekonomik istikrarsızlı|ın belli başlı sebcplerinden birl olmaktadır. Fivatlara. Bzel yatıntnlara ve genellikle ekonomiye ve ekonomik kalkınmaya istikrar kazandırmak için vergilere biç olmazsa bu iki plân dönemi (en az 5 ilâ 10 y ı l ) istikrar kazandırmak sarttır. Vergi istikrarsızlısının ekonomik maliyeti. derhal cörülmemekte, fakat kalkınmavı yavaslatması ve d o | u r d u | u istikrarsızlık yüzünden çok büyük olmaktadır. Bu sebeple Tttrkive, ekonomik istikrar, kalkınma vc vergi adaleti ^önlerinden en nvgıınunu. en iyi\i sağılayacak bir vergi demetini bulamamıstır. Verşilerin çe^it ve nispetlerinin tâyininde her vergiyi avrı olarak deSerlendirme vapıldığından, bütüniin abenx< çok defa gnzden kaçmaktadır. ergicilik alanında yukarıda belirtilen husnslara uvan bir gelişme saglayabilmek için vergilerin tâyini islerini yalııız t n ı . Hye teknKyenleri tarafından deSil iktisatcılarla, mali\e teknisvenlerinin işbirliği sonucunda hazırlamak gereklidir. BUGUH YARIM atatüık tîülversitesi Tıp Fakultesi Toplum olarak bir Szelligimiz var kl, nasıl nitelendirmek Ferekir, dogrusu bilemiyoTUz. Bir şeyin sözünfi çok ederiz de ıygulanısı ile pek ilgilenmeyiz, Tıllardır, bir Dogu kalkınması3ır, kl her politikacınm, aydının dilinin pelesengi olmuştur. Bu konud» söz etmemiş pek az kisi vardır. Ama, hiç birisi de hangı kamu görevinin ne ölçiide yapıldığını, araştırmaya ihtiyaç duymamıştır, Ayrıca, idealizm sadece dilde kalmıstır ve orada görev yapanlar da yalnız bırakılmıs, desteklenmemiş ve yaptıklan basarılı isler kamuoyuna duyurulmamıştır. Oralard» y a . pılan islerin yarısını büvük ktntlerde gözönünde yapanları göklere çıkannz. üne eriştiririz. Binbir giiçlük içinde görev yapan n insanlar, her türlü teşviktert yoksun olarak unutulurlar. Burnın taze «trnegi Errorum Tıp FaküHesi'dir. Btrkaç güıı önce U yeni rneznn verdi, 1970'te 22 mezun vtrmiş. Eminiz ki, pek azımız farkındayız. Kurulusundan bugfine değin gelişme çitgisine kıs» bir gSz staTsak, unatulan bu kuruluşun, kıvanç dnyulacak bir başarı sagladıfını tesbit edebiliriz. 12 Şubat 19W'da; Saglık Bakanlıgı'nın Erzurum Nnmune Hastanesinde 25 öğrenci, 1 öfretim üyesi ve 33 uzman ve asistan kadrosn i l e İse başlayan Fakülte, 5 y ı l içinde 21 ögretim üyesi, 36 ÖJjretim görevlisi, 30 «zman ve 11? asistan, 311 öğreneUiyle ciddi bir bilim ocağı kişili|i katan. nustır. Bir yandan kurulusunu tamamlarken, bir yandan da bilimsel çalışmalarını geliştiren Fakülte, 5 yıl îçinde 32'si milletleralası dergilerde yayınianan 216 yayıu ile 113 araştırma y»pmı«tır. Fakültenin yaptıgı kamu görevi ise son derece etkin hir düıçye ulasmıştır. Hastanesinin yatak kapasitesi 1969'da 50» iken 1971'de 625'e çıkmıstır. 5 yıl içinde 78.032 kişi yatarak tedavi olmus, polikliniklerinde 1.921.817 kisi muayene edilroiştir. Çeşitli laboratuvarlannda yapılan muayenenin sayısı 1 milyona yakındır. Fakülte, ayrıca Erzurum il sınırları içinde 6 egitim ve arastırma »*|lık ocag» açnus ve bu ocaklarda 5 yıl içinde 61.000 k i . si muayene ve tedavi edilmistir. Çevrede iç turizml etkileyen hastane ve Iaboratuvar tesi»leri, yapılan arastırmalara «öre Erzurum iline yılda 58 milyon bir gelir sağlamaktadır. Işte, size unutulmuş bir bilim ocagının o bölgeye yaptığı sessiz, gflsterissu büyük bir jörevin kısa bir bilânçosu. tniversite retormu yapılırken, büyük kentlerde yerieşmi*. bilim adamlanmızın, belli bir sürc buralarda çalışmalannı sağlamak, bölge bilim ocaklarını daha canlı ve dinamik kılacaktır. Bize kalırsa, yapılacak reformun en önemli yanlarından birisi rotasyon yönteminin âdil biçimde düzenlenmesi olacaktır. Bölge üniversite ve lakültelerinin, dinamik birer bilim ve kfiltür merkezleri haline gelmeleri buna ba|lıdır. Aynı zamanda k a . muoyunBn dikkat ve ilgisi de daha kolay onlara dogru yonelecektir. Her halde, Cniversite Reform Kanunu görüşülfirken, bölge finiversitelerine özcl bir dikkat göstennek gerekeeektir. Erznrnm Tıp Fakültesi'nin bütün mensuplarını kutluyoruz. Bu bilim ocagının kurulusunda. «ücliiklerini yenmede büyük çaba gösteten Ankara Hacettepe tniversitesi'nin gayretlerinı de belirtmek gerekir. îurdun geri kalmış bölgeleri, ancak bu biçim idealist çalışmalar ve kamuoynmuzun da tesvikleriyle kalkınacaktır. ıııııııııııııiHiııııııııııııııiüiıııııiüiıııııııramraffliıııiMiıııııııııı T R «t Saym dost ve müştenlennın yeni yılını kutlar saâlık ve basanlar diler. DURMUŞ YAŞAR VE OĞULURI A.Ş.,lzmir (Cumhunyet . 1 6 C< DYO VE SADOLİN A. Ş., izmir Sayın Dost ve Müşterilerinin Yeni Yılmı Kutlar Yeni AJans: 4197/10654 MOBİLYA • BAKIRKÖ'S NAQ AYDIN OMER AYDIN (Cumhunyet 1 g Öımen Demir Ticarethanesi Tifotet Ekittct İ KADRt ÖZMEN Saym dost ve müşterilerinin yeni yılıru en iyi düeklerie kutlar. PERİLEN Z PERİLEN PERİLEN s PERİLEN Z s SjıımuunııuııUHmınniHiıiHnııuıUHiHinHiHHmıııuıuuHiıi''" t a £:EE A P A L A R NAKLÎYAT ve TÎCARET Koll. Şti. SAYIN DOST ve MÜŞTERÎLERİNİN I E S İ Î 1 L I N 1 HAYIRLI VE UGURLTJ OLMAS1 DtLEGlYLE K U T L A R . E S K İ S E H I K , T e l : 1347 3525 OTEL DURAL S L V İ VE SENTETtK ELYAF SANAYll ADANA TÜRKİVE A. Ş. 2 s SAYIN M Ü Ş T E R Î L E R Î N İ N VEHİ Y I L L A R I N 1 KUTLAR, BAŞARILAR VE ESENLİKLER DtLER. Z U M. RİFAT APA NAKLÎYAT INŞAAT . T A A H H t T SATIN D O S T VE M t Ş T E R I LERIÎMİZİN YENİ Y I L I N I KLTLAR, BAŞARILAR DİLERIZ PERİLEN PERİLEN PERİLEN a, PERİLEN MAARIF DUYAR SAATLİ (Cumhuriyet 10638) = == EN tYt DtLEKLERLE YEM YILINIZI CANDAN KVTLAR.. Güney Sonoyi ye licmel işletmeleıi A. ş. BÜTtN VATANDAŞLARIN TENİ YILINI KUTLAR; ESEîvLtRLER DtLER. Illlll!lH!l!llli!l!!!llll!l!lllllll!ll!illiiailil!ilıliil!llllll!i!illllıl!!! iir KAYSERILI (.Cumhuriyet Iüfa4ü) ; t Saglığınız Bakımından Apartman ve iş yerlerini2dek) madenl A.veH. APİKOGLU KARDEŞLER SUCUK • SALAM SOSİS FABRIKASI TAKVİMİ Aziz ve muhterem okuyucularını ; Su depolarınızın içinî | \ YEMYILLARINl Tebrik eder, Saadetler diler. İSTANBUL MAARİF KİTAPHANES Cağaioğlu yokuşu No. 38 • İST. Fiberglass Poliester Kaplatınız Depolarmız çürümez; boya istemez; mıkrop üremez *n]r ,^ pİBERGLASS POLTESTER depo ır ' •<