Katalog

11 Kasım 1%4 CLA1HI)KJ*E1 YURTTA ve DÜNYADA EKONOMİ Yorum KONSORSİYUM KREDİLERİ Avnıpa Ekonomik Işblrliği Kuruluşu (O.E.C C ) 1964 yılı raporunun şu sözlerle son bulduğu fcatırlardadır: «Türk otoriteleri diğer alanlarda efc lerinden gelen bütün çabalan gösterseler büe 1964 yılında Te onu izliyecek yıllar boyunca dış ödemeler açığı ciddî olmakta devam edecek ve Turkiyenin dış yardım ihtiyacı önemli bir hacünde fcalacaktır». Bn genel açıdan bakıldığı zaman geçtiğimiz pazar günü gazetelerde yer alan Sayın Maliye Bakamnın beyanatını memnuniyetle karşüatnak gerekir. Geçen ayın sonnnda Pariste ioplanao Türk Konsorsiyumu, şimdl öğrendiğimize göre, 1964 jılı için Konsorsiyumdan talep ettifimlz toplam olarak 250 milyon dolara karşıUk 24 mflyon dolar fazlasiyle 214 milyon dolar venneyi taahhfit ctmiştir. Bu yardımın bölünüşüne bakıldığı zaman ise proje finansmam bölümünden verilen krediler toplamınm (ki bunlar bağh kredilerdir) talep ettiğimiz 35 milyon dolar yerine blr misli fazlasiyle VI milyon dolar olduğu görülmektedir. ö t e yandan 35 milyon dolar lutanndaki kısa sfireli banker borçlannı hesaptan düştüğümüz takdirde program finansmam için talep edilen 180 milyon dolar yerine, serbest kredi olarak, 165 milyon dolar verildijji anlaşümaktadır. Bu kısa analizden çıkartabileceğimiz önemli sonuç şudur: Konsorsiyum fiyeleri toplam kredi tutannı, asker! muhimmat siparişlerl avansımn da katılmasiyle, yüksek tutmakla beraber serbest kredileri kısmış, bağlı kredileri İse arttırmışlardır. Oysaki Türkiyenin Ihtiyacı ve milletlerarası likiditenin icaplan bamın tersinin daha uygun olacağım göstermektedir. Nltekim Hin distan da kendi yardım konsorsiyumnndan daha fazla serbest krediler ve daha az bağlı krediler almakla iftihar etmektedir. Bilindiği gibi serbest fcredilerde ithalâtm hangi fllkeden yapüacağı o fllkenin tercihine bırakılnukta ve böylece daha trrgun şart ve fîyatlarla ithalât yapmak mümkfin olmaktadır. Sayın Maliye Bakamnın beyanatmda kredilerin şarthvn, sfireleıi ve uygulanacak faiz oranlan hakkında bilgi bulunmayışı iyi olmamıştır. Bu konudaki eğilimlerin kamu oyuna açıklanmıs olmasını çok isterdik. Çünkü, bilindigi gibi, bütün geri fcalmıs filkeler için duyulan ibtiyaçtan daha fazla olarak Türkiye ozun süreli, duşüJt faizli ve müsait «artlan olan dış yardımlara siddetle muhtaçtır. bşimdiye kadar alınan yardnnlar ise bu nitelikte lolmadığı gibi dıs borç ödeme yükümüz bakrmından da kambar üstiine kambur yığmakta ve hatta denebilir ki uzun sürede zaran beklenen faydayı «smaktadır. Gerçekte Konsorsiyum üyelerinden t>u nitelikte krediler beklerken bize düşen.görevlerin de bulunduğunu bUiyoruı. Bu bakımdan kalfcınma plânını yürütmek sorumluluğunu yüklenen hükümetlerin öngörülen reform ve reorganizasyon tedbirlerinl almakta gecikmemesl gerektiğini çok 1yi degerlendiriyoruz. Ancak müsait süre ve jartlarla verilmiyen dıs yardımlann Türk halkmın refahmı iyice tehlikeye düsürdüğünü de Konsorsiyum fiyelerinin biraz daha insaf ile düşünmeleri gerekmektedir. Bilimsel oroştırmalorda Amerika Avrupadon îleri Raymond ARON ilimsel Araştınna Merkezinin son yaymladıgı kitap o kadar önemli ki, «Bilimsel Araştırma ve Hürriyet» isimli bu eseri kısaca ozetlemeye çalışacağım. Fransız ekonomisinin son yıllardakl gelişmesi gerçekten çok başarılıdır. Üretim son 15 yılda iki misli fazlalaşmış, döviz rezervleri artmıs ve Fransa kendi nukleer gücünü yaratmaya baslamıstır. Gerek Fransanın, gerekse diğer Batı Avrupanm ham madde ve mamul esya üretiml Amerikaya oranla pek geri gorunmemektedir. Ancak, eski ve yenl dünyanın bilimsel aragtarma •lanındakl durumlannın incelenmesi, bizim çok geride olduğumuzu ve bu meseleye büyük Snem vermemiz gerektiğini göstermektedir. Son 20 39 yıl süresince, bilimsel aragtmnalardaki üerlemenin sonucunda çamasrr makinası, elektrik süpiirgesl gibi teknik araçlar varlıklı blr lümrenin tekelinden kurtulmuj va bnnlann orta gelirli aileler tarafından satın almabllmesl sağlanmıstır. B 1SS2 de, Amerikanm bilimsel arastırmalara sarfettiği paranın toplamı olan 20 milyaı dolar, Avrupa ülkelermin aynı amaçla kullandıklan paranın toplamının tam üç mlslidir. Araştnma için kullanılan paralar Amerikada 240 kadar siıket tarafından kullanılırken Avrupada çok layıda cirketin arasında paylaşılması, Amerikanm daha büyük çapta ve güçlü bir arastırma sistemine sahlp olmasıyla sonuçlanmaktadır. Amerikayla Avrupanm arasmdaki bu farkın en önemli sebebl, Amerikan sirketlermin blimsel araştırmaya çok daha fazla para ayırabilmeleridir. Bunda, tabiatıyla, Amerikan sirketlerinin daha güçlü olmasmm rolü var. Örnek olarak elektronlk araç yaprnıı üzerine çalısan büyük bir Ameri kan slrketiyle Fransu sirketini mukayese edelim. Bu Amerikan »irketinin yıllık cirosu 23 milyar Fransu frangı. Araştırmada kullandığı para da 2 railyar. Fransızın cirosu ise ancak 1,7 milyar ve arastırmaya 80 milyon frank ayırablliyor. Bunun yanısıra, Amerikan devletinin de bn alanda »irketlere yaptığı yardım Fransa il« kıyaslanmayacak kadar büyük. Arastırma merkezinin bn gereeklerdea hareket eden ineelemesi fu sonuca varıyor: Avrupa, dünya ticaretindeki üstünlüğü kayıtsız sartsız Amerikaya bırakmak istemiyona, bilimsel arajtırmılara çok Snem vererek bu alanda büyük yatınmlar yapmalıdır. Aksl takdirde, Amerikanm ürettiğl mallarm eslni ancak ondan birkaç yıl sonra üretebilir va «takipçi» durumundan kurrulamaz. Ba ise, daha büyük kalltede ve daha pahalı mal üretmesi ve di| pazarlarm kaybedilmesi İle sonuçlanır. Arastırma merkezi Amerikan sirketlerinin Avrupadakl yatunnlarma da değinlyor. Bu yatınmlarm, Avrnpa ülkelerlndeki ban fabrikalann Amerikan (irketlerine ait olmasına sebep olduğunu, bu durumda Avrupa iktisadmın bağrmsızlığınm zarar gördüğünü soylüyor. Ancak, bu görıisün bir slstem olarak savunulmasınm yanlıs olduğnnu, bu yahrunlann Avrupa üretimlne ve teknolojisine büyük faydası dokunduğunu da belirtiyor. «Le Figaro»dan Fransızlar küitür ve boş vakitleri için artik daha çok para harcıyor rransada aon «larak yapılan araştırmalar Fransızlarm küitür ve bos raunanlan için gittlkçe rfaha f*«im para harcadıklannı ortaya koymaktadır. «1970 de nerede olacağız?» konulu bir araş tırma Millİ Eğttfan Bakanlığı taradndan Credoc (Tüketim üzerine arastırma ve dökümantasyon merkezi) ne tevdi edildikten sonra alınan sonuçlan «Le Monde» gazeteai dzetlemektedir: 1950 • 1962 yıllannı kapsıyan » raştırmanın ortaya koyduğu llgi çekici sonuçlara göre başta televiayon olmak uzere plâklar ve tapa recorder, fotoğraf ve sinema makineleri, kamping ve spor malzemesl satışlan önemli oranlarda artnustır. Bazı mamullerin satışlarında artıs on mislınden fazladır. Buna karşılık gazete ve dergi ıçın yapılan har camalarla kitap satışlan daha aa yükselme kaydetmiş, sinema İçin yapılan harcamalar ise azalmıstır. 1950 yılında Fransızlar plâk'a nazaran kitap için on misli daha fazla para harcıyorlardı. On üd yıl sonra kitap İçin altı defa daha faala para harcadıklan görulmüstUr. Şimdl spor ve kamping malzemesl için harcadıklan para sinema için sarfettiklerine eşittir. Bilimsel AraştırmaniB ve Arastıncının SnemL Fransa B.Almanya Ingiltere S.SX!JI. A 3 J ) . TSTANBUL TİCARET ODASI ÜCRETÜLER GEÇİNME £ N D E KSİ 300 290 280 270 260 250 240 230 220 210 200 ( 1953100 ) Araştırıeı sayın 10.000 kisiye düşen araştırıeı tayısı 40.000 8,8 «.000 8,3 55.000 10,5 •/. 2,9 400.000 13,3 3,7 387.000 31,1 •/. 3,6 Araştırma içm yapılan harcamaların mılli gelire oranı V 1,4 o Nüfus başın» düşen arastırma harcamaları (dolar olarak) 1,7 15,2 15,7 36,4 78,4 Sosyal bilimler, ya da teknik alanda gelismis ülkelerde »raştırmanın önemi gittikçe artmaktadır. Yukandaki tablo, S.S. C.B., A.B.D, ve seçilmis Avrupa ülktlerinde araştırma harca. maları ve arastıncının önemini göstermektedir. Yunanlılar Sovyellerden 6, 7 milyon ton petrol alıyor Yunanistan ile S.S.C.B. arasında yapılan yeni ticaret anlaşmasına g8 re Yunanistan 1965 69 yılları arasıda 3 milyon ton ham ve 3.7 milyon ton urun olarak cem'an 6,7 mil yon tonluk petrol ithalâtı yapacaktır. 1965 yüı için ham petrol ithalâtı 450 bin ton ve petrol ürünlert ithalâtı ise 805 bin ton olarak tesbit edilmiştlr. Müteakıp yülar ham petrol ithalâtı artacak buna karşılık urün ithalâtı azalacaktu. Prensip olarak kabul edıldiğine göre ham petrol fiyatlan Batı memleketlerinin yaptığı ithalâtın fiyatından yük sek olmıyacaktır. Eğer Yunanistan meyva ve tutun üıracatmın yülık kotalarmı arttırabilırse S.S.C.B. de petrol lhracatını mütekabilen arttıracağını bildırmektedır. e N* o 3 c 3 «2 » » « 1 a 1 960 1961 1962 1963^196*u Yeni İngiliz hükümeli?i5 nin kararları tepki f+aita uyandırmaya başladı * Milletlerarası Kalkınma Birli2 KASIM 1964 EFTA sallanıyor mn? ği (İDA) ile hükümetimiz tarafından lmzalanmıs olan «Kalkınma Stockholm, (SEP) tngüterenin lthal mallanna °o 15 oranmda yenl bir vergl koyması îsveç sanayllnde ciddl tepkıler uyandırmıştrr. Resml İsveç reaksiyonu ise 27 Ekimde İsveç BUyUkelçisi tarafından tngüiz hükıimeti nezdinde gösterilmiştir. Isveçlıler bu karann EPTA kurallanna aykın olduğunu ve diğer ticaret ve politık etkıleri de olabilecefıni belirtmektedirler. îsveç hükümeti, Ingiltereden bu konuyu en geç 19 ve 20 Kasımda yapılacak olan Cenevredeki EFTA Bakanlar toplantısına getırme rıcasında bulunmuştur. Yapılan tahminlere göre îngilterenin ihraç mallarına tahmil ettigi bu yenı yük, îsveçın bu ülkeye yaptığı ihracatın % 45 ilâ 50 slni etkUa mektedır. 1963 yılında îsveçin tngiltereye ihracatı 434 milyon dolardır ve bu miktar 1964 yıünda •« 25 / daha fazla olarak gerçekleşçoektir, Kredisi Andlaşması» Bakanlar Ku rulu tarafından kabul edılmiştır. * Dıs ticaret işlerine dair sirkuler, milletlerarası kurullar ve çok tarafh anlasmalar. * Türk Parasının Kıymetini Ko. ruma hakkında 17 »ayılı karara müteallik tebliğ. . 3 KASIM 1964 * Türkiye Cumhurıyeti Huku meti ile Fin Cumhuriyeti hükümeti arasında mün'akit 13 mayıs 1964 tarihli ticaret anlaşmasına ek protokol. 457 KASIM 1964 * Dıs ticaret işlerine dair sirkülerler. tstanbul Tıcaret Odasının yaymladığı ücretliler geçin me endeksine göre Nisan ayındanberi perakende fiyatlarda asağıya doğru bir hareket vardır. Bu, mevsimlik bir ol&ydır. Fakat 1964 yılının 8 aylık sonuçlarun geçen yılın aynı donerai ile karşılaştırdığımız takdirde bu yü fiyatlar seviyeslnin yükseldiği görülmektedir. Denizcîlik Bankası dış hal ücrellerini değişfirdi Denizcılık Bankası Genel Müdıirlüğünden bildirıldığine gore dış hat ucretleri yeniden düzenlenmiştir. Değiştirilen tanfeler 1 Ocak 1965 ta rihinden ltibaren yürürlüge girecek tir. Türkiyenin Ortak Pazara katılması I aralıkla gerçeklesiyor Isviçrede bir dolar 11.11 lira. Hafta sonunda Cenevre borsasmda 1 TL. nın degeri 9 AJBD. »enti veya 1 Dolarm değeri 11.11 TL. olarak sabit kaunıştır. • Aşağıdaki tabloda verilen dövız fiyatlan ise aynı borsadaM dolann değeri ile tarafımızdan hesaplanmıştır. Geçen hafta içinde Para Piyasası oldukça hareketli geçmlştir. Uzun müddettenberi sabit olan Amerikan Dolannın fiyatmda hafif bir düsüs kaydedilrrustir. Yine Yunanistan parası degerinde hafif bir düşüş olmus va Holanda parası degerinde İse bir artıs görülmüştur. DAvlzler Isviçre Frangı olarak 4 325 12.10 89.25 0.70 109.50 8.75 121. 14.50 A.B.D. Dolan olarak 1.00 2.783 20.527 0.161 25.185 2.012 27.830 3 335 Bundan 3 yıl önce, Amerikada LT. S. ROYAL fabrikalan lâboratuvanarınna çalışan ilitn adamları harika bir kimyevi terkip keşfetti. B H adı verilen bu birlegtirici madde gayesinde en sağlam ve en' dayanıkh lâstiği iraal etmek imkânı hasıl oldu. Dünyada mevcut kendi a çapındaki fabrikalann en moderni olan Adapazanndaki U.S. ROYAL LÂSTİK TÜRK A.S./" Fabrikası işte bu üstün kalite lâstiği imal ediyor. Pek tabii olarak U. S. ROYAL alanlar son derece memnun kalıyor ve tekrar lâstiğe ihtiyacı olduğu zaman ısrarla l). S. ROYAL anyor. Daba fazla kilometre yapmak... daha fazla emniyet sağlamak... daha fazla tasarruf etmek... ve daha yüksek siirat \apabilmek için SİZ DE vasıtanızı U.S. ROYAL Iâstikleri ile teçhiz ediniz. Bu barika lâstiğin, dünyanın dört bir bucağında olduğu gibi memleketimizde de gördüğü olağanüstü rağbetin sebebini o zaman daha iyi anlarsınız.'' Türkiye Distribütörü: Ankara, (özel) 12 Eylül 1963 ASX>. (1 Dolar) farıhinde Ankarada imzalanan TıirInglltere (1 Streling) klyenln Ortak Pazara katılması ileil Fransa (100 Frank) gili anlaşmaya göre Uye ulkelerin İtalya (100 Llret) Parlâmentoları bu anlaşmayı tasdik Almanya (100 DM.) ettlkten sonra 1 Aralık 1964 tarihin Belçika (100 Frank) den itıbaren yürürlük dönemi basHolanda (100 Gulden) lıyacak ve önümüzdeki 20 yıl sonun Yunanistan (100 Drahml) da Türkiyenin tam üyelıği gerçekleşmiş olacaktır. Parlâmentoların tasdik belgeleri yeni olarak Brükselde teati edilmiş tir. Bu, Ortak Pazann Yunanistandan sonra imzaladığı ikinci anlasKasım madır. 2 Hatırlanacağı uzere ortaklık üç CUMHURİYET: 1963 1964 dönemde gerçekleşecektir. Hazırlık 95.25 donemi olan ükınde Türk malları REŞAT 1963 nın üye ülkelere surümünde kolay1964 148. uklar sağlanacak ve mall yardım KÜLÇE 1963 imkânlan genışlıyecektir. 1964 14.05 ALTIN F1YATLARI Kasım 3 95.25 149. 14.05 92.50 95.40 135. 149. 14. 14.15 Kasım 4 Kasım 5 92.40 96 50 135. 149. 13 97 14 30 92.40 97.50 136. 150. 14,03 14.35 Kasım 6 sizin de rahatınızı ROYAL LÂSTİKLERİ.TEVZİ A.Ş. Büyükdere Caddesi No. 97. Mecidiyeköy. IstanbulTel.:, 47 37 30 47 37 31 U.S.' ROYAL LÂSTİKLERİNİN TAM: ÇEŞiDi: kalorifer yakıtı temin eder... Yakıt ihtiyacınız için bir telefon kâfidir ISTANBUL 48 02 78 ANKARA 11 41 25 İZMİR 34 770 FUEL OIL 3811 Semiral 64.U0/13774