Katalog

194* CUMHLRIYET MILLI MUDAE A • • 25 Cıııııfturiyet yılında Çeyrek asır gibi uzun bir tarihî devt ü r k inkılâbma sadık kalma azminî ifa» rin edebi manzarasmı çizmek teşebde eden beyannamesidir. * büsüne girigirken bu işin çetinliğini Hk şohretini hikâyeci olarak yapmış kendi kendine itiraf etmek mecburiyeti olan Sabahaddin Alinin Cihan Harbinin vardır. Bir manzaranın resmini yapilk senelerinde bir romancı olarak da mak istiyen ressam, onun nmıiTnt hat kendisini tanıtmağa basladığını g ö r ü ve renklerini görmek için nasıl ondan lyoruz. uzaklaşmağa ve mesafenin yardımuıdan Bundan 25 yıl önc& 1923 te CumhuBu devrin dikkati çeken hususiyctleistifade etmeğe muhtac ise, bir edebî Fahri «Baykuş» zamanındaki roman rinden biri d e Halide Edib, Y a k u b K a d liyet ilân edıldiği rgnfran, ordunımz, udevrin bilânçosunu yapmak istiyen mu tizmden tamamile dönmüş olarak yep ri, Reşad Nuri gibi eskilerin kıymelli zun bir harbler devresinvieıı yeni çıkrruş harrir de ancak zamanm mesafesinden yeni bir çehre ile şür dünyasına çık eserler vermeğe devam etmeleridir. bul^nuyordu. faydalanabildiği takdirde her şeyi açı] maktadır. Bu devrin hikâye sahasındaki Avrupada uzun ikameti esnasmda t a r 3u harbler, Türk millAtir.ıe ve «rduve sarih olarak görmek imkânmı bula şöhretleri F. Celâleddin ve daha sonra zını, tekniğirü, ve sanat görüşünü hayli suna büyük insan, silâh*. ve* mjJzeme bilir. Onun için mesafece pek yakın Kenan Hulusidir. değiştinniş v e yenilemiş b u l u n a n H a l i kayıblarına maTolmuştur.. Süfck ordusu olan çağdaş edebiyat hakkında yapıla bilhassa Birinci Dünya Hi\ra.île Istiklâl Geniş kitlelere hitab eden po de Edib içtimaî m ü ş a h e d e romaru s a h a cak böyle bir bilânçp ve muhasebenin püler edebiyati ise bilhassa Mahmud sında eserler vermekte, Reşad N u r i harbi içinde, varını yoğunu' X*arcamıştı. hatalar ve bilhassa noksanlar ihtiva et nin kaleroi dahi r o m a n sahasında ol Istiklâl harbini parlak bir .tav'erle kamesi mümkün ve tabiidir. Esasen iki Yesari ile Aka Gündüz imzalan temsil duğu k a d a r tiyatro sahasında da v e zanan ve Atatürkün dediği g\{A' «Düşetmektedir. Tiyatroda Ibnirrefik Ahüç sütunluk bir yazının çerçevesi içinır.anı vatanın harimi ismetinde \,boğan» Nurinin, Mdsahibzade Celâlin ludluğunu muhafaza etmektedir. O t e de böyle geniş bir devre aid bütün isiro med kahraman ordu, Cumhuriyet ilân\ edilve Vedad Nedimin piyesleri allaşîan denberi hikâyeci ve mizah üstadı olarak ar leri zikretmek mümkün olamıyacağı diği zaman, Ermenilerden, YunarJV maktadır. Müsahibzadenin Osmanh tanınmif olan R e â k Halid ise t o n o n gibi, eserler ve yazarlar hakkında by1 dan iğtinam etüği ve hükumetin ŞUÎV" devri müesseselerini ve hayatını sene zarfında neşrettiği eserlerle edebimet hükümleri vermeğe kalkışmak da dan buradan satın aldığı bir miktar s»hicveden komedileri ruhlarda ve yat tarihimiz* bir romancı olarak g i r doğru olamaz. Maksadımız sadece Cumlâh ve malzemeye rağmen, teçhizat ba' zihinlerde eski rejimin itibaruu bCs meğe h a k kazanmıştır. huriyet devri edebiyatinın bir panorakımından fakir ve zayıf bir halde idi. F a k a t bu son o n ceoenin ed«fetyaünıasını vermek, bu devirde hâkim te bütün yıkmaktadır. 1933 senesine doğru Istiklâl harbinin muzaffer ordusu, mıza kazandırdığı iki gerçek kıyme* Ankarada Cumhuriyetin omıncu yıldömayül ve zevklere işaret etmektir. yalnız silâh, malzeme ve cepane baktnümünü tes'id etmek için yapılan ha roman sahasında Abdulhak Şinasi, t i mından da. Türkiyenin milli müdafaaCumhuriyet devrini siyasî tarih ba zırhklar coşkun tezahürlere vesile olu yatro sahasında Cevad Fehmidir. B i r i kımından Atatürk devri ve İnönü devri yor. Haricî siyaset ve diplomasi tarihi nin «Çamlıcadaki Boiştemiz», digerini» sına yeter bir sayıda değildi. Filvaki olmak üzere ikiye ayırmak mantıkî ise miz bakımından da milli itibanmızın en «Koca Bebek» a d b eserlerüvle d e v r i 26 ağustos 1922 de laarruza geçerek 30 de, edebiyat ve kültür tarihimiz bakı yüksek noktasını ifade eden 1933 sene mirfa hususiyeti olan maziye hasrol ağustos günü kat'î neticeyi elde eden ttundan bu yirmi bej yüı üç devir ha si kültür tarihimizde de bir dönüm duygusu e n kuvvetli v* kat'î tfariesird ve Büyük Baskumandanının: bulmuştur. Abdulhak linde mütalea etmek ve Atatürk devri noktası teşkü eder. inkılâb ruhu, Ordular ilk hedeHniz Akdenizdir nin 1933 ile 1938 arasındaki son beş yıileri' ce tahlU kabUiyeti v» h a r i k u l i d » milliyetçilik, garbcılık ve lâiklik bakı,25 yıl once C'umhuriyet ilân edildiğ: kaıya, Birinci İnönü, tkina İnönü dehm bir intikal devri olarak kabul et mından Cumhuriyet devrinin bir mün Cevad Fehminin piyeslerindeM kuv\*etH Emrini harikalı bir hamle ile yerine zsunan, Abdülâiiz devrinden sonr. nizalüları, Doğan, Marü, Denizku^u mek daha doğrudur. hanisr çizilecek olursa, bu münhaninhı içtimal m ü f a h e d e v e teknik m e h a r e t getirerek 9 eylul günü Izmirde Kor Fransa ile beratıer dünyanın ikinci de hücumbotları. Istiklâl savaşı nihayete erlp de Cum en yüksek noktasımn 1933 senesine, en her ikisine edebiyatımızda emin b i r donboyuna dayanan ve 17 eylulde, mü rec&de deniz kumrveti sayılan Türk do Ayrıca Yavuzu kaldırabilecek kabilihuriyet rejimi kurulduktan sonraki aşağı noktasımn ise 1944 ten tonraki mevki sağlanıaBitftdır. Tlvstro Sfihasın barek Anadoluda esırler ve ölülerden nannıasından yailnız iki gemi kalmıştı yette büyük yüzer havuz da yapünlIstiklâl harbinde, Türk hava ordusu, yıllar zarfında mületin ruhundaki ısü senelere tesadüf ettiği görülür. Cumhu da Resad N u r i ile Cevad T e h m i n t » başka tek düşman bırakmıyan kahra Hamiıdiye kruvarörü ile İS mart zafe nu$tı. bir düjjne bile tutmıyan kırık dökük man ordunun insan ve silâh mevcudu rinin «n büyük "kahramanı olan Nusret Eski gemilerden tamir edilmiş olan uçakla, bir avuc fedakâr ve kahraman rab hatıralan ve zaferin coşkunluğu riyet devrinin ilk on senesinin umumî ishnleri yanında Ahmed Muhfb v e A b a rnayin gamisi. şöyle idi: Hamidiye, Mecidiye kruvazörlerile Berk. tayyareci ile vazifesini yapmıstı. Son edebiyatta aksi sadasını bulmakta ge havasını, zihniyetini ve temayüllerml med Kutst lsfanlerizd d * rikretmek ) t Bu yıllarda gerek Meh tesbit etmiş olan en mühim vesikalar Birinci Dünya yHarbinde bataıaktan Peyk torpido ganbotlan, Samsun. Bas taarruza istirak eden uçaklarunız, topu cikmedL 186,000 insan; 95,000 tüfek. 2000 hafü med Rauf, Süleyman Nazif gibi Ser Faruk Nafizin Han duvarlan, gene Fa Her nevi cereyanlara, her çefid kurtuinuş olan geıniler, uzun mutareke ra, Taşoz torpidobotları, Kemal Rei3, topu S tane idi. Bu itibarla Istiklâl harrr.ikinclitüfek, 839 sğır makinelitüiek, yıllarında bakunsızkktan harab bir ha İsa Reis, Hmr Reis ganbotları, İnÜbah, bindeki havacılıgımıza ordu denilemez vetifünun sanatkârlan, gerek Halide ruk Nafizin «Akın» piyesi, Behçet Ke liklere rağmen diyebiliriz ki Yahym 329 top. 2500 kıhc 5 uçak. Edib, Yakub Kadri gibi Meşrutiyet roalin bazı şürleri, Yakub Kadrinin Kemal butün $ür dünyasına ol le gehyıişti. Bunlar, başta Yavuz olmak Doğu ve cenub hududlarımızdaki üiere, thepsi büyük taraire muhtac bu Nusret, Rasıd mayin gemileri de faal di; 1922 de zaferi' kazandığımız devri edibleri Istanbulun ve Izmirüı iş Ankara» romanı ve Atatürkün Onun mağa devam etmektedir. Çıkan bir yebtr halde idi. olduğu gibi 1923 te Cumhuriyet ilân mahdud kuvvetleri de ilâve etsek dahi, lunan Moeidiye kruvazörü ile Berk ve gal ve kurtulusu, Istiklâl Savaşı muni piri bir edebt hadlse telâkki edilŞimdi Cumhuriyetin 25 inci yılında, edildiği günde dahi Türk hava kuvvet cizeleri, İnönü, Sakarya, Dumlupjvar cu yıl nutkudur. Türk vatanuu, istiklâlini, toprak bütün Peyk, Samsun, Basra, Taşoz torpidomekte, ezberlenmekte ve eeUerde geslüğünü ve hükümranhğıru korumak için ootları, Kenıal Reıs, İsa Reis, Hmr Eeıs Türk donanması şu gemilerden mürek leri, bir bölükten ibaretü; fakat bu bö zaferleri gibi mevzulan terennüm etdirilmektedir. 1933 ile 1938 arasındaki devir birçok luğün varhğmda bir kartallar ordu mek hususunda Enis Behiç, Faruk Naszamî 250 bin mevcudlu olan bu sefer g£?nbotlan ys İntibah mayin gemisin kebdir: içinde bulunduğumuz devrin husuI Yavuz muharebe kruvazörü; sunun çekirdeğı ve ruhu yaşıyordu. fiz, Omer Bedreddin, Kemaleddin Kâmi vasıflarile daha evvelki devirden ayrıber ordu asla kifayetli değildi. <ien jbaretti. Diğer bazır gemüler daha 4. İngiliz tipi, 4 İtalyan tipi muhrib Evet, o zaman Türk havacıhğı, Büyük gibi gene şairlerle elele vermekte, on lır. Cumhuriyet hükumetleri tarafından siyetlerinden biri gerek hususî, gerek resmî yoldan girijilmlş olan tercüme Yiğit orduyu, yokluk içinde, yalnız verdı. Amma bunlar pek harab bâr hal (İtalyan tipi muhriblerin ikisi Kocatepe Harbden kalma 15 uçucu ve kanatlan larla yarış etmektedirler. Edebiyat âle 1927 den itibaren Avrupaya tahsile faaliyetidir. Bir yandan kitabcılar ^e komutanlarının üstün sevk ve idaresi, de oldukları için tamirlerinden vazge ile Adatepe ihtiyatta); paça suyu ve patates ezmesile tutturul minde bilhassa 1928 den itibaren hakikî gönderilmiş olan gencler 1933 tan son yayınlayıcılar Garb âleminde, bilhassa subaylarının fedakârhğı ve Mehmedei çilerek çürüğe çıkanlmalarına karar 14 denizalü (Birinci Inönü, tkincl muş 10 ucaktan ibaıetü. Istiklâl harbi bir kalkinma müşahede edihnektedir. ra avdet etmeğe başlıyorlar. Bunların Anglo Sakson dünyasmda çıkan en ğin eşsiz kshramanhğı ile kazandığı şan verilmişti. İnönü, Sakarya ve Gür ihüyatta); mizin en çetin devirlerinde bu maddî Halide Edib, Yakub Kadri, Reşad Nuri her biri yurda, bulunmuş oldukları son eserleri tercüme ettirerek Blmlcrin lt zaferden sonra, varlık içinde yeniden Böylece 25 yıl önee Türk donanması 13 açık deniz aramatarama gemisi zâfına rağmen, çok is görmüş olan bu gibi Yirminci asır romancılık tarihimiz memleketlere göre çeşidli siyasî veya de yardımile kârlı satişlar yaparken, kurmak, Birinâ Dünya Harbinin ve l£izan mevcuddu; eski Bakay« Nezareti ve refakat korveti; bir bölüklük hava kuvveti, Cumhuriyet de en müstesna bir mevkie sahib olcn edebî akideler, temayüller ve zevkler bir yandan Millî Eğitim Bakanhğı ele Isjiklâl harbinin tecıübelerine göre teş dc ilga edilmiş olup dört ötenizde bin> II kıyı aramatarama gemisi, devrinde bir hava ordusu haline gel muharrirler bu devirde en velud yılla getiriyorlar. Bir kısmı Türkiyede yapıl almış olduğu klasikler tercümesi işini kilâtlandırmak, teçhiz ve teslih, talim lerce mil uzunhığunda kıyıdan bulunan 3 AramaTarama gemisi olarak kul miştir. Cumhuriyet rejiminin ilânını nnı yaşamakta, hemen her sene bir makta olan işlere hiç de hayran değil tebrike değer bir sebaÜa devam ettirve terbiye etmek sayıca ve malzemece ve Anadolu ve RumelidekT toprakları lanılan eski ganbot, dirler. Aralarında parlak istidadlar var mektedir. müteakıb ordularımızın asrileştirümesi eser vermektedirler. kifayetli bir hale getinnek icab ediyor birbirinden denizle ayrılmış.»olaıı Türki7 Türk tipi hücumbotu, dır. Meselâ 1933 te Almanyadan dönen ne başlandığı zaman, hava kuvvetleridu. Silâh, teçhizat ve malzeme tedarikl yenin deniz kuvvetleri, MiBî Müdafa» Inönü devrinde ahnmış faydalı Cumhuriyet devrinin bu ilk yıllarm11 açık deniz avcı botu (İtalyan tipi ve bunları kısmen memlekette yapacak Vekâletin* bağlı küçük ve.zayıf teşki 3 eski hücumbotu şimdi avcı botu ola mizin de yeni baştan kurulması yoluna da siyasî hayaün olduğu kadar fikir vv Sabahaddin Ali 1934 ten itibaren neş tedbirler arasında Cumhuriyet Hslk gidihniş ve hava ordusunun teşkilâtı kültür hayatmın da mihveri, memle retmeğe başladığı kuvvetli realist hi Partisinin sanat ve edebiyat müharb sana;, iinin kurulması bol para ve lâtlı bir babriye dairesine ^esEm edil rak kulanümaktadır). genişletümiştir. uzun zaman, teşkilât, kışlalar, depolar, m'çti .O zaman Mlllî Müdstfaa Vekâ^eketi kurtarmış, milletin tarihine >eni kâyelerile hemen üzerine dikkati çek kâfatile Inönü Armağanınm ihdası10 liman mayin tarama botu, Bir taraftan yeni uçaklar tedarik e istikamet vermiş olan Atatürkün, o za meğe muvaffak oluyor. m da zikretmeden geçmemeliyiz. Bü*ün müçtahkera mevkiler vücude getiril: tinde, Genelkurmayda vazifieli olanlarla S liman savunma botu (denizalü avcı dilirken diğer taraftan da uçucularm Bu devirde inkılâbın ruhunu aşındı bu tedbir ve hareketlerin, içinde bulurmesi gene bol para ve uzun zaman isti devlet adamlanmınn çoğu, ömürlerind» botu). tnanki ismile Gazi Paşanın şahsıdır. yetiştirilmesi birinci derecede gozönunan, en imanlı inkılâbcılarda bile bir duğumuz devre bir hazırlanış devrinin yordu. Bîodem harbin istediği kifayet bir Türk harb gemisine ayak bile bas5 mayin gemisi (2 tanesi motörlü ye de tutularak bunların nazarî ve amelî Gazi henüz o devirde âlimlerden ziya nevi hayal sukutu uyandıran başka vasıflarını verdiği de kaydedUebiİPcek te subay kadrolan jwtiştinnek için de, cnamışlardı; bahriyelilerimizi îannnı ni, 3 tanesi eski), de edjblere iltifat etmekte, Yakub Kadbilgileri ve savaş kudretleri yükseltil ri, Ruşen Eşref, Falih Rıflo, Şair Melı sebeb ve amiller de vardır. Gerek dil hakikatlerdendir. Bunların bir edebî yeni ihtısas okullan açmak ve bunlann yorlardı. 5 g.% gemisi, miş, havacılarımız, Garbın modern ha med Emin. Hamdullah Suphi, Samib inkılâbımn, gerek milletin mazisine aid kalkınmanın mukaddimesi olması muhyetiştireceği «ubaylarla kadrolan ye Deniz ordusu adeta yetim kalnustıMüteaddid büyük küçük yardımcı va subayları derecesinde yetiştirilmenilestirmek ve gencleşürmek de gene Artık donanmaya lürum ohnadığı fibl gemi. Rifat vesaire sık sık sofrasına davst tarih araştirmalannm ihnî yollardan ay temeldir. Biz bütün bu hareketlersine itina edilmiştir. Bu arada, hava edihnektedirler. Bu sofra sohbetleri es rıhnası bir çok münevverlerde hü den hız alacak olan yepyeni ve parlak çok para ve uzun zaman istiyordu. bir fikird» bulunanlar, Yavuzua Kahraman Hamidiye emekliye ayrılHalbuki mçmlekette yapılacak iş, yal Umirinden vaxgeçilmqelni *« toplanmn mış, Mecidiye onun yerine mekteb ge silâhını memlekette yapmak için de te tıasındadır ki Lâtin harflerinin, soyad zün uyanduıyor, yapılan işlerin lüzu bir devrin yakında başhyacağma şahsan şebbüslere geçilmiş, Eskişehirdeki uçak larının kabulüne, lisanın ıslabına, Dil muna ve ciddiyetüıe dair imanlan sar ir.anıyoruz. Belki de yeni edebiyat irkıkıyılanmıza tabiye •dllmestei istiyenler nız yeni bir ordu vücude getirmekten misi olmuçtur. Mayin gemisi olarak da inkılâb ricalinden lâb ruhuna dönüş, Atatürk devrine Kasibaret değildi. Buna rağmen, millet or az değildi. Ha&oki Bogazlar ıgayriaskert kulianılan Berk ile Peyk de ihtiyata tamirhanesi, 1923 te küçük bir tesis ha Encümeninin ve bilâhare Taıih Kuru sıyordu. Ayrıca linde iken esash bir şekle sokulmuş, bazılannın hususî hayatı umumî ef ret şeklinde tezahür edecektir. Çünkü hal« konukrraf elduğıı için bu toplan, dusu için istenilen fedakârlıklan memmunun tesisine karar veriliyor. Bu sofayrümışür. Kayseride kurulan fabrika,' bir hayli kâr üzerinde nâhoş tesir uyandın ihtizaz âlemi olan fizik âlem gibi içtimaî Çanakka}* T* Karadeniz Boğazların» nunlukla kabul ettL ra sohbetleri esnasındadır ki büyük ısBöylece 25 yü once denizde hizmette gözden düşürüyordu. âlem dahi ritmik hareketlere, meddüdahi tabry* edemezdfc. 'Açık bulunas bujunan 2 gemiye mukabil bugun do tereddüdlerden ve kararsızlıklardan lahatçı, milletin münevverlerine kültür yor, inkılâbı 1933 te Cumkuriyetin 10 uncu yüdö Bofazlan, ancak btr dfcrdı kuw«ti sfirsonra, önceleri, başarüı bir tamir atöiCemiyetler de ferdler gibi ümid etmek cezirlere tâbidir. Moda, fikir ve zevk nümünü kutladığımız zaman, kara or atle mudarsay» koçabjirdi. Bu satirla* samnamız büyük küçük 90 gemidea yesi haline getirilmi}, daha sonra bu sahasındaki gayelerini rizah ediyor, ünkânını kaybettikleri zaman hatırla hususundaki med ve cezrin umurr.i;.etkendi akide sisteminin, j ani kemalizdumuz, yeniden kurulmuş v« teşkilât rm naçiz muharriri, donanmaya v» Ya» ırürekkeb bulunmaktadır. rada yeni uçak yapmak imkânı elde mak ihtiyacını duyarlar. Atatürk dev le bir neslin ömrü olan 30 veya 35 selandırılmıs. bulunuyordu. Bir taraftan vuzun tamirin» lüzum, yoktur fikrind* Ayrıca, Amerikahlar 2 muhrib ile 2 edilmiştir. Kayseri fabrikasının yapbğı min prensiplerinl belirtiyor. Şefin idepli rinin son senelerinde de inkılâb idea neük müddet gösteren bir tempoya uyordu kurulurken diğer taraftan da tnera bulunanlara karşı «donaamasiz Türki' denizaltı daha vermeği kabul etmişler ilk yeni uçak Cumhuriyetin 10 uncu milliyete ve milletin en eski tarih ve linden soğuyan bir çok münevıerler duğu görülür. Fransanm büyük münekleket iktisadiyaun» yardım ve harb se yenin Turkistandan farkı kalmaz> t e ' dir. Bunlar da yakında teslim edilecek yıldönümünde, hava ordusuna teslim e harsine dayanarak medeniyete doğru nazarlarını maziye doğru çevirmsğe kidlerinden Albert Thibaudet'ye göre: tir. Gölcük tersanesi, Amerikan yardıilerlemek, garb dünyasının medeniyet «Nesillfir nazariyesi bir realiteye tekarelerinin tahribatını telâfi ve memle zini ısrarla müdafaa etti. mile modern bir hale konubnak üzeje dümiçtir. seviyesine ulaşmaktır. Bu devirde A başlıyorlar, uzak maziye değil; bizzat bül eder. Her nesil kendinden evve'.ki keti imar gayejeri ehemmiyetle gözHavacılığın günden güne kazandığı tatürkün muhitinde ve bütün inluiâba gördükleri veya babalanndan, büyük ba nesle karşı bir aksülâmel vücude getiAtatürkün, 1924 te Hajnidiye ve Peyki dir. Donanmanuzın en mühim iki eksiönünde tutularak mecburî eskerlik Şevket ile yapüğı bir «aeyahatte deruz ğinden biri 23 hafif kruvazörden mah büyük ehemmiyet gözönünde tutularak münevverler arasmda milletin medeni balarından işittikleri yakın maziye dcğ rir.» müddeti asgarl dereceye Indirildi ve bu ordumuzla ilk temasından sonradır ki, rumiyetidir. Tkînci mühim eksik ise 1925 te Türk Hava Kurumu tesis edil yet yolunda geri kalmıs olmasma sebeb ru. Şunu da kaydetmek mümkündür ki kısa müddetli askeriik ndnd Dünya e başta Yavuz donanmanın ihyasma. Donanma Komutainhğı emrinde bir miştir. Memleket ölçüsünde genişlemiş olan din ve taassuba, Osmanh sülâlesi maziye hayranlık adeta sanatının te Atatürk devrinde millî heyecanla yakadar devam etti. üzere yukanda isimlerini eay deniz hava kuvvetidir. Amerika olan Kurum, havaahğın ve uçağm mü ne, Osmanh müesseselerine velhasıl Os meli olan Yahya Kemalin Avrupada zılmış olan eserlerin sanatkârane olmaSaltanat devrinde mevcud olan. fa dığun gemilerin tamfiılerine karar ve dan 2 hafif kruvazör temin etmek sure him bir millî müdafaa silâhı olduğunu, manlı mazisine karşı kin ve iğbirar var uzun bir ikametten sonra yurda döıs dığı söylenmiştir. Ister ferdler, ister cekat ihnıal edılerek birer tamir atöiyesi rildi. miyetler tarafından heyecan anında tile bu stnıf gemilere aid eksiğimil bütün vatandaşlara anlatmağa çalışmı; dır. Başta Faruk Nafiz olmak üzer» mesi bu senelere tesadüf ediyor. vaziyetinde bırakılmış bulunan harb Şiir âleminde müstesna bir mev ifade edilen hisler sanatin ziynetlerini Aralarında Yadigâa Mület sınıfı iki nmtlaka tamamlanmak lâzımdır. Aynı v* halktan her yıl milyonlarca lira top bazı gene şairler bir memleket edebi' sanayii fabrikalan da kuruldu ve Kı muhrib de bulunan diğer bazı gemiler zamanda Amerikan yardımından fay lamak suretile hava ordumuza gerek yatı yaratmağa çahşıyorlar, şürlerinde ki sahibi olan bu eşsiz şairin nükte takınmağa vakit bulamazlar. Irtiqall rıkkale bu sanayiin merkezi oldu. F,a de, astarı yüzünden pahalı olacağı dü dalznarak Amerikan donanmasında kul malzeme temin eden, gerek uçucu yeAnadoluyu terennüm ediyorlar. Yakub dolu hicivleri ağızdan agıza dolaşmak sözlerin parlak olanlan samimiyetsiz, kat kabul ve itiraf etmek lâzımdır ki şüncesile tamirlerinden vazgeçilerek lar.ılan çeşidli uçaklarla donanma em tiatiren bir yardımcı teşekkül ohnuştur. Kadri cYaban» ismindeki romanında tadır. Halide Edibin baştanbaşa mari samünî olanlan da sönük ve şekilsizdir. bu fabrikalar, modern bir ordunun bü çürüğe çıkanldı. rinde blr denizhava kuvveti teskili vü Hava Kurumu, havacı yetiştinnek için onlara Anadolu ile anlaşmanın ve kay nin hasretile dolu olan «Sineklibak Gerçek şairler his ve heyecanlannı antün ihtiyacjarını karşüayabilecek bir kamplar, mektebler açmış, meydanlar naşmanın hem lüzumunu, hem güçlü kal» ı aynı senelerde, 1936 da intişar cak hâtıra haline geldikten sonradır ki Çürüğe çıkarılan gemilerin bir kısmı, cude getirmek zarureti karşısındayız. hale getirilemedi ;daima dışanya muh bir müddet sonra bozucuya satıldı, Turyapmış ve nihayet Ankara civarındm bir ğünü hatirlatmaktadır. Umumiyetle in ediyor. Bu senelerde Tüık taribinin sanatin kalıbma dökebilmişlerdir. Millî *** tac clduk. uçak fabrikası kurmus ve son yıllarda kılâb idealistleri arasındaki şiar şudur: bir bütün teşkil ettiği, Osmanh devrine heyecanlar da blr hatirlama devresine gud Reis gibi bir iki tanesi de kışla oCumhuriyetin 25 yılında kara, hava da bir uçak motörü fabrikası tesis" et tslâm medeniyeti değil, Avrupa mede aid maziyi inkâr etmenin doğru oima muhtacdırlar. Sosyoloji sahasındaki «tez, Ikinci Dünya Harbi gely> çattığı za larak kullanılmak üzere Halicde veya e deniz ordularımızın gösterdikleri inmiştir. Fakat uçak sanayümiz henüz niyeti, Osmanh mazisi değil, eski Orta dığı, ananenin de milletlerin kültürün antitez, sentezt nazariyesi bilhassa fiVir man ki Cumhuriyetin 16 ncı yüına îzmit körfezmde kıçtan kara bağlandı. ve edebiyat tarihi bakımından doğfakişaf ve terakkiye aid olan bu yazıihtiyaclanmın karsüamaktan çok u Asya mazisi, Istanbul değil, Anadolu .. de bir mevkii olduğu yolunda bir zih dur. içinde yaşadığımız devrin bir anAtatürkün Hamidiyenin hatıra defteraslar kara ordumuz, haün sayılır bir larunın bitirirken bilhassa son yıllarda niyet teşekkül ediyor. zaktır. Bu sırada Istanbulda bütün bu hamkuvvet haline gelmişti. Milletler Cemi rine yazdığı karar ve vaidden bir müdŞürde ve nesirde bir kısım eserler titez devri olması muhtemeldir. Son Drind Dünya Harbinin başında Türk le ve heyecanlara bigâne, bambaşka yetinin hsr sene neşrettiği Askerî Yıl det sonra, işe başlandı. Yavuz ve muha sarfedilen gayretlerle Milll Müdafaamızın, bu üç mühim unsurunun gittikçe maziyi terennüm ederken bir taraftan Yinri beş yıllık edebî hayatimı:»aki hava ordusu, sayı ve malzeme bakıtdeolojiler ve temayüllerle ortaya atilığa göre, ordu şu vaziyette bulunuyor faza edilmeleri kararlaştırılan gemiler nıodernleşen ve kuvvetlenen ordular da edebiyat âleminde çok modern bir iki biribirinden farklı de%Tİn sentezini mından ihtiyaca vefa edebilecek bir lan veya sırf sanat endişesile çahşan du: Istanbul Komutanİığı ile beraber tamir edildi. Yeni gemiler almdı. Cumyapacak olan devir şüphesiz ki cnüsanatkârlar vardır. Henüz Rusyadan sanatin tezahürüne şahid olunuyordu. müzdedir. On sene sonra Atatürk dev10 kolordu, 20 piyadetümeni, 3 müstah huriyetin 10 uncu yıldönürr>ünde Türk aline gelmekte bulunduklarını kayde durumda değildi. der ve bir düşman tecavüzü karşısınFilhakika «yeni şür» tabir edilen tarzikinci Dünya Harbi, havalara hâkim tahsilden dönen Nâzım Hikmet isnünk£m mevki tümeni, 3 dağ livası, 3 sü donanması şu gemilerden mürekkebdi". rini annesinden veya babasmdan dinleYavuz muharebe kruvazörü ile yeni da vazifelerini azami kahramanlıkla ya olmadıkça karada ve denizde zaferden de bir gencşiire yeni bir dünya görüsü da yazılan mısralar mecmualann samiş olan bir gencin, kendisi için efsavari tümeni. Ayrıca 9 kolordu süvari alayı ile 8 ihtiyat süvari alayı, 9 istih yapbnlan Kocatepe, Adatepe, Tınazte jcaklarma güvenimizin tam olduğunu ümid kesmek lâzun geldiğini göster ve yeni bir teknik getirmeğe çahşıyor. hifelerinde bu seneler zarfında göriit neleşmiş olan o devrin • destanî İTa.'nsımişti. Bö vaziyet karşısında, Türk hava Eski Yunan mitolojisine ve kültürüne meğe başlanmıştir. Ahmed Muhib ile nı eserinde aksettirmeğe muvaffak clkâm taburu, 4 kale istihkâm taburu, pe, Zafer muhribleri. Dumlupmar, Sa iftiharla belirtiriz. 9 muh'abere taburu, 9 otomobilli tabur. fikimiz Ingiltere yapyalnız kaldığı ve ğı modern «ilâhlarla, motörlü ve zırnlı ordusunun ihtiyacunıza nisbetle kifa bihakkin vâkıf bulunan Salih Zeki Cahid Sıtkmm açtiklan fantezist çığı mıyacağı ne malum! Helenizm dünyasın rın müfrit bir .şekilde inkişafı olan ve A;ıca 40.000 jandaıma ile askerî teş Sovyet Rusyanın da Almanya ile In birlikler teşkil ederek günden güne ye yetsizliği anlaşılmış ise de, hava sanayü Türk ciirine bakımından fazla bir yeniük ileri olan memleketier, topyekun harbe dan Âdile taze bir hava getirmek te ruh küâtlı gümrük muhafaza kuvvetleri de giltereye karşı cephe aldığı sıralarda, nüeşmekte ve kuvvetlenmektedi. getirmiyen şürlerin bilhassa tekgirmiş olduklan için, uçak tedariki son 10.000 kişi idi. Yühk bir bölük kuvve Türkiye Cumhuriyetinin Nazi Almanşebbüsünde bulunuyor. Çok zıd İstiklâl Harbinde vatanı ve istiklâli tinde hafif tankımız da olduğunu yaz yasile kiwl çarlık tarafından yapılan sentezini nik tarafı dikkati çekiyor ve bir çokkurtannış olan Türk ordusu, 1923 te derece güçleşmiş, bu zorluğa rağmen, mekteblerin orijinal bir D O GUM l lannı şaşırbyordu. Bidayette bilhassa Türk hava ordusu, müttefikimiz IngilTniAa idi. Fakat bu, yanlışb. y şiddetli tazyika mukavemeti sayesin Cumhuriyetin kurulmasını mümkün terenin verebildiği uçaklarla tedricen şahsmda ve sanatında yapmağa muvafBay ve Bayan Görgi Stoyanof ailesir.ın fak olmu; olan Necib Fazıl aynı zaman Orhan MeUh Cevdet ve Oktay Manevralarda ve geçid resimlerinde dedir ki Ingiltere, Ortadoğuda, Şimal kılmıştır. 1923 ten, sonra, yıllarca faşist takviye edilmiştir. 2810948 tarihinde bir erkek çocuğu Rifat imzalan etrafmda toplanan bu da mistik, romantik, sembolist ve emgcrdü2ü:nüze göre bindirilmiş alayla ve Doğu Afrikada dayanmak ve impa İlalyanm ibaşuıda bulunan maccracı yeni şiir hareketi çok gene ve müptedi dünyaya gehniştir. Anne ve babayı tebikinci Dünya Harbi başlamadan önce presyonist şiirlerini muhtelif mecmua•fcar?ber motörlü ve zırhlı kuvveüerimiz ratorluğunu korumak imkânmı bul Mussolini'nin. aziz vatanımıza karşı şairler nezdinde büyük rağbet kazana rik ve ya\"ruya da uzun ömürler dileriz. hava kuvvetleri, kara ve deniz ordulabiv tugay tutuyordu. muştur. Devletimizin o mukavemeti beslediği ihtirasları önlemiş; ikinci rının yardımcısı telâkki edilirken harb larda neşrediyor. Istiklâl harbi içinde rak az zamanda büyük bir .süratle yaHristo ve Damyan Damjanoff Yahya Kemalin çıkarmış olduğu «DerDünya Harbinde önce Sovyet Rusya üe 1938 ds Amerikada neşredilen bir e gösterebilmesi, bir milyona yak:n sütıyıknıştır. 1933 ile 1938 arasındaki intiiçinde, hava ordusu, mjistakil ve biringâh» mecmuasmda yayınladığı en güzel sere göre #s, Türk hazar ordusu 22 pi güyü seferber edebilmesi ve uzun Almanyanın müşterek tazyiklerine mu £İ derecede ehemmiyetli bir sınıf olarak şiirlerini bir araya toplayan Ahmed kal senelerinde kaydedilmeğe değer MEVLİD yade. 3 süvari alayından vesaireden ırüddet silâh altında tutabilmesi saye kavemet etmiş, hem Müttefiklere baha ortaya çıkmıştır. Bu hakikat, önceleri Hâşim bunlan «Piyale» ismile ve Türk bir cihet de hikâyeciliğimizin inkişafı biçilmez hizmetleı^ie bulunmuş, hem Diyarbakır milletvekili iken vefat eır.üre;.keb olarak mevcudu 160,000 kişi sinde kabil olmuştur. ve hikâyed imzalannın çoğalmaadır. de Türk barışını korumuştur. bizde yalnız nazarî olarak kabul edil sembolizminin beyannamesi sayılabile Yeni çığın açan Sabahaddin Aliye çok den babam idi. Teşküâtlandırümış ihtiyatlar 540,000 194142 de, Mihver ordulan, Kızıl Harb sahada da, kabul cek bir mukaddime ile neşrediyor. Bu bittikten sonra da, kahra mişken arbk fiilî ZÜLFÜ TİGREL kışi. talim ve terbiye görmüş insan OT<$nyu ma ğlubiyetten mağlubiyete uğedümiş bulunuyor. Türk millî mü «ıırada Yajar Nabi, Vasfi Mahir, Sabri geçmeden Bekir Sıtkı ve Said Faik gibi man varhğı ile Sovyet Rus rre.cudu 700.000 kişi idi. 48 gün îçin i r a ttığı sıralarda da, Almanlarm istekTaiar da iltihak etmiş, hikâyeciüğiunsurları arasmda, dafaasınm esas in sekizinci ölüm yıltna tesadüf edan Esad, Cevdet Kudret, Ziya Osman ve de. seferber edilebilecek kuvvet 200,000 lerini gene ordumuza güvenerek red yanm karşısına dikilmis, Bolşeviklerin hava ordusu da müstakilen yer aî Kenan mize yenilik ve orijinalUk getirmek 2010948 cuma günü Teşvikiye camiinde Hulusi gibi gencler Türk Orta Doğuyu ve Akdenizi istilâ emelki^i tutuyordu. dettik ve Sovyet Rusyanuı yanmı ve larinin tahakkukuna mâni ohnuştur mış ve bir hava ordusu komutanuğı nesrine ve bilhassa Türk şürine her hususunda büyük gayretler sarfetmiş ikindi namazını müteakıb Mevhd okutuKara ordusunun hazarî insan mev gerilerini kocuyarak Kafkas cephesinde Bagün Türk milletinin kendisi demek ihdas edilerek bu ordunun başmdaki biri kendi tarzmda bir takım ye lerdir. Bu devirde geniş rağbete mazhar lacaktır. Arzu eden zevatın tesrüleri müm olan sevgili ve yiğit ordumuz, barışm, komutan, geçen ağustosta, hava Orge nilikler getirmek emelindedirler. Ay popüler romancüar Muazzez Tahsin ile rica olunur. cu(du. Yillıkta 194.000 kişi olarak gös ve Stalingrad'da daj'anmasını teriliyordu Jandarma ve gümrük mu kün kıldık. Fakat nankör bolîevikler vatan ve milletin, Cumhuriyet ve istik neralliğine terfi edilmis. bulunuyor. ni senelerde «Paravan» ve «Balkonda Esad Mahmud Karakurddur. Oğlu hafeza teskilâtile beraber 250,000 kişi harb biter bitmez kendilerini kat'î bir lâlin koruyucusu olarak elde silâh dimAmerikan askerî yardnnının bir kıs Saatler» adlı eserlerini neşreden Halid Hâmid Zülfü Tigrel demekti. Böylece • Cumhuriyetin 15 hezimetten kurtaran Türkiyeden doğu dik durmaktad;r. Bütün mazisi şanh za mı hava ordumuza tahsis edilerek bize Hayahnın son seneleri zarfında be16 ncı vıldönümlerinde Türk ordusunun vilâyetlerini ve Boğazlarda üs istemek ferl«r, eşsiz kahramanlık ve hamaset bir hayli uçak verilmiş olmakla bera takbel gelişme, bu tümenlerin artrnaa, denen hasta olan Atatürkün 1938 Ö L Ü M hssarî mevcudu büyük zaferi kazanan küstahlığını gösterdiler. Biz, gene kah destanlarile dolu olan ordumuz, tarıh ber, ikinci yardım tahsisaündan hava av birliklerinin, hava harbinde yeni bir de vefata bütün memleketi deRize esrafmdan o.up UÎUI'! müddetıenseferber ordunun mevcudunu geçmişti. raman ordumuza güvenerek bu Moskof boyunca ifa ettiği bir hizmeti gene tek ordumuzun hissesl daha fazla ohnak inkılâb yaratmış olan tepkili uçaklarla bir yeis ve kedere boğdu beri İstanbulda nak.iyat komisyor.culuğu lâzım geldiğine şüphe yoktur. Fakat bu orf'u, Bcinci Dünya Harbin ihtiraslarını reddettik. ve milletin teessür ve ısürabı teçhizi memleketimizin her tarafında rarhyor: Slav sürülerinin medenî dünde çarpışan modern ordular gibi, bol Nihayet Bolşeviklerin ne mal oldu yayı istilâ etmesine meydan vermiyen 25 yıl önce 10 eski uçakla 15 uçucu en ağır uçaklann dahi tam emniyetle şairlerin mısralarında tecelli etmekte ile iştigal eden Rize Ambarı sahibi, Samotörlii ve zırhlı birliklere dayanan bir ğunu anlayan Birleşik Amerika, Türki tir kale halinde bulunuyor. dan ibaret olan hava kuvvetüniz, şimdi inip havalanabUecekleri modern hava gecikmedi. Büyük. millî kahramanmm rı Ömer oğlu, Bay MEMİŞ SARUHAN taarruz ordusu değildi; böyle olmakla jtnin ve ordularuıın kızıl seli durduraİkinci Dünya Harbi sonundaki kuv bir ordu haline gelmiş bulunuyor. U meydanlan tesisi ve havacılık sanayiı ölümü münasebetile yazılan şiirler araberaber kahrarnan varhğı ile Türk ba cak yegâne kuvvet ve sed olduğunu vet muvazenesizliği içinde, A\Tupanın çaklarının tam sayısım bümediğimiz ve mizin gövdeleri ve motörlerile Turk sında en büyük şöhrete mazhar olan şiir 28 ekim perçembe günü Hakkın rahmerışını, istiklâhni ve hükümranlığını ko anladı ve Türk ordusunun modern silâh ve Orta Doğunun en kudretli ordusu bilsek de yazmağa mezun olımadığımız kartallan yapacak kudrete süratle eriş Ibrahim Alâeddinin «Tavaf» ıdır. Bu tine kavusmuştur. Censzesi. bugünkü yaslı günlere aid siyaset bakımından cuma namazmı müteakıb Fatih CEIT>İ;'"ordumuzda, mesidir. ' rumağa muvaffak oldu. Aynı zamanda j v e rr.alzeme bakınımdan eksiklerini ıa hzlirde, yalnız Türklüğün değil, bütün ve yazmıyacağımız hava Mihver ordulanmn Anadoludan geçe j rr.amlamak yolunu tuttu. modeniyet âleminin şerefli ve kahra artık bölükler, taburlar ve alaylar de T ü r k hava sanayü için hedef ve gaye. olduğu kadar kültür bakımından d a den kaldırılarak Edimekapıdakı aiie r*k Ortaıarkı istilâ etmeleıini de 3n Cumhuriyetimizin 25 inci yılını kut man koruyucusu Cumhuriyet ordusu ğil; tümenler vardır. y a n n ı n u ç a k l a n n ı ve bilhassa tepküi m ü h i m olan bir vesika da Ismet I n ö mezarlığma defnedilecektir. Allah rahHava ordujm» için istediğimiz müs u ç a k l a n yapabilmek ohnahdır. I d i Bffitm» Fmnsa yıkıbp da mütte j larken Türk ordusu, Amerikadao aldı duı. I n ü n ü n millete hitaben neşrettiği v e Ata met eyliye. Mode^rn. hale gelen kara ordiımuz YILLIK HAYATIMIZ Yazan: Adile Ayda YAZAN: ABIDIS DAV'ER Bugünkti kudretli Türk donaıtması Cumhuriyetin kurduğu hava ordusu