Katalog

TURK BOĞAZLARI Prof Cemıl Bilselin Boğazlarda, thinü, bugunu \« jarını gösteren esen. notaların \ e Montreux sozleymesinin metinlerl Fiatı 100 kuniftur. V Hak Kİtabevİ: Beyand fetanbul. Cumhuriyetîmizin 25 ind Yıldönttmü Vazife Bu J 25 ıncı yıl Sayı: 8696 umhuriyet Telgraf ve mektub adresli Cumhuriyet, İstanbul Posta kutusu îslantml Fo 248 Telefonlar: Urouml Santral Numarası: 24298 Yaa Içleri. 24299. Matbaa: 24290 DALE C UZÜNTÜYÜ BjftfK, YAŞAMAYA mkı D«ğnı torefimagi çıkb. Tan««i 250, dldli 900 K. K U R O C U S U S WADÎ Cuma 29 Ekim 1949 AHMET HALlT KİTABEVİ ğ«r bb devrrmrn başannnı maddeye bakarak 81çmek âdet «lsa idi, geride bıraküğraıız yinni bej yıHa övönmek pek de kolay sayılamazdı. Evet, çirrümü}, yıkılnuş bir bnparatorluğun enkaz halindeki tnirasını devraldık. Buntm tizerine binlerce kflometre demiryolu döşedik, fabrikalar kurdnk, mektebler açtık, hastaneler yapük. Fakat bütün btmlarm devrimle bir ilişîği j oktur. Unm ömürlü ve becerikli biı padişah da, aynı müddet içinde aynı eserleri, belki de fazlasile başara! bilirdi. Nitekim, yirmi beş jıllık gayretlere rağmen yohuzluktan, mektebsizlikten, hastanesizükten hâlâ «ikâyetçiyiz. Hiç şüphemiz olmann, yirml beş yıl sonra da Ihtiyaclarunızın arkası alrnacak değUdlr. Fakat rejimlerin muhasebesl yapüırken. maddeye bakılmaz, mânava bakılır. Çunkü de\rimin hedefi doğrudan doğru> a cemij ettir. Ömrünü tamamlamış medenîyet fartlanna uymak kudretinden mahrum bir nizamı değiştirerek Cıutıhurijeti ilân ettiğimiz zaman, asıl gayetniz, rejimi halka tnal etmekti. Yani şehirlisi ve kojlusu, genci ve ibtijan ile Türk milleti, medeni dünyanın idare sistemi olan demokrasi şuuruna erecek, geçmişe aid köhne bağlardan BI> rılacakh. Doğrusu buna kolay bir iş denemezdi. Yuz>ılların kuflu ve ışıksız ha\asmdan ansızın uzaklasıp, gerçeğin nurunu bir hamlede ka'vramava imkân yoktu. Karacahillık, geniş blçüde jnırdu boğu>ordu. Saltanata ve onun temeli olan dini • içtimaî hurafelere bağb bir büjük kutle vardı. Korukonıne bir hanedana tapmak zihnijeti birçok kafalarda Bİlinınemecesine jer etmiş: ileri>i. jeniji ve Batı medeniyetine aid oknı kiifür sajan bir rnh, yurd ufuklarını kahn bir bulut tabakası balinde ortüjordu. De%rim zaruretine inanan aydınlar bir avuç vatandaştan ibaretri. Kısa zamanda büjuk adımlar atılmasa idi, irtica her zaman horilı> abilir, Cumhuri>eti tekmele>ip jerine saltanatı ve ona bağb çuruk jaşayış nizamını tekrar jurda sokabilirdi. Boyle bir geri donüş, de\Tİmiz şartlan ortasında Turk milletinin mah\obnası demekti. Senlikler yurdda dün öflleüstil başladı Başbakan radyoda söylediği bir nutukla bayramı açtı Ankarada toplanan İzciler büyfik hir gcçil tSrad yaptılar, İstanbolda kumlan 500 tâkın hazırlıklan 4nn geç valdt Mtti Turkıye Cumhuriyeünın yırmı befincı yıldonumu |en llkleri dun saat 13 ten ıtıbaren butun yurdda başlamışür Büjnık ba>ramı Ba*bakan Hasan Saka rad\oda sojledıgı aşağıdakı nutukla açnuştır. « Sevgıli yurddaşlarım, Cumhurıvetımızın 25 ıncı yüdonumu bayramını engin hislerle me?» "bu olarak açıjoruiı Buvük ba3Tamımız kutlu olsun Curahunyetin 2S yıllık devreSiiıi sjlh içinde idrak etmenin bahtıyarlığı ıçrndeyız v« bu yüdonümünfl bütön dunya>T şümullu tesırîeri altuıda bulundurar harb yıllarmdakine nisbetle daha r»hat şartlar içinda tesid etmekteyiz'kat •olbjL da kavuf. muf değıldir. Bir an ıçin dücya hantasııu gozümüzün ununs geürdığimU aman yer yer tahrikler, turlü buhranlar, dahılî kargaşalJdar ve bazı koşelerden baj kalannuı hür varlıklanna dıkilmi| kotü gözler görmekteyiı. Irfli ırfakh bü tun mületier «nnıyeüerini korumak kaygısıte buyuk kul İetler* katlanmak tadırlar. İnsan o j lunun s5mdîy« Tca» dar elde edebıldiğl en yuksek refah basamağına çıkmış zengin tmlletler bıla emn.jet endışesıla Başbekan, dün radyoda konufurken geçım darlığı ıçında Dünya tım bir huzura kavufmuş ol yajazoaktadırlar. Çunkü peralarınm ve saydı ^üpheslz bu bayTsmımn d» duya emeklennın büyuk kısmını. hızları cafımız gevinç, dafea cofkun olacakb yıkıcıhk kudretleri arttığı kadar pahaBugrun dünya harb içinda dejfkllr. F» Arkası Sa. 3, Su. 2 de büyük gün bütün Türk milletine kutlu olsun I Başbakamn nutku 4 Geride bırakhğımız jirıııi beş jila bu bakımdan bir goz attığınıız tanıan, Ataturk dc\riminin >üzde juz bir başan ile yuruduğünü hcoıen gormeme>e imkân jok*ur. Zauıan zaman şiddet usullerine başvıırmak gerekmış, hurrij etlcrin kısıldığı olmuş, fakat butun bunlar sadece dcMİtdi kurtarmak azmile japılınıştır. Eser mej danda'lır: Saltanat zihnncti bir daha a\ak!aıiaınazcasına jnkılmıştır. Gerilıgin alâmeti olan butun scmboller tarıhe kanşmıştır. \irmi beş yıl onccki bir a\uç aydın nesil bugün Cumhurij eti kurıııak uğruna caııını feda^a hanr bu>uk bir ordudur. Geniş \atpnd3Ş kutleleri. hak \e hurrı>et mcflıumlaruun derin mânasmı benimsemişlerdır. Nihajet. Ataturk inancının hanii'm ile juğurıılan koskoca bir Londra 28 (B E C.) Stalin, komügenclık hpjata atılmış. tuttuğu ışi ba^annak, nıemlekete hizmet ftmek rust partısının resmî gazetesi Pravda'nın ı bir muhabırı tarafından kendısine soe%\ı ile çahşn^a başlamışHr. nılan sualleri ce\ ablandınrken |oyle Bıı şartlar aitında, reiimi, lâ>ık demış+ır. c'dıığu normal işle^iş mfkanizmasına kaAnşturtnak artık iktidara düşcn b^j'ıca \azifcdir. Uzıın yıllar Dev IFÎ ıdaresüıde şu \eja lıu şckılde rol oMiamaja alıştıktan sonra dernokratık usullerle oradan ajnlmajı ııpfsımize ağır bulnmalım. Boyle bır zîhni^et, yirmi beş yıl bnce bvı harekcte gctiren dc\rim zilvnnc'me taban tabana zıddır. rejim° \e \nrda Z3rar verecek bır b^ncıl i'n ifadesidir. • Cumhuri>et, ancak halka aid gercek menfaatlerin koıvıması rejünidir. Turk milleti burıı çok i> i bilnor. Onıuı içindir ki bu bajram giınıi jarına hcr zamaiıdan zijale inanı^oruz. NADIR NADİ Sadağın bir Fransız Stalin, Müttefiklere gazetesine demeci 6AZETEMIZ BÜGÜN 10 SAHİFE açıkça çatıyor « îngiltere ve Amerika, Rusva 11« an laşmak nijetınde değillerdir. Onlar yenı bir harb hanrlamaktadırlar. Bu harbı isbyenlerin başında Churchill gd Bağımsızhğı«ızm teninatı olan kuyretiniz yalnıı barışın hizMetindedir,, Paris, 39 (a a.) Anadolu ajan maıiyi teessüf ve teessurle hatırlınrun Czel muhabırl bildirlyor: yoruz, ne de ba?kalannın topraklaFıgaro gazetesi bugunkü sayısmda, nnda gozümüz var. Tek hedefimiz yazarlarından bırisinın Turk D15 t§ imkân nisbetınde, yanı bütün komleri Bakanı Necmeddm Sadakla yap lulanmızla iyi komsuluk münasetığı bir mülâkatı yayınlamaktadır. betleri idame ettırmek bızim elımızGazetede çıkan bu yaa açağıdadır: de olduğu muddetçe, barış içinde Bır sarıedenberi çok zor jartlar al raşamaktır. Hürriyetini ve mılli batında Sadak, Türk dıplomasisini hem ğımsızlığmı korumaya kesin bir suelâstikıyet, hem de azımle idarç et rette azmetmiş olan Turkıye Avrumektedır. Bırleşmış Mılletlerdekı panın doğusunda barışın mütevan Türk murahhas heyetinin bajkanlı bir yapıcısı ohnaktan başka hıç bır ğını bizzat üzerıne almış olan Sadak emel beslememektedır. Bağımsızlığıbeni GeorgeV otelindeki daıresinde raızın temınatı olan kuv\retımız yalkabul ettı. Arkası Sa. 3, Su S te Sadağa sordugum ilk lual (u oldu: Turkıye nasıl bir liyaset takib etmeirtedır? Sadak, bana cevaben Türk dıa alyasetinin 20 seneden fazla bir zamandanberi değiîmemış olduğunu îöylemıs ve şunları ilâve etmıştır: « Bırıncı dunya savaşmdan sonra büyük bır ımparatorluk feda ettık Bugun bu ımparatorluğun toprakları uzermde 7 devlet kurulmuş bulunmaktadır. Turkiyenın tamamen mıllî olan hududlan içinde memleketın kalkınmasma çalışıyoruz. Ne u İngiîtere ve Amerika, Rusya ile anlaşmak istemiyorlarmış Lojtdra, Stalitı'in şimdiye kadar bu derece acı konuşmadığım belirtiyor Gari Mustafa Keıaal, rejtmln değiçtlğini Meclise nanl haber verdi? Taron: Falıh Rifkı ATAY Cumhuriyet ile yaşıt bir gencin notlan Yazan: MeHnTOKER 2 nd •ahifemlsd* Yunus Nadi mükâfatı Atatöıkün gordüğü gon Cumhuriyet Bayramı 4 UneU Mhifemizde 25 Cumhuriyet yılmd» mlllî müdafaamız Yazan: Abıdın DAVER 25 Cumhuriyet yüında edebî havatımız Yazan • Âdtle AYDA 5 mci sahifemizde Dığer sahıfelerımızde Hatice Vudan, Lutfi Ay. Prof Fındıkoğlu., Ahmed Hıdayet Reel ve Hamdr Varoğlunun yazılan Arkan Sa 3, Sü 4 tt Türk dostu meşhur Ingiliz tarihcisi Arnold Toynbee dün şehrimîze geldi Türk kadınının üstün mevkii IHeelis pazariesi açjlıyor Ankara 28 (Telefonla) Bü^uk MıH^t Mechsı onumuzö.kı pazartesı gunü çalışmBİarına b^şlnaaıttır Seçım daırefennde ıncelemclerde buhman milletvekıllerıîe 17 ekımde teçıkn yenı BuUetvekıllerı şehrımıze gelnp&e başlaırışlardır 13 ı'den ^eılen mılletvek'llennın muamelelerı tamamıle ıkrr.al ed'inış ve mazbatalan kend'lerıre venlmıştır Meclı=ın omrouzdeki çalışmalannın haylı hararetlı gejeceği an»ejılmaktadır. Amold Toynbee dun gece Londra Üniversîtesinin Bızans v« modern Yunan medenıyetleri profesörü Arnold Toynbee eçi Mr». Veronıca Toynbee, ile bırlıkte dün akşam saat 18 de bır İsvıçre uçağıle, Cenevre'den şehrımıze gelmıştır. Meşhur • Ingılız tarıhçısı, Yeşılköyde, Turk unıversıteleri namına Istanbul mületvekılı Dr Adnan Adıvar, Başbakanlık adına Osman Okyar ve Ingılız Basın A+aşesı Muavını Mr Redword, Mr Benda, tngiliz Kultür Heyetınden Mr. Lake ile Ingıliz kolonısı ılerı gelenlerınden Mr. Mıddleton Edwards tarafmdan karşıTruman, Dewey ve Churchill lanmıştır. Prof To\nbee, hava alanında kenkomünizme şiddetie dısıle goruşen bır arkadaşımıza şunlan so^ lemıştır: hücum ettiler « 20 kusur sene sonra Türkiye\e NewYork, 28 (R) Birleş'k Atekrar gelmek heyecanı ıçindeyim. Memleketınızı ve Turk dostlarımı merıka Cumhur Başkanı Truman, tekrar gormek, onlarla eskı hatıra Boston'da soyledığı bır nutukta koları jaşamak benım ıçm buyuk bır munızme karşı, açık surette eephe zevk olacaktır. Turk hukumetının almış olduğunu bıldırmış ve komudavetlısı olarak geldığım memleke nızmın Yunarastan, Turkıye, Italya, Arkcz Sz 3.SÜ.1 â* Arkası Sa. 3, Sü. 7 de Isveçteki Kadınlar Kongresinden dönen delegelerimiz, gördüklerini anlatıyorlar Komünizmî takbih eden üc nutuk DelegeleruDuz Makbule Dıblan ve Kernıın Abadan dlğer delegeler ara&uıda ^ Yuın 3 uncu sahijemizfe