Katalog

CLMHLHİVET 10 Kasıtn 1947 Kitab Sohbetleri «Atatürk dâhi bir kumandaudı» başlıklı yazınıın başlangıcında bir teşbih ya fırkaya verirken, Dokuz yü önce ve parak millî hayatı bir kitaba benzettim. böyle bir teşebbüsün ölümünden bir buBu kitab tsşbihi bana, bir Atatürk tarihi tehiikesi ileri süçuk ay sonra «Cumvazılmamış olduğunu hatırlattı. Bu tarih Atatürk neşriyatına umumî mahi rer vesika kıymetini haizdirler. Yedi tarülünce, Yslovadaki oyle bir eser olmaiıdır ki Atatürkün hahuriyet> te Ata yette bir göz atsak, nasıl olur?.. Ister ne albümün de beşi bu sırada çıkarılköşkünde, Vasıf gi yabnı, bütün tafsiiât ve teferruatiie türke dair neşrettimisiniz, bu göz atışı birlikte yapalım? mıştır. Fakat bunlsr arasında €iı zen jlrakta da hastahk görüldüğün bi itiraz edenlere yazsuı. Onun her cephesini, her eserini ğım hatıralarin soGelin, sizi kütübhaneme götüreyim; işte gini, bizim rahmetli Foto Namıkla diğer Hayat olan eser, toprak dibinden ağa karşı: «Ben hürriyet vermek istiyorum, tetkik ve tasvir etsin. Bu tarihi bir lek nuncuiu olan «Olüm odasında» başüklı den yeni tedbirler alındı gazete fotograf muhabiri arkadaşların bütün neşriyat şu kösedeki raftadır, cın, ana meşimesinden mahlukun ç'.kışı arkadaşlarım mâni olmaya çalışıyor» adam asla yazamaz. Çünkü dünya ölçüyazı şu satırlarla bitiyordu: (Kurtsr(Fotografla Ne oldunuz öyle; bakışlarınız tuhaf müştereken çıkardıkları dığın bu vatan üstünde, Stn hayatta gibi «tohumlanış», «doğuş», «büyüyüş» diye gözlerinden ya§lar akarak ağlamış. sünde büyük bir adamın hayatmı bütün Bir hafta evvel bir Lübnan uçağile lastı, birden durgunlaşıverdiniz?.. Ata Atatürk) isimlisidir. Ya şu bir yabancı şehrimize gelen ve Bakırköy Akıl has iken, büyük bir istifham vardı: Bulut safhalarını geçirerek şimdi yirmi yedi Gtne tekrar edeİim: Eser madem ki inceliklerile, bütün felsefesile kavrıyarak türk neşriyatınm «tek raf» ta toplana tarafından çıkarılmış, mücelled albüme tanesinde portör muaycnesine tâbi tu lardan çizilmiş, müphem, bütün vatan yaşına girdi. Ağaca, usare ve damara uzvî bir mahluktur, haklarım zamanı yazacak adamın da Atatürk çapında bücak kadar azlığı mı sizi üzdü?.. Napo ne dersiniz? Tabı noktasmdan hakikaten yük bir adam olması lâzımdır. Büyük tulan yirmi hacının dün ikinci mua semasını kaphyacak kadar heyulâî bir kan cinsind€!n Anayasa ile beslenen geldikçe nasıl aldıysa gene aiacak. Mon Bonapart için Fransada basılmış muvaffakıyetli... Hepsine peki, yapılan ve artık unu adamlar ise tarihi yaparlar ama yazmazyeneleri yapılmış ve kendilerinde kolera İ5tifham: «O giderse Türkiye ne olur?> eserin hayatiyetli uzviyeti, daimî bir kitablar sayısının on bini geçmiş oldutekevvün içinde; kendi noksanlarını tulscak kadar tabiileşen fiilî inkılâb lar. Atatürk çapında bir büyüğümüz Hatıralar ve tetkik, tahlil eserleri; üzer hastahğına dair bir emare görülmemiş Ne oldu? Ölümünün ertesi günü Mec kendi düzelterek, durmadan gelişip du lara peki, Altıoka peki, hattâ «harf ğunu işitmiş olacaksınız galiba!.. Yoksa, daha olsaydı, o da bu tarihi yazmıyalisile, milletile, bütün on yedi milyon tir. Hacılar serbest bırakılmışlardır. EvAtamız için, yabancı milleüerin yabancı lerinde en çok durulacak olanlardır. Bu inkılâbı» na peki; fakat «dil inkılâbı» caktı. Onun için Atatürkün tarihini orta velki gün, gene bir Lübnan uçağile ge tenin «en yakın» in olanm etrafında racak. seride beş kitabla rekoru Burhan Cahid öillerde neşrettikleri eserler sayısının Eserde «inkılâbcılık» fazla mı zorlan ne oluyor? İyi ama dilde inkılâb ol çapta adamlar yazacaklardır. len yirmi bir hacı, aym yerde nezaret i§te granit bir yekparelikle birleşiverbirkaç yüzü aşmış olduğunu mu bilı Morkaya kırıyor. (Atatürkün zengin taAtatürk «Güneş Dil» dî? Bu. inkılâb namına biz olan kıy mıyacağını di. Vatan üstündeki istifham: Temiz Bu tarihi yazacak bir heyct kuruhnaaltma almmışlardır. Ayrıca, dört uçak, rihinden birkaç yaprak) Atatürkün sejrordunuz?.. havaların bozuk olması yüzünden Ada yüreklere titreyiş, dost mületlere en metlerden sıyrıhşımız değil, eserin ge nazariyesile güneş gibi ortaya atmıştı. hdır ve bu heyete Atatürkle temas edsn celerce yaverliğini yapmış merhum CeFakat üzülmeyin; yandaki iki «raf> ı na hava meydanına inmifler ve yolcu dişe, sinsi düşmanlara ümid veren lişmesini hızlandırmak zaruretindendi. O, ne bir nazariye, ne bir şey; o ap her ferd, bühassa Onun etrafında ve yada bu «neşriyat» tan sayabiliriz; çünkü vad Abbasın eseri olmak dolayısile huhacılar sıhhî kontrola tâbi tutulmuşlar istifham. Büyük adam yıkılmıyan eser Fazla koşmamız fazla geri kalışımızdan açık şanh bir ric'attir. Atatürkün yük kınında yaşamış olanlar, Atatürke aid biri Millî Mücadeleye ve inkılâba aid susi bir kıymet taşıyor, ve Reşid Paşabırakandır. Senin sonsuz büyüklüğün dır. Saltanatm lâğ\'i, hilâfetin kaldırıl sek kumandanlık vasfını onunla da an bütün bildiklerini, dilleri dondüğü kadır. nın hatıraiarı?.. Sıvas kongresi sırasıneserleri, diğeri İstiklâl Harbine aid asladık. Iyi kumandan yalnız taarruz et dar yazıp bu heyete vernıeli, yahud da, Sıvas Valiliğinde bulunan merhuSağhk Bakanhğı, Sağlık Müdürlüğüne eEerindeydi. Ölüm seni götürürken sen ması, tedrLsatın tevhidi, tekkelerin kakerî kitabları ihtiva ediyor. Atatürkün mun bu kitabı «Kuvayı Milliye» tari gönderdiği bir telgrafta, Basra körfezi de eserinin üstündeki o istifhamı gö panması, şapkanm giyümesi gibi cezri meyi değil; icabmda çekilmeyi de bi kendileri nsşretnıelidirler. Dahası var: Şu kitab dolabında üstüshinde yer alacak değerdedir. İsmail Ha civarmdaki şehirlerdeTi birinde iki kotürdün. Artık bu vatanın cacaba?» sı inkılâblar artık birer inkılâb oldukla lir. Türk dili ezelin koynundan ebede itimadına ve sevgisine ma/har olanlar, te gördüğünüz zarf ve paketler d« «Atadoğru heybetli bir uzviyet halinde akıp onunla beraber çalışanlar, onun kumanrını bile unutturacak hale ge4diler. bibin hatıralarım, Maarif Vekâleti, ede lera vak'ası tesbit edildiğini bildifmiş yoktur.) türk neşriyatı» ile alâkahdır; bunlarda, giden bir kudretler kudretidir. Onun dasında çaıpışanlar, onun şahsi hizmebiyat kitablarma iktibas etmediyse genc tir. Sağlık Müdürü Dr. Faik Yargıcı, «Lâiklik», inkılâb bile değil. O bir Aradan geçen dokuz yılın zaman megazete ve mecmualarda çıkmış, fakat leri, farkında olmıyarak, bu nefis yazı bundan böyle, Iraktan gelecek uçaklar saf«i üstünden Onun eserine tam birşey yıkıp yıkılanm yerine bir şey koy hazmettiğini kimse atamıyacağı gibi j tinde bulunanlar, birer birer hayata göz«kitab> halini almamış yazılar ve hatı lardan mahrum ediyor demekür. Ruşen madı. O sadece dini hayatın maddili kabul etmediğini de kimse ona zorla \ lerini kapamadan önce, bu büyük esere ralar var. İster misiniz, zarflardan bi Eşrefin «Türk Dil Kurumunun kurulu daki yolcuların da nezaret altma ahna tihin rükudetile bakabiliriz. Eser yalğinden ayırmışü. Din, hayatın bulanık mal edemez. Kanun da yapsak, ya ka baslamak lâzımdır. nız dokuz yılın mesafesini kazanmadı; rini, meselâ en üstteki şu 346 neşriyaü »una aid hatıralar» ı tarihî bir kıymet caklannı alâkalı makamlara bildirmişGarb memleketlerinde böyle büyük maddiliğile karışmaktan kurtulunca lâ nun kâğıdda kalır; ya kanunu değişfcarfını, açıp önümüze çıkacak ilk yazıyı faşır. Falih Rıfkının «19 Mayıs» ı bir rö tir.. Diğer taraftan, Iraktan gelen tren o eser bu dokuz yıl içinde yerleri zeltirir. Dile sokulan acayib kelimeler için bir insanın hususî hizmetlcrini yapanlar, yık olduğu ulviliğe yükseldi. <Ibadet>i zeleye ve gökleri velveleye veren bej birlikte okuyalım; işte, bir gazete veya portajdır ki «Mustafa Kemali İstanbul yolcuları. hududda kontrola tâbi tutuyıllık cihan bâdiresinin imtihanını da <ahlâk> la ikiz saya saya din riyakâr feveranh yazılar yazıp ah ve vah eden meselâ berberi, oda hizmetçisi, ahçı^ı, mecmuadan kesilmiş beş on satırlık bir dan ayrılarak Anadoluya gitmeğe ve lacaklardır. oluyordu. Lâiklik ler müsterih olsun; telâşa mahal yok J emirbcri bile hatıralarım neşrcderler. atlattı. Geçen dokuz yıl, hâdiselerin lara da kalkan fıkra: Türk tarihinin başlıca büyük hareketine tabid» in sahicisile sahtesini ayırır. tur. Büyük ve güzel türkçe, bildiği gibi ! Bizde, Atatürke hizmet edcnlerin arahududsuz dolgunluğu cihetile, hakikatKaradenizde fırtına dindi «... Rahmetli Tahsin Uzer (eski vali, başlamağa sevlteden sebebleri» kahrasında, bir eser yazabilecek kadar kalem te takvimdeki ölgüden kimbilir daha KaradeAizde fırtına dun yatışmış ve BoŞimdi her namaz kılan yalnız Allahı akıyor ve akacak. tnebus, umumî müfettiş) anlattı: Bir manının dilinden anlatır. Büyük «NuÇejid çeşid fiilî inkılâblı, Altıoklu, kullanmağı bilmiyenler, kendi yetişmis ğazda bekliyen bütün motörler Boğazdan dı kaç kere uzundur. Düpdüz yolun ra için kılıyor. Dini yalnız bir ahiret teseyahatinde, kolordu binasınm kapısın tuk» un bir nevi «mukaddime» si mahi sarı çıkmıslardır. hat mesafesile »ahikah, uçurumlu; sellisi de sanmamalı. Dinlere hacim ve Anayasalı eseTİn muhasebesi: Cemiyet çocuklarına veyahud da herhangi bir da, aslan yapılı bir Mehmedcik gördü... yetindedir. Yakub Kadrinin geçen sene Yeni otobüsler sefere çıktılar çetin yolun mesafesi bir olur mu? Çe ren o dine giren milletlerdir. Dinlerin lerin sağlam kalması için iki esas un muharrire müracaat edebilirler ve onÇağırdı ve iltifat etti. Sordu: çıkan eserine Atatürk hakkında yazılTramvay İdarcsinin İsveçe sipariş ettiği 50 tınin bir kilometresi, rahatın on kilo milletlerden aldığı bu nimeta karşıhk sura ihtiyaç var: Biri istikrarlı devlet, lara hatıralarım yazdırabilirler. Herkes Sen güre? bilir misin? mı? tek tahlil eseri olarak bakmak iâ otobüsten dört tanesinirf geldiğini yazmıştık. muharrir olamaz ama herkes gördükleridinlerde de çok büjük çapta bir mil öteki ihtiyaca göre değişmesi lâzım geVe yamndakilerden en kuvvetli görü zımdır. Hamdi Başarın «Atatürkle üç Bunlar TaksimBeyazıd, EminönüDolma metresinden daha ağır bassa geTek. ni. bildiklerini hikâye edebilir. Bu çeşid len hükumet. Imparatorluk, istikrarlı O eser cihan bâdiresine girmedi, fa liyet payı bulunuyor. Bu karşılıklı h«ncnlerle Mehmedciği güreştirdi. Genc ay> ı canh hatıralara ve müşahedelere bahçe yolurda işleraeğe başlamışlardır. Bu halırat, onları yazanlara ve naklederek otobüsler de diğer burunsuz otobüslere benkoyulaştıkça devleti medresenin fe>tvasile hükümdaresker daima galib geliyordu. Çok neşe dayanılarak yazılmıştır. Bir yabancının, zemekte. ancak şoför jeri sol tarafta oiup kat sekiz küsur yıldır o bâdirenin bü kikatler idraklerimizde yazdıranlara bir menfaat temin ettiği lık tahtının irsiyetine istinad ettiriyortün yükünü çekiyor. O bâdire ki nice dinin bizi biz yapan bir hayatiyet unlendi, yerinden fırladı, ceketini çıkardı c.~ki Amerika Büyük Elçisi General Ser pencereleri açılabilmekledir. gibi, Atatürk tarihinin yazılmasına da du. Türkiye Cumhuriyeti Atatürkün heybetli milletleri yeTe serip nice dev suru olarak içimizde olduğunu da bive «Mehmedcik»'e doğru giderek ense ril'in «Atatürkün nezdinde bir yıl elçihizmet edeceği için, tarihimize de büyük Cerrahpaşadaki verem hastanesi Anayasalı eserine istinad eder. Bu eseCerrahpaça Hastanesi bahçesinde inşa edil letleri dermansız bıraktı. Es«r nasıl ve leceğiz. / lik> unvanlı eserini de bahsetmeden geçtuttu: re' işte dokuz yılın mesafesinden bak bir hizmet olur. Ne yazık ki yaveri Bolu mek haksızlık olur. Atatürke aid bir mis olan büyük verem hastanesinin teirijalı neden ayaktadır? Bunu eaerin iç bün Haydl, benlmle de güreş!.. «Devle<tcilik> millete destek olacağı tık. Eser ço{f Sağlam. Hepimiz en gür mebusu merhum Cevad Abbasın gazenihayet bulduğundan aym 17 nci pazartesi yesindeki uzviyet kudretine borçluyuz. Sai ve temiz Anadolu çocuğu Ata'sı çok fıkraları «Alün yapra2dar> haliude günü açılıs töreni yapılacaktır. na <doz> unu kaçınp yük mü oluyor? sesimizle haykırabüiriz: N« sağdan telerde çıkan bir kaç yazısından ve bir Atatürkün eserini Onun jahsına bağh Devletçilik ferdin tophyan Kadircan Kaflıyı, «Son balo»de arkadaşım Ahmed Hamdi Başarın nın yüzüne hayranlıkla baktı: bıraktığı bosluğu korkumuz var, ne soldan. Kalay ucuzluyor sananlar ölümünden sonra geçen fiilî dolduracak bir ihtiyacdı. Eser, madezn ayrı bir maksadla yazılmış küçük kita Atam, dedi senin gırtını «yedi dÜ yu yazan Nizameddin Nazifi de zikretTicaret Ofisi, bütün bayilerindeki kalay tecrübe ile nasıl aldandılarsa Onun tsmail Habib SEVÜK bından başka Atatürkün hayabna aid vel» yere getiremedi; bir Mehmed mi bu meliyiz. Erkâm Harbiye Riyasetinin ları toplaınıştır. Ofis bu kalayları yakında ki bir uzviyettir, her uzviyete gıdasızeserini katı ve değişmez sananlar da lık gibi fazla gıda da zarar olabilir. çıkardığı eserle M. Turhan Tan, Ziya daha ucuz fiatla satışa çıkaracaktır. hatıralannı kimse, yazıp neşretmemiştir. isi başarır?..» Gazeteciler Cemiyeti kongresi Şakir, Uluğ İğdemir ve Haluk Cemiiın aldanıyorlar. Eser mihanik bdr kütle Kabahati gıdada değil, gıdanın dereHattâ çok kuvvetli kalem sahibi muharEhliyetsiz şoförün yaptığı kaza İstanbul Gazeteciler Cemiyeti tdare Heveti rirler, edibler bile bu vadide Türk tariŞişlide Halâskârgazi caddesinde 151 numa değil, tabiatin uzvî varlıkları gibi dai cesini âyarlıyamamakta aramalı. Fakat Ne o, gözleriniz yaşardı, ağlıyor mu kitöblarını (Atatürk koleksiyonu) yaBaskanlıgından: pacak olanlar ihmal etmemelidir. ralı evde oturan Emin isminde biri, ehliyeti mi bir tekevvün halindedir. Onda bu sunuz yoksa?.. Hakkınız var, bu cevab yirmi yedi yasındaki eser, değil mi ki Cemiyetimlzin fevkalade kongresi 23 ekim hine hiç bir eser vermemişlcrdir. Güziolmadığı halde kullandığı 3757 plâkalı kamAtatürkün de gözlerini doldurmuştu ve tekevvün olmasa eser donar ve heı uzvî bir mahluktur, o, dar olanı söke 947 persembe günü toplanmıs ve yapılan yok de edib, romancı ve diplomat Yakub (Çocuklar için yazılmış beş kitab ara yonla evvelki gün Hasköyde Kamonto mey donan gibi cansızlasırdı. ağlamamak için gülmeğe çahşmıştı. rek; bol olanı buruşturarak; elbet ken Umada ekseriyetln temin edilemediginin gö Kadrinin güzel eseri çok kıyraetli bir danında bir virajı dönerken direksiyonuna riilmesl üzerlne İkinci toplantımn 13 kasım tahlil ve tetkik olmakla beraber, yanılAtatürkün en büyük sevgilisi «Meh smda «Mustafa Atatürkün romanı> bil hakim o\amamış ve kanoyon devrilmiştlr. 9*7 persembe günü aaat 14 te cemlyet mer mıyorsam hem tek kalmış, hem de beAtatürk, eserine uzviliğin bu sihirli dine uygun olanı bulacak. tr.cdcik» tarafından verilen cevab, Ata hassa dikkati çekiyor. Bu güzel eserin Kamyonun içinde bulunanlardan Yani yaıa«Milliyetçilik> yalnız «Altıok» tan kezlnde yapılmasına karar verllmişttr. Bu nim istediğim tarzda bir hatırat veya tahüviyetini nasıl verdi? Bu, eserle mütürk için söylenen sözlerin belki de en muharriri Rakım Çalapala tebrik ve lanmı;, diğer üç ameleye ve soföre bir tey toplantıda mevcudla Iktifa edileceğinden kaolmamıştır. Şoför yakalanmıs, tahkikata başbiri değil, davaların belkemiği olduğu yın üyelerimUin behemehal tesrifleri rica rih değildir. essir arasındaki birlikten geliyor. Nabgüzelidir. Bu ve buna benzer nice fık takdire hak kazanmıştır.) lanmıştır. zmda kütlenin nabzı vardı. Büyük za halde milliyete hâlâ istediğimiz tam vü olunur. ralar, hatıralar var ki, onların gazete Atatürkün 10 uncu ölüm yıldönümünKansına saplıyacağı bıçakla bir ferden sonraki seyahat nutuklarında, zuhu verebildik mi? Milliyetimiz ırk Gündem: F. Celâleddinin bir yazısını hatırsahifelerinde kaybolup gidişine yanmade, bir Atatürk tarihine başlanması ve adam kendisini yaraladı 1. Cemiyetln geçen kongresindenberi Idare değildir, âmenna, Malazkirddenberi kendini methetmek istiyenlere karşı nıak mümkün değil... Ah, o hayali ci lıyorum: Atatürkün yanında, onu yazaKaragümrükte İskenderpaşa maiıallesinde hiddetli hiddtlli: «Benim tek meziyye dokuz asırdır biz tSelçuk> ve «Osman heyetinin her nevi faaliyeti hakkında izahat ayrıca yukarıda söylediğim tarzda, hatıcak, bir üstad «Ibnülemin> bulunmamıs han değer geçmiş günler... almak, 2. Cemiyet murakıblarımn vaziycti rat şeklinde eserler yazılıp neşredilmeFevziefendi Eokağında 14 numaralı evde otuı» isimlerile ayni milletin kurduğu im nin tesbitl, 3. tdare heyetl seçiminin yenlolmasma esefleniyordu, ran Süreyya Dizdar. on senelik karısı Razıye tim milletteki cevheri görüp ona inansi, Büyük Atamızın aziz hatırasma kar Hani bir İnkılâb Enstitüsü kurul Ne kadar yerinde bir üzüntü... İşin ile evvelki gece kıskanclık yüzünden ağıı maktı> dedi. Onun kendisi milletle do paratorluk içinde çejid çeşid ırklarla lenmesl. 4. Dileklerln tesblti ve ifası Için şı bir şükran ve minnet borcu, Curohumuştu, bunları toplayıp derliyecek dehayret edilecek tarah Atatürkün etra kavgasına tutuşrnustur. Bir aralık fazla «i larken kendini de millete doldurmu? kaynasa kaynaja ayrı bir Türk milleti Idare heyetinin vazifelendirilrnesi. rlyct ve inkılâb tarihine hizmet vazifeğü miydi?.. Süreyya, eline geçirdiği ekmek bı tu. Eski bir yazımda da işaret ettim: olduk. Fakat bu millet ırk değil de defındaki «mutad zevat» ın, sofrasında da. nirlenen sidir. :ile karısının üzerine yürürken bıçak ka Evet, evet... Kurulah da seneler ima bulunan mebuslaruı, vekillerin, hat zaen kendi karnına saplanmıştır. Süreyya Ona «Atatürk> adını ölümünden ancak ğildir. Ismimiz ezeldenberi gelen ırkın Bu vazifenin ifasına baslamak için en geçti galiba!.. Fakat bu enstitünün çıtâ kâtiblerinin, yaverlerinin de hiç bir Cerrahpaşa Hastanestne Italdırılmış, hadise beş yıl önce verdiğimiz halde o ad he adını taşıyor. Irk nvilliyetimizin mihvemiinasib zaman Onun 10 uncu ölüm yıkardığı birkaç kitabdan, yalruz b i r t a etrafında Savcılıkça tahkikata başlanmıjtır. pimize neden Onun bütün ömrünce ve ri, milliyetimiz mihverin bünye kısmı. eser vermemiş olmalarıdır. • • lıdtr. Hbiseyl 20 KURUŞA T1KAR nesi «Atatürk» e aiddir. O da (319938) rilmi? gibi geliyor? Çünkü bu milletin Bünyesiz iskelete döneriz, mihversiz Yarınki nesillerin bu «lâkaydi» yi Haydarpaşa köprüsünde bir kaza seneleri arasında Mecliste ve Kongrede Çalışan, hizmetçisi olmıyanîar Şoför İhsan Altunun idaresindeki 1994 plâ «Ata» sı olmak Ona ağaca yeşil, kuşa olunca da bünye istinadsız kalır. Masöylediği nutuklardan ibaret... 945 te ba kolay kolay affedeceklerini zannediyor ka numaralı taksi, evvelki gece saat 22.15 te musunuz? kanadlı; ırmağa akan, ateşe yakan de hiyetimiz meydanda olduğuna göre el Bekâr erkekler! sılmıştır. Üsküdara gitmek üzere Haydarpaşa köprübet onun da tam bir ifadesini bulaca Tatlı su bulamıyanîar! Siz zannediyor musunuz? sünden geçerken, önde gitmekte olan tram mek gibi tabiî gelmişti de ondan. • • KongTeye davet ız. vayın soluna geçmiş ve bu sırada aksi lstiGiyim eşyasuıı dısanda Atatürkün asıl eseri nedir? Sonradan Deri ve Zuhrevî Hastalıklar Cemlyetinden: Atatürk neşriyatının sayısını mı sor İnkılâb tarihi üzerinde en kıymetli kametten gelmekte olan İbrahimin idaresinEkseriyet olamadığından yıllık kongremiz «Halkçılık», yani «demokrasi», Ata temizletmek istemiyenîerl dunuz?.. İki yüzü buluyor, yahud üç eserin Hikmet Bayurun (Türk İnkılâb deki tek atlı yolcu arabasına bütün şidae «Altıok» diye vasıflandırdığı «Cumhu13/11/947 tarihine tehir edilmlstir. Azamızın tile çarpmıştır. Kaza neticesinde arabacı İbtürk devrinde o neye güdük kaldı? ,E Ellerini bozmaktan çekinenlerl riyetçilik», € İnkılâbcılık>, «lâiklik> «iev beş tane geçiyor. Fakat gördüğünüz gibi Tarihi) olacağına şüphe yoktur. Ya7jk rahimle. yolcu olarak arabada bulunan Devsaat 1 de merkezimlzi teşrifleri rica olunur. çoğu ufaktefek risalelerdir, Atatürke ki bu eserin basılmış üç cildi, henüz let Demiryolları Ankara İstimlâk Müdürü letçilik», «halkçılık», «milliyetçilik> mi? serin «doğuş» tan «büyüyüş> • kadar Elbise ve çamaşırlarmı ne gibi nazik safhalardan geçüğini uOnları da, diğerlerini de; birer cmuhveya inkılâba izafe edilmiş olmalarından Balkan Harbinden sonraya kadar gel Nazif Saracoğlu muhtelif yerlerinden hafifçe yıpratmaktan korkanlarl başka kıymetleri yoktur. Keyfiyet ba miştir. Mahmud Esad Bozkurdun «Ata yaralanmışlardır. Şoför yakalanmış, kaza et teıva> halinde içine alan bir «ihtiva> nutmamah. Atatürk eser korunsun diPARA, ZAMAN ve EMEKTEN var. Ona «Anayasa» diyoruz.Fakat Onun ye eserine kanad gerdi ama demokrakımından bu iki yüz sayıyı söylemesi türk ihtilâli» ve Samed Ağaoğlunun rafında tahkikata başlanmıştır. Satm almadan evvel mutlaka TASARRUF ARIYANLAR asıl eseri 1920 nisanımn 23 ünde Birın siyi bütün ruhile Anayasaya sindirdi. acı onda bire kadar indirebiiirsiniz. «Kuvayı Milüye Ruhu> isimli eserlerini Halkevinde fransızca dersleri Şimdiki demokrasi şahlanışımızı Anayaci Büyük Millet Meclisinin açılmasile Isterseniz, birlikte elden geçirelim, za inkılâbla alâkah mevzudaki (27) eser Eminönü Ha'kevinden: Evimizdeki fransızca derslerine 11/11/1347 fiil halinde kendini gösterip hâdiselerle saya sarılarak başarmaya çalışmıyor mu ten mevzularına göre ayrılmış halde arasında ehemmiyetle saymak lâzımdır. salı günü saat 17 de başlanacağından bu kur yuğrula yuğrula bir mahluk gibi bü yuz? Rahmetli Vasıf Çınardan yeminle dirler, kolayhkla göz atabiliriz: teklif isteyiniz. Ve daha Şevket Süreyya, Kadri Kemal, sa kayıdlı öğrencilerin mezkur gün ve sabüyük bakkallardan istemelidirler. dinlemiştim: 1930 daki «Serbest Fırka> Çınar Han, Merkezbank karşısı En büyüğü ve mühimmi, bizzat Ata Neşet Halil, Samih Nafiz, Receb Peker, atte 2 numaralı dershanede hazır bulunma yüyen hayattır. Anayasa hayat olan o tecrübesinde, yakın arkadaşlarım o eserin mihveri ve istinadı oldu. H. 285 Kr, Galata. Telefon: 44087 türk'ün eseridir: «Nutuk>... Bu eser ol Şeref Aykut, Cevdet Kerim, Enver Beh ları. »asaydı inkılâb tarihimiz telâiisi Sm nan, Rükneddin Fethi, Peyami Safa, kânsız bir «eksiklik> içinde kalacaktı. Celâl Nuri, Ahmed Rasim, Tevfik Rüşetti: tNutuk» a Atatürkün büyük eserinin tü, Tekin Alp, Vasfı Raşid, Suad Tah Bis demek, beğendik, bir daha muhteşem bir tarihi nazarile bakmak sin isimlerini taşıyan eserler ve yasöyle, tekrarla demekür. kâii .değildir; «Nutuk», müşahedeleri, bancı dillerden tercüme edilenler... Çoban türküyü tekrarladı. tedbirleri ve tahlillerile Türk milletine Fakat hepsi üzerinde ayrı ayrı durmaO zaman Atatürk cebinden bir «elli Bursada Ulucamide namaz kılan yüz ebediyete kadar rehberlik edecek, «iyi> ya yerimİE müsaid değil... lirahk» çıkardı, çobana uzattı. kadar insan, aralarında konuşmuşlar; ile «kötü> yü daima ayırd ettirecek bir Çoban paraya baktı, aldı, tnemnun neden îstanbulda ezan arabca okunur«mukaddes emanet> tir. Çünkü bu eser bir tavırîa kuşağınm arasına koyduktan Askerî kitablar üzerinde de çok dur ken Bursada türkçe okunuyor diye desonra ellerini çırptı ve yüksek sesle <... millî hayatı hitam bulmuş farzedimıyacağım, bu 32 kitabdan 29 tanesi As dikodu yaptıktan sonra, işi Evkaf mühaykırdı: len büyük bir milletin istiklâlini nasıl düründen sormağa karar vermişler. kerî Matbaada basılmıştır, daha ziyade Polis gelecektir; asıl suçluları bıra ian söylüyordu: Takım komutanı, Anafartalar kahrakazandığının ve ilim ve fennin en son Bis, bis!. teknik mahiyettedir, İstiklâl Harbinin Evkaf müdürü, Valiye gidin, demiş. Ce kıp, suçlu diye onu yakalıyacaktır. Bütün bu şenlik ve bayram, miilî manma aldirmadı bile. Erlerine döniü esaslarma müstenid millî ve asrî bir Atatürk, bu zeki hareket ve cevab kar muhteUf safhalarını erkânıharblerin an maat, topluca vilâyete gidiyorlar. Fa Genc, «polis henüz inkılâb ve Cumhu mücadele ve Türk inkılâblarını yapan ve yüksek sesle: şısında o kadar memnun olmuştu ki, devleti nasıl kurduğunun» ifadesi ve layacağı bir dille izah eder. Aralarında kat Vali öğle yemeğinde. Hükumet ko riyetin polisi değildir» diye düşünecek, ların, yahud bunlarda birer miktar gay Benim takım, süngü tak, hücum!. yanındakilere döndü: «milletimiz için, müstakbel evlâdlarımız Yunan generallerinin hatıratı gibi popu nağının mermer merdivenlerine ^öme fakat asla yalvarmıyacaktır. Mahkeme ret ve fedakârlık payı bulunanlarm Emrini verdL İmkân olsaydı da Mussolinl <u için daimî bir dikkat ve teyakkuzun> ler olanlar da yok değiL. Bu mevzuda lip bekleşiyorlar!. onu mahkum edecektir. Gene düşüne hakkıdır. Siz, o hareketlere' iştirak ctYere yatmış olan takım, bir anda sahneyi görseydi ve şu cevabı işitseydi, d&vetçisidir. hususî neşriyattan ikisi şunlardır: Biri Mesele polise, tümene, jandarmaya cek: «demek adliyeyi de ıslah etmek, nıemiş olabilirsiniz; Yaşınız buna mü zenberek gibi boşandı; marş tnarşla hü dedi; hangi millete nutuk söylediğini said değildir. Fakat o işi yapmıç olanla cuma geçti; az ileride, arazinin dalgalı anlardı!. Ben o fikirdeyim ki herbirimiz Rahmi Apakın «İstaklâl Savaşmda Garb aksediyor. Tertibat alınıyor; bu arada rejime göre düzenlemek lâzun!.» Onu hapse atacaklar. Kanun yolua rın arasına girebilmeniz, onlar gibi eğ cluşundan faydalanarak gizlice yakına «Nutuk> u bir «mukaddes kitab> gibi Cephesi Nasıl Kuruldu?> isimli eseri, Ankaraya da «Bursada irtica var!» didiğeri Salâhaddin Güngöriin bir röpor ye telgraf çekiliyor. Atatürk, otomobillc dar itirazlarım yapmakla beraber; ba lenmeniz için, en az, o işlerin nasıl ya kadar sokulmuş olan bir keşif mangasısenede lâakal bir defa okumalıyız. Hakkınız var, bu yapıldığı gün bu taj kitabı: «Kumandanlarımızın Harb Izmire gitmektedir. Haberi yolda alıyor. na, Ismet Paşaya, Meclise telgraflar pıldığını mutlaka ve behemehal bilme nı tepeledi ve tekrar eski yerine döndü. Mustafa Kemal, arkatfalşarile birlikte Yaptığı ve inandığı inkılâbların öz mal yağdırıp haksız ve suçsuz olduğu iç'm lisiniz!. millet bütün nimeüere ve en mühimmi Hatıraları>. Mustafa Kemalin hiddeti kalmamıştı. Bingaziye gidiyordu; Trablusgarb savasahibi sıfatile, tehlikede gördüğü esari tahliyesine çalışılmasını, kayTilmasını Yaverine döndü: «demokrasi» ye mutlaka kavuşur. Yattığı yerden bu manzarayı zevkle, şına katılacaklardı. Bayanla bayı evlerine götürsün gururla seyrediyordu. 18 tane olarak saydığımız Millî Mü için, hemen Bursaya koşuyor. îşi biz istemiyecek. Diyecek ki: «Ben, inan ve Yolda bir bedeviye rasladılar. Bu a» zat inceliyor; kararını Anadolu Ajan kanaatimin icabını yaptım. Müdahaie ler ,dedi; derslerine çalışacaklarmış!. Takım komutanı, ancak vazifesird ba dam, el falından çok iyi anladığım söyBu sıradaki şu çoğu ufak, üçü biraz cadele tarihine aid eserlerin çoğunda sına kısa bir tebliğ ile bildiriyor; «Bu, ve hareketimde haklıyım. Eğer buraya Emir derhal ve kimseye sezdirilmeden şardıktan. sonra döndü ve özür diledi: büyükçe (16) kitab Atatürkün muhtelif hususî bir değer vardır: «Milli Müca din meselesi değil, dil meselesidir!.» liyerek, genc subayların fallarına bak" haksız olarak gelmişsem, bu haksızlığı yerine getirildü. Paşa hazretleri; size teminat ver mayı teklif etti. Hepsi avuçlarını gösz&manlarda Dumlupınarda, Mecliste ve delede Erzurum, Anadolu îsyanları, Gameydana getiren sebeb ve âmüleri düO akşam, Çekirge yolundaki köşkte mekte haklı idim. Fakat düşmanın çok terdiler, talihlerini öğrenmek istediler. kongrelerde söylenmiş nutuklarım ihti zianteb müdafaası, Samsunda Müdafaai zeltmek de benim vazifemdir!.» gizli olarak ilerlediğini göremediğira va ediyor. Diğer kitabların bellibaşlıiarı Hukuk, Urfanın Kurtuluşu Mücadelesi, Atatürke bir yemek verildi. Sofrada Sıra Mustafa Kemale gelmişti. O, ya on üç, on dört kişi var. O günkü hâdiAtatürk, gözlerini sofradakilerin yüzüzerinde durmadan evvel mevzularına Şıvas Kongresi, Kurtuluş Savaşlanmızda Atatürke aid meşhur bir saat hikâ için de cezama raayun!. fala inanmıyor, yahud bir bedevinin seden dolayı Atatürkün gönlünü al leıinde dolaştırdı: Grup komutanı Mustafa Kemal Pa kehanetine itimad etmiyordu. Bununla göre kaçar tane olduklarını sayalım mı?.. İstanbul, Anadolu İnkılâbı, îzaıirden yesi vardır. Çanakkalede, göğsünün sol rcak üzere ,bu on dört kişiden birisi: İşte benim anladığım Türk genci üst cebindeki saate bir kurşun isabet şat takım komutanını şöyle cezalandırberaber, arkadaşlarının ısrarına dayaSeyahatlerine aid kitablar (10 tane), Bursaya, İstiklâl Savaşmda Adanalılar... Efendim, diye söze başladı; Bursa ve Türk gencliği!. dedi. etmişti. Bu fıkranin bir kaç türlüsünü dı: Yaymladığı bir «Günlük emir» de, namadı, elini uzattı. hatıralar ve hakkında yazılanlar (21 ilh.» isimli eserler gibi. gencliği bu hâdiseyi hemen bastıracakdinlemiştim. Fakat şimdi anlatacağnn teğmenin «çabuk karar verme> meziyekitab), Çanakkale muharebeleri ve AnaSarışm subayın yumuşak elini sert a• tı. Fakat zabıta ve adliyeye olan güvedeğişik şeklini, bir izci kafilesini Ça tini resmen övdü ve rütbesini bir derece vuçlarına alan bedevi, bu elin çizgilerifartalar zaferi (8 kitab), ölümünde ya Müteferrik kitablar arasmda bir de ninden ötürü... Bir cumhuriyet balosunda bir aralık, nakkale harb sahasını gezmeğe götür yükseltti. ne bakar bakmaz yerinden fırladı, aya* zılanlar (9 kitab), şiir kitabları (16 ta bibliografya görüyorum. Devam edemedi. Atatürk bir işaretle danseden bir çifte dikkatle baktı. Dans düğümüz zaman bize kılavuzluk eden ğa kalktı ve büyük bir heyecanla: ne), Millî Mücadele eserleri (18 tane), Evet, bir ecnebinin mahsulü hiro sözünü kesti: tan sonra yanına çağırttı. îkisi de pek bir jandarma yüzbaşısmdan ve tam o Sen padisah olacaksın! diye ba* askerî eserler (32 tane), Atatürk inkı meti... Tarih Kurumu 941 temmuzundan Bursa gencliği de ne demek? diye genc yaştaydılar. Önce kıza, hangi mek layın gectiği «Kemal Yeri» nde dinlelâbile alâkah kitablar (27 tane), albüm beri böyle bir bibliografyanın basılmakAtatürkîe Mussolini'nin arası malum. ğırdı. Padişah olacaksm ve 15 yü h ü biraz sert, sordu. Memlekette parça tebde okuduğunu sordu. Genc kız, bir dim: ler (7 tane), çocuklara aid Atatürk neş ta olduğunu «Belleten> de ilân edip îkinci Dünya Savaşının «sinir harbi» küm süreceksin!. parça, yer yer genclik yoktur, sadece yabancı okulun adını söyledi, Delikanlı Askerlikte aranan en mühim vasıf dediğimi z söz hücumlan Mussolini'nin Gülüştüler; bedeviyi bırakıp yollariyatı (5 tane), müteferrik risaleler (6 durduğu halde hâlâ çıkaramamıştır! ve toplu olarak Türk gencliği vardır! da, ona benzer başka bir mektebde öğ lardan biri, «çabuk karar verme» deni baş silâhı. rına devam ettiler. tane). Yekun 175... Halbuki her eene, hattâ gazete ve Sonra, Türk gencliğinden ne anladı renciydi. len meziyettir. Aradan yıllar geçti. Mustafa Kemal, Italyan diktatörü, o sırada gene bir Bu rakama onuncu ve on beşinci mecmua yazılarmı da ihtiva eder, bir ğ/nı şöyle tarif etti: Atatürk, meşhur suallerine başladı: Çanakkale kahramanı Mustafa KeTürkiye devletinin Cumhur Başkanı clnutuk söyliyerek, aklınca sinirlerimizi Cumhuriyet yıldönümlerinde çıkarılan bibliografya çıkarmak, Tarih Kurumu Türk genci, inkılâbların ve reji «Sakarya harbi ne zaman oldu? Millî resmî eserlerle vilâyetlerde basılmı» ve nun, büyük kurucusuna karşı vazifesi min sahibi ve bekçisidir. Bunların lü Mücadele kaç safha sürmüştür? Türk mal, Kocaçimentepenin ön kesimindeld bozmak istemişti. Atatürk, buna fiilî du. Cumhuriyetin on dördüncü yılmda dalgalı sutlara kadar ilerledi. Burada bir cevab mahiyetinde, Antalyaya bir hastalandı. Karaciğerinin şiştiğini göeliroe geçmemiş ufaktefek risaleleri llâ olmak lâzım değil midir? zumuna, doğruluğuna herkesten çok inkılâblaruıın esası nedir?. bir gözetleme müfrezesi vazife görü seyahat hazırladı. renler: «Içme paşam!» diye yalvardıkve etmek lâzımdır ki bunların yekunu inanmıştır; rejimi ve inkılâbları benimEğer çocuklar, kemküm ederek «Pek yordu. Komutan, müfreze komutanının Yolda otomobüler, güzel bir yerde ları zaman, O, Bingazi yollarmdaki falcı da otuzu geçmez, sanırım. Şu sonuncu, küçük sıra şairlerindir. semiştir. Bunları zajuf düşürecek en iyi hatırlıyamıyoruz» filân deselerdi, yanına sokuldu: mola verdiler. Atatürk, kula'ğına akse bedeviyi hatırlıyarak güldü: • Atatürk için yazılmış 16 tane şiir kita küçük veya en büyük bir kıpırtı ve bir belki de mesele çıkmıyacaktı. Fakat kız: Arab vaktile söylemişti, dedi; bi Yakında düşman var mı? den bir türkü ile ilgilendi. Etrafı araAtatürkün seyahatlerine aid on ki bı. Aralarında (Nebioğlu Yaymevi) nin hareket duydu mu; bu memleketin poEfendim, bize mektebde yalmz zim padişahlık nasıl olsa on beş yıl Diye sordu. Teğmen, tereddüdsüz ce dılar. Bunu bir çoban söylüyordu. çıkardığı «Atatürke Şürler> isimlisi lisi vardır, jandarması vardır, ordusu Fransız inkılâbım okuttular; Türk intabdan ikisi resmî, diğerleri Konya, sürecek!. Ve ilâve etti: «Hesabca bu, vab verdi: Çobanı getirdiler. Atatürk: Bursa, Trabzon, Diyarbakır, Adana, Ha müstesna her biri ayn bir şairin eseri vardır, adliyesi vardır.. demiyecektir. kılâbını hiç okumadık. son senemizdir!.» Hayır Paşam, yoktur!. Türküyü sen mi söylüyordun? dir. Sözü bitirmeden, bunların bir taneHemen müdahale edecektir. Elle, taşlöi, tay, Antalya ve Zonguldak şehirlenne Der demez, Atanuı güleç yüzü birden Mustafa Kemal bu teminat üzerine Diye sordu. Çoban «evet» deyince: Rıza Ruşen YÜCER aid seyahat hatıralan kitablandır. t k sinden, Gürtuncanın eserinden, bir parça sopa ve silâhla.'. nesi varsa onunla, ken değişti. Fakat o an için bir şey demedi. ayağa kalktı, dürbünle ileri bakmağa Sesin güzel, okuman da fena değil. «Atatürke aid birkaç fıkra ve hatlra» di eserini koruyacaktır. ikisinin isimleri (İzmir yollannda) ve alayım: isimli eserden Etraftâkiler, büyük bir fırtına bekli başladı. İşte bu sırada bir kaç tüfsk burada söyle de dinliyelim!. (Sonbahar seyahatleri) dir. Ölümü sıra Aslan Atam, yiğit Atam, er Atam yorlardı. Atatürk, büâkis, sakin kaldı. birden patladı ve kurşunlardan biri, Çoban .nazlanmadan ve yadırgamam d * yazılan doku r kitabdan bilhassa Sen kalk toprağından ben orda yatam! Sonra, bir vesile ile. kızla delikanlıyı Mustafa Kemalin göğsüne rasladı. Kur dan türküye başladı: «Demirciler de(&» büyük kaybımız) isimlisi nesilden tekrar çağırttı; fakat bu defa mülâkıt şun, bahtiyar bir tesadüfle göğüs ce mi r döver tunç olür.» Şair bu duyuşile hangimize tercüman Tatbik eden, ier* «deni karar Intiklilin tamamiyeti ancak »tiknesle intikal edecek ıstırabm pek canlı olmuyor ki... Atatürkün en yakını muhbüfede oldu. bindeki büyük saate çarpmıştı. Türkü bitmişti. Atatürk ellerini çırpTcnpdcn daim. <Uha knrredidir. lâli nıaii ile mümkündür. Hr tfadesi halindedir. (Onun için ya terem Celâl Bayarm dediği gibi: «AtaUzaktan bakanlar, Atatürkün güler Mustafa Kemal, haklı bir hiddetle ta tı, alkışladı ve: ;v v K. ATATÜRK K. ATATÜRK Bİaa v« B«ylenenl«r) i ihtiva eden kitab tiirkü sevmek te bir ibadettir.» vüzle bu çifte iltifat ettiğini sanıyorlar kım komutanına çıkıştı: Bis, bis! diye bağırdı. we (Aym tarihi) nin hususî nüshaâı bidı Halbuki O, delikanlı ile kıza. ŞUÛKemal Salih SEL Hani düşman yoktu?!. Çoban bir şey anlarnamıştı. Ata, izah , Kütübhanemizde Atatürk Yazatı: Kemal Salih Sel Sehir ^ haberleri Kolera ile nıüeadele H.'iııınnıımııiiiiııiiiıiiiiiııımııııııınııııııııiiiiiııııııııııııııııııı Atatürkün 9 uncu ölüm yıldönümünde senıtııt ISMAIL Vazan • uhase SEVUK U I 7 M NALINA İ İ İ İ 1 İMIHINA Bir Atatürk tarihi yazılmalıdır HABIB Amerikan SUDZIT geldi! MERİNOS YUNU SUDZİT'i E R G Ö N LTD. den Atatürk ve Türk gencliği Atatürke aid Bir kaç fıkra ve hatsra Arab söylemişiü. Hani düşman yoktu?. Derse çalışacaklarî. «Bis, bis!,»