Katalog

Bence, bir millette şerefin, h«yîiyetin, namusun ve intanbğın viicud ve beka bulabilmesi mutlaka o milletin hürriyet ve ütiklâline sahib olmasile kaimdir. K. ATATORK 24 üncü yıl Sayı: 8345 umhuriy KURUCUSU.YUNUS NADİ Telgraf ve mektab adresi: Cumhuriyet, İstanbul Posta kutusu: tstanbul Ko. 216 TelefoDİar: ütnuml SantraJ Numarası: 24298. Yaa İşleru 24299 Matbaa: 24290 :j .,H«y«Uit ^fli^lptyemizde, De\ ıet p i ö d ^ b%rîycİ^ipâyândır. Ancak otıun hu^İıdıfc: onü bipâyân yapan çsasın mahfu/ı «tile kaim v e mahL duddur.. )"î' Jt' •/.: .. KÛ ATATÜRK ; Pazartesi 10 Kasım 1947 Bfiyfik Matem Gttnlimliz Türk milleti, EbedîŞefi eşsiz kahraman Atatürkten dokuz sene evvel bu sabah saat 9u5geçeayrılmıştı Sen bizim sonmez t güneşimizsiıt ugün Atatürkümüzun 9 uocu öliim yıldönümüdür. Türk milleti, bugün de • büyük Türkiin matemini tutacaktir. îr.sanlat fanidir; ölürler; fakat öyle büyük insanlar vardır ki onlar ebedidir, ölmezler. Hattâ taribte öyle büyük adamlar vardır ki, bazan onlan yetiştiren milletler, zamanla kaybolacak kadar istihaleler geçirdikleri ve kurduklan cihangir devletler yok olduklan halde dahi, büyük adamlar gene ölmezler ve tarih sahifelerinde yaşarlar. Bin bir misal arasında Makedonya Kralı Büyük İs.kender gibi... Ebedî oldnğuna inandığımız büyük Türk mületinin yetiştirdiği Atatürk de ölmez büyüklerimizden biridir. Tarih boyunca dünya ölçüsünde büyük insanlar yetiftirmek bahtiyarbğına nail olan milletimizin son yetiştirdiği büyük adam, Atatürktür. Fakat yabıız Türk milleti değil, bütün dünya milletleri, son zamanlarda Atatürk gibi bir büyük adam yetişrirememişlerdir. Atatürkle rmıasır, faütün büyük adamlara birer birer bakınız. GÖrürsünüz H hiçbbi Onun çapında degiidir. Bunlardan büyük gibi görünenlerin birçoğu, bir fecrikâzib gibi kısa ömürlü olmuşlardır. Bazılan da hâdiselerin rüzgârile bir ır.um ışığı gibi sönüp gitmişlerdir. Atatürk ise ilâhî bir meşale, bir güneştir ki nurlu ışığı hâlâ yanmakta, ruhlan aydınlatmaktadır. O bizim güneşimizdir ve tıpkı her gün dünyayı aydıniatan güneş gibi, Onun da ebedî ışığı ve sönmez nuru devam edip gidecektir. İnsanlann ölmezliği ve ebediliği ancak Atatürk gibilere oasib olur. Atatürk niçin büyüktür? Yalnız muzaffer bir serdar, büyük bir devlet adanu olduğu, Türk milletini esarete düşmekten ve son müstakil Türk devletini yok olmaktan kurtardığı için mi? Atatürk, bu başanlarile yalnız bir millî kahraman, millî bir büyük adamdır. Atatürkün dünya ve tarih ölçüsünde büyüklüğü ise, Onun yarattığı ve 10 yıl gibi kısa bir zaman icine sığdırdığı kendi yüce adını taşıyan muazzam inkılâbladır. Atatürk, savaş meydanlannda kazandığı askeri zaferle Türk milletini ve devletini kurtardıktan sonra, bir millet ve devletin yalnız askeri za J ferlerle kurtulamryacağını görmüş ı ve onn ancak muasır medeniyete, ulaştirmakla kurtarmak kabil olaca ' ğına inanmış, böylece yalnız Türk, milletini değil, bütün şark milletle j rinj aydıniatan büyük inlalâbı ya ; ratmıştır. Atatürk inkılâbı, Türkiyeyi ve onun önderlik ettiği şarkı. Ortaçağ hayatından kurtararak en ileri medeniyete doğru götüren eşsiz siyasî, içtimaî ve fikri hamledir. Bu mkılâb, şarkın en büyük zaai ve tereddi sebebleri olan taassubu. cchii. geriliği, uyuşukluğu, kader ve kısmete boyun eğen miskin tevekkülü ortadan kaldırmıştır. Atatürk, önce Türk milletine ve sonra Türk tnilletinden ilham alan şark millet lerine garbı ilerleten ve yükselten muasır medeniyet yolunu göstermiş; şark milletlerini asırlardanberi devam eden gaflet uykusundan uyandırarak hakikî kurtuluşun temelini atmıştır. Kara hab«r dünyayı bir anda sarmış, İhtiyar şarkı gencleşme, ilerleme ve yükselme yoluna sevkeden bu tnu insanlann yüreği büvük Oir maten^in azzam inkılâb, Atatürkün öz evlâdı acısile yanmıştı. Tabiat gamlı. gönüller yash, gözler dır. Onun adını taşıyacak bir oğlu 5aşh, herkes kederli ve mahzundu. yoktur. Fakat, fanî bir oğul yerine, Ne talihsiz gündü o. Ölen Atatürktü. inkılâbım, ölmez bir hayırb evlâd Türkiye övdüğü, övünduğü hayırlı Dir olarak bizlere bıraktıktan sonra, ha evlâdım, Türkler sevdikleri. güvendikyata gözlerini kapamıştır. İşte Ata îeri bir yurddaşlarım; mahir ve cesur türkün dünya ölçüsündeki, tarih öl bir askerlerini, muzaffer bir başkumındanlarını, yüksek seciyeli. medenî faziçüsündeki büyüklüğü buradadır. Ne yazık ki, Onun 9uncu ölüm let ve cesaretli bir inkılâbcılarmı. ilk Cumhur Reislerini; Atatürkleriru kavyıldönümünde, içeride, dışarıda bazı betmişlerdi, Atatürklerini •uünkirler türemiştir. Dışandakiler, Insanlık âlemi de. esir yaşamak veva CUMHURİYCT mahvolmak tehlikesinden kendi kudreSa 3. Sü 4 U 1ile yeni kurtulan bir mılleti derhtoplu Bütün yurd bugün Onun aziz hatırasını anıyor nanlan beş daükâlık bir ihtiram sükutuna davet edeoektir. Bunu müteakıben Prof. Dr. Kâzım İsmaü Görkan bir konuçma yapacaktır. Aynı saatte Demokrat Parti Pangaltıdaki Tan sinemasmda bir toplantı tertib etraijtir. Törende îstanbul milletvekillerizıden Cihad Baban ve Karuk Nafiz Çamlıbel birer konuşma yapacaklardır. Istanbulda bulunan DP. Genel Başkanı Celâl Bayann da, bu toplantıya i|tirak etmesi kuv\'eüe muhte Arkast Sa. 3. Sü. 5 de r Üniversitede, Halkevleri ve rtîekteblerde yapılacak törenler, Demokratların tertib ettikleri toplantı Ebedl Şef Atatürkün ölümünua dokuzunea yıl• dönümü münasebetil* bu sabah bütün nwmlekette ol• dugu gibi şekrimiıd* de »nzna törenleri yapılacaitır. : Bu mejTurda Üniv«rsitede, balkevlerinde, oknllarda | toplantılar tertib edilmiştir. îstanbul Üniversiteainm yenl Fen Fakültesl kon: ferans salontında yapılacak törend* Başbakan Hasan ! Saka d« bazır bultmacaktır. Drtissd Fakîutesl Dekanı • v« Rektör vekili Ord. Prof. Ömer Celil Sarç; toplan• ttyı kısa bir hitabe lle açtıktan sonra, törende bulu Ağlama, milletim! Yansan da içten, 0 senin kanında canmdadır o. Ne zaman bir çetin savaşa girsen Ufkunda. alnında. yanındadır o. „ .... . Vasfi Mahir KOCATÜRK Hiç bir millet, bir devlet adammı Atatürk kadar sevmedi Hiç bir devlet adamı da milletini Onun kadar övmedi, Onun kadar da milletile övünmedi Yazcrn: Şükrü Kaya bir devlet halinde sevilir, sayılır meden? bir varlık yapan büyuk bir insaaın olümüne acıyor ve yanıyordu Onun, Türkleri ve Türkiyelileri, hqkUrda, vazifelerde, haysiyetlerde, his!»ıde, menfaatlerde toplu, bir ve birleşik bir kütle millet yapmak Türkiye Cumhurivetini kuvvetli. sulhçu, medeniyptçi bir varlık olarak cihana taıuttırmdk, sevdırmek, saydırmak idealinin gerçckleştiğini bütün insanlar tabutunun önünde gözyaşlarüe tasdik ve tevıd ethler Her dindeki ve dildeki Türkler minnet ve sevgi dolu yüreklerinin acuılchüngür hüngür ağlarken, Türk olmıyan diğer biıtün milletler de. tarihte ilk defa içten gelen dostluk hislerile. Ey Türk gencliği! Birinci vazifen, Türk istiklâlini, Türk Cumhuriyetini, ilelebed muhafaza ve müdafaa etmektir. Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegâne temeli budur. Bu ternel, senin, en kıymetli hazinendir. İstikbalde dahi, seni, bu hazinenden, mahrum etraek istiyecek, dahilî ve haricî, bedhâhlann olacaktır. Bir gün, istiklâl ve Cumhuriyeti müdafaa mecburiyetine düşersen, vazifeye atılmak için, içinde bulunacağın vaziyetin imkân ve şeraitini düşünmiyeceksin! Bu imkân. ve şerait, çok namüsaid bir mahiyette tezahür edebilir. İstiklâl ve Cumhuriyetine kasdedccek düşmanlar bütün dünyada emsali görühnemiş bir galibiyetin mümessili olabilirler. Cebren ve hile ile aziz vatanın, bütün kaleleri zaptedilmiş, bütün tersanelerine girilmiş, bütün ordulan dağıtılmış ve memleketin her köşesi bilfiil işgal edibniş olabilir. Bütün bu şeraitten daha elim ve daha vahim olmak üzere, memleketin dahilinde, iktidara sahib olanlar gaflet ve dalâlet ve hattâ hıyanet içinde bulunabilirler. Hattâ bu iktidar sahibleri şahsî menfaatlerini, müstevlilerin siyasî emellerile tevhid edebilirler. Millet, fakrü zaruret içinde harab ve bitab düşmüs olabilir. Ey, Türk istikbalinin evlâdı! İşte, bu ahval ve şerait içinde dahi, vazifen TUrk istiklâl ve Cumhuriyetini kurtarmaktır. Muhtac olduğun kudret, damarlarındaki asil kanda, mevcuddur. Atatürkün Jbşsız man gendiğe Atatürk! Vatan hitabesi sana minnettardır, İnönünün Türk milletine beyannamesi Cumhur Başkanı tsmet İnönü 21/11/ 1938 tarihinde millete ju beyannameyi neşretmişti: Büyük Türk milletine, Bütün ömrünü hizmetine vakfettiği sevgili mületinin ihtiram kolları üstünde Ulu Atatürkün fânî vücudü istirahat yerine tevdi edilmiştir. Hakikatte yattığı yer, Türk milletinin Onun için aşk ve iftiharla dolu olan kahraman ve vefalı göğsüdür. Atatürk, tarihte uğradığtmız en zalim ve haksıı itham gününde raeydana atümış, Türk milletinin masum ve haklı olduğunu iddia ve ilân etmiştir. Hkönce ehemmiyeti ka\ranma" mış olan gür sesi asla yipranmıyan bir kuvvetle nihayet "bütün cihanrn şuuruna nüfuz etmiştir. En büyük zaferleri kazandıktan son« ra da Atatürk, ömriinü, yalnız Türle milletinin haklarını insaniyete ezelt hiz'netlerini ve tarihe hâkkettiği meziyetlerini ispat etmekle geçmiştir. Mîl» letimizin büyüklüğüne, kudretine,, fazîletine, medeniyet istidadma ve mükel» lef olduğu insaniyet vazifelerine sar» sılmaz itikadı rardı. «Ne mutlu Türküm djyene» dediğl Arkas\ Sa. 4. Sü. 6 âa Atatürkün en çok sevdiği çocuk Knçük Ülkfi, şimdi 15 yaşında bir genc kız oldu, Atatürke aid haüralarını anlatıyor Atatürkte daima «rtan bir çocuk sevgisi vardı. Mustafayı ve son günlerıne kadar yanından ayırmadığl minimini Ulküyü hatırlarsmız. Hiç unutmam, 17 sen« evvel güzel bir yaz gecesi Büyükadada Yatkıılübd* Kızılay balosu vardı. Mehtablı bir ?eoe idi. Ay ışığı çamlarm üzerinden Yatknlübün iskelesini bembeyaz bir yaldız^ yıkıyordu. Birdenbire bir motörün iskeleye doğru geldigj görüldü. «Gazi geliyor!> haberi ağızlarda dolaşti. Mctörün Içinden 810 yaşlarında, yedi, sekiz çocuk çıktı. Büyük Ata bunlann önünde yürüyor ve hep bir ağızdan: Karadeniz... Karadeniz, gelen düşman değx\, bts*e AIH yüz yıl befclcdiffin Barbarosun haiıdiyiz. mî teessür ve teessüflerile Türklerin acılarını paylpştılar, yaslarına ortak oldular. şarkısını söylüyorlardı. Yeryüzünde yarıya inmedik tek bayBüyük Adam o gece küçük misafirîstanbul Yüksek Tahsil Genclik Der lerini izaz ve ikram etti. rak Jtalmadı. Devletler saf olarak onun tabutu önunde el baçladılar. ıstırablı bir neği, Atatürkün ölüm yıldönümü müna. Dokuzuncu öUim yılında Onun aziz iktiramla eğı'.dıler. Günlerce matem'ni sebetile aşağıdaki beyannameyi yayın hatırasını anarken, hayatının son günlamıştır: tuttular. lerinde daima yanında bulundurduçu. Türkler onıı çok beğenmişler, çok sev «Atatürke ve Atatürk inküablarma büjKik bir şefkatle bağrına bastığı o n işlerdl. Onun daha önceleri Çanakkak bütün varhğile bağh olan Derneğimiz minimini Ülküyü hatırladım ve kendimuharobelerinde kazamlmış değerli bir bu acı günün yıldönümünde, Ona olan sıle görüşmeyi tasarladım. bağhhğını ve Onun açtığı inkılâb yolunünü, şerefli bir adı vardı. Ülkü simdi kocaman bir kız olmasSonra da, saraym, saraydakilerin kö dan ayrılcnamak azmıni tekrarlar ve ö tur. «Üsküdar Amerikan Ku Ko'ejinde lelestiği. Türkiyenin istiklâline ve Türk lümünden dokuz yıl sonra yeniden baş okııyor» dediler. E*'inin adresini öğıanlerin canma kasdedenlerin emirlerıne kaldıran irticaın Atatürk ve inkılâb dık. Erenköyünde imiş. yalt?klanarak boyun eğdiği kara ve ka aleyhtarı hareket ve hücumlarını şidFoto Salâhaddinle bırlikte bugünİP'df Arkatı Sa, 5, Sü 5 ie Arkas, Sa 4, Sü 2 de detle tel'in ve takbih eder.> Yüksek tahsil gençliğinin beyannamesi İjlkünün son retfni