Katalog

Büyük işler başardık. Daha büyük işler başaracağız. Çünkü Türk milleti, birlik ve beraberlikle güçlükleri yepmesini bilmiştir. K. Atatürk ml JİI eauı • R91Q İSTANBUL CAĞALOĞLU Sajl . OZId Telgraf ve mektub adresl: Cumhuriyet, İstanbul Posta kutusu: İstanbul. No. 246 Telefon: Başmuharrir ve evi: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve matbaa kısmı 24299 24290 umhuri Millî ülküye tam bütünlükle yürümekte olan Türk milletinin büyük millet olduğunu medenî âlem, az zamanda bir kere daha tanıyacaktır. Salı 15 ikincteşrln 1938 K. Atatürk Meb'uslarımız, ebedî Şefin aziz hatırasınl göz yaşları arasında taziz ttile Tetfin merasimi için 500 bin liralık tahsisat verildi Dört saat süren Meclisin dünkü celsesınde Şefimizin cenazesicumartesi hatibler milletin hissiyatına tercüman oldular günii Ankaraya naklediliyor Mecliste çok hazin bir gün cenaze merasimi istanbul halkı, yarından itibaren üç gün müddetle Ebedî Onderimizin tabutunu ziyaret edebilecek Dün Mecliste söz söyliyen meb'uslarımızdan: Selim Sırrı Tarcan Refik İnce .. Esma Nayman Berç Türker Hikmet Bayur Fazü Ahmed Aykaç Ankara 14 (Telefonla) Atatürkün Atatürkün cenaze merasimi için yapılacak sarfiyat Muazzam eseri hakkındaki kanun lâyihası, bugünkü Millet Meclisi içtimaında çok heyecanlı bir ., ; ! Ankara, 14 ikinciteşrin tatürkün ölümü, bütün dünyada adeta bir cihan yıkılışı tesiri uyandırdı. Yakm ve uzak bütün memleketlerde yükselen takdir ve h ü r met avazeleri sanki ufuklardan ufuklara gürlıyen devamlı bir gulgule halinde uğulduyor. Aziz hatırası Türk milletinin kalbinde nesilden nesle ebediyen canlı oiarak yaşıyacak olan Büyük Şefimizin ne büyük bir insan olduğunu bir daha hayretle görüyor ve daha iyi anhyoruz. Bütün dünya milletleri Atatürkün Türkiye adını taşıyan büyük eseri önünde hür ırıetle iğiliyorlar. Türk milleti gibi büyük bir milleti inkıraz uçurumunun kenarından çekip kurtardıktan sonra onu dünyanın gıpta ile temaşa ettiği ileri medeniyet seviyesinde parlak bir varlık haline çıkarmak elbette bu millete olduğu kadar insanlığa da yapılabilecek hizmetlerin en büyüklerinden biridir. Dünya matbuatı Atatürkün büyük eseri üzerinde ittifak ediyor ve bu eserin kendi çevresinde yıkılmaz bir kale gibi yükselen Türkiye olduğunu açık söylüyor. Hep Atatürk izinde yürüyecek bütün Türk nesillerinin hergün daha ziyade kuvvetlendirecekleri, hergün daha ziyade yükseltecekleri bu büyük eser hakikaten Atatürkün büyüklüğüne ebedî tinr 6al olacak olan muazzam bir abidedir. A İçinde oturduğumuz için eserin büyüklüğünü belki hakikî ölçüsile biz göremiyoruz. Karşıdan temaşa edenler işte onu gıptalara lâyık olan hakikî azametile görüyorlar ve öylece de ifade ediyorlar. Iftihardan göğüslerimizi kabartan bu vaziyet ayni zamanda hazır ve gelecek Türk nesillerine Büyük Atamızın yolunda yürümek suretile yapılacak ehemmiyetli vazifeler yükletiyor. Büyük Türk milletinin bu vazifeleri hakkile ifada devam edip giderek büyük eseri mütemadiyen yükselteceğinde şüphe edilemez. Atatürkün bu büyük eseri yaratmakta îstinad ettiği muvaffakiyet sırrı neydi? Biz onu Dâhi Türk Atasınm derin ve nafiz his ve idrakile keşfetmiş olduğu bir hakikatte görürüz. Bu hakikat Türk milletinin büyüklüğüdür. Büyük Türk evlâdı Atatürk, Türk milletinin cevherindeki asalet ve azamete dayanarak bugün bütün dünyanın gıpta ettiği büyük eseri ortaya çıkarmıştır. Bin kere tekrarından usanmıyacagımız bir hakikattir ki dünyanın en büyük meydan muharebesi olmuş olan Sakaryadan muzaffer dönen Atatürk ayağmm tozu ile intıbalarını bize şu iki cümlecikte hulâsa etmişti: Türk milleti hakikaten büyük millet. Hüner ona lâyık kumandan olabilmekte. Bu iki cümleyi bir parça tafsil eden îzahlar kahramanlık ve fedakârlık des celsenin akdine vesile teşkil etti. Lâyihamn mucib sebeblerinde Atatürkün aziz naaşınm Ankaraya nakli, burada yapıla cak cenaze merasimi ve bu vesile ile hü kumet merkezine gelecek askerî kıtaatın Reis, Iâyihanın heyeti umumiyesi haknakil ve iskân masraflarile ecnebi rical ve kında söz isriyenler olup olmadığını sor heyetlerin memleketimizde misafir edil duğu sırada hemen bütün masalardan sesmelerine müteferri alelurr.um masraflar ler yükseldi, birçok parmaklar kaldınldı. için ne miktar tahsisata ihtiyac hasıl ola İlk sözü Muzaffer Göker aldı. Atatürkü cağını bidayeten tahmin etmek mümkün kaybetmekten mütevellid büyük kederi teolamıyacağından azamî bir had tayin edi barüz ettirdi: lerek bu had dahilinde ihtiyaca göre, te« Türk milleti ve siz onun sayın müdiyat icrasınm muvafık görüldüğü bildi messilleri pek iyi bilirsiniz ki, Türk, çok rilmekte idi. vakurdur. Kederini içinde saklar, fakat Celse, saat 15 te Tevfik Fikret Sıla bu seferki elem, iradetnizin hududunu aşyın başkanlığında açıldı. Ilkönce Cumhur tı. » Reisliğinin Celâl Bayar kabinesinin istiCümlelerile Türk milletinîn gözlerin fası ve yerine gene İzmir meb'usu Ceiâl den akan acı yaşları tavsif etti. Dolmabahçe sarayı önüne biriken genclikten bir grup Bayarın yeni kabineyi teşkile memur edilMuzaffer Göker, sözleri sırasında dedi diği hakkındaki tezkeresile yeni icra ve ki: killerinin isimlerini bildiren liste okundu. « Atatürk hayata gözlerini kapadı. Müteakıben Antalya meb'usu Celâl, Bur Ona müteaddid defalar sordular: Sizden dur meb'usu Mustafa Şeref, îzmir meb sonra ne olacak? O dedi ki: «Benim ölü usu General Kâzmıın vefatlarına dair mümden sonra Türk milleti işin başında Başvekâlet tezkereleri okundu ve Meclis dır. Daha iyi olacak; daha güzel ola Dolmabahçe sarayı, Atatürkün muba dir. Hergün, birçok kimseler, kendisini azfası aziz arkadaşlarınm hatıralarını aya cak...» Mrfcası Sa. 7 sutun 1 del rek naaşını kolları arasında tuttuğu gün ziyaret etmektedirler. Bayan Afet bu lllllllllllllMIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIİIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIınılllllllllllllllllllııııııııııııımıı denberi hakikî bir türbe halini almıştır. büyük felâketten son derece müteessir, tanlarıdır. Atatürk cepheye her taraftan türk Anadoluya geçtikten sonra Türk Bu türbeyi, hergün onbinlerce kişi tavaf yalnız başma bir odaya çekilmiş, kimseyi edip etrafında ağlaşmaktadırlar. Her ne kabul etmemekte, öteki odada Atatürk koşup gelen Türk çocuklarının işaret olu milletine: İstanbul Belediyesi Reisliğinden: Sen kendi kendini idare edecek ve pahasına olursa olsun Onun yüzünü gör Kızı Sabiha Gökçen mütemadiyen ağlanan ve ateşler içinde yanıp tutuşan her Madde noktaya gözlerini kırpmadan koşuşup kendi varlığına dayanarak belâların hep mek, ve manevî huzurunda gözyaşı dök maktadır. 1 Dolmabahçe sarayında AtaAtatürk Kızının teessürden mütevellid mek istiyenler sayısızdır. Saraym yalnız atıldıklarını hikâye ederken adeta sesi sinden kurtulacaksın. türkün aziz naaşlaruıın bulunduğu salon, 16/11/938 çarşamba günü satitriyordu. Atatürk işte bu ateşli cevhere Dedi. Asil cevherli büyük Türk milleti Fmdıklı cihetindeki kapısı açık bulunu rahatsızhğı doktorların müdahalesini celyor. Saraya gelenleri kapıdaki memur'.ar betmiştir. Saraya girmek müsaadesini aat ondan itibaren aşağıda gösteridayanaraktır ki Sakaryada: bu halis ve imanlı sözü derhal kabul edelen şekil ve sıra dahilinde ziyaretkarşılamaktadırlar. Ziyaretçiler, büyük lanlar, iç merdivenleri büyük bir heyecan• Hattı müdafaa yok, sathı müdafaa rek Türkiye Büyük Millet Meclisini kurlere açık bulundurulacaktır: ölünün ruhunu taciz etmemek için ayak la tırmanarak Büyük Önderin her zaman du ve filen Cumhuriyet hayatma başlavardır. A: Teşrifata dahil askerî zevat mış oldu. Ondan sonra büyük eseri yük uçlarile yürüyerek salona doğru birkaç oturduğu odanın önüne geldikleri zaman Düsturunu cihan harb tarihine yadi(saat 1 0 ) . adım atıyor, ve bir masa üzerinde duran manzara şudur: gâr eyliyebilmiştir. O, Türkün kahraman selten bütün hareketler, zaferler, inkılâbB: Teşrifata dahil mülkî zevat siyah kaplı defteri derin teessür içinde Kapıda büyük üniforma giymiş iki lığını yalnız Anadoluda görmüş ve anla lar ve harikulâde terakkiler hep yekdiğe(saat 10.15) imzahyorlar. genc subay nöbet beklemektedir. Kapı mış değildi. O, mensub olduğu milletin eş rine derin inancla sanlı Şefle milletin bir C: Başlarında Rektör, Dekan vücud gibi yürümelerinden doğmuştur. Sarayın bir odasmda Ebedî Şefin, kız dan içeri girilince, ceviz bir karyola göve Profesörler olmak üzere Ünisiz temiz cevherini daha önce iştirak ettiği versite ve yüksek okul talebeleri Atatürkün yanında çalışarak bu sırnn kardeşleri Bayan Makbule, gözyaşları ze çarpmaktadır. Bu ceviz karyola içinharblerin bütün cephelerinde binbir misal(saat 10.30) le çoktan ve çok iyi öğrenmiş bulunuyor içinde yoğrulan Ismet Inönü, Cumhur içinde taziveye gelenleri kabul etmekle de, yatan Atatürkün kendisi değil, ne D: Komutanlan ve öğretmen yazık ki artık kalıbından ibarettir. Reisliğine seçilmesi üzerine en samimî du. leri, subayları başta olmak üzere Bütün dünyanın ölümüne gözyaşı dökAtatürkün en kuvvetli iman şeklindeki heyecanlarile söylediği nutknnda bakmız Harb Akademisi ve bunu takiben tügü Büyük Adam, derin bir huzur içinen kat'î kanaatine göre Türk milletinin ne diyor: Yedek Subay okulu talebeleri de, adeta uyur gibidir. Üzerine bir pem(saat 12 ) « Büyük ve kahraman bir milletin kabul etmiyeceği, tahakkuk ettiremiyeceE: Cumhuriyet Halk Partisi erkâbe yorgan örtülmüş, güzel yüzü, ince ği hiçbir büyüklük yoktu ve olamazdı. hizmetinde bulunuyoruz: Türk vatanının m ve Halkevleri ioare heyetleri bir tülle kapanmıştır. Bu millete hulus ile yapılacak her hizmet bölünmez, hiçbir tecavüze tahammül et( saat 13 ) . behemehal müspet ve parlak neticelerde mez, hiçbir zor karşısında millî haklarınBüyük ölüyü görebilenler üzerine aAnkara, 12 (a.a.) Tebliğ : F: Malî, ticarî ve idarî teşekkarar kılardı, ve bu neticelerin hepsi de dan vazgeçmez mahiyeti her zamandan Riyaseticumhur Umumî Kâ tılıp ağlaşmakta ve bazıları düşüp ba küller ( saat 13 15 ) kadir bilen büyük milletin takdir ve şük ziyade taze ve canlıdır. yılmakta oldukları için, Atatürkün naaşı G: İzciler (saat 13.30). tibliğinden: 2 Ayni gün saat 14 ten 24 e ranlarile karşılanırdı. Atatürk büyük mil((Türk miUeti devlet kurmak, kimseye gösterilmemektedir. Yurdun her köşesinden, şehirkadar lise ve orta dereceli mek letitnizin kadirşinaslığma sonsuz itimadla vatan korumak kudretinde, kendi Cesed tahnit edilmemiş, fakat en az lerden ve köylerden, Parti teşekteblerle halk bu tazim geçidine işistinad eder ve bunu her vesile ile açık cevherindeki kıymet ve faziletlere isdört ay muhafazasını temin edecek bir u tirafc edeceklerdir. külleri, Halkevleri, spor kulübsöylerdi. Haksız mıydı? Bunu şimdi Bü tinad eden yapıcı ve yaratıcı bir mil 3 17 ve 18 günleri de saat 10 leri ve müesseselerden, sayın hal sulle ilâclanmıştır. Birçok kimseler şiringa yük evlâdını gözyaşlarile takib eden bü lettir.» esnasında onun kanınm sürüldüğü bezleri dan itibaren 24 e kadar ilk mek kın temiz duygularına tercüman tür. bir milletin derin ıstırabında görüyoişte Büyük Atatürkün büyük eserinin istemektedirler. Büyük ölünün bir eli açık, teblerle halk ayni veçhile ziya olan birçok telgraflar gelmekte ruz. sırn buradadır. O sırn en iyi keşfetmiş olretlerde bulunacaklardır. bir eli kapahdır. Bir elinin kapalı kalmadevam ediyor. Bundan pek mü sının ölüm hâdisesinin bir hafif felclc vu4 Bu programda yazılı teşriAtatürk ne yaptıysa Türk milletîne da mak şerefi Atatürkünse, ona sonsıkı sarıtehassis olan Reisicumhur fsmet ku bulduğuna ihtimal verdirmektedır. fata dahil mülkî zevat ve teşekküllarak büyük eseri daha ziyade büyütmekyanarak, Türk milletine güvenerek, bu ler davetiyelerini mensub oldukları İnönü, samimî teşekkürlerinin milletin büyüklüğüne inanarak yaptı. te devam etmek vazifesi bizlmdir. Ve saAtatürkün cenazelerinin Ankaraya Anadolu Ajansı vasıtasile kabu nakli yaklaştığmdan dün Bayan Afetle idare ve nıüessese şeflerinden alaBaşta kurtuluşumuzun ve ebedî istiklâli yın Ismet Inönünün yerden göke hakk caklardır. liinü rica etmiştir. mizin sebebi ve mesnedi olan Cumhuriye var: Biz mületçe vazifemizi biliyoruz. Sabiha Gökçen Ankan*ya gitmişlerdir. tArkasi Sa 7 »utun 3 tei İArkas* Sa. 7 siitun 5 te} ti Türk milleti kabul etti ve kurdu. AtayUNUS NADl ğa kalkarak bir dakika sükutla tebcil etti. Cenaze masraflan için yukanda bil dirdiğim esbabı mucibe ile Ziraat Ban kasından 500 bin liralık kredi açılmasına dair kanun lâyihasının müzakeresine sıra gelince, Bütçe encümeni namına bunun tercihan ve müstacelen müzakeresi teklif edildi. Teklif kabul olundu. Kara, deniz ve hava kuvvetlerimizin de iştirak edeceği merasim emsali görülmemiş bir ihtişamla yapılacaktır Merasim Programı Cumhur Reisinin tesekkürü