Katalog

Bugün: 2 nci sahifede: Siyasî icmal 3 üncü sahifede: Rusyadan röportajlar Nadir Nadi 5 inci sahifede: Tarih araştırmaları Ahmed Refik 6 ncı sahifede: Askerlik bahisleri, Edebiyatımız ne halde? 7 nci sahifede: Kadm ve moda I ı AW) tSTANBDL • CAĞALOĞLU k 10 U rt 1QQC I S3yi! MoL Telgraf ve mektub adrest: Cumhuriyet, Irtanmü. Posta fcntusu: tstanbul, No 248 j/3rŞ3IHD<) l ö M3n İOUD Telefon: Bajmuharrir ve erl: 22366 Tahrir heyetl: 24298. tdare re matbaa kısmlle Matbaacıiık ve Neşrlyat Şlrketi 24299 24290 umhuriyet t KırkYıl Üatad Halid Ziya Uşaklıgilin edebi hattraiart Bugün çıkh Biitün kifabcılarda arayınız Hata üstüne Hatadan sonra Nereye gidiyoruz? atalann asıl kaynağına çıkmak için ta Versay andlaşmasına kadar gitmek lâzımdır. Versayın Almanya için ne zalim bir muahede olduğunu anlamak istiyen Türkler, bir an için Türkiye hesabına Sevrein ne müthiş bir felâket olduğunu düşünebilirler. Her iki andlaşmanm fenalığı millî hakimiyet ve hürriyete taarruzundadır. Bir harbde herhangi bir millet mağlub olabilir. O harbde onun canını almak bile kabildir. Fakat caiz olmıyan tek şey onun insanca varlığı manasındaki millî hürriyet ve hakimiyetine pençe takmaktır. Versayda ga}ib devletler Almanyaya karşı bu hatayı işlemişlerdi, ve o günden itibaren feci bir psikoloji cidaline meydan açmışlardı: Galiblere göre Almanyayı demir çember içinde tutmak ve Almanlara göre bu demir çemberi kınp atmak cidali. Işte bugün de ayni cidalin devamı karşısında bulunyoruz. Türkler Sevrei daha rüşeyim halinde iken kabul etmiyerek silâha sanlmışlar ve millî mevcudiyetlerine taalluk eden dehşetli davayı daha ilk anlarında halle imkân bulmuşlardı. Almanlar bu hususta zamanla ve peyderpey fırsatlardan istifade ederek demir çemberin içinden çıkmak yolunu tutmuşlardır. Bu itibarla denilebilir ki gayriaskerî Ren havalisinin askenleştirilmesi dahi bu hesaba kalolunmak istenilen bir merhaledir, ve M. Hitlerin ifadesine göre artık son merhale. Ancak işte burası şüpheli görünüyor. Ren mmtakasının askerileştirilmesi Almanya hesabına tahdid olunan millî hakimiyetin istirdadı için yapılan hamlelerin hakikaten sonuncusu mudur? Doğrusu istenılırse bunu yalnız Fransa değil, biz dahi aynen bu şekilde kabul edemeyiz. Almanyanın, hususıle Nasyonal Sosyalızm Almanyasının daha hallini istihdaf. ettiği birçok meseleler var farzolunmaktadır, ve hatta bunlara hudud tasavvur edılememektedır. Şimdiki Almanyanın binnefıs kendısini alâkadar eden meselelerden başka meselâ ergeç Sovyetler Rusyasına taarruz kasdini taşıması başlıbaşına bir dünya meselesi teşkıl etmektedir. Nasyonal Sosyalizm Almanyası takıb ettiği sayısız maksadların hududsuzluğu noktasından kımseye emniyet vermiyen bir vaziyet almış gıbi görünüyor. Tehlike buradadır, ve eğer Almanya kendi vaziyetini ıslah etmezse büyük felâket işte bu kaynaktan çıkacaktır. Anlıyorsunuz ki bu şekilde Almanya tedafuî değil, belki taarruzî bir siyaset takib eden ve bu itibarla adeta kabma sığmıyan bir heyet manzarası gösterıyor. Eğer hakikat bu ise bu türlü bir hareket tarzından çıkacak felâket nekadar büyük olursa olsun Almanyaya şimdiden denilebilir ki: Ateş olsun cirmın kadar yer yakarsın. Galiblere aid Versay hatasmdan sonra Almanya son hareketile kendisine aid yeni bir hatanın aşikâr delılinı veriyor Ingiltere Lokarnonun sarıh surette ihlâl edilmiş olmasına karşı dahi muslihane bir yol takib etmek istiyerek bu işi Almanyanın sulh ister görünen tekltflerile telif etmeğe çalışmaktadır. Eğer Almanya bu işte Ingiltereye yardım etse Lokarnonun ihlâli meselesi muhakkak muslihane bir surette halledilebilecek, yani hem Ren gayriaskerî mıntakasınm askerileşmesi tahakkuk etmiş bulunacak, hem de bu yüzden dünya sulhunun takviyesi temin edilmiş olacaktır. İngilterenin Berline mükerrer müracaatlerinden şimdiye kadar ahnan netice, Fransayı ilk tutumda çok şiddetli başlıyan hareketlerinde haklı göstermekten başka birşeye yaramamıştır. Şimdiki halde Fransanın dahi harb istemedigine şüphe olmamakla beraber milleti adım adım içtinabı imkânsız bir harbe sürüklemekten bittabi Alman ha tası mes'ul sayılır. Fransa harb istemez de Almanya harb ister mi? Bunu asla tasavvur edemeyiz. Yoksa böyle bir düşünce şimdiki halde Almanya hesabına dahi cinnet veya cinayetten daha ağır bir hata olurdu. Almanyanın malî ve iktısadî vaziyeti diğer dünya memleketlerinden belki daha şiddetli bir sekille gayet karışık ve gayet güç bir cereyan içinde bocahyor. M. Hitlerin sulhculuğunu samimî telâkki etmemeğe hiçbir sebeb yoktur. Japonya, Sovyet MançuRibbentropun riyasetinde bir heyet ko hududımun müşteredün akşam Londraya hareket etti ken tashihini teklif etti Dünkü Konsey içtimaında Sovyet delegesi Litvinof Hitlerin son nutuklarına kuvvetli bir cevab verdi Londra 17 (Hususî) Öğle den sonra saat 3 buçukta Konsey biri hususî, diğeri gizli olmak üzere iki :oplantı yapmıştır. Hususî toplantıda izli toplanmanın ruznamesi tanzim edilmiştir. Gizli toplantıda ise, İngiliz Hariciye Nazın Eden söz alarak Almanyanın Konseye iştiraki meselesi hakkında İngilerenin noktai nazarını anlattnıştır. Cemiyeti Akvam Konseyi mehahlinden alınan malumata nazaran, Konseyin bugünkü gizli toplantısında Almanyadan gelen cevab müzakere edilmiştir. Ayni mehafile göre, Alman hükumeti Konseiştirak edeceğini bugün resm'en bildîr miştir. . , ' ' ' Malum olduğu veçhile Almanya Konseye iştirak etmek üzere iki şârt koymuş u. Konsey 6u şartlardan birini kabul ederek, Alman murahhaslanna, diğer imza sahiblerine olduğu gibi müsavi mua melenin yapılmasmı kabul etmiş, fakat Hrtler tarafından il«ri sürülen' teklif leri etkik etmek hususundaki ikinci Alman şartını salâhiyeti haricinde. addetmiştj. Almanya, Konseyin cevablannı tatmin Ribbentrop Londraya hareket etmiştir. Siyasî mehafilde deveran eden bir şayıaya nazaran, İngiliz hükumeti berıın deki îngiliz elçisi vasıtasile bugün Alman hükumetine bir tebliğde bulunmuştur. Bu tebliğin Hitler tarafından yapılan tek liflerle alâkadar olduğu söylenmekle beraber, mahiyeti anlaşılamaröıştır. Hariciye Nazın Eden bu tebligat hakkında Konseyin bu akşamki gizli toplantısında izahat vermiştir. Alman Hariciye Nazın Baron von Neurath Cemiyeti Akvam kâtibiumumisi Avenola çektiği bir telgrafla Konseye iştirak etmek üzere von Ribbentropun Londraya hareket ettiğini bıldirmiştir. Bunun üzerine, Cemiyeti Akvam kâti biumumisi von Ribbentropun vüruduna kadar Almanyanın Londra Elçisi von Höşü Konseyin topltntılarına iştirake davet etmiştir. Alman elçisi bu davet Sovyet Mançuko hududunda Rus nöbetçileri hakkında Berlinden talimat istemiştir. Moskova 17 (A.A.) Japon elçisi tahdid için muhtelit bir Rus Mançuko Bugünkü içtimalardan sonra Hariciye Nazın Eden Fransız Hariciye Nazırı Ohta dün Dış Komiser muavini Stomo komisyonunun teşkili. Bu komisyon mevcud sınırı anlaşmala î7' ' Trans.z Nazırlarından Pol nakofu ziyaret ederek hükumeti namına esası dahildinde tetkik edecek, sınır işa Bonkuru kabul etmiştir. Bu görüşme Ber aşağıdaki tekliflerde bulunmuştur: 1 Sovyet Mançuko smınnı Kan retlerini kontrol eyliyecek ve icab ede (Arkan 9 uncu tahifede) ka gölü ile Tumen nehri arasında yeniden (Arkan 9 uncu tahifede) Anlaşmağa doğru bir adım Rusya ve Japonya uzlaşıyorlar Rusya cevabında; buna ancak Mongolistan Mançuko hududunun da tetkiki şartile muvafakat edebileceğini bildirdi Von Ribbentrop edici mahiyette gördüğünden, von Rib bentropun riyasetinde olarak Londraya bir heyet göndermeğe karar vermiştir. Frankfurtta üçüncü nutkunu söyledik ten sonra Berline dönen Hitler bu akşam von Ribbentropla uzun bir mülâkatta bulunmuştur. Bu mülâkattan sonra von Habeşlere göre Italyanlarmüşkül vaziyetteler Süratle ilerliyerek Italyanlar, Habeş irtibatlarını kaybeden taarruzlarına maruz... Avusturya, Macar Başvekilleri Romaya gîdiyorlar General Gömböş dün Viyanaya hareket etti M. Maksimosun Divanı Aliye sevki isteniyor 15 meb'us bir takrir hazırladı Kralın reisliğinde toplanacak bir komisyon matrud zabitlerin vaziyetini tetkik edecek Atina 17 (Husu sî) Atina meb'us larından ve Venizelist Elefteron Vima gaze tesi siyasî muharrirle rinden Melasin teşebbüsile on beş meb'usun eski Hariciye Nazın Maksimosun Divanı Â liye gönderilmesi hak kında bir takrir hazır lanmış olduğunu Anek sartitos gazetesi yazıyor Hariciye Nezareti kac rosundan çıkarılacağı siyasî mehafilde söylen mektedir. Çaldaris zamanında| azledilmiş olan Yuna | nistanın îhrac Bankas Umum Direktörü Çu derosun da tekrar direktörlüğe getirileceği teyid olunmaktadır. T Roma 17 (Hususî) Macaristan Başvekili General Gömböşle Hariciye Nazın Kenya Romaya gelmek üzere Viyanaya hareket etmişlerdir. Avusturya Başvekili doktor Şuşnig ile Hariciye Nazın Waldeneğ Macar nazırlarına refakat ederek Romaya gelecekler ve İtalyan hükumetinin misafiri olacaklardır. (Arkan 9 uncu tahifede) Venizelos ağır hasta Eski Başvekil şiddetli zatürrieye tutuldu Habeş İmparatorunun cephede alınmış ve hiçbir gazetede intişar etmemis bir fotoğrafiri. Sağındaki oğullarından biridir Gayriresmî haberler, İtalyanlann ta arruzlanna devam ettiklerini iddia edi yorlar, fakat, ortada alınmış bir mevki ismi olmadığına göre, bu haberleri propaganda neşriyatı addetmek mecburiyetindeyiz. Esasen, kaç gündür, İtalyan resmî harb tebliği de her iki cephede kayde değer bir hareket olmadığmı bildir mektedir. Dün gelen haberler şunlardır: grafında yanlışlar vardır. Şimalde İtal yanlann sağ cenahı karşısında Guram diye bir şehir yoktur. italyanlann sağ değil sol cenahı karşısında Koram diye bir şehir vardır ki Amba Alaginin takriben 50 kilometro cenubunda Aşiyangi gölünün altındadır. İngiliz Kızılhaç hastanesinin bulunduğu bu şehir, birkaç defa İtalyan tayyareleri tarafından bombar italyan ileri hareketi dıman edilmiştir. Gene bombardıman e devam ediyor dilen yer de, burası oisa gerektir. Bu hata ajansm tercümesinde mi, yoksa tel Londra 17 (A.A.) Royter ajansı grafın aslında mı bilemiyoruz. bildiriyor: Habeşler asker topluyorlar Şimaldeki italyan sağ cenahının Gu Londra 17 (A.A.) Adisababa ram istikametinde giriştiği taarruz devam dan şimal ve cenub cepheleri hakkındi etmektedir. çok az havadis gelmektedir. Bazı meha Guramın dün 7 İtalyan tayyaresi tarafından şiddetle bombardıman edilmesi filde sanıldığına göre, bazı Habeş vilâ bu şehrin yakmda bir İtalyan kolunun yetlerinde dahilî kanşıklıklar baş göstertaarruzuna uğrıyacağına bir delil telâkki miştir. Diğer taraftan împaratorun^ve Ras Nasibunun ordulannı takviye etmek edilmektedir. (Arkan 9 uncu »ahifede) CUMHURİYET Ajansm bu tellllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll IIIIIIIIIIIII1II1IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIiniHIMM Matrud zabitler meselesi Atina 17 (Husu Parlamentonun ilk içsî) Yeni kabinenin timalarında verilecek o M. Maknmot parlamentoda okuya lan bu takririn ekseri yetle kabul edileceği ve Maksimosun cağı programda bilhassa Yunanistanın md (Arkan 9 uncu sahifede) Kalemi Mahsus direktörü Pipinellisin de ı mıııımı ingiliz donanmasında müthiş silâhlar! ı ı ıııııııııııııııııııııııııııınınıııııiıııııııııııııııııııııııımımıııımııııııııııııımıııııııımni""'"'""'»""""""*""" 11 "" Tahtelbahirleri imha eden bir ışık varmış, hava taarruzlarına karşı da gemiler hazırlanmış! Venizelosun son resimlerinden... Paris 17 (A.A.) Burada bulun makta olan M. Venizelos zatürrieye yakalanmıştır. Vaziyeti tehlikelidir. Karıs ve çocuklan başucunda beklemektedirler Eski Yunan Başvekili 73 yaşında bulunmaktadır. imkânı varsa bu işi yalnız İngiltere hal işte şimdi bu vaziyeti doğurmuştur. Bu ledebilir. Halledebilecek mi, ve nasıl hal hatalar nekadar böyle devam ederse dünya o kadar büyük çıkmazlar önünde ledebilir? Bu işin hal şekli en nihayet kat'î ka bocahyacak ve nihayet altı üstüne gelerar ve harekettedir. Yani İngiltere sara cek veçhile karışacaktır. Herkes ektiğini biçiyor, ve hatalar te haten söylerse ki bütün teşebbüslere rağmen harb çıktığında kendisi Fransa vali ettikçe cezalan da ağırlaşarak karşı Bununla beraber hataların karşılıkl tarafını tutacaktır, sanırız ki mesele der ya çıkıyor. tevalisi korkunc bir cereyan içinde yürü hal halledılir. 1914 te İngiltere bu sözü Milletler hakikî surette müşterek em mekte musırdır. niyette birleşmedikçe bu belâlann biri bi vaktinde söylememiş olduğu için dünya Vaziyetin hakemi olan Ingiltere ' ateşlere yanmıştı. İtalyan Habeş anlaş ter gibi göründükçe diğer birile karşılaş arabsaçına bir parça düzgünlük vermeğe mazlığında Fransa sarahaten İngiltereyi maktan kurtulamıyacaklardır. imkân bulabilecek mi? Şüphe yok ki eğer tutmadığı için o iş piçleşerek uzamış ve YUNUS NAÜt Eski Türk tarihine dair yeni araştırmalar Yazan : ^ Profesör M. s Fuad KöpriHü Büyük mütefekkir ve âlimimizin gazetemiz için hazırladığı kıymelli makalelerden birincisi yartnki saytmızda Yeni İngiliz keşiflerinin, kendilerini istihdaf anlaşılan Alman tahtelbahirleri ettigi « Büyük Bntanya denizalü gemileLondra 17 (A.A.) Avam kamarasında bahriye bütçesinin müzakeresi rine karşı reflektör şualar sistemine isti sıra.smda muhafazakâr saylav Dechaj, nad eden gayet müessir bir silâha malik(Arkan 9 uncu aahifede) demiştir ki: ^'