Katalog

Rîl CUIUlllJ.Klx.ET 12 İkmdkâmnî 10M Yeni bir arzı mev'ud aranıyor! ( FEN ALEMiNPEN YAPRAKLAR ) Lik maçları Bugün üç sahada da müsabaka yapılacak En büyük kudret Bahrimuhiti aşarak, Avrupa ile Amerika arasında telefonla nasıl konuşuluyor? Yazan: Profesör Salih Murad 1935 1936 senesi lik maçlarmm bi rinci devresi bu haftaki karşılaşrnalarla Elektrigin kullanıldığı başlıca yerleri defa büyültülüp bir muharrirm 3ediği nihayet bulacaktır. sayalım: gibi insan sesi 60 beygir kuvvetindeki seBu haftaki karşılaşmalann ehemmi Ev işlerinde (lâmbalar, ocaklar, ütü se inkılâb edip esîr dalgası şeklinde ahyet noktai nazanndan merkezi sikletini ler, süpürgeler ve saire ve saire) elektrik lır ve Amerikaya gidince aslınm binde Fenerbahçe stadında yapılacak olan kudreti pahalı olmakla beraber cefaya birine inmiş olur. Orarda tekrar büyültüFener Süleymaniye, Istanbulspor Vefa maçlan teşkil etmektedir. Diğer sa tahvili bakımından elektrik kudreti diğer lerek Y m kulağına işitilen bir ses halinhalardaki karşılaşmalar nisbeten daha membalardan ucuza gelir. îstanbulda e de gider. Bu sayede Londradaki elektrik: lektrik fian (hükumet vergisile beraber) mühendisler cemiyetile Nevyorktaki e ehemmiyetsizdirler. Süleymaniyeliler birkaç mağlubiyeti kilovat başına 16 kuruştur. Bu halde de lektrik mühendisleri cemiyeti bir anda göze alarak takımlarını gencleştinnişler mivatlık 50 mumluk bir lâmba, saatteki müşterek içtimalar yapmışlar ve birbirlerive bunun semeresini de görerek son maç sarfiyatı 30 vat saat olduğuna göre, 33 ni görmiyen iki taraf azaları ilmî müna larda galibiyetler kazanmağa başlamış saatte bir kilovat saatlik elektrik sarfedi kaşalarda bulunmuşlardır. Bu keşif e * lardır. Bugün Fenerbahçe gibi şampi yor demektir. Yani, 50 mumluk lâmba lektrik kudretinin en büyük zaferlerinden ;yonluğa namzed bir takım karşısında da saatte 20 paralık elektrik kudreti sarfedi biri, bir şiirdir. Bu misal bize elektrik Sağda serseri Çingene hayattndan bhr sahne: rmuvaffakiyetli bir oyun oynamalanna yor. Bu paraya 20 gram petrol alabiliriz kudretinin zaman ve mekân mefhumunu Kırda fala bakcm Çingene kadtnt, solda çointizar edilebilir. Fenerliler bu haftaki ki bununla 50 mumluk bir lâmbayı bir sa değıştirdiğini gösteriyor ki cemiyet işlerincuklar müstakbel mesleklerine staj yaptyorlar! maçı da atlattıktan sonra ilk devre maç at yakamayız. Yaksak bile gene elektrik de zaman ve mekân mühim amillerdir. lannı itmam için kendisi kadar şampi lâmbası kadar iktısadî ve sıhhî olamaz. Elektrik kudreti koskoca Avrupayı bir yonluk iddiasında bulunan Galatasaray Hasılı tenvirat bakımından elektriğin ra şehir haline sokmuş ve cemiyeti değiştir kibi yoktur. Teshin bakımından elektrik miştir. Eski devirlerde muhabere vasıtave Beşiktaşla karşılaşacaktır. Vefa İstanbulspor maçı, iki müsavi kudretinin kömür, petrol veya havagazi larının pek gerıliğinden dolayı uzak memkuvvet arasında bir karşılaşma oldugun ne nazaran pahalı olacağı bedihidir. Fa Ieketlere gönderilen sefirlerin pek dirayetdan ve bu iki takım eskidenberi birbirle kat randıman düşünülürse bazı yerlerde li olması icab ederdi. Bugün sefirlerin rolrine kat'î bir tefevvuk ihraz edemedik elektrik havagazine rekabet edebilir. E leri kolaylaşmıştır. Telgraf telleri Avrulerindan, her halde çok enteresan ola lektrik kudreti öyle bir kudret şeklidir ki pa üzerine gerilmiş bir şebeke iken, tecaktır. Bu maçın galibini şimdiden kes yüzde yüz randımanla hararete tahvil lefon ve nihayet telsiz muhabereleri bütün tirmek pek kolay bir iş değildir. edilebilir. îyi havagazi ocaklannm randı dünya dimağlannı birbirine bağlamış (Baştarafı 1 inci sahifede) Taksim stadyomunda Galatasay Hi manı nadiren yüzde 60 ı tecavüz eder. tır. Radyonun icadı yalnız bizi eğlendisürmektedirler. lâl, Güneş Anadolu maçlan yapıla Elektrik fiatı pek düşük olmadıkça teshin ren bir vasıta olmakla kalmayıp kültiir « Bu köprünün projesini hazırlıyan cakbr. İkinciden birinci kümeye geçen işlerinde kullanılması caiz değildir. Dün bakımından birçok hizmetler yapmıştır. Amerikalı mühendis, en büyük vapurla takımlar arasında en talihsiz oyunlar ya yanm bazı yerlerinde elektriğin kilovat İyi bir radyo makinesi başında oturan biBugünkü vaziyetinde saati 50, 60 paraya verilmekte olup bu risi dünyanın her tarafından gelen musinn geçebilmesi için köprüye 35 metroluk pan Hilâldir. bir yükseklik vermiştir. Halihazırdaki birinci likteki on iki takım arasında en ralarda elektriği havagazine tercih etmek ki seslerini dinliyebiliyor; musiki nağmeleJ büyük gemilerin geçebilmeleri için bu ir az maç yapan ve en az puvanı olan Hi tabiidir. Büyük şehirlerde elektrik ve ha rindeki tenevvüü anlıyor ve her milletin tifa kâfı değildir. San Fransiskodaki köp lâldir. Galatasarayın bu oyundan galib vagazi birbirine karşı iki büyük rakib o bir dili olduğunu, onlann da bizler gibi rünün irtifaı 63 metrodur. Bu itibarla çıkacağını tahmin etmek doğru olur. lup bu yüzden bir takım yeni yeni cihaz birer insan olduklannı anlıyor. Ingiliz Güneş Anadolu maçına gelince, her lar doğuyor ve yenilikler görülüyor. Bu Başvekili Baldvin birkaç sene evvel deAvrupa ile Asyayı birbirile birleştirecek olan bu köprüye de 63 metro olmasa bile iki takım sekizer oyun oynamış ve Ana rekabet teknik ve fen bakımından çok mişti ki: «Bir sabah kahvaltı odasma inip j 5055 metroluk bir irtifa vermek icab dolu 17, Güneş 15 puvan almıştır. Pu enteresandır. Her işte olduğu gibi bun radyo makinesinin düğmesini çevirince İ edecektir. Arazinin halihazr vaziyeti bu van vaziyetine bakarsak Anadolunun BüGBT ' irtifaa müsaid değildir. Zira karşılıklı iki Güneşe tefevvuku ve dördüncü vaziyeti • tarafın deniz seviyesinden irtifalan, aza işgal etmekte olduğu görülür. Bugünkü mî olarak 40 42 metrodur. Fakat, ya karşılaşmanın adeta bir puvan ve mevki pılacak köprünün uzunluğu 2,5 kilomet mücadelesi olması ihtimal dahilindedir. ro olduğuna ve fennen her yüz metroda Şeref stadında Beşiktaş Eyüb, Bey2 metro bir irtifa verilebileceğine göre koz Topkapı maçlan vardır. BeşiktaşSultanahmedle Salacak arasında yapıl lılar şehrimizde yaptıklan ecnebi temaslaması mutasavver olan bu köprüde matn ve Atina seyahati yüzünden çok az maç lub olan irtifa temîn edilebilir. Ancak yapmış vaziyettedirler. İlk devre maçlaköprü düz değil, meyilli ve ortası, bir kannı tamamlamak için bugünkünden başka vis gibi, en yüksek yeri olur. beş oyun oynamak mecburiyetindedirler. larda da hedef kolayhk ve yüksek ran Danimarkadan bir musiki parçası, Alman Köprü ayaklarmın istinad edeceği Onuncu maçım yapmakta olan Eyüb dımandır. Esefle söylüyorum ki bu gibi yadan bir ilâhi... den bir caz sesi.... dinyerlere geince; bu, mesele değildir. Her bugün kuvvetli rakibi karşısında her halGene ve işvebaz Çingene dilberleri vasıtaların (ocaklarm ve sairenin) bir ço liyorum. Bana kalırsa dünyada milletleri iki ayak arasında 700 metroluk bir genişOrta Avrupada ve Rusyada iki nevi lere akın eden kuşlar gibi uçmuş, gitmiş lik olcağına göre birçok istinad noktalan de canlı bir oyun oynamağa çalışacaktır. ğunu biz burada görmüyoruz. Elektrik birbirine yaklaştırabilecek yegâne vasıta Çingene vardır. Evvelâ, azçok şehirleş lerdi. Beykozlular son iki galibiyetlerile çok tatbikatının çoğalması ve kudretin ucuza bu olabilir.» însanda bu kör hırs mevcud bulmak mümkündür. Fakat hiçbir ayak miş olanlar gelir ki, bunlar meselâ MacaGökyüzünün yıldızlanna âşık bu in yapmadan tek gözlü muazzam bir asma fena olan vaziyetlerini hayli düzeltmiş istihsal edilmesi yollannın bulunması yüristanda, elli seneye yakın bir zamandan sanlar, kapalı yaşamağa mecbur kaldık köprü de yapmak mümkündür. Bugü lerdir. Bugün de Topkapıyı yenerek va zünden bugün dünyada elektrik sanayii oldukça belki bu kaziyenin aksi de sadenilen büyük bir endüstri kurulmuş ve hihtir. Baldvinin sözünün tahakkuk etmeberi, tarihsiz bir hayat süren Macar Çin ları evlerden hoşlanmamışlar, velinimet nün tekniği mühendislere böyle bir imkân ziyetlerini iyiden iyiye ıslah etmek isti bu yüzden milyonlarca sermayeye iş sini temenni edelim: geneleridir. Bu Çingeneler umumiyetle lerinin, kümeslere bol bol doldurduğu ta vermiştir. Yalnız tamamile asma olacak yecekleri şüphesizdir. bulunduğu gibi milyonlarca amele mü mükemmel musikişinastırlar. Macar mu vukları ve tavşanlan yüklenince kırların olan bu köprünün münhasıran çelikten Yalnız radyonun cemiyette oynadığı hendis, memur iş güç sahibi olmuştur. rolü zikretmek kâfidir. Bir düşününüz, sikisi, kısmen bunların sayesinde bütün yolunu tutmuşlar, Prense de, minnettar yapılması icab edeceğinden büyük masEvvelki makalelerden birinde söyledığim dünyaya yayılmış ve popüler olmuştur. sabahleyin saat on buçukta Londra kısa lık eseri olarak «Çingeneler Kralı» ün raflan istilzam edecektir. Macar Çingenesi, ayni zamanda iyi bir gibi yalnız Edisonun keşiflerinin bugünkü Tren ve tramvaylar da geçeceğine göaile babasıdır. Cedleri, serseri olmasına vanını bırakmışlardı. iktısadî kıymeti 3 milyar İngiliz lirası tah dalgası neşriyata başladığı zaman Uzakİşte, o tarihtenberi gene ömürleri do re köpurünün iki yahud üç katlı olması rağmen bugünkü Çingeneler okumuş, yazmin edilmektedir. Elektrik kudretinin di şarka teveccüh ederek «akşamlannız mış ve mevki kazanmış insanlardır. Içle laşmakla geçiyor. Prensin yaptığı tecrü lâzımdır. Gerçi bu kat meselesi mühim rek ve endirek girdiği sanayi birlikte dü hayrolsun» diye başlıyor. Noel gecesi rinde Millî Musiki Akademisine kabul beyi tekrar etmeğe ve Çingeneler Kral bir nokta değildir. Fakat göze çarpan bir şünülürse bu miktar çok yükselir. Bu ka Londra istasyonu bütün müstemleke is edilenler vardır; solfej ve armoniyi bi lığınm bu gezginci tahtına çıkmağa kimse meseledir. Fakat köprüden geçecek tren dar büyük sanayi ve büyük sermaye tasyonlarile yaptığı muhavereyi neşretti. lirler. Cedlerinin de kulaklan öyle şaşıyolu için Rumeli ve Anadolu yakalann1 Vatın buhar makinesi cesaret edememiştir. Fakat, son zaman Hani eski zaman ve mekân mefhumu nelacak derecede hassastı ki, en güç bir dan ta uzak mesafelerden itibaren tren2 Faradayın dinamosu rede? Düşünmeli ki radyo da ancak esenfoniyi bir defa dinleyince, hemen ay larda, yeni bir hâdise vukua gelmiştir. yollanna meyiller vermek icab eder. Me3 Maksvelin elektromanyetik nazaGöçebe Çingeneler, kafile kafile Maca selâ İstanbul tarafmda Yedıkuleden itiIektrik kudretile çalışan bir vasıtadır. Bu ,nen çalmağa muvaffak olurlardı. riyesi ristana akın ediyorlar, ve bu sefer, mem baren Sultanahmede kadar gelebilmek 4 Ottonun dahilî ihtiraklı motörü satırlan okurken kimbilir vücudünüzde Bir de asıl Çingeneler vardır. Kırlara, kaç metro uzunluğunda kaç radyo dalgane istinad eder. bayırlara âşık olan, hiç durmadan bir di leketten aynlmak istemiyorlar, orada yer için yapılacak yola tedricî bir irtica vermek lâzımdır. Bunun için de şehrin en yardan öbürüne göçeden, hiçbir sınır ta leşmek, rahat ve gürültüsüz bir ömür sürBunları görünce bugünkü işsizliğe ça sı geçiyor. Ne devirde yaşıyoruz. kalabalık yerlerinden mühim bir arazi nımıyan bu ebedî serseriler de, yakmda, mek arzusu gösteriyorlar. re bulabilecek yegâne insanın «sarfı SALİH MURAD istimlâk etmek zarureti vardır. Binaenacedlerinden miras kalan yaşama tarzlanilimle uğraşanlar» olduğunu cesaretle idKaderin cilvesine bakın ki, bu sefer leyh bu istimlâk için de gene deheştli bir nın altüst olduğunu göreceklerdir. dia edebiliriz. Elektrik sanayii, daha de Macar hükumeti Çingenelerin hüsnü para ayırmak gerektir. Bu istimlâk işini doğrusu tatbikî elektrik meydana gel Bundan otuz sene evvel, Prens Joniyetine inanmamaktadır. Esasen bu gö belediye yapacağına göre şehir bütçesi meseydi seph de Habsburg bu göçebe ırkı temel1 Telgraf (kara, deniz, telsiz) leştirmeğe karar vermişti. Bu maksadla, çe müsaade edildiği takdirde arkasının buna dayanır mı, dayanmaz mı belli deMacaristanda içinde ormanlan, memba almamaması, memlekette mevcud işsizlik ğil.» 2 Telefon (telli, telsiz) lan bulunan, bu göçebe insanlan cezbe buhranmm büsbütün artması ihtimali de 3 Radyo Bazı mühendisler de, köprünün, Bo debilecek ve çiftçi hayatı için zarurî gö vardır. Dahası var. Çingeneler Macaris •ğazın en dar yeri olan Anadoluhisarile imkân dahiline gelemezdi. Bugün teknirülecek herşeyi ihtiva eden gayet büyük ğin en büyük harikalarından biri, Avrutana geldi geleli, beygir ve sair ehlî hay Rumelıhisan arasında yapılmasını daha arazi ayırttı. Evler, kiliseler, mektebler muvafık bulmakta ve şöyle bir müdafaa pa ile Amerika arasındaki telli ve telsiz yaptırttı. Çingenecenin gramerini tertibe van hırsızhğı son derece artmıştır. Hü yapmaktadırlar: telefon muhaveresidir. Bunu şeklen izah memur dil mütehassıslan, göçebelere kumet, hiç acımadan, Çingenelerin hariîngilterenin Gaumont Brıtish filim edeyim: « Köprü iki Hisar arasında yapıldıAllah sevgisi öğretecek papazlar tayin ce çıkarılmasına karar vermiştir. Avrupanın telefon hattile Londraya ğı takdirde uzunluğu 500 metro olacağın kumpanyasının yaptığı bir filim fevkalâŞimdi, kendilerini kabul etmek istemietti. dan inşaat masrafı da o nisbette azalacak. de beğenilmiş ve hükumet tarafmdan bağh olan herhangi bir noktasmdaki birisi Sonbahar yaklaşıyordu. Dağ yolları, yen bu memlekette, yirmi bin kişinin ha tır. Köprüden geçirilecek trenyolu da hiç merasimle müessesenin direktörüne altın Amerikadaki birisile telli ve telsiz telefon soğuk yağmurların altında ıslanırken, yatı tehlikededir. Bu meseleyi kim halleolmazsa Bakırköyden itibaren şimdiki ve gümüş madalyalar verilmiştir. Yuka sistemile görüşebilir. İngilterede (RugbyÇingeneler, arabalarını, lutüfkâr pren decek? Bu, olsa olsa, vatansızlara yurd hattan aynlacak ve Hisar tepesine kadar nda filim kumpanyası direktörlerinin ki deki) A telsiz istasyonu Amerikada sin kendilerine tahsis ettiği cennete doğ bulmakla mükellef olan Milletler Cemi(Houltondaki) C istasyonu, İngilterede gelebilecek bir hat yapmak icab edecek lisedeki törenden döndükleri görülüyor. ru sürmeğe başladılar. Orada bütün kış, yetine düsen bir ödevdir! (Wroughtondaki) B istasyonile Ameritir. Bu hattm geçeceşi yer gayrimeskun uslu uslu oturdular. Arşidük, bazı âlimlekada (Rocky Point) teki D istasyonu ar olduğu için istimlâk edip hattı uzatmak rin, beş bin sene e\ vel Hindistandan çıkİzmirde üzüm fiatlarmı düşür rasında 5000 metroluk bir telsiz hamil daha ucuza malolacaktır. Bu fikir tercih tığmı iddia ettiği bu serseri ve her rürlü mevcesi mütemadiyen mevcuddur. X mek istiyenler boyunduruğa karşı isyankâr ırkı nihayet edildiği takdirde şehir gerilere doğru innoktasmdaki birisi Londra telefon merİzmir (Özel) Üzüm kurumunun pibir noktada kökleştirmeğe muvaffak olkişaf edecektir ki istikbal için gayet iyi kezine Amerikadaki Y ile görüşmek isteSuriye gazetelerinin bazı Fransız gayasadaki müspet faydaları, zaman za duğuna seviniyordu. Ekilip biçilen tar neticeler doğurur. Anadolu cihetinde de diğini söyleyince Londra merkezi bunu lalan zevkle seyrediyor, günün birinde 7etelerinden naklen yazdıklarına nazaran böyle bir inkişaf sahası hazırlanmış ola man kendini tam manasile göstermek Nevyorka bildirir. Nevyorktaki memur tedir. Tacirler, fiatları düşürmek isteburalann sulh ve sükuna kavuşmuş bir Holanda tezg'hlarına Türk hükumeti caktır.» Y m numarasını bulup bunu D ye bağlar; dikçe, kurum müdahale etmektedir. Niküçük Çingene memleketi olacağını ümid 12 harb gemisi ısmarlamıştır. Mezkur bu suretle devre tamamlanır ve X ile Y ediyordu. gazeteler, bu gemiler bedelinin, para ye Fransız frangının kıymetten tekim bu hâdise iki gün evvel de vaki birbirile görüşebilirler. Bir insanın ko olmuş ve tacirler piyasadan tamamile Yollardaki karlar kalkıncıya kadar rine Türk mahsulâtı vermek suretile ö nuşma takati takriben bir saniyede bir kidüşürüleceği şayialan çekilerek fiatları kırmak istemişlerdir. herşey yolunda gitti. Bahar geldi. BuzMustafakemalpaşa (özel) Kaza * deneceğini ayrıca kaydetmektedirler. Paris 11 (A A.) Fransız frangının Fakat kuruma güvenen satıcılar, baş logrammetrenin 50000 de biri kadardır. lan çözülen membalar akmağa, ormanmızın yaptırdığı Atatürk heykeli bü • Suriye gazetelerinin verdikleri bu ha: akında yüzde 30 nisbetinde kıymet ığmemişler, kurum piyasadan mal <1 Yani 60 kilogramlık bir insanın yirmi dört » Iar kuş seslerile dolmaea, çayırlar çiçeksaat mütemadiyen konuşma sarfettiği ses yük törenle açılmıştır. Açılma törenin ten düşürüleceği hakkında yabancı bir Ier'e bezenmeğe başladı ve Lir sabah, berin doğru olduğunu zannetmiyoruz. ajans tarafmdan verilen haberi yarı res mağa başîamış ve bu vaziyet, tüccarla kudreti ayak parmaklarının ucuna basıp de birılerce halk bulunmuştur. GönderPrensin vücudc grtirdiği nümune köyü Çünkü böyle birşey olsaydı Suriye gaze mi çevenler kat'iyyen tekzib etmekte rı, bılmecburıye gene harekete getır bir kalkma hareketile yaptığı iş kadardır. diğim resim Atatürk heykelini gösterbo§alıverdi. Çingfneler, sıcak memleket] telerinden evvel bizinı haberimiz olurdu. dirler. miştir. Bu kudret A istasyonunda ( 2 ) milyar mektedir. Macaristan 20000 Çingeİki kıt'ayı biribirine neyi hudud harici ediyor! bağlıyacak asma Bu ebedî serserilerden kurtulmak için verilen karardan sonra hür hayat âşıkı Çingenelerin ne yapacaklan, nereye gidecekleri belirsiz! kopru Sinema da, kendi başına ayrı bir âlem oldu Mustafakemalpaşada dikilen Atatürk heykeli Hollandaya 12 harb gemisi ısmarlamışız