Katalog

Mart 1°33 c, ttTT\nttT% İngiliz projesini tenkit ettik ( E v işleri Etsuyunun muhafazası Yaz gehyor. Bilirsînlz ki yemekle • ri, bilhassa etsuyunu muhafaza etmek çok güçtür. Evlerimizde etsuyunun yann çabuk bozulmasına mâni olacak yegâne usul onn tekrar tekrar kaynal maktır. Halbuki bu şekil kaynıya k a y nıya onım hem mîktannın azalmauna, hem de kuvvetinin kaçmasma sebep © • lur. Halbuki bizîm tavsiye edeceğimiz usul gayet bash ve kolaydtr. Etsuyn kaynarken içine bir parça odun kömüru ahnalı ve bunn etsuyu soğuduğu Takît ve durduğu müddetçe de içinde tutmaIıdır. Bu suretle en sıcak zamanlarda etsuyunu üç dört gün saklıyabnirsiniz. Le'zetme de kat'iyyen halel gehnez. Pratik bahar kiyaîetleri Murahhasımız, İngiliz tekîifi hakkındaki düşünceierimîzi an ath TBİrind sahifeden mabaiti zmı gelen asağıdaki bir kaç mülâhazayı bâyiik medisinize arzetmeğe memur eyledi. tngiliz projesi bazan AmerScan apıltm» projesinden, bazan ttalyan ve Fransız heyeti murahhasalarmca yapılan teküflerden, bazan da burada işitflen münakasa ve teUdnlerden mülhem olmaktadır. Fakat bazı hesap esaslan btzhn için tamamOe karanhk kalıyor. Bunun için, tngiliz heyeti murahhasan* nm ber halde vermekten hâli kalm'vaeağı izahat kadar bu esaslan ampirik tavsif edeceğim. | İngiliz Maslahatgüzan Hariciye Vekilimize hükumeti namına beyanatta bulundu Ankara 25 ( A . A . ) Makdonald teklifinde yeni Türkiye'nin nasıl mütalea edildiğinin açıkça anlaşılamadığı Ankara mehafüinin ilk mtibaı olarak yazılmısh. Son günlerde mevsuk olarak öğrendiğimize göre hükumetimiz kendisile iyi münasebette bulunduğu Londra hükumetinden gerek Londra Büyük Elçimiz vasıtasile ve gerek buradaki Büyük Britanya maslahatgüzan delâletile te J nevvür etmek istemiştir. W Birleşmis Krallık Ankara masla | hatgüzan M. Morgan bugim öğle v den sonra Hariciye Vekilimizi ziyaret etmiştir. Hem Londra'dan ma lumat, hem de bu ziyaret esnasmdaki mükâlemattan sızan baberlere na • zaran tngiltere hükumeti yeni Türkiye'yi tamamOe bir Avrupa hükumeti olarak tanıdığını söylemişb'r. Silâhlan azahma konferansına tevdi olunan tngiliz teklifinde Tür . kiyeden bahsolunmamasımn tarn L bu hususta her hangi bir tereddütten ı veya baska bir ftkirden ileri gelme L yip sırf Türkiye'nin ileri süreceği menfaatlerine göre istediği vaziyette serbest ohnası mütaleasmdandır. Kezahk Türkiye için teklif edilen tayyare nisbeti de her turlü müzakere, tadil ve ikmale müsait bir mevzu olduğu izah olunarak asıl esaslı nokta Büyük Britanya hükumetmm gittikçe inkişaf etmekte olan Ingiltere ve Türkiye dostluğuna çok kıymet atf etmekte olduğunun sarahatle ve samimiyetle beyan edilmesidir. Bunun üzerine Hariciye Vekilimiz bu açık beyanata tesekkür ederek ifade edilen bu hmsiyatın tamamile Cumburiyet Hükumetinin düsunus ve duygu'anna tekabül eylediğini ayni samimiyetle söylemiştir. bu hususta bir müzakereye başlamış ve bîr sureti halle vâsıl olam&raıştır. Bunun içindir ki şimdilik bu bapta reyde bulunmaktan istinkâf edeceğim. Silâh bırakımı konferansmm gayesi harbi men ve iktısat buhranlarile sıkısıkıya alâkadar olan Himadı iade et • mek olduğundan, müstemleke krtaatınm jandarmalar gibi teskil ve teslih edîlmesini ve eDerindeki harp silâhlarmın ahnmasun düşünmek icap etmez mi? Bu mütalea, yegâne vazifeleri mürettep bulunduklan araride mtizamı muhafaza etmek olan bu kıtaatm ilerisi için, bir inmatsızlık unsuru olarak telâkki edümediğini görmek gihi mesru bir endiseden mülhem olmaktadır. Mevcutlar hakkmdaki mülâhazalanma bu bapta anlasılması ve sumülünün ihatası imkânsız bir nokta bulundufunu söylemeden, nihayet veremiyeceğim. toplan 114 miümetre tipinde olan mem leketler için ancak mezkur rakam 105 milimetreye muadil tutulmaktadır. Bu formülü ayni tipte topu kabul etmek arzusunda bulunan memleketlere de teşmil eylemek suretile umumüeftirmek lazımdır. Diğer taraftan 155 milimetrelik toplar mevcudünün tarifinde sipariş edilmiş veya imaline baslart nuş toplar da bulunduğundan siparişin tngfliz projesi silâh bırakımı konferasına tevdi olunraadan evvel verihnis olduğunu isbat etmek lâzım getdiğini tasrih etmek zarureti vardır. Konferannn tehirine muarızız Solmuş çiçekleri diriltme Solmuş çiçekleri bir çokları kaldınp atarlar. Halbnki onlan diriltmenin gayet kolay bir yolu vardır: Sobnuş çi çekleri çok sıcak, adeta kaynar vaziyette bulunan bir suyun içine taplannın üçte iklsi girecek sekilde bahrmahdır. Çiçekler bu suretle tazelendfler mi •ıcak suyun içinden çıkarmah, »uyun içine batmış kısımlan kesflerek soğnk su dolu bir çiçekliğe konmalıdır. Fakat bu usul en ziyade nerkis, sümbül gibi oldukça uzun ve kalınca saplı çiçeklere kabili tatbiktir. Diğerleri üzerinde pek muvaffakiyetli bir netice vermez. Bahar nasıl rnha v« kan*. br cevvaliyet verirse kıyafetJ< i de o şekilde değiştirir. e Kışın ağır ve kahn elbise leri çıkar, yerine daha hafîf ve pratikleri giyilir. Solda yukanda: Tek ipek fiyangolu yünlü sapka, siyah yünlü kostümtayyör ve boyunda broderili ipekli btr eşarptan ibarettir. Sağda aşağıda: tnce fötr şapka siyah yünlü den kostümtayyör ve beyaz üzerine mercan kırmızısı benekli esarp Ue çok iyi gRmiştir. Bunlar gündüz kıyafetleridir. Sağda yukandakiler ise sayfiye kıyafeıtleridir. 1 St yah orijinal bir bluz, beyaz eteklik, beyazlı »iyahlı bere. 2 Amerika bahriyelüerinin takkelerini andtran bir şapka ile sol yakası içeriden dışanya taşan, sağ yakası dilimli ftr küde kavuşan orijinal bir manto. Ç*~ radınlar sergısî j ) Berlin 20 mart (Hususî) Ge çen cumartesi günü burada btr «Kadınlar *ergisi> açıldı. Bunun gayesi cAilede, evde, meslek hayatmda» Alman kadmınm ne vaziyette olduğunu göstermektir. Daha »ergmîıı açıldığı binamn kapısimn önünde çok manidar ve hissî bir levha karşısında kahyordunuz. Alman kadm »an'atkârlanndan Emma Cotta'mn vücude getir«îiği bir gurup, iki yanında iki çocuğu sevimli bir «nne size «Hoş geldiniz!> diyordu. tlk göze çarpan büyük lcısım «Alman millati içinde kadm» şubesivdi. Burada Alman kadmlan arasmdaki muhtelif terakki ve tekâmül hareketleri çok alâkayı celbedecek tarzda resimler, şekiUer, grafikler, diyagramlarla canlandınlmıstı. Her şey hesaba, istatistiğe istinat ediyordu. Levhaların birinde Almanya'nın senelik varidatından 30 milyon markmı aile kadmlannın temin ettiği yazıhdır. Bunun yarısı evli kadın lardır. Memur ve müstahdem olanlar da diğer yanyı teşkil ediyorlar. öbür tarafta milleti tehdit eden miithiş bir tehlikeye işaret olunmuş. Eğer bugünkü vaziyet devam ederse 2000 »enesinde Almanya'nın nüfusu 45 milyona inecek, yani dörtte bir eksilecek. Altmda izahat veri liyor: 1931 senesi istatUtiklerine nazaran Ahnanya'da senevi her 1000 kişiye raukabil 16 çocuk doğuyor. Halbuki bu rakkam Fransa'da 18, ltalya'da 25, Lehistan'da 30 dur. lkinci büyük kısım «Anne kadm» stıbesidir. Burada gayesi kadmlan anneliğe teşvik etmek üzere çok san'atkârane tablolar asılıdır. Resim akademisi muallimlerinden ressam Seche'nin «Çocuklar milietin saadetidir» levhası ne mükemmel! Burada anneliğm tarihî devirlere naza ran geçirdiği tekâmül fevkalâde bir şekil de gösterilmiş. Dar koridor terbiye ve san'at eserlerine tahsis olunmus. Gerideki salonda öğleden sonraları canh mankenlerle bir moda revüsü tertip olumıyor. Ayni zamanda ıpekli kumaşlarm, yünlülerin nasıl dokunduğu gösteriliyor. Bunun hakkında iza hat veriliyor. Her zîyaretçinin bedava bir resmi çikanlıyor ve elîne meccanen «Ev kadmı» mecmuasmdan bir tane tutusturuluyor. Radyo salonunda «Kadm hayata daîr neler bilmelidir?» mevzulu mütemadi konferanslar veriliyor. Diğer bir kısımda Berlm'm ve Almanya'nın en meshur kasaplan, bakkallan, zerzevatçıları birer mağaza açmıslar ziyaretçilere büyük bir tenzilâtla mal satıyorlar. Daha ileride kadm terziler, ka dm doktorlar, fennî, ilmî diğer meslek sahibi kadm cemiyetlerinin kendi faaliyet şubelerme, adetlerine şimdiye kadar yaptıklan işlere a«t levhalar, istatistikler teshir olun muş. Beride kadm muharrirlerin, ressamlarm seçilmiş eserlerinden mürekkep bir küçük meşher. tşte kuş bakısı bir nazarla Ber lin'in «Kadınlar sergisi> nde görü len manzara! Almanya'nın geçir mekte olduğu siyasî buhran ve iktı•adî müşkülâta ragmen doğrusu çok Belmd« maden tokafı bn £er> 3 Düz bir rop üzerine gri bir ceke*, siyah esarp, beyaz çiçekli siyah küçük şapka. Bahar kıyafetlerinizi bunlardan bir veya bir kaçı olarak pek mü kemmel intihap edebilirsiniz. Genç annelere meşguliyet Bir vasındaki yavrulara zarif elbiseler Soldan yukarıda: Pembe, mavi, yeşil, krem keten üzerine yassı ve yatık işleme ile brode edilmiş bir yekpare ta kıtn. Soldan aşağıda: Çrfte yakalı, beyaz, pembe veya açık mavi batist ten entari. Sağda yukarıda: Hem önlük hem de entari olarak kuilanılabilecek şu roodel pembe, beyaz veya mavi keten taklidin den yapılmifhr. Yukan kısmı beyaz üç köşe broderi ile süslüdür. Omuzlarmdan birer veya ikfser düğme yahut ferme•upla açılv kapanır. Sağda aşağıda: Pem be, mavi veya beyaz i pekli ketenden elbise. Yakası ve omuzlan Cezayir ipliği ile brode ediimiştir. Ayni zamanda tngSiz projesinin bir kaç noktada bu konrrisyonda ktifakla kabul olunan bazı prensiplerden tamamüe ayrdmakta olduğunu ve hatta bu prensiplere muhaKf bulunduğumı mü • şahede etmekliğmi lazımdır. tngiliz hebeyeti murahhasası büttm bunlara ragmen bize az çok tamam bir iş getirmekIe asıl esaslannı takdir etmekten ken • dim! alamadığım bir gayret sarfetmis • tir. Binaenaleyh komisyonun tehire gitmeksızin projenin derhal müzakeresi Bakkmda vermtş olduğu karan bir daha tasvip edernn. Bovle btr tehir dunyanm kendısinden pek çok şeyler bekledigi ve umit ettiği bu meclit için bir infnah âmfli olabilir. Türkiye'nin dostluk munasebetlerin de bdunduğu büyük devietler arasmda vuku bulan konusmalar bize ancak ajanslar tarafmdan bildirildL Büyük zimamdarlar arasmdaki temaslardan çıkabüecek faydalan mkâr etmekle be raber, herkes ve her birimiz için ehem miyeti bu derece büvük olan bir mes'e* lede sOâh bırakımı konferancmm azan btılunan bütün devletler arastnda ta • hakkuk etmis tam bir itilâf bulunmakn m muteber bir karar olarmyacağı mütaleasmdaymı. thtimal ki efendiler siz de bu mütaleadasmızdır. Hükumetler arasmdaki bu temaslarm gayesi münhasıran bu çerçeve içinde kalmak ve bu komisyonda itilâfı kolaylastırmak olduğundan esasen şSphem yoktur. Çünkü bu komisyonun karşısma, ehemmiyetleri her ne olnrsa blson miktan mahdut devletler namraa verflip bitmis kararlarla ve hatta manevt tazyik mahiyetmi alabilecek tekliflerle bile çıkmak bittabi mevzuu bahsolamaz. Deniz kuvvetleri mes'elesi Deniz silâhlan: Vaşington ve Londra itilâflarmı aktetmiş olan devletler arasmda deniz silâhlan mes'eltsine karw vaziyet almak hiç şünhesiz Türkiye'ye düsmez. Hususile ki Türkiye şimdiki deniz mevcudü projede her hangi b'r Uhdide tâbi tutulan devletfer arasmda da değildir. Fakat her smıf silâh arasmda alâka bulunduğımu ve bunlarm birbsrine tâbi olduğunu nazan ditkate a'makta ve harp Honanmnsma malik ftlmıvan devletlerin dahi kendi kara ve hava stlâMarile denü teslihatı sahssınds kuvvetK teskilâtı olan dev'etlerin bu s<lâhlan arasmda bir tenz'it teadülü mevcut olmasmda alâkadar bulundukla* nnı söv'emekten kendimizi menedemi» yorıız Binaena'evh bu husus ileride ihma! olunmamalıdır. Hava kuvvetleri mei'elesi Hava silâhlan: Hava bombardımanlannm kaldınlmasmı memnuniyetie kay dederiz. Ancak uzak mmtakalar kelimeleri altmda yaD'ian tavsifin Lakikî maTasnu anlıyamadık. Avrupa'dan ne kadar uzakta olurlarsa olsunlar âkit dev letlerm arazisi mevzuu bahsolmıyaca ğmdan bu istisnanm mezkur devletlerin hakimiyeti altmda bulunan anmde yapılacak zabıta tenldllerine taalluk et • mesi lâzım getiyor. Muhasımlar arasmda yasak edilen bir silâhm vatandaşlara, tebaalara ve ya mahmilere karsı tenkil aleti olarak kullamlmasnuı müsaade edilmesi nasıl kabul olunabilir? Bize verilen tayyare miktan Ve fiRTitnuP ' Hava ktsmında az çok hayretle mutalea ettiğimiz bir nokta var. Bu Türkiye'ye tahsis olunan tayyare miktarıdu: Bu mikiar kendisile bir tutulmast ieap eden Avrupa devletleri için tesbit olunan mevcudun yartsmdan çok daha aşağıdır. Bunun sebebini Türkiye'nin talim zaruretleri haricinde her turlü harpcuyane tezahürattan istinkâf etme«ne atf etmek lâzımgeldiğini dütü nüyorum. Bu şüphesiz memleketi mızin bu sahadaki siyasctinin itidaline müstenlt yanhs bir hitap neti cesidir. Bizzat projeyi yapanlartn btle kafiyyen meşru bir haktan bizi mah rum etmek maksadmda olmadık'anna kaniiz. Bu hakkı konferannn muhterem azastndan ve bizzat projeyi yapanlardan istiyeceğiz. Emniyet mes'elesi ve biz Fasıllarm tetkikine geçiyorum: » Birmci kısım: Emniyet: Tamamen ayni hukuka malîk devletler arasmda aktolunacak bir cihanşümul misakın ademi tatbiki haünden bahsedflen maddelerde bütün âkitlerden mürekkep olacak konferana içinde rey vermek hususunda bir müsavatstzlık tesı* ohmmuştur. Buna rağmen yüksek medisintzm tesbitini muvafık gSreceği usulü kabule amadeyiz. Maamafth her hangi usul ile ohmta ohun kabul olunacak karann esası Türkiye'ye bir hareket tahmil edecek mahiyette olrusa, böyle bir karar memleketim için Türk Teskilâtı Esasiye kanununun ahkâmı mucibince ancak mezkâr konferanstaki murahhaslanmı zra muvafakatleri takdirinde muteber olab.iir. ,; Murakabe mes'elesi Murakabe: Projede teklif olunan komisyonun tesisi hususunda mutabık olmakla beraber, murakabe edilecek devlet tarafmdan bizzat yapılacak talep haridndeki ahvalde tahkikat ve tesebbüsata tevessül hususunda komisyona verilecek salâhiyete istirak edemeyiz. Hükumetlerin, birbirinin eFal ve harekâtından malumat ahnakta gecfcnediklerini ve muahedelerle mukavelelere verilen müessir müeyyidelerin Himat havasmın tesisine ve bu havamn ihdas ve idame edileceğine olan imandan ibaret bclundu&vnu burada daima söyledik. Bu, bir kelime ile içtimaî ahlâk mes'elesidir. Biz bununla, bu sahada hiç bir teşebbüste bulunmamalı ve bir şey ya pılmamalıdır demek istemiyoruz. Asağıdaki telkinleri bir hahra olmak üzere zürir ve yüksek meclismize arzedebilirim Devletler tarafmdan aldt ve tasvip olunan mukaveleler hükumetlerin kavitsi ve şartsız mutavaat etmeleri lâzım gelen birer kanun olduğundan, murakabe komisvonuna doğrudan doğruva te^riî meclislere müracaat ederek vaki aksi hareketler üzerine bunlann nazan dikkah'rri celbetınek ve bu suretle icra heyetlerine karsı müdahalelerini tahrik evFemek salâhiyetinin verilmesi belki mümkündür. Ordu mevcutlart mes'elen Başka memleketlerde kadınlar Japonyada ev kadını mektebif Ordu mevcutlan: Hoover projesînde komisyonumuzun kabul ettiği esash tekliflerden biri de ordu mevcutlanmn kabili tenzil ve gayrikabüi tenzil olmak üzere iki smıfa aynhnası idL Diğer taraftan gayrikabfli tenzil unsurun her devletin kendine has serakme, niifusuna, arazisînin vüs'atine ve hudutlarmm ve sahölermin uzunluğuna göre değisebileceği de kabul edfl mijtİ. Avmpa'da, mümasü tesekkülü or duhvm ekserisinde hizmet müddeti bugün 18 ay olarak tesbit edilmiş oldu • ğundan sekiz ayhk hadde Hd merhalede varmak ve birind beş sene için 12 aylık bir hizmet müddeti tesbit etmek lâzmıdır. tsviçre hariç olmak üzere hiç bir devlete bu on iki ayhk müddetin asağısma inmeğe müsaade edihnemelidir. Bundan maksat ordulan yeknesak yapmak gayesini tahakkuk ettirmek ve ihtiyat kadrolannı her memlskete tahsis olunan mevcutlarla mütenasip kılmaktır. Bu müddet azaltılmak istenirse, buna hiç bir mâni yoktur. Ancak bu müddetin azaKıhnasmm ihtiyat kuvvetinin artmasmı mucip olmaması ve bu kaidenm bütün Avrupa devletlerine tatbik edilmesi şartfar. Umumî komisyon serbest bir rejim altmda bulunan deniz aşın kıtaatm âkk devletler arastnda bir harp vukuunda Avrupa'da ve Akdeniz'deki hareket lerini nazan itibara alarak bımlar hak • kmda tahdit ahkâmı koymak mes'ele* sini tetknc etmisti. Diğer taraftan projenin on besind maddesmde, müstemleke krtaatınm yeknesaklığa tâbi tutulmadıklanm ve yeknesaklığa ak maddelerden istisna edildSderini görüyoruz. Umumî komisyon Projede ordamuzdan niçin 7 bahis yok Arazisi ve Akdenizdeki »ahilleri tıpkt Sovyet Rusya gibi Avrupa'da bulunan ve bu stfatla Avrupa komisyonuna dahil olan Türkiye, ingiliz projesinin hususî mevcutlar tahsit ettiği devletler arasmda zikredil mif bulunumuyor. Bu kususiyeti halisane wulh tiyasetimizin dhana telkin ettiği itimada mı atf etmek, yok*a bunun sebebini Karadeniz boçazile Mans arastnda bir muvazifk gorulduğvmde mi aratnak lâztm geldiğini bilmiyoruz. Kafdtrtlmastnı istediğimiz silâhlar Tokyo'da genç kızlar îçin bir «Ev katfmı» mektebi açılmıştir. Bn mek tepte yemek pişirme, çamaşir yıkama ve ütüleme, terzilik, çocuk bakımı ve buna benzer ev kadmma lâzım ne işler varsa hepsi okutulmaktadır. Hükumetin izdivaç idarehaneleri bu mektepten mezun genç kızları diğerlerine takdim ederek daha çabuk evlenmelerini temin etmektedir. Resmimiz bu mektepte 1932 33 senesi mezunlanna diploma dağıtıldığmı gösteriyor. mükemmel tanztm olunmus, hedef Htihaz ettiği fayda ve propagandayı temin edecek bir vasrta! Bundan mülhem olarak sahasmı bu kadar geniş tutmasak bile, daha Cumhariyettn ilâmndanberi mazhar olduğu terakki ve tekâmülö göste rir bir «Karfınlar sergisi» acaba bizim memleketimizde de yapılamaz mı? Nmcmişm trfan küçük mikyasta, Türk kadmlıimıa Levazım: Levaznn sahasmda, keyfiyetçe tahdidat için teveccühiimüzü göstermekten fariğ olmadık. Bu usu'ün, Amelî faydasmdan maada müsavi muamele temin etmek gibi faydası da bulunan usullerden biri olduğunu dahna kaydettik. Bütün yapacak'anmızın içinde anMİilikten ve müsavi muameîe esaslarmdan daha sağlam esaslar var mıdır? Bu kısımda ileri süreceğim mülâhazalar üç mes'eleye aittir. Bu mes'ele lerden birisi fevkalâde mühimdir. Esaslı nokta tngiliz heveti murahhasasınm evvelce vaki olan bir teşebbüsüne aittir. Bizim de iltihak etmiş olduğumuz bu teşebbüs silâhlann az çok muntazam bir tarzda tasnifi hususunda idi. Bu nun da sebabi bu tasnifm amelî olmasıdır. Halbuki hücırni tankı gibi kat'î bir taarruz silâhının on aitı tona kadar muhafaza edildiğmi görüyoruz. tdamesi, bizzat burada kabul olunan prensipe tamamfle zrt olan bu tecavüz silâhının büsbütün kaldınlmasi icap edeceği fikrindeyiz. Diğer mes'elelere gelince: Projede Boğarlar ve Trakva'daki gayrı askeri mıntokaların ilgasını istiyornz Izahatraıı bitirirken projenin n»n cok mühim bir tarafma yani sonuncu maddesinin ihHva ettiği prensipe temas etmek iste rim. Müsavat: Müsavi muamele eoren devletler arasında ahensrin esaslı şartı ve aslî zamânıdır. Bu mefkurenin tahakkuku yolunda Lutfen sahifeyi eevtrtniz