Catalog

16 Ali KÜLEBİ TUSAMUlusal Güvenlik Strat. Arş. Mrk. Bşk. Vekili akulebi@tusam.net Enerji iletim hatları, rafineriler ve limanlara yönelik tehditler… C S TRATEJİ (350 km) 30 mil./ton. Proje aşamasında, BurgazVlore (Arnavutluk) 35 mil./ton. Proje aşamasında. BaküSupsa (Gürcistan) 6 mil./ton. – işletiliyor, OdesaBrodi (Ukrayna içinde) 40 mil./ton olarak çalışmaktadır. Ayrıca Karadeniz’de, BaküNovorossiyk (Rusya), Tengiz(Kazakistan)Novorossiyk, BaküMohaçkale(Kafkasya)Novorossiyk hatları da bulunuyor ve bunların hepsi gemilerle taşınmak üzere Kazak ve Azeri petrollerini Karadeniz’e taşıyorlar. Söz konusu hatlar Türkiye’nin çevresinden bir şekilde dünya pazarlarına ve özellikle Avrupa’ya doğalgaz ve petrol taşımayı amaçlıyor. Türkiye dışından geçerek Avrupa ülkelerine doğrudan ulaşan boru hatları konumuz dışıysa da Karadeniz’e inip deniz yolu alternatifi dışında taşınma olanağı olmayan enerji hammaddeleri için yoğun gemi trafiğini kaldıramayacak boğazlar dışında tek yol ise son günlerde gündeme gelen SamsunCeyhan boru hattı ve Ceyhan’a gelebilecek öteki boru hatlarıdır. Ancak bütün bunların dikkate alınmasını sağlayan ve Rusya’yı bir kırılma noktasına getirerek Türkiye’nin taşımacılıktaki stratejik konumunu görmeye zorlayan boru hattı olan BTC’nin başlattığı devrim ve olanakları da bu bağlamda ele almakta yarar var. P etrol ve doğalgaz yoksunu olmakla beraber coğrafi konumunun özelliği nedeniyle Türkiye önümüzdeki yıllarda dünyanın en önemli transit boru hatları ülkelerinden biri olacak. Çünkü ülkemiz jeopolitik olarak merkezi bir ülke konumunda olduğu gibi dünya petrol üretiminin çoğunun gerçekleştiği bir bölgeyle Avrupa arasında uzanmaktadır. Özellikle, Türkiye’nin doğusunda Hazar çevresi ve ötesinde, büyük güçlerin ve özellikle ABD’nin iştahını kabartan ve hatta şu sıralar ABD’nin Rusya’sız Çin’siz kurmayı amaçladığı iddia edilen bir Genişletilmiş Avrasya Projesi’nden bahsetmek mümkün. Bu projenin Hazar’a kıyısı ülkeleri olan Azerbaycan, İran, Kazakistan, Rusya ve Türkmenistan’ın ispatlanmış petrol rezervi 4,5 milyar ton ve muhtemel rezervleri 18 milyar tondur. Söz konusu ülkelerin 2005’de 52 milyon ton, 2010’da 140 ve 2015’de 215 milyon ton ihracat yapmaları bekleniyor. 2015’de Hazar bölgesi günde 4,7 milyon varil petrol üretip çoğunu ihraç edebilir duruma gelecektir ki bu da, Suudi Arabistan’ın 7,6 ve İran’ın günlük 1,9 milyon varil olan petrol ihraçları göz önüne alındığında hiç de küçümsenecek bir miktar değil. Enerji merkezlerinin güvenliği bağlamda ilgilendiren Hazar bölgesindeki petrol boru hatları; Tengiz(Kazak)Novorossisk (1580 km. uzunlukta) 26 mil./ton/yıl kapasiteli ve AtırauSamara (Rusya içinde) 15 mil./ton kapasitelidir. Bunların Avrupa’ya değil de Rusya’ya dönük taşıma sağlamaları ve özellikle AB ülkelerine bir yarar sağlamadıkları gerçeği, devreye girecek olan 50 mil./ton kapasiteli, 1730 km. uzunluğundaki BTC hattını ön plana çıkarıyor. Ayrıca BTC’ye Kazak petrolünün ulaştırılması ile projenin genişlemesi de söz konusudur ve bu konuda Aktau (Kazak Bakü) hattının yapılması kararlaştırıldı. Hazar Çevresi ülkelerden yapılması düşünülen ve sürdürülen Türkiye ile ilgili bir diğer proje ise, inşa edilmekte olan BaküTiflisErzurum doğalgaz boru hattıdır. Yine bu bağlamda bizi ilgilendiren ve Karadeniz’den Batı Avrupa’ya Boğazları devre dışı bırakarak ulaşan diğer boru hattı ve projeleri ise şöyle: Burgaz (Bulgaristan)Dedeağaç(Yunanistan) Enerji ihtiyacının büyük bölümünü dışarıdan karşılayan Türkiye, geçiş ülkesi olma yolunda önemli adımlar atıyor. Hazar havzası kaynaklarının Akdeniz’e ulaşımını sağlayacak olan BTC işlemeye başladı, yeni projeler gündemde. BTC VE HAZAR HAVZASI Bugüne kadar Rusya’nın inisiyatifindeki Orta Asya ve Kafkasya petrolünün kaderi geçtiğimiz ay içinde Hazar Denizi’nde üretilen Azeri petrolünün BTC boru hattı ile Ceyhan’a ulaşmasıyla değişti. Bu noktada yalnız Hazar petrolünün değil Hazar ülkelerinin de kaderinin değişebileceğini söylemek fazla iddialı bir ifade olmayacaktır. Çünkü son yıllarda petrol ve doğalgazını bir enerji silahı gibi kullanmaya başlayan Rusya’nın yarın Hazar enerji kaynaklarının da dünya pazarına ulaştırılmasında, eğer BTC gibi bir hat var olmasaydı, ne gibi bir tutum takınacağı ve bölge ülkelerini sıkıntıya sokup sokmayacağı, stratejistleri 15 yıl önceden bu yana düşündüren bir konu olmuştu. ABD’nin, Rusya’nın böyle bir silahı kullanabileceğini düşünmüş olmasından dolayı bundan 14 yıl önce ısrarla başlattığı projenin ilk temel mühendislik çalışmaları 15 Kasım 2000’de başlamıştı. Ele alınan projeye göre, BTC’de Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO)’nın da yüzde 6,35’lik ve BTC’nin öteki ve en önemli ana ortağı BP Exploration (Caspian) Ltd.’in ise yüzde 30,10’lik hisseleri olacak idi. ÇEVREDEKİ İLETİM HATLARI İşte dünyanın bu büyük rezerv havzasından elde edilen enerji hammaddesinin birçok ölçüt temel alındığında ağırlıklı olarak Türkiye üzerinden Batıya gitmesi gereği bu şekilde ortaya çıkıyor. KerkükYumurtalık hattı ile gelen Irak petrolü dışında Basra Körfezi petrolünün bizle ilgili olmaması bizim özellikle Hazar Petrolleri ve Rus, İran doğalgazının transit hattı olacağımızı gösteriyor. Bizi bu Günümüzde terörün en önemli hedeflerinden biri olan petrol tesisleri...