Catalog

B İ R İ N C E L E M E K İ T A B I STALİN BAROKUNDAN GORBAÇOV NEOBAROKUNA SSCB Sovyetler Birliği kurulduğu ilk günden beri dünyanın başta gelen gündem maddelerinden biri o/ma özelliğini sürdürmektedir. Özeilikle soğuk savaş dönemlerinde olmak üzere, Batı ideolojisinin oluşum ve kamr merkezieri tarafıncfan, Batı'yt ibra etmenin figüranı, her türtü demagojik çözümlemenin günah keçisi hattne getirilen bu ülke Gorbaçov'la birlikte adeta bir sevgi çemberinin içine ahnmaya başlandt. Yeryüzü cehennemi! MEHMET ALt KIUÇBAY STAUN BAROKU / Ertuğrul Özkök / Afa Yayınlan / 167 s, / Kod No: 011.080 S ovyetler Birliği kurulduğu ilk gündcn beri dünyanın başta gelen gündem maddclerinden biri olma OMİIiftini sürdürmcktedir. CWllikle soğuk savaş dönemlerinde olmak uzere, Ratı idcotojisinin oJıışum ve karar merkezieri taral'ından. diknya tarilıirıin (tabit ki Batı tarihi olarak algilunır ve sumılur) dcııs ex machina'sı, Baiı'yı ibra elmcııin figüranı her türlü demagojik çüıumlemeııiu gunah keçisi haline getirilen bu ülke (ama esas nlarak rejimî) Cîorhaçov'la bİFİiklc adeta bir sevgi çenıberinin içine ahnmaya baslaiıdı. Bunun ba/ı nedenlerinin oltnası gerckîr. Bana gore bu itibarın temelindc Batı'mn (Amerika dcşem daha mı doğru olur?) Sovyetler Uirliği'niıı kendinc bcnzcmcsüreci içine girdigi du^LiiKfsi ynııyor. Ertuğrul OzkOk stıılin Bnroku adını vernıcyi uygun gürdügU kitubında, bu akıının içinde yer alıyor vc Sovyetler Birlîği'ni kendine göre okııyor (Ukuyucunun addan kayııaklanarak orutya cıkacak beklcntisinin aksini kitabın "csas oğlanı', rtnprrtmiyes.i, Stalin değil. Gorbaçov'dur. Kitabın adım borçlu oldugu Stalin ise, daha çok bir Ahmct Tarık Tekçe veya bilimsel olmayı denersem, bir untikahraman olarak belirmcktedir). Ükuyor diyorum, çünku toplıımlar ve ülkeler de lıpkı kitaplar gibi okımurlar. Ve insanlar nasıl kitap okurlarken, kendilerindc o anda ınevcui ycrle$ik yargıtarın ıcyidine yöneliı lersc, yarıi sccmeci davranıriarsa, anlamaktan çuk doğrutanınamn peşinde oiurlursa, toplumlitrı ve ülkelerî de öyle "okurlar". /aıen Ö/kök'ün kitabına alı başlık olarak koytluğu "Sovyeıleı Birliği ll/.erine l'evkâlade >ahsi göjEİeınlcr" niıelemesi dc. herhalde bu olgunuıı laı k eüilmi> olıııusiiıdun kaynaklanıynr, Soruıı böyle konulunca. ıleğil Sovyetler Uirtigi, lıiçbiı ülke hukkında "fevkuladu şahsi gd/temlcr" yapılaıtıayataf ı kendihğindcn ortaya çıkacaklır. Bir kere insanların dtı>ıinceleri, kariiiiilleri gökıen /eınbille inıııe/, bir ^Urec soıtunda ve çe>illi etkilemelcrin neıicesi olarak bclirirler. Ikinci>i de. v'bsi denilen her ^ey, uslında belli bir ıııensubiyotin bircysel dli/.eydc ifadesiııdeıı ba>ka bir ;ey değildir. U tuılıle bcn. Hnuğrul özkrtki'ün Sovyeiler Birligı hukkıııdaki gO/lemlerirtin belli bir "soylern" içinde yer aldıklurının kabultıyle birlikte okunınalarının daha uygun olaca^ıııı dU^ürıuyorurn. O/kök'ün urılaiiM gerçekten surüklcyici vc bctimluyİL'i; ııısun oııunla birlikıe ge Dorbaçov'ta geietı "yonl Mlayıf" Sovyetler BiriıOi'mn bugun Gorbaçov'la birlikte uyyulamaya kaymaya çalıştıOı "yeni anlayıs". eskı uygulamaların basarısı? olriuklannın bir kabuludur. ama sorun eski ııygulamaiarın sosyalısı olup olmadıklarını tartışmadan belli bir Ubana oiurtulamaz /indiği ı/lcııiminc kapılabiliyor. Ancak i> kiıuliğinin adlandırılmaması olmu>tur. FıaıiM/ Dcvrimi'ne çok ben«r. öııerdlkvarsayıınlar ve yargılar dü/eyine geldiginBu duruıııdu deııevimsi/ ve yoğun proputeri ile gerçeklcstirdiklcri çuğu /aınaıı de, bu dtıyguyu kaybeımek işten bile deganda yemi> okuyıuıı, Sovyeiler Uirligi"tıytını içiııdc değildir. Sosyalist teori devğil. Öıueliklc kiiMİnuıdıklarımı «.bylcrscm ndcki olayltın kapituli/nıe geri dönllş olarim ile iktidara aeleıı proleturyanııı kururtaya ^unlar çıkar: Sovyeiler Hirligi'nın rak anlayabilir ki. /atcıı bugün dıinya oldugu üikımorluğıın, sosyaiist ekonomibugun Gorbaçov'la birlikıe uygulamaya çeğindeki egemen i/Ieniın de budur. yı in>a edecoğiııi beliıler. Sosyalisi ekokuymuya ıığrajıığı "yeni unlayı>" eski ıtyııomi ise. kupiuli/uıden, her ^e>dcn OnAma bu yanlıştu Sovyetler Birligi'ıule gulanıaların İM^ınsı/ olduklanııııı bir kace ihıiyaç kaMitnımdaki radikal farkla ayI**l7'de komunistler iktidaıı ele geçirmişbulüdiir, aına soııın eski uygulaıııahtrın rılır. Daha açık bir ilade île, kapitalist idelerdir, fakat ne rejiın ııe de ekuııunıi lıieso.syalıst olup olınaclıklartnı tartı>ııiiidun olojinin sonsuı! oldugunu e/herleımcyc biı /.inıan sosyaiist i)lınaını>ııı. ü halde belli bir labana oturtulama/.. Beıure CV s"<ıtt>ıı£ı ilıtıyaviat, »osyalisı oğretidc taGoıbitço\ retbrmlarının so*yuluındeıı kakflk'îlıı kılabındaki en biıyıik eksiklik. esmanu'iı sınırhdıı. C,üııku kapiıali/m kâr piutli/me kfskin viraj olarak kabul edilki uygulamaların siyasal ve ekonomik lıadlerinin duşme egilinıi yu/undeıı. kâr nıeleri ulaııaksı/dır. 1917 L'kim Dovriniı Ç E R Ç E V E Eylul 1989