Catalog

CUMHURlYET DERGt Uhuru ya da özgürlük demeyi akıl eden bir siyahtı o. Bu nedenle ölümü de hak etmişti. Çokuluslu holdinglerin Kara Afrika'da ilk kurbanı oldu. Emri, Katanga Eyaleti Başbakam Çombe uyguladı. Bu konuda en ilginç belge geçen yıl yayımlandı. Kitap daha satışa çıkmadan Fransa ve Belçika'da araştırmayla ilgili soruşturma açıldı. Patrice Lumumba'mn Kongo Başbakam Patrice Lumumba ile Cumhurbaşkanı Kasavubu, 18 Temmuz 1960... yaşamı sinemalarda... 2 ay 5 gün süren iktidar HIFZI TOPUZ B undan 39 yıl önce Paris'te UNESCO'da çalışırken Genel Müdür Yardımcısı Tor Gjesdal bir akşamüstü Latin Amerika Kütür Merkezi'ndedüzenlenenbirtoplantıdabana, Topuz,dedi;biryıliçinKongo'yagitmek istermisin?Birandüşünmeden,"Elbette" dedim. "Bundan güzel bir misyon olamaz. Ne yapacağım orada?" Gazetecileri yetıştireceksin. Tamam.kabul. Kongo olaylannı ıkı yıldanben yakından izliyordum. 30 Haziran 1960'ta Kongo bağımsızlığa kavuşmuş ama sömürgeciler kısa zamanda yeni bir darbe düzenleyerek Lumumba 'yı devirmişler, sonra daen acı ışkencelerle kcndisini öldürtmüşlerdi. Lumumba'mn adı bütün Afrıka ülkelcrinde bağımsızlığın.özgürlüğün veyenisömürgeciliğe karşı yapilan savaşların simgesi olmuştu. Kongo'da görev almak çok heyecan verici birşeydi. 1 Eylül 1962'de Kongo'daydım. Orada Lumumba'mn savaş arkadaşlannı, dostlarını, kardeşlerini, yakınlannı ve onu ödurtenleri, Kasavubu' yu ve Mobutu' yu da tanıdım. Oradan Cumhuriyet'e röportajlar yolladım. Lumumba adlı bir de kitap yazdım. Bugünlerde sinemalarda gösterilen Lumumba filmi beni o yıllara götürdü. O günlerin heyecanını yeniden yaşadım. Lumumba, 1925yılındaZaire'ninortasmda Sankuru eyaletinin ufak bir köyünde dünyayageldi. Altıyaşınagelincebabası Patrice' i Katolik misyonerlerin açtığı bir ilkokula verdi. Ama bir süre sonra çocuğu kovdular okudan. Çünkü papaz,Allah'ın bey azolduğunusöylemişti.Patrice'inbunaaklıyatmayacaktı. Neden Allah beyaz olsun? Allah kara insanlann, Afrikahlann da Allah'ı değil midir? Çocuk, papaza bunlan anlatmaya çahştığı için dik kafalı diye okuldan atıldı. Bunun üzerine Patrice'i babası bir Protestan okulunayerleştirdi. Çocuk oraya da ısınamadı. Çünkü derslenni çalışacak yerde Agatha Christie'yi, Simenon'u, Moliere'i ve Victor Hugo'yu okuyordu. Yaşı da biraz büyümüştü artık. Günün birinde okulu büsbütün bırakan Patrice, 18 yaşına gelince sırtında bir gömlek, bacaklarında dizleri aşınmış bir pantolonla iş aramak için Kindu kentine gitti. Beyaz insanlar da vardı Kindu'da. Kapı kapı dolaşıp birkalay işletmesinde ufak bir iş buldu. Eli para tutunca, ilk işi kendi köyüne dönerek orada gözüne kestirdiği Pauline adlı bir kızla evlenmek oldu. Patrice, Kindu'da kendini sevdirmeye başlamıştı. O zamanlarkentlerdekurulan"Gelişmiştnsanlar Kulüpleri"nden birine üye oldu. Belçikalılarla iyi geçinenler burada toplanır, kitap, gazete okur ve kendi aralannda siy asal konuşmalar yaparlardı. Patnce de "Gelışmiş İnsanlar Kulübü"nde dergi, gazete okuyarak dış olayları izlemeye başladı. Başkentte çıkan "La voix du Congo" ve "La voix Congolaise"dergilerineyazılargönderdi. "Pismaymun!" Patrice, artık kendine bir çevre yapmıştı. Ama, aklı hep başkcntteydi. Bir süre sonra da bu amaçla, Kongo'nun başkentı Leopoldville(Kinshasa)'yagiderekbırdostununaracılığı ile PTT'de bir iş buldu veKinshasa'ya yerleşti. Sokakta bir gün dalgın dalgın yürürken bir kadınaçarpacak oldu. Kadın: "Biraz önüne baksana pis maymun," diye bağırdı. Demek kı, Belçikahlann verdikleri vatandaşlık belgesine karşın, bcyazlar, kcndisini maymun saymaktaydı. Çünkü Belçikalılann koyduğu sınırlar vardı. Yerliler birçok mağazaya, lokantaya giremezlerdı. Sömürgecilik düzeni dahayıkılmamıştı. Köylüleryeterölçüde kauçuk getirmedikleri zaman çavuşlann el kestikleri yılların anıları daha kafalardan silinmemişti. Patrice' in vatandaşlık belgeleri neyc yarardı? 10 milyon sömürge insanı maymun yerine konduktan sonra! Bir bira fabrıkasında iş buldu. Kongo, siyasalbirkaynaşmanıneşiğinegelmiştı.Bağımsızlıkakımıgüçlenmeyebaşlamış, yeni partilerkurulmuştu. Lumumba da Kara Afrika'da etnik topluluklar arasıdaki kısır çekişmclerin kötülüklerini görmüş ve ulusal bir birliğe yönelik bir partinin kuruluşu için hazırlıklaragirişmişti. Kongo Ulusal Harcketi denen "MouvementNational CongolaısMNC" işte bu koşullar altında 5 Ekim 1958 'de kuruldu. Lumumba parti başkanıydı. 1958 yıh sonunda MNÇ ilk kez Gana'da toplanacak olan Afrika Halklan Konferansı'naçağnldı. Lumumba toplantıda birkonuşma yaptı: "Biz de kendi ülkemizde bütün vatandaşlara hiçbir ayrım gözetilmeksizin, özgürlük, cşitlik, sosyal banş, hoşgörü ve refah sağlayan demokratik ve çağdaş bir devletin kurulmasını istiyoruz. Kongo halkı, Afrika 'da esen kurtuluş rüzgârlanna i lgisız değildir. Siyasal birbilinçlenmebaşlamıştır.w Filmden... Başbakanhk günletinde Lumumba (solda) ile Cumhurbaşkanı Kasavubu (sağda)...