Catalog

10 Bangladeş çok yoksul ve kalabalık bir ülke. Politikanın ipleri ise kadınların clinde. Şeyh Hasina, Begüm Halide Ziya, Rauşan Erşad ve Zenaat Hüseyin Bangladeş'in kaderinde rol oynayan dört kadın. Şeriata birkaç geri adım attırmışlar, ama Teslime Nesrin hâlâ sürgünde... CUMHURlYET DER( ttegüm llalide Ziya. Ana muhulefet lideri. Kadınlar öne geçti... 1. sayfanın devamı Dakka'nın yoksul, ipincccik, yarı çıplak sakinlerınden sonra ilk kc7 ş.is,man ve nispeten giyimlıınsanlaraburadarastlamiijtık. Asya'nınbuegzotikkentinde,birgrupgazeteci,rnınibüsle Demirel'i izlemeyeçalışırkcn kalabalığın içinde kaybolmuştuk. Şehirde öyle bir trafik vardı ki, kargaşa ve gürültü içinde Çittagon'lu şotorümüz nereye gidcccğinışaşırmı^tı.Çıttagong'ugördükten sonra Istanhul trafiği onun yanında bir düzen ve uygarlık göstergesi olarak bile kabul edilebılirdi.lnanılmazgüriJltülervcburundıreklerimızi kıracak kötii kokulariçinde saatlerce sehrin içindedolanıpdurduk. lleryanımızı Bengallilenn "tayyare" adını verdikleri üç tekerlekli bisıklctlcrsartnışU. Çaresizlik içinde DenıirerinkonvoyunuizlemektenvazgeçipÇittagong'un AkrobatOtcli'ninyolunututtuk. Şeyh Hasina. Bangladej Buşbukunı. ayarlamakiçinoradanorayadönüpdurduın. Kadınhiçşikâyetetmedenbekledi.Sonunda deklanşöreyalnızcabirkezbasabildim.Kadının gülümseyen yoksul yüzü dialann arasında göründüğünde çok sevindim. Bangladeş'in en güzel anısı ofotoğrafaasılı kalmıştı. En kalabalık, en yoksul Son gününü Çittagong'da geçirdiğimiz Bangladeş gezisi, yaşamımda çok derin izler bırakacak kadaryeretti. Inanılmazyoksulluğu, çaresızliği, kargaşası içinde bir o kadar da sevimliydiBcngalliler. Gülenyü/lerini,sıcak, içtcn bakıs, larını ömrüın boyunca unutacağımısanmıyorum. Bangladeş'inyüzölçümü 144.000kilometrckarc. Ncrcdcysc Türkiye'nin altıdabiri kadar. Nüfusu isc 120milyon,Türkiye'ninyaklaşık ıki misli. Yani Banglıldeş'in nüfus yogunlugu Türkiye'nin 11 katıcivarında. Türkiye'nin 11 keredahakabalalıkhalinigözünüzün önüne getirin. Türkiye'nin 11 misli bir Sahil kenti Çittagong Çittagong, başkent Dakka'dan sonra ülkeninikincibüyük kenti. Nüfusu 2,5 milyon civarında. Bir sahil şehri olan Çittagong, dünyanınenilginçyerlcrinden.BunedenleBatılılar, Asya'daçcktikleri birçok filmdc Çittagong' u tcrcih etmişler. Şchrin ilgi çckcn ilk özelliği, başkent Dakka'dan daha zengin olnıasıydı. yok.sulluğu... Işte Bangladeş böyle bir ülke. Bu çok yoksul veaşırı kalabalık ülkenınin sanı içineçckensıcakbırtaratı vardı. llkha kışta ınsanı hemen ctkiliyordu. Asya'mn bı farkhülkesi,sevimliamasevimliolduğuka dar korkutueuydu. Nüfus artış hı/ının yüzde'. olduğunuresmiyetkililersöylüyor,ancakbı iilkeyi yakından tanıyan uzmanlar gerçek ra kamın yüzdc 4 olduğunu düşünüyor. ÜI kede ok ur y azar oran ı, y ine resm i rakam Iaragöreyüzde35. Kentleşmeoranı iseyüzdı 16. Nüfusun yüzde 86'sı Müslünıan, yüzdı 12'si Hindu. Diğer küçük topluluklar ıse, Bu distlerdenveHıristıyanlardanoluşuyor. Ben galli'lerMüslüman. llıntlilerise Hindudinin den. Başkent Dakka, ycdi milyon nüfusuy la, tan birkargaşa kenti. Herkesbağırıyor. Sürücüleı ara vermeksizin arabalannın kornalarına ba sıyorlar. Bu sinir bozucu gürültü nedeniyle eğer alışık değilseniz şehrin merkezindek otellerdeuyumanızmümkündeğil. Ziyaretimizın ilk günii Dakka'da kaldığı ını/ Sonargaon Oteli'nin çevıesiııi dolaştık Otel, şehrin hemcn nıerkezindeydi. Iki adın atar atnıaz inanılmaz bir yokstıllukla yü/yüze geldik. Nevarkikaranlık,tek odalı eveikler ıçındeki ııısanlar mutlu görııniıyorlardı. Sıın derece eana yakındılaı. Evlcrinyoksulluğu ise ürkütüciiydü. Bu evlerin arasındakı sokağa girdiğımızdcüç tekerlekli bisikletçılerin hüeurnuna uğradık. Sizi gezdirelim diyerek peşimize takıhyorlardı. Sıska, beline peştemaldolamış insanlar.bızi taşıyarak üç beş kurııs. kazanmakistiyorlardı.4550 kiloluk bir insan "tayyare" adını verdigi bisikletiyleonların iki üç misli ağırlığındakı bizleri hem de ıkişerüçertaşımak istiyordu. Kabul etmemizmümkündegildi. Bangladeş'lilerinanlattığına göre bu "tayyare'ierdcn Dakka'da 400 Ba$ı istenenya; bintanc varmış. Yani nüfusun onda biri geçimini bu küçüeük ve insaı gücüne dayalı ulaşım araeından sağlıyordu Tayyarelerin kardeş ulaşım aracı da küçük trı portörlerdi. Üç tekerlekli bu araçlar, şehrıı önemlibirulasjimihtiyacınacevapveriyorlar dı. Diğer bir ulas.ım araeı da trenlerdi. Hani bi zim, kapılarına kadar dolan HaydarpaşaPen dik banliyo trenleri var ya, onlar Dakka'nıı trenleri yanında çok ıssız ve sakin sayılırdı Dakka trenlerinin her yanından insanlar sarkı yordu. Kapılar, pencereler, hatta vagonlarıı tepesi bile insanlarla kaplanmıştı. Otobüsle rin isc Ingiliz sömürgc döncminden kakiıg anlaşılıyordu. Iki katlıbuotobüslcrin hâlâ tra fiktcnasılkaldıklannıi/ahetmekçokzordu Hartal Bangladeşli'lerıncnçokkullandığısözeük lerden birisi "Hartal." Hartal, Bengal lıalkınıı sık sık başvurduğu bir pıotesto eylemi. Ülke süreklı BANGLA siyasal kargaşa içinde buBazı karşılaştı lunduğu içın, sık sık sert siBangladeş'ın yası göstcrıler yapılıyor. gellri: 230 dol Hartal, sert siyasi gösteridolar civarınd lere verilen ad. Kızgın ka380 kişiye bir labalıklar sokaklara çıkı(Türkiye'de 5 yorlar, çevrede ne var ne Bangladeş'ta yoksa kırıp dökiiyorlar. (Türkiyede 4,î Dakka'da Harp AkadcmiBangladeş'te si'ne okumaya gelmis, bir doktor (Türkiv Türk binbaşı, bir hafta kadoktor). Bang başına günlük dar öneeyaşadığı hartal fe(Türkiye'de 3' laketini endişeyle anlattı. Türk binbaşı, şehrin içinde Dukka 'da ıılaşım üç tekerlekli bisikleüerletayyarelerlesağlamyor. Söylendiğine göre bu kentteki tayyarelerin safısı 400 bini buluyor.