Catalog

CUMHURİYET DERGt lunduğunu ve büyük anncsinin, ölnneden önce Urla'yı bir kez daha görmek istediğinı söylüyordu. O sırada, bır turist girdi içeriye. Yunan adalanyla ılgili bilgi almak istiyordu. Yalnızca, acentacı kızın şu sözleri kaldı aklımda: "Elbette ki Santonnı." Adamın, "Mutlaka görülmesi gereken ada hangısı?" dıye sorduğunu sanıyorum, çünkü yanıt, bu sorunun yanıtı. Artvinglbi... Yıllar önce Artvin'e gittiğimde, çok şaşırmıijtımvecoketkilenmiştım. Nedenışuydu: Artvin'ıbilenlcrbilirler; üzerinde "Artvın" yazılı tabelayı gördükten sonra, kente ulaşabilmenız ıçın, tepeyc, döne döne, epeyce uzunbirsüretırmanmanızgerekir. Bukent, çokyükseklerdekurulmuştur IıpkıSantorini gibi. Burada da, vapurunuz, dık, sarp kayalıklann eteğine sıkışıp kalmış küçücük bu lımanayanaşıyor. Amatıpkı Artvin'deolduğu gıbı, kentc ulaşabılmenız için, kılometrelerce, kıvrım kı vnm bır yol u katetmeniz gerekiyor. Karadenız' ın kıyısına ınci gibi dizilmiş kentlere, kasabalara gıre çıka gittığimden, Artvin'e, akşamın geç saatlerınde, karanlık bastıktan sonra varmıştım ve tırmani!; sırasında ürpermiştim. Rodos'tan kalkan ve yolunun üzcrindeki heınen her adaya uğra* yan vapur da, Santorini'yc aynı saatlerde vardı ve tırmanış sırasında, orada da ürperdim. Hele bır de sıse gınnce ve asağıyabakır da, limanın ışıklarının, ateş böceklcrı gibi minicik kaldıklarını görünce, yüreğımın daha hızlı çarpmas>ınaengel olamadım ii.i.y Santorini Yunun adaları içinde enfarkhsu Yerleşim ise önce tepelerden başlamı$, ardmdun leras teras a^ağılara inmiş. Yoksa Atlantis mi? şaBgfflBBMİSfea. Volkan sık sık patlamış... Atina'daki.Urlakökenli acentacı kızyerdengöğe kadar haklıydı. Santorini, öteki Yunan adalanndan çok farklı. "Santorini Bu gün ve Dün" başlıkli kitabında, çevresindek diğeradalanndost,güleryüzlü,aynımüi:iğiı çesitlemeleriolduklannı, Santonni'nin ise itici, vahşi, tehdit edici olduğunu, bu ncdenle de, ötckilere hiç benzemediğini yazan G I Alexaxısdeçokhaklı. Türkıye ıle Yunanıstan arasındabir çıbar başı olma özellığını bugün de sürdüren ada lar, bir zamanlar, bugünkü bge Denizı'niı yerinde bulunan kara parçasının çökmesin den sonra, o kaya parçasının, suyun üzerindı kalanbölümlerindenoluşuyor. Santonnı'nır olusjumu ise volkanik. Oralarda bulunan biı yanardağ, bundan şöyle böy le 80.000 y ıl ön ce, çok korkunçbırbiçimde patlamış. Santo rini,varlığınııştebupatlamayaborçlu. Ama daha daılginç olan şu: l.ö. 1450 yı lında, volkan bır daha patlamış ve bu kez adanın ortasının çökmesine, sulara gömül mesine, yani, yarattığı adanın büyük bır bö lümünün yok olmaasına neden olmuş Ale xaxis, az önce sözünu ettiğim kitabında, bı patlamanın gümbürtüsünün, ta Norveç 'teı duyulmuş olabileceğinı söylüyor vc ben dı buna inanıyorum, çünkü püsküren lavlar Ciın t Adası' na, bindiğimiz koskoca vapuruı ancak 4 saatte katedebildiği mesafeyı, yanrr saattenazbirzamandaaşarakulaşmış. Ulaş mış ve oradaki, o çok yönle Minos Uygarlı ğı'nıyakıpyıkmış. Yüzde yüz kesınlıkte bır kanıt yok eld< ama, çok büyük bir olasılıkla, olup bitenle bunlar. Kimılerine göre, adı dillere destan batıl ülke Atlantis, Santonni'nin, o patlamaylı denıze gömülen orta bölümünün ta kendisiy miş. GÜRHAN TÜMER undan 4000 yıl önce, orada yaşayanlar, "Strongy le" derlenniş ona. ı Bu sözcük, "yuvarlak" anlamına geliyor ve adanınbiçıminden, daha doğrusu, o zamanki biçiminden kaynaklanıyor. Kimileri için ise, onun adı "Calliste", yani "Engüzel" imiş. Bu adaya Yunanlf ların koydukları adlardanbiride,"Thira". Osmanlılar'a gclince, onlar, adadakı yel değirmenlerınebakmışlarbakmışlarveburanın adı "Değırmencık" olsun demişlcr. Amabunlannhepsiunutuldu. Adanınadı, artık Santorini. Italyanca bır sözcük gibi mi gel iyor kulağa? Hayır, değil. O, Ege Denızı 'ndeki, yiuler ce, en küçükleri, üzerinde yerlcşme olmayanları da sayarsanız, bınlercc Yunan adasındanbirininadı. Santonni'nin adını, ilk kez, bundan 10 yıl kadar önce duymuştum. Limonata gibi bir Eylül sabahıydı. Atına'da, bır seyahat acentasının sahibi olan bır Rum kızıyla sohbet ediyordum. Kızın ailesi, lzmir'in Urla ilçcsindendı, oradan göç etmişti Yunanıstan'a. Ve kız, Atına'da bır Urlalılar Derneği'nin bu \ Depremler... Patlamalarvedepremlcr adası Santorini 80.000 yıl öncekı, 3500 yıl önceki sarsılma larlayetinmemiş,dahayakınzamanlardad; patlamış, çalkalanmış. I.Ö. 198'den, l.S 1950'ye kadar, tam 14 kez yaşamış bunu 1650 depremine tanık olan François Richan adında bir Cizvit, kitabında, denizden du Bu adaya Yunanhlar'tn koydukları adlardan biri de Thira! Osmanlı ise yeldeğirmenlerine bakıp "Değirmencik " adınt vermiş bu adaya.