Catalog

CUMHURİYEI DERCİ Yüzler, okunacak metinlerse, onlarınki hıçkınklı romanlar, sonu iyi bitse de hazin öyküler... Terkedilme, kavuşma, iftira, ihtiras, kırık hayallerle dolu. Ama ne yazık ki, bunların hepsi başkalarının. Onlar, belki de hiçbir zaman hayatlarını oynayamadılar, ama oynadıkları rollerin suretleri kendi hayatlarına hep geçti. Rolleri ikiz kardeşleri oldu, gümüşi perdede onlara biçilcn pırıltıh görüntü, gerçeklerini ele geçirdi. Onlar, hâlâ rollerini yaşıyorlar. Cahide, Türkan, Hülya, Filiz, Fatma ve... Ttirkan Şoray Sinemanın o güzel kadınlan ECE TEMELKURAN cpimiz rol yapıyoru/elbette, bir giin ieinde bınlereekiiçiik rol. Işimizi çok scviyormuş gibi, komşumuzdan ıııcmnunmu!)U7 gibi. çok eiddıymişi/gibi.aslında evegidipuyumak ıstemiyonnu.şuzgibı vedahabıı siirü rol, hiç tarkında olmadan. hatta kcndiligintlen. Bütün bunlarcian yoruldukça.tatıllereeıkıyuru/. Aslında tatillcr de . buna yanyorbir yamyla. C M d e S(mku Ama onlara hıçtatıl yok. Rolleri yayımlarını elegeçirdiginden bcri, bilcrck ya da bilmcycrck, hıç ara vermeden, yıllar onee birilcri tarafından tasarlanan "grirüntülere'dönü'jtürüklüleı.( ahıcicSonkıı'dan Hülya Asvır'a kadar hepsı havallerın tükctım iirunlerı olaıak sıııuıldu. TürksıncmaMiulakadın... Ba/enmah/ım. namuslu \e naıııı, ba/en aglayan, yakaran vebağısjanmayı bekleyen. Öncesiyahbc\ a/, sonra boyalı. Tiiık sinemasınd.ı kaılını kadın gö/üyle i/lcyen Prof. L)r. Seçıl BÜker'le koııu^luk. C'ahidc Sonku ılan, I lülya A\şar'a dek, ikizleri olan imgeleriyle lıâlâ yasjayan aktrıstlcri, nedcn varolduklarını \c varolanıadıklarmı, beya/ perdede kadının hakkınınnasılyendığını... landırırken, belki de gerçekten halkın olurken bir ba.'jka kadın yıldız Belgin Doruk'un, Tiirk sinemasının "altın eoeuğu" Göksel Arsoy'la birlikte oynadığı filmler, ilk "eift" anlayışınıgetiriyor beyaz pcrdeye. Belgin Dorukdasunulanlardan. Nedcn? Büker, Doruk'un beya/ perdeye çıkışını anlatıyor. "Belgin Doruk.bılınen birailenın, iyi eğitıın gormüş kızı. Sinema artık biiyük salonlarda ve Anadolu'da ı/lenmeyeba^ladığı iein de Tiirk tipıne yakın. Yanı Tiirk erkeklerinin vekadınların Cahide Sonku'ya oranla daha kolay özde•}imkurabileeeklerı,dÜ!jlerlesüsleyebileceklerı bir görüntüsü var. Cahide Soııku'yu halk ne yapsın? San.şın, A\ rupai, onlar için ıı/ak bırgörünıü." Seeıl Büker, kadımn I üık sıııemasında "seyirlik malzeme" olıııasını.siirekli i/lenmesini ve ı/lenen gö/lercebii,ınılcndııılmesınıanlatıyoı. Kadının /asallılaşnıası. erkek kahramanııı karşısında gütsiı/le^mesi. F.rkekçı Tiirk smeınasının, kadını bira/da kiiciik dü.şüren bu duru>una Biiker'in verdiği örnekler.sanıldığıgıbihıekırık dolu filmlerdeğil. İlkömekler, kadının erkekler kadar giiçlii ve onlarlac^ıtgöründiiğü iilmler. "Şoför Nebahat" ve "Hızlı Ya^ayanlar." Metin lirksan'ın yoııettığı l'ilmde Nebahat (Sezer Sezin), şoför eamiası içınde kendini kabul ettirmiş bir kadın. er kek gibi davranan. Bütün bu beninısenmi^hğinekar:>ıno, hâlâ seyirlik bir malzeme. Seçil Bükeranlatıyor: " Kadın bcyaz perdede seyirlik malzeme olmaktan, erkek bakıs açısıyla bieimlenen bir nesne olmaktan hie kurtulamıyor. Tanı erkekler gibi, erkekler arasında dedığini/ Şoför Nebahal bile, bu erkek egemen bakı^m kurbanı oluyor. C,'ünkü o, kadın. Erkek kadar güçlü okluğunu kanıtlamak için erkckleri dövdüğündebile,dikkatedilirseotobüsdurağındaki figüranlarvedigeroyııncularonu izliyorlar, o hep seyredılıyor. Ayrıca kadın olmanmasağılandığı, erkek ahlâkınınyüeeltildiği sahnelerde var. Örneğin Nebahat, taksisincaldığıbirçiftarabadabirazyaramazlık yapınea, erkegi dövmcye kalkıyor. Yani erkeklergibi namusbekçiligi yapıyor.yönetmen bir kadına erkek ahlâkını savunduruyor. Bütün bunlarbiryana, l'ilmde hep söylenen şarkıda, 'Arabası Plymouth, içmiş rakı olmuşdut.haydiNebahatabla, Emirganyolunutut'denıyor. Yani nckadarerkek gibi olsa daNebahat'ı F.ınirgan'aatmayıplanlıyorlar bir yandan. Kadın açısından bakıldıgında a^agılayıeı birdurum bu." "Delikanlıhatun" Ya "Hızlı Yaijayanlar?" Ayhan l^ık'ıntaşrayagazeteyetiştiren kamyon ^olörü, Pervin Par'ın bcnzin istasyonunda çalısan "delikanlıhatun" okluğufilın... Kadın,yani Pervin Par, buradada ını seyirlik malzeme olarak sunuluyor? "Burada kadının acizle^tirilmesı var. Filmde, birçok erkek var ve aralarından bazıları Pervin Par'a ilgi duyuyor. Ama bunu kimseonabellietmiyorvc kendi aralarında yarışıyorlar. Sonundakazanankı/ınsevgiliM olacak. Sanki kı/ın hiç seçım hakkı yok. sonunda galıp geleni sevmek zorunda, hemen sevivereeek. Bu, kadınakarşı çok lanıdıkbiryakla^ım." Bu tanıdık yaklasım, Filiz Akın'lı filmleri getiriyorakla. Filiz Akın'mbirkaeerkekarkadaşıyla birlikte sokak ^arkıcısı okluğu İilmler. Hlız Akın,sokaklardaonlarlabirlikte ya>amasma,arkada^ları olmasınakar^ın. dostları olan erkekler gizlıdengızliyeonun "namusbekçileridir" biı yandan. üı^arıdan gelen adam, önce bu erkeklerın sınavından geçınek/oruıuladır, sınav başarılırsakız,yeniadamı sevebıleeektir. Cieçeme/se... Yalvaran kadın güzeldir I %()'lı yıllar kapıyı ealarçalmaz, beyazperdede kadın beklemeye ba^lıyor. Bıre\ kı/ı olarak peneerede.tlaha öneeleri jol'ör bileolsa sokak larda, "köıü kadın" olarak ıyklı geeeleıde kadın, beklıyor. Tiirk smemas ınd a buyaklaşı lliilyu Koçyiğit İlk Avrupai güzel Cahide Tiirk Mtıemasıninilksanijinyıldı/ı Cahide Sonku. Seçil Büker, Cahide hanım lein "ilk Avrupai gü/el" diyor. Niçin sarışın, niçin Avrupai?(,'ünkü sinemanın hâlâ Avrupalı okluğu 195()'li yıllarınba^larında. fılınlerineoğunlııkla"aydınlar" tararınclan i/lendiği bir dönemde, hem tüketiei hem de iiretıei taratların beğenilerinc uygun bir seçim Sonku. IJstüneüsllükbirba^kalereihnedenı olarak liyatroeu, yanı enteleıansıyamn üyesi.Gö/lerBatı'yaeevrılmi'j okluğu ieın de Sonku'nunmımıkleri,duru!}iı vebira/da yü/üGrela(iarbo'yuandınyor,bira/geeıkmişbirgıptanınizleri. Tiirk sinemasıyava!» yava^yayılımını hı/ Filiz Akın (iistle), Hülya Avşar (suğıla).