Catalog

CUMHURtYETDERGİ23 DIŞOLAYLAR olduOudur. Nlteklm Butto'nun Idam karannın Infazı bile, allesl dahll hlç klmseye duyunılmadan yapılmıç, olaOanflstO güvenllk Onlemlerl alınarak Butto'nun Idam edllmaslni protesto amacıyla duzenlenebllecek buyOk kltlesel eylemler onlenmlştlr. Ozguvenden yoksun olan General Zlya Ül Hak, Iktldannı her geçen gün daha çok baskıya dayandırmak efllllmlnde görünüyor. Bakalım Paklstan halkı bu baskıya ne kadar dayanabllecak? İRAN'DA NE OLMAMASIOEREKTİÛİNDE BİRLEŞEN GOÇLER, NE OLMASI GEREKTIÛİNDE ANLAŞAMIYORLAR Halkların dayanma guçlerlnln hlç de sınırsız olmadığının kanıtlandıOı Iran'da Ise buyOk blr devrlmin ardından gelen. kaçrnılmaz çelişkller yaçanıyor. Şah gldene dek, Iran'da "ne olmaması gerektifllnde" anlaşan alyasal gOçfer, şimdl "ne olması gerakUAr konusunda derln görOş aynhfiılçlndeler. Iran'da geçen aykl gellşmeler, 1 nlsan günO Iran Islam Cumhurlyetl'nln llan edllmeslyJe başladı. Yeni yönetlm blçlmlnln blr halk oylamasıyla bellrlenmaslnln hemen ardından, etnlk kökenll sorunlar alevlendl. Turkmenlerln yaşadıfiı Kflmbedl Kavus kentlnde çıkan olaylara ordu blrllklefi de mOdahale edlnce, ÖİO sayısı yuzlerte Ifade edllmeye başlandı. Ancak ordu birllklerlnln kente glrmelerlnden aonra TOrkmen savaşçılar çevre köylere çeklldller ve ayın llk gOnlerlnde alevlenen blr aorun da böylace şlmdlllk kOllendl. Zfea JU Hak Uun etti# Batto'dm serçcfctao kutaUbHdl atf dunya Olkelerlnden gelen af çaflrılanna reOmen 4 nlsan günO Idam edlldi. Butto1nun yaşamı, darafiacındaki Ipl 65 lira karşılıflında çeken blr celladın ellnde son bulurfcen, darbaden bu yana Paklatanyö» natlmlnl ellnde bulunduran General Zlya Ol Hak, Veıdlfllm karann dotnıluftuna yOrakten Inamyonım," dlyordu. Butto'yu daraflacına dek göturen "büyflk euç"u neydl? Görunurdekl auçu, blr slyaaal muhallflnl öldOrtmek Içln devletln gOvenllk örgOtOndenbazı klşllereemlrvennektl. Duzenlenen sutkastte Butto'nun muhallf Inln babasıölmuşto. Ama Butto'nun gerçek suçu, kendialnl devlren ve bugun Paklstan yönetlmlnl ellnde tutan General Zlya Ol Haktan blr gOn hesap sorabilecek capta blr devlet adamı olmaaıydı ve bu nedenle Idam edtldl. ZOIfik&r Ali Butto. 6,5 yıllık Iktldan eürealnce, Içte, egemen allelerln gOçlerlni kırmak ve soayal adalete dayalı bir gellşmenln temellerlnl atmak. dışta Ise Paklstan'a blokauzlar dunyasında aeçkin blr yer sağlamak Istemlştl. Butto'nun Iç polltlka» da amacına ulaştığmı söylemek oldukça guç. Ama Paklstan'ı 8EATO. Commonwealth glbl kapltallat dunyanın Orgutlerinden çıkamn, Hlndlstan ve Bangladeş lle araaındakl aorunları çözomleyen ve lalam Olkeleri araaındaki dayanışma yolunda önemll çabagOateren Butto, dışta 3. dOn* yanınönde gelen llderieriaraaına glnmeyl başarmıştı. Butto'nun, Iktidar gunlerlnde nükleerenerjl IthalatıveOretlml nedeniyle ABD yOnetlmlyle Ihtllafa dDşmuş olmaaı Ise, Zlya Ul Hak darbealnde CIA etkenlnln hangi ölçude rol oynadıfiı sorusunu Ister Istemez akla getlrmektedlr. Buna karşılık Zlya Ül Hak'uı 1,5 yıllık yOnetlmlne bakıldıfiında, halkın aOrekll aeçlm vaadleriyle ovalanması, parfamenter rejlmln rafa kaloınlması ve Butto ve yandaşlanmn alyasal yaşamdan tasflyeelyle uftraşılmaaından başka, kayda de£er blrşeyolmadıflı gftrOlmektedlr. NeyopabiBr? Aşılmaz blr alyasal raklp olarak gördü00 Butto'nun, flzlksel variıftmı ortadan kaldıran Zlya Ol Hak, şlmdlden aonra ne yapablllr? Butto'nun Oiomflnden sonra gftzlenebllen; Zlya Ol Hak Içln eakl başbakanın öJOaunOn tfe dlrial kadar tahlJkell Hvvtydo'mnidomı Bu arada Başbakan BazergAn lle dlnl llder Humeynl arasında Oncekl ay aOrtflşme konusu olan ve "^enl yargılama yttntemlerl bellrienlnoeye dek N kaydıyla 15 mart günu durdurulan sert Idamlar, devrim mahkemelerlnln yargılama yöntemlerlnln açıklanmasıyla blrllkte 7 nlsan gono yenlden başladı. Yargılama yöntemlerlnln bellrtenmeelnden sonra Idam edllen llk suçlu, Şah'ın 13 yıl sureyle baçbakanlıutnı yapmış olan Amlr Abbaa Huveyda Idl Şah rejlmlnin can çeklçtlfll aıralarda, muhalefet çevrelerine verilen blr Ödün olarak Şah'ın emriyle tutuklanan Huveyda, devrim mahkemelerinde kaŞeh dftnemlnln Içkence ve dnayetlerinde etkln rol oynamak, Iran'ın doftal kaynaklannı yabanerIsra satmak, balı Içln casuslak yapmak ve Şah hanedanının başralO oynadıflı eroln kaçakçılıAıns katılmaktan" suçlu bulundu vekurşunadlzlldl. ffcRTADOGU'da nlaan ayında gelişen V o l a y l a r , belkl llk bakışta Butto'nun Idamı ya da Idl Amln'ln davrillşl kadar çarpıcı defllldl. ancak dlkkatle Izlendlğlnde uzun dönamde belkl de çok daha köklo defllşlmlerln Ipuçlarını veriyordu. Mıaır"ın larail'le 26 Martta Imzaladifiı ve Iki ulke araaında 30 yıllık 8avaş durumuna son veren anlaşmanın ardından geçen ay Mıaır*a karşı llk kez guçio blr Arap cephesinlntemelleriatıldı. Irak ve Llbya glbl Arap dGnyasımn radlkallerinln Onderllfllnde Bafldatta toplanan ve Mısır'ın siyasal ve ekonomlk açıdan tecrldlnl öngören konferansın karariarına llk kez Suudl Arablatan, Ürdün, Blrleşlk Arap Emlrllkleri ve Kuveyt glbi bölgenln ılımlıları da katıldılar. Böylece Bafldat Konferanaı kararları uyannca önce Arap Birllfll ınerk«Kİ Kahlre'den Tuııus'a taşindı, daha sonra Mısır, Petrol Ihraç Eden Arap Olkelerl OAPEC ve Arap Kalkınma ve Topiumaal Fonu glbi Arap Olkeleıinln uyesl bulunduflu örgütlerdan Ihraç edlldi. Ay sona ererken, aralarında Suudl Arablaun. Blrieşlk Arap Emlrliklerl ve Kuveyt'ln de bulundufiu çok aayıda Arap Olkesl. Mısır lle dlplomatlk lllçkllerlnl keatlklerlnl ardt ardınaaçıkhyortardı. Mıeır'a karşı atınan tavır, Ortadofiufda yıllar boyu siyasal latlkrar unsunı olarak görulen Suudl Arablatan ve Blrleşlk Arap Emlrilkleri glbl aikelerde iktldar çatısmalarım blle beraberlnde getlrdl. m D0NYA8ININ MISIR'I TICRİY İLKKU RADİKALURI Huveyda'ntn Idamını Izleyen hafta boyunca Tahran'dakl Kasr tutukevlnde mahkemeler surdü ve gazete telekslerlne gelen Iran'la IİQİII her haberde. Şah dönemlnln bakanlan. SAVAK Yetkllllerl ve ordu komutanlanndan sıradan polls gOravlllerlne dek 5'er 1O'ar klşlnln kurşuna dlzildlfll blldlrlldl. Ancak bu seri Idam haberleri arasında batı Içln Huveyda'dan sonra an çarpıcı olanı, Şah'ın eakl Dışlşleri Bakanı Abbaa All Halatbarl'nln kurşuna dlzllmealydl. Halalbarl, "CENTOnun kunılmasında etkln rol oynamaktan" suçlu bulunmuştu. TalegonİHiMeyni slrtifmesi Serl Idamlar her gun tekrariana tekrarlana gazete manşetlerlnde haber nltellOlnl yltlrlrken, bu kez de Iran'ın Humeynl'den sonra 2 numaralı Ayetullah*ı olarak nltelenen Taleganl'nln Ikl ofilu ve gelinl Humeynl komltelerl tanf ından kaçinMı. Gerçl Taleganl'nln o0ulan aıadan24saatgeçmeden aerbeat bırakıldı, ancak bu olayla blrllkte ülkenin en gflçio Jkf ŞJJ llderi araaındakl göroş aynlıklan da su yozune çıktıve devrlm sonrasında Şah'a karşı guç blrllfll yapan gOçlerde gözlenen çOzOlme ve saflaşmaya blr yenlsl, belkl de en Onemllsl eklenmlş oldu. İDİ AMİN'İNDE SONU GELDİ U günlerde yaşamak içln kendlne uygun blr yer arayan yalnızca Şah defill. Uganda'nın devrlk Devlet Başkanı Idl Amln de eflerl ve çocuklarıyla aynı kaygı fçlnde. Son gelen haberier. Idl Amln'ln irak'ta oldufiu ve kaybettlfli Iktldarır * yenlden aağlamak Içln girişlmleroa bulundufiu yolunda.... Kanlı Iktldan ve dengeslz davra» nışlanyl; ünlü Idi Amln. komşu Tanzanyî. 'ya karşı beş ay önce glrlşttfil saiüirının bedellnl Iktldarıyla ödedl. Tanzanya'da yaşayan Ugandalı aurgunlerln oluçturduflu Uganda Uluaal Kurtuluş Cephesi'nln Tanzanya askeri blrllkleıinln destefllnda baçlattıklan karçi saldın kısurede amacına ulaatı ve 12 Ş Nlsan günü başkent Kampala ele geçlrllerek Idl Amln'ln Iktldarına aonverlldl. Idl Amln'ln devrllmeslnden sonra Uganda Ulusal Kurtuluş Cepheal'nln siyasal llderi profesör Yusuf Lule başkanhğında geçfcl hükümet kuruldu. Luie hokümetinln llk açıklamaaında dışta, bafilantısızlık IIkelerlne saygıh olunacafiı, Içte lae demokratlkseçimlerln Ikl yıl Içlnde yapılaca&ı ve lemel hak ve özgurIDklerln genlşletllecefil blldlrildL Uganda Ulusal Kurtuluş Cephesl'nln 18 örgütten oluştufluna dlkkatl çeken alyasaf gözlemcller fse, Yusuf Lule'nln taraflar arasında uzlaşmayı sağlamak üzere Işbaşına getlrilmlş geçlcl blr "flgür" olabllecefll ve Uganda'nın yakın gelecekte yoflun İktldar çatışmalanna gebe otduflu görOşOndeler. Ote yandan Iktldan sOraslnce Olke Içlnde yoğun blr terör estlren, dış dunyada Ise örnefiin, Inglltere'nfn 1974'deki ekonomlk bunalımına Uganda'dan muz göndererek çare arayan, ya da Tanzanya Devlet Başkam Nyerere'ye, aralanndakl anlaşmazlıfiı çözmek uzere Muhammed Ai; Clay'ın hakemllfilnl yapacaflı blr boks maçı Onererek alay konusu olan Idl Amin'in duşuşO genelllkle tepkl yaratmadı. Hatta baflımsız bir ülkenin hukumetl, blr başka devletln askerlerl tarafından devrllmls olduğu halde... • Şah kendine voton anyor Iran, blr devrlm sonrasının tQm karmaşaaını çeşltll boyutlanyla yaşarken, Iran'a dönüş umudunu yltlrerak OriadoCu'dan Yenl Dünya'ya glden Şah lseP nisan ayını İçendlne yani blrvatan" aıamakla geçlrdi. Yerleşme ısteğı 220 bln nüluslu mlnyatur Bahama Devletl tarafından bîle reddedllen Şah, şimdl Iran'a mumkün olduflunca uzak blr Olkede kendlne bannacak blr yer arıyor. Bu konuda zaman zaman Arjantlrı, Kanada ve ABD'nln adlan geçlyor. m