Catalog

Cumhuriyet Ankara 315/16 Temmuz 2010 ÖNCE SAĞLIK DOÇ.DR.ZAFERARSLAN MESAHastanesi ÇocukSağlığıHastalıklarıveAlerjiUzmanı email: zarslan@mesa.com.tr A ÇOCUKLARDA AŞILAMA Aşı, hastalık nedeni olan mikrobun hastalık yapıcı etkisinin giderilerek, vücuda verilmesidir. Aşılama adını verdiğimiz bu işlem, hastalık geçiren kişilerin aynı hastalığa bir daha yakalanmadıklarının gözlenmesi gerçeğinden doğmuştur. Aşılama, enjeksiyon şeklinde veya ağızdan damla olarak uygulanabilir. Bu şekilde mikrobu tanıyan vücut o mikroba karşı doğal savunmasını geliştirir. Hastalık etkeni ile karşılaştığında, hafızasındaki bilgileri harekete geçirip, önceki aşıdan sonra geliştirdiği hazır antikorlarını, arkasından hemen yeni antikorlarını üretip hastalık yapan mikropla savaşarak hastalığın oluşmasını engeller veya hafif geçirilmesini sağlar. Aşılama ilk kez 15. yüzyılda çiçek aşısı ile başlamıştır. Bu aşının yaygınlaşmasında 10. yüzyılda Çinlilerden öğrendikleri tekniği (hastaların çiçek lezyonlarından alınan materyeli sağlıklı kişinin derisine çizerek verme) İstanbul’da yaygın olarak kullanan atalarımızın olduğu kadar; bu gözlemi ülkesine rapor eden, 1716 yılında İngiltere’nin İstanbul’da görevli elçisi Lady Montagu’nun da rolü vardır. Dünyada her yıl 2.5 milyon çocuk, aşı ile önlenebilir hastalıklar (kızamık yüzde 21, pnömokok zatürresi ve menenjiti yüzde 28, rotavirüs ishali yüzde 16, hemofilus influenza zatürre ve menenjiti yüzde 15, boğmaca yüzde 11, tetanoz yüzde 8) nedeni ile ölmektedir. Ülkemiz ölçeğinde bu rakam yılda yaklaşık 50 bin çocuk anlamına gelmektedir. Aşılama, bu nedenle etkin maliyeti ucuz ve güvenli bir silah olarak insanlık tarihinin en önemli sağlık uygulamalarındandır. Bu yolla çiçek hastalığı tamamen ortadan kalkmış, aralarında ülkemizin de bulunVerem aşısı ile, günümüzde ilaca dirençli türlerinin büyük sorun yarattığı verem hastalığı ve bu hastalığın yarattığı komplikasyonların; Polio (Çocuk Felci) aşısı ile, çocuklardaki polio virüsüne bağlı felçlerin; DaPT ile, difteri, boğmaca ve tetanoz hastalıklarının; PCV (Pnömokok) ve Hib (Hemofilus İnfluenza) aşıları ile, çocukluk yaş gruplarında en sık rastlanan menenjit ve zatürre hastalıkları ve bunlardan ölümlerin; Rotavirüs aşısı ile, gelişmekte olan ülkelerde 5 yaş altı çocuk ölümlerinin yüzde 17’sini oluşturan ishalin; KKK (Kızamık, Kızamıkçık ve Kabakulak) aşısı ile, kızamığın oluşturduğu zatürre, beyin iltihabının ayrıca kızamıkçığın hamile kadınların çocuklarında oluşturabileceği körlük ve sağırlık ile; kabakulağın neden olabileceği menenjit ve kısırlığın önüne büyük oranda geçilebilmektedir. Aşılardaki reaksiyonlar duğu batı yarımkürede çocuk felci kalmamış, kızamık ise çok azalmıştır. Dolayısı ile bugün her çocuğun Sağlık Bakanlığı’nın uyguladığı aşılanma ve ölümcül hastalıklardan korunma hakkı vardır. Ülkemizde Sağlık Bakanlığı’nın Kasım 2009’da uygulamaya başladığı yeni aşı programı ile önceden uygulananlara ek olarak, pnömokok aşısı da 2. aydan itibaren sağlık ocaklarında yapılmaya başlanmıştır. Buna göre sağlıklı çocuğun aşı takviminde: I Doğumda: 1. HepatitB I 1. ayda: 2. HepatitB teriBoğmacaTetanoz) + İPV (Çocuk Felci) + Hib (Hemofilus İnfluenza) + PCV (Pnömokok) I 4. ayda: DaPT + İPV + Hib + PCV I 6. ayda: DaPT + İPV + Hib + PCV + 3. Hepatit B + Oral Polio I 12. ayda: KKK (KızamıkKızamıkçıkKabakulak) + PCV I 18. ayda: DaPT + İPV + Oral Polio I İlköğretim 1. sınıfta: KKK + Td I İlköğretim 8. sınıfta: Td yer alır. 2 ve 6’ıncı aylar arasında Rotavirüs aşıları 23 doz olarak, 12 ve 15’inci aylar arasında da Su Çiçeği aşısı ve 11 ve 12 yaşlar arasında da kadınları en fazla etkileyen kanser türü olan rahim ağzı kanserine karşı geliştirilen HPV (Human Papilloma Virüs) aşıları ile 6’ıncı aydan itibaren grip aşıları yapılabilmektedir. Aşı uygulamalarında en önemli sorun değişik aşıların sık aralarla uygulanmasıdır. Bu durum aşı takvimine uymada zorluklar yaratmakta ve aşı uyumunu bozmaktadır. Son yıllarda geliştirilen çoklu karma aşılar ile 45 aşı tek enjeksiyonla uygulanabilmektedir. Örneğin aşı takvimindeki DaPT + İPV + Hib ile difteri, boğmaca, tetanoz, çocuk felci ve hemofilus influenza yani 5 aşı tek enjeksiyonla yapılmaktadır. Böylelikle maliyet düşerken, enjeksiyon sayısı azalmakta ve aşılanma oranları artırılabilmektedir. Yeni olarak bunlara Hepatit B de eklenerek tek enjeksiyon ile 6 hastalığa karşı aşılanmak mümkün hale gelmiştir. Uygulanan: Hepatit B aşısı ile, yaygın bir karaciğer enfeksiyonu engellenip bunun yol açtığı karaciğer kanseri ve ölümlerin; I 2. ayda: BCG (Verem) + DaPT (Dif Aşı yerinde şişlik, kızarıklık, ağrı ve ateş olup bunlar lokal tedbirlerin yanı sıra ağrı kesici ve ateş düşürücülerle kontrol edilebilen zararsız reaksiyonlardır. Bu reaksiyonların yanı sıra nadiren, eski kuşak boğmaca aşısı ile görülebilen havale geçirme ayrıca allerjik reaksiyonlar da gözlenebilmektedir. Allerjik reaksiyonlar grip aşısındaki yumurta antijeni ve DaPT, KKK, Su Çiçeği aşılarındaki jelatinle de ilişkili olabilmektedir. Bu nedenle herhangi bir aşıda ortaya çıkan reaksiyon sonraki aşı öncesinde, mutlaka doktora bildirilmelidir. KKK aşıları ve bazı aşılarda, günümüzde oldukça azaltılmıs ve çoğunda kaldırılmış bir civa bileşiği olan Tiomersol ilişkili Otizm ise bilimsel olarak kanıtlanmamıştır. Dikkat edilmesi gerekenler DaPT aşısı için ilk 48 saat içinde 40.5 üstü ateş ve şok benzeri durum, 3 saatten fazla yüksek ve tiz sesli ağlama ile ilk 3 günde oluşan konvulsiyonlar diğer aşılarda da ortaya çıkabilecek allerjik reaksiyonlardır. Ayrıca canlı aşıların, vücudun savunmasını zayıflatan kanser hastalıklarında, kanser ilaçları ve uzun süreli kortizon kullanımlarında yapılmaması, polio aşısının ise gebelerde kullanılmasından sakınılması gerekir. Yumurta alerjisi olana grip aşısı yapılmaması gerekirken, KKK aşısı uygulanmasında yumurta alerjisi, yumurta ile geçirilen reaksiyon yaşamı tehdit eden anafilaksi dediğimiz ciddi alerjik reaksiyon olmadıkça, aşının yapılmasına bir engel oluşturmaz ama çocuğun aşı sonrası en az yarım saat gözlenmesi gerekir. Bu sayfa Mesa Hastanesi tarafından hazırlanmıştır. / www.mesahastanesi.com.tr 292 99 00 21