Catalog

Cumhuriyet Ankara 290/22 Ocak 2010 ÖNCE SAĞLIK DR.GÜLSER GÜNAYDIN MESAHastanesi AnesteziveReanimasyonUzmanı email: ggunaydin@mesa.com.tr D Doğumda Anestezi (1) oğum ağrılarının giderilmesi konusunda anestezide birçok yeni gelişmeler olmuştur. Yeni tekniklerin ve ilaçların uygulamaya girmesiyle anne ve bebeğin sağlığı ve konforu arttırılmıştır. Dünyada obstetrik (doğum) anestezi, değişik coğrafi bölgelerin ve kültürlerin farklılıklarıyla az çok değişim gösterebilmektedir. Her ülkede değişik oranlarda olmak üzere normal doğumlarda azalma, sezaryenlerde artış olmaktadır. Örneğin; ABD’de 1981’de sezaryenlerin yüzde 29’u epidural, yüzde 33’ü spinal, yüzde 35’i genel iken 1997’de yüzde 43’ü epidural, yüzde 49’u spinal ve yüzde 8’i genel anestezi olmuştur. Ülkemizde ise bölgelere göre çok değişik oranlar bulunmakla beraber yıllar içinde rejyonel (epidural, spinal) anestezi uygulamalarında artış görülmüştür. Ülkemizde 1998’de yapılan araştırmaya göre sezaryenlerin çoğunda (yüzde 90) genel anestezi uygulanmaktaydı. Günümüzde ise rejyonel anestezi yöntemleri büyük bir hızla artmaktadır. Üniversitelerde rejyonel anestezi yöntemleri içinde spinal anestezi yüzde 43, epidural yüzde 40, KSE (Kombine Spinoepidural Anestezi) yüzde 17 oranındadır. Genel popülasyonda özel hastaneler ve üniversite hastanelerinde epidural anestezi daha çok uygulanmaktadır ve bu oranlar rejyonel anestezi lehine gittikçe artmaktadır. Rejyonel blokları başarılı bir şekilde uygulayabilmek için bu bloklarla ilgili anatomiye hakim olmak gerekir. Ayrıca anatomik yapının bireyler arasında ve gebelikte Epidural değişkenlik gösterdiği de unutulmamalıdır. hissizlik Omurga, enseden kuyruk sokumuna ka bölgesi dar uzanan kemik uzantıların bulunduğu bir seri kemiğin üst üste dizilmesiyle meydana gelmekte ve spinal kord (omurilik) ve sinirler de bu omurga içinde yer almaktadır. Spinal kord ve sinirler çeşitli zar tabakalar ile çevrelenmiştir. Epidural ve spinal anestezi sırasında bu zarlar arasındaki boşluklardan faydalanılır. Spinal anestezi sağlamak için, iğne ile beyin omurilik sıvısının (BOS) bulunduğu spinal alana girilir. Enjekte edilen ilaç bölgedeki sinir köklerini uyuşturarak o sinirlerin dağıldığı bölgelerin hissizleşmesini sağlar. Epidural anestezide iğne daha dış tabakada yer alan epidural aralığa girer ve bu bölgeye iğne içinden bir kateter yerleştirilir. Gerektiğinde bu kateterden ilave ilaçlar yapılır. KSE’de (Kombine Spinoepidural) ise bu iki yöntem çeşitli tekniklerle birlikte uygulanır. Spinal anestezide hissizlik hemen başlarken epidural anestezide 1020 dakika beklenir. Her iki yöntemde de, doğum sırasında ve ameliyat sonrasında, hastanın kendi kendine ilaç yapabileceği ağrı pompası yerleştirilebilir. ğı görülmektedir. I Parestezi (Sinirsel duyuların hissedilmesi): Epidural anestezi iğnenin bele yerleştirilmesi yoluyla yapıldığı için, doğum sonrası görülen sinir problemlerinin epidural anesteziye bağlanması eğilimi vardır. Ancak travay ve doğumu takiben görülen sinir problemlerinin çoğu, bebeğin doğum kanalında hareketiyle sinirlerin etkilenmesine bağlı, nadiren de rejyonel anesteziye bağlı meydana gelmektedir. Bacaklarda güçsüzlük veya başka sinir problemleri yaşanırsa, anestezistin problemi değerlendirmesi ve uygun takibi yapması gerekmektedir. I Baş ağrısı: Travay ve doğumdan sonra epidural anestezi ile ilişkisi olmayan baş ağrısının çeşitli nedenleri bulunabilir. Ancak, nadir olmakla beraber epidural bloğa bağlı baş ağrısı gelişebilir (yüzde 1,2). Bu, epidural işlem sırasında spinal sıvı içeren kesede yapılan iğne deliği sonucunda spinal sıvının epidural aralığa sızmasına bağlı gelişmektedir. Genellikle baş ağrısı epidural bloğu takip eden 24 saat içinde meydana gelir. Baş ağrısı tipik olarak oturur pozisyonda olmakta, yatar pozisyonda azalmaktadır. Bazen bir haftaya kadar sürebilen bu baş ve boyun rahatsızlığı yatmak, sıvı içmek ve ağrı kesici tablet kullanmak gibi basit yöntemlerle azaltılabilir veya tamamen ortadan kaldırılabilir. Baş ağrısı devam ederse veya beraberinde bulantı, ışığa bakmakta zorluk, kulakta sesler işitilmesi gibi durumlarda ek tedavi gerekebilir. Epidural kan yaması ile baş ağrısı çok etkili bir şekilde giderilebilir. I Omuz ağrısı: Göğüs ve omuza yayılan ağrı hastaların yüzde 5’inde görülür. Diyafragmanın kan veya amniyotik sıvı ile uyarılmasına bağlıdır. 510 derece başın yukarı pozisyonda yatılması ve omuz başına yapılan sert masaja yanıt verebilir. I Epidural hematom, abse: Çok nadir oranda (1/100000’den de az) bu komplikasyonlar da literatürde bildirilmiştir. I HAFTAYA: Sık sorulan sorular... Sezaryen ve Genel Anestezi Genel anestezi, ilaçların damar veya hava yoluna uygulanması ile, hızlı bir şuur kaybı oluşması ile başlar. Solunumun tam kontrolü için hava yoluna bir tüp yerleştirilmesi gerekir. Havayolu tüpü yerleştirildikten sonra uykuyu idame ettirmek için gerekli ilaçlar solunum yoluyla veya damardan verilebilir. Ameliyat bittikten sonra anesteziden uyanış dönemine geçilir, ağızdaki hava yolu tüpü çıkarılır ve hastanın hayati fonksiyonlarını kendi başına idame ettirebileceği döneme kadar gerekli destekler verilir. Epidural Anestezi Burada amaç; annenin doğum sırasında ıkınabilmesini engellemeden ağrıyı gidermektir. Başka bir deyişle bu yöntemle; epidural kateterden uygulanan uygun ilaç dozları ile annenin duyacağı ağrı çok azaltılır veya ortadan kaldırılır. Aynı zamanda bebeğin doğabilmesi için gerekli olan annenin bacaklarını hareket ettirebilme, dolayısı ile yeterli kuvvette ıkınabilme yeteneği korunur. I Rejyonel Anestezinin Yan Etkileri ve Komplikasyonları Anestezistler, komplikasyonları önlemek için çeşitli önlemler alsalar da yan etkiler nadiren görülebilir. I Kan basıncı düşüklüğü (Hipotansiyon): Normal doğumlarda yüzde 1015, sezaryenlerde yüzde 25 oranında görülür. Hızlı tansiyon düşmesine bağlı bulantı görülebilir. Bu şikâyetler kolaylıkla düzeltilir. I Titreme: Sık görülen bir reaksiyondur. Bazen anestezik ilaçlar kullanılmadığı halde de görülebilir. Sıcak tutmak azalmasına yardımcı olmaktadır. I Kaşıntı: Bu durum epidural ve spinal anestezide kullanılan narkotikler sonucu meydana gelebilir. Genellikle iyi tolere edilir. I Solunum problemleri: Na Sezaryen ve Rejyonel Anestezi Spinal Kord Spinal Kanal ve Spinal Sıvı Epidural Bölgeye Yapılan İlaç dir durumlarda anestezik ilaçlar göğüs kaslarını etkileyerek nefes almayı güçleştirebilir. Nefes almaya yardımcı olmak için oksijen verilebilir. I Venler (damarlar) içine enjeksiyon: Gebelikte epidural aralıkta yer alan venler genişlemektedir. Anestezik ilaçların bunların içine enjekte edilme riski bulunmaktadır. Buna bağlı meydana gelecek istenmeyen reaksiyonları önlemeye yardımcı olmak için, anestezist önce test dozunda ilaç uygular. I Bazı bölgelerde ağrının giderilememesi: Epidural anestezi yüzde 10 vakada iyi çalışmayabilir. Bazen anestezik ilaç bir bölgeye ulaşamayabilir ve hâlâ ağrılı olan bir alan kalabilir. Bazı durumlarda epidural kateterin çıkarılıp yeniden yerleştirilmesi gerekebilir veya damar yolu ile ilaç ilave edilebilir. I Bel ağrısı: İğnenin yerleştirilmesine bağlı yaklaşık bir gün süren lokalize bir bel ağrısı olabilir. Bunun dışında görülen bel ağrıları çoğunlukla epidurale bağlı değildir. Gebeliğin kendisinin ligamentlerde yumuşamaya bağlı sırtta gerilme nedeniyle bel ağrısı sıklığını artırdı Hastaların yüzde 5’inde görülür Bu sayfa Mesa Hastanesi tarafından hazırlanmıştır. / www.mesahastanesi.com.tr 292 99 00 21