Catalog

Cumhuriyet Ankara 263/17 Temmuz 2009 ÖNCE SAĞLIK Dr.EsraÖZER AnesteziveReanimasyonUzmanı email: eozer@mesa.com.tr Ameliyatsırasındauyanmaendişesi U zun yıllar boyunca anestezi uygulanacak hastalar anesteziden uyanmama korkularını dile getirmişlerdir. Günümüzde ise bu korku, büyük oranda yerini ameliyat sırasında uyanma ve ağrı ile olup bitenden haberdar olma endişesine bırakmıştır. Yazılı ve görsel basında bu konuda çıkan sansasyonel haberler hastalarda bu endişenin giderek artmasına neden olmaktadır. Her ne kadar ameliyatta farkında olma ve hatırlama olasılığı hastaların korktukları kadar fazla olmasa da, bu konu hastaları birçok sorunla karşı karşıya bırakabilmektedir. Uluslararasında bir anlaşma sağlanamadı Uzun süredir farkında olma ve hatırlama tanımı için uluslararasında tam bir anlaşma sağlanamamıştır. Ancak günümüzde yaygın olarak kabul edilen tanımlama; “anestezi sırasında farkında olma”nın cerrahi girişim ve anestezi esnasındaki gerçek olayların spontane olarak hatırlanması olduğudur. Farkında olma bilinçli hafıza ile ilişkilidir ve ameliyat esnasındaki farkında olma halini mutlaka rüyalar ve hallusinasyondan (yanılsama) ayırt etmek gereklidir. Ameliyat esnasında, hasta karşılaşabileceği durumlara karşı hayatının öncesinden kaynaklanan bazı yargılara sahiptir. Anestezi başlangıcı ile bilincin yeniden kazanıldığı dönem arasında, beyinde tasarlanan imaj ve düşüncelerin olmuş gibi algılanması rüya olarak değerlendirilmektedir. İyi bir araş tırma ve sorgulama yapılmaz ise, bu rüya hali ile ameliyat esnasında uyanıklık birbiri ile rahatlıkla karıştırılabilmektedir. Ayırt edilmesi gereken diğer bir konu, hastaların özellikle derlenme döneminde yoğun olarak yaşayabildikleri hallusinasyonlardır (yanılsamalar). Hallusinasyon duysal ya da görsel yol ile gerçekte olmayan madde veya uyarıları kişinin var olarak algılamasıdır. Bu anlamda hastalar, cerrahi girişim ve anestezi işlemi hakkında sorgulanmalı ve işlem sırasında gerçekte yaşanmış olan olayları hatırlayıp hatırlamadıkları değerlendirilmelidir. Üç temel neden mevcut Genel anestezi sırasında farkında olmanın üç nedeni mevcuttur. Bu nedenler; yüzeysel anestezi, cihaz malfonksiyonu, teknik hatalar ve çeşitli nedenlerle (örn., alkol ve uyuşturucu ilaç kullanımı) anestezik gereksinimi artışıdır. 2002 yılında yapılan bir çalışmada anestezi farkındalığı sıklığının kalp ameliyatı ve kadın doğum girişimleri dışındaki cerrahilerde yüzde 0.10.2, sezeryenlerde yüzde 0.4, açık kalp ameliyatlarında yüzde 1.5 ve travma cerrahisinde ise yüzde 1143 olduğu bildirilmektedir. Yine farkında olma durumundan en fazla (yüzde 77) kadın hastaların şikâyet ettiği bilinmektedir. Yaş dağılımına bakıldığında, 60 yaş altı hastalarda farkında olma şikâyeti daha fazladır. Yapılan araştırmalar, hastaların şikâyetlerini ses ve konuşmaları duyma, ağrı duymaksızın ameliyatı hissetme, ağrı, anksiyete ve panik olarak tanımlamışlardır. Bu şikâyetler arasında ağrı duyulması şikâyeti çok olmasa da (yüzde 20) en ciddi olanıdır. Yani ameliyatın başlangıcı ve bitimine uyan anestezinin derin olmadığı ve de farkında olmadan en fazla şikâyet edilen dönemlerdir. İkinci önemli şikâyet, kas felci nedeni ile büyük sıkıntı veren uyanıklığı hareket ederek belli edememedir (yüzde 15). Panik ve ölüm korkusu da hastaların şikâyetleri arasındadır (yüzde 11). Farkındalığı önlemek gerek Sonuç olarak, görülme sıklığı çok yüksek olmayan, ancak ortaya çıktığında hasta için ciddi sorunlar oluşturabilen farkında olmayı önlemek gerekmektedir. Bu amaçla yüzeysel anesteziden kaçınılması, hastaların anestezik gereksinimleri hakkında bilgi sahibi olunması ve anestezi sırasında bilinçliliği tespit edebilecek cihazların kullanımına öncelik verilmesi gerekmektedir. Günümüzde genel anestezinin bilinç kaybı, ağrıyı önleme, refleks yokluğu ve kas gevşemesinden oluşan tüm bileşenlerini sağlamak için, değişik anestezik ajanların farklı konsantrasyonlarda uygulanma alışkanlığı, hastaları travmatik farkında olmadan korumaktadır. Bu sayfa Mesa Hastanesi tarafından hazırlanmıştır. / www.mesahastanesi.com.tr 292 99 00 21