Catalog

7 EYLÜL 2025 3 Hüseyin Rumeli’nin sesi, Gürtunca 970’li yıllarda ilimdir, fendir” sözü ise Milli Mücadele’nin Ankara’da Cumhuriyetin fikir ufkunda Cumhuriyet yol gösteren bir kutup Lisesi’nde yıldızı olmuştur. 1 okudum. Edebiyat “Muallim bey geçiyor” öğretmenlerimizden birisi diye bütün kahvenin ayağa de Hüseyin kalkması bir neferi Gürtunca’ydı. tesadüf değildi. Okulumuzun Eğitime ve 937 yılının sıcak alınacak vizeleri o tasdik ettirir. Paşa edebiyat eğitene genelde bir haziran günü... ile Samsun’a geçer, Erzurum ve Sivas zümresinde verilen önemin TOLGA Atatürk, Yalova kongrelerinde yanında yer alır. Ekim Gürtunca bir parçasıydı. Köşkü’nde bakanlarla 1919’un başında, temsil heyeti adına AYDOĞAN hocamızın yanı Cumhuriyetin ilk 1 görüşmektedir. Celâl Damat Ferit Paşa’nın istifasını isteyen sıra annem Sabahat cumhurbaşkanı, Bayar’ı dikkatle dinlerken telgrafı çeker. Dökmen, Sema millet vekili bahçede bir işçinin söylediği Heyeti Temsiliye, 31 Ekim 1919’da “Dr. Rasim Ferit Akay, Nesrin maaşının Rumeli türküsü kulağına çalınır. (Talay) Bey ve Yüzbaşı Ali Şevket (Öndersev) Efendi’nin PROF. DR. Barlas hocalarımız öğretmen maaşını Duraksar, izin ister ve o sesi lüzumlu hazırlıkları yapmaları”na karar verir. Devlet ÜSTÜN da vardı. geçmemesini dinlemeye koyulur: arşivlerindeki belgelere göre bu, Öndersev’in İstanbul’a Hüseyin DÖKMEN istemişti. “Alişimin kaşları kare / Sen giderek istihbarat çalışmaları Gürtunca, Cumhuriyetin açtın sineme yâre / Bulamadım yaptığını gösterir. 10 Ekim Cumhuriyetin ilk yıllarında derdime çare...” 1919’da Beykoz’dan Sivas’a aydınlığından ışık almış, ve bu yılları izleyen Atatürk gözlerini kapatır, çektiği telgrafta, “Emir gereğince aydınlığıyla Cumhuriyet dönemde tüm öğretmenler, Rumeli’yi içine çekip geçmişi hareket edeceğini, durumun gençlerini aydınlatan ülke şartlarında tatminkâr düşler. Türkü bitince işçiyi değişmediğini” bildirir; 13 Ekim hocalarımızdan birisiydi. maaş alıyorlardı. Tayin yanına çağırıp bir süre sohbet eder. Onun Rumelili olduğunu tarihli mektubunda İstanbul’un genel Gürtunca Hoca bizim edildiklerinde aldıkları öğrenince, merakla kendisini izleyen Bayar’a gülümser: havasını, işgal güçlerinin durumunu derslerimize girmedi harcırah bile hatırı sayılır “Memleket hasreti” der. ve basındaki gelişmeleri aktarır. 27 ama onun bir cümlesini miktardaydı. Kısacası o Rumeli türküleri, onun çocukluğu ve gençliğinin, kısacası Kasım’da ise paşanın emriyle İstanbul’da unutmadım; bugün yıllarda öğretmenler ek gelir geçmişinin sesidir. Mazhar Müfit Kansu, Erzurum Kongresi kalmaya devam ettiğini belirterek Sivas’a kendisinden söz etmemin elde etmek için pazarda günlerinde bile Atatürk’ün “Vardar Ovası”nı söylemeyi hiç ihmal geçeceklerin isimlerini bildirir. Böylece nedeni bu cümlesidir. limon satmak zorunda etmediğini yazar. Bir başka akşam, İstanbul’da Dr. Rasim Ferit Anadolu’ya düzenli bilgi ve istihbarat kalmıyorlardı. Ülkeyi Talay’ın evinde, Tamburacı Osman Pehlivan’ın Rumeli türkülerini sağlar. (*) ‘MUALLİM BEY yönetenler gibi vatandaş da ezbere bildiğini duyunca hemen söylemesini ister: “Atladım Babası Selanikli Kadri Bey, annesi GEÇİYOR’ öğretmene değer veriyor, Bahçene Girdim Gülleri Fincan Gibi” çalınırken Atatürk de keyifle Şerife Hanım’dır. Kardeşi Sadık Bey, Türkiye’nin ilk hava saygı gösteriyordu. Hüseyin Gürtunca, 22 eşlik eder. şehitlerindendir. Yüzbaşı Pilot Fethi Bey ile İstanbul-Kahire yaşında yeni öğretmen uçuşu için görevlendirilir; 27 Şubat 1914’te uçakları Şam-Kudüs BUGÜN ÖĞRETMEN TÜRKÜLER NOTALARDA çıktığında Anadolu’da bir arasında, Taberiye Gölü yakınlarında düşer ve Cumhuriyetin ilk kasabaya öğretmen atanmış. Atatürk’ün vefatının ardından Rumeli şehit olurlar. Naaşları Şam’daki Selahattin Eyyubi yıllarında ülkeyi Uzunca bir caddenin bir türkülerinin kaybolmaması için çabalayanlardan Türbesi’ne defnedilir. Anıları için mimar Vedat yönetenlerin ve vatandaşın ucunda hocanın kiraladığı biri de Ali Şevket Bey’dir. Belki de bir minnet Tek’e İstanbul Fatih’te “Tayyare Şehitleri Anıtı” öğretmene verdiği değerin ev, diğer ucunda ise borcudur bu. 1939’da Ankara Radyoevi’ne yaptırılır. Gülev Üze şöyle anlatır: “Altı yaşıma günümüzde de sürdüğünü öğretmenlik yaptığı okul gider, Muzaffer Sarısözen’i bulur. Nota kadar dedemin Fatih’teki üç katlı konağında söyleyebilir misiniz? Her varmış. Okulu ile evi kâğıtlarına gömülmüş Sarısözen başını kaldırır. büyüdüm. Bu konak, Sadık Bey’in şehit olmasının şeyden önce öğretmen arasındaki en kısa mesafe Ali Şevket Bey kendini tanıtır ve isteğini söyler. ardından Osmanlı tarafından aileye verilmiş. maaşı o zamanlar nasıldı, bir doğru olduğuna göre “Elbette, hangi Rumeli türküsü” sorusuna Dedem, ‘Sadık amcanın parkına götüreyim’ der ve günümüzde nasıl? Bugün Hüseyin Hoca ilk günler “Bülbülüm Altın Kafeste” diye yanıt verir. beni anıta götürürdü.” çok miktarda atanamayan, akşam okuldan çıkınca Türküyü birlikte notaya alırlar. O gün birkaç Rumeli yazılı sınavdan geçtiği halde ATATÜRK KIZININ OKUMASINI İSTEDİ kahvenin önünden geçerek türküsü daha notalara dökülür ve bugüne ulaşmaları mülakattaki siyasi ve dini evine gitmiş. Daha sonra sağlanır. Peki Ali Şevket Bey kimdir? Öndersev anı yazmamış olsa da torunu Gülev sorular nedeniyle elenen bu güzergâhı değiştirmiş, Bu sorunun yanıtının izini sürmek için 18 Mayıs Üze, duyduklarını canlı biçimde hatırlar: “Kurtuluş çok sayıda öğretmen var. kahveye yaklaşınca yan 1996 tarihli Milliyet gazetesine bakmak gerekir. Savaşı’nda dedemin akciğerine kurşun isabet etmiş, Birkaç sene önce ataması sokağa sapıp kahvenin Yazar Duygu Asena şöyle yazar: “Selanik’te Türk çıkaramamışlar ama kurtulmuş. Çocukken kesik kesik çıkan bir kadın öğretmenin arkasından dolanarak ana evlerinin bulunduğu mahallede Atatürk’ün mahalle öksürdüğünü hatırlarım. Savaştan sonra malulen kucağında bebeğiyle nasıl yola çıkmaya başlamış. arkadaşı, savaş yoldaşı, CHP Gümüşhane milletvekili, emekli olmuş, çocuklarını okutmak istemiş. O yıllarda sevinç gözyaşı döktüğünü Bir süre sonra arkadaşları annemin babası yani dedem Ali Şevket Öndersev’in Ankara’da İsmet Paşa Kız Enstitüsü açılmış (1928). hatırlıyorum. Mustafa hocaya yolunu niçin evini bulmaya çalışıyorum. Adres bilmediğimden Annem 13-14 yaşlarındaymış. Dedemler Bilecik’te Kemal’in öğretmenleri bu uzattığını sormuşlar. bulamıyorum.” yaşıyor. Atatürk, dedeme ‘Haydi, yeni okul açıldı, duruma düşmeye layık mı? Hüseyin Hoca davranışının Asena’nın dedesi Ali Şevket Öndersev, 1884’te kızını Ankara’ya gönder’ demiş. Anneannem Hidayet Bu durum kadar vahim nedenini şöyle açıklamış: Selanik’te doğar, Harbiye’yi bitirerek orduya katılır. Hanım önce gönülsüzmüş ama Atatürk’ün sözünü olanı toplumun okumuşa, “İlk günler kısa yol diye Torun İnci Asena, “Dedemiz Selanik’ten Mustafa Kemal’le okul tutup annemi Ankara’ya yollamışlar.” hekime, öğretmene doğal olarak kahvenin ve mahalle arkadaşı. İstanbul’da Harp Okulu’nda okuyorlar, Kurtuluş Savaşı’nın ardından Öndersev, Bilecik’te ticaret ve saygısını yitirmiş olmasıdır. önünden geçtim; baktım Şişli’deki evde ülkeyi kurtarma toplantıları yapıyorlar” der. Bir ziraatle uğraşır; Tütün İnhisarı’nda çalışır. Halk Partisi’nin Bilecik Hekim cinayetleri, 70 yaşındakiler dahil başka torun Gülev Üze ise lakabını anlatır: “O yıllarda Atatürk’ün il başkanlığını yürütür. 1935’te Atatürk’ün isteğiyle Gümüşhane öğretmen cinayetleri, kadın bütün kahve, ‘Muallim bey yanında birkaç Ali var: Kılıç Ali, Necip Ali (Küçüka), ‘Kel’ milletvekili olarak Meclis’e girer. Soyadı kanunu çıktığında cinayetleri, dehşet verici geçiyor’ diye ayağa kalktı. Ali (Çetinkaya)... Dedeme de Rumelili olduğu için ‘Gâvur Ali’ Atatürk’e vefa göstermek için “Atasev” soyadını almak ister, düzeyde arttı. İnternete Mahcup oldum, utandım. derlermiş. Güzel bir Rumeli şivesi vardı, bağlamayı çok iyi Atatürk ise “Öndersev”in daha uygun olacağını söyler ve böylece çıkan bir kadın gururla, O yüzden artık kahvenin çalarmış.” bu soyadı verilir. Milli Mücadele yıllarındaki askeri görevlerinden “Eskiden doktorlar bize arkasından dolanıyorum.” ayrı olarak Atatürk’e borç bildiği vefayı belki de o türküleri notaya değer vermiyorlardı, bugün EMİR SUBAYLIĞI YAPTI Bu olay geçen yüzyılın aldırarak yerine getirir. 1951’de yaşamını yitirdiğinde ardında o biz artık doktor dövüyoruz” Yüzbaşı Ali Şevket Öndersev, bir dönem Mustafa Kemal ilk yarısında toplumun güzel Rumeli türküleri kalır. dedi. Paşa’nın emir subayıdır. 16 Mayıs 1919’da Bandırma Vapuru’yla öğretmene verdiği değeri Türk kültüründeki Samsun’a gidilirken İngiliz İşgal Kuvvetleri Komutanlığı’ndan * Osmanlıca çeviri: Özcan Kılıç gösteriyordu. Sadece geleneksel saygı da artık toplum mu öğretmene değer kalmadı. Siyasetçiler veriyordu? Bir bakalım. BERRIN KARADENZI muhataplarına hakaret v İstanbul Bienali 18. kez CUMHURİYET VE ediyorlar. İstanbul’da berrin.karadeniz@cumhuriyet.com.tr İstanbul Bienali, 20 Eylül’de ÖĞRETMEN tarifeli araba vapuru 18.sekiz farklı mekânda izleyiciyle kaptanı, Çengelköy ve Psikolojideki geştalt buluşacak. Christine Tohmé’nin Beylerbeyi iskelelerinden Kültür rotası ilkesine göre her olay bir küratörlüğündeki bienal, “Üç Ayaklı niçin rötarlı kalktığı bütün içinde ele alınmalıdır. Sonbahar esintilerinin eşlik ettiği festivaller, Kedi” başlığı ile yapılacak ve üç yıla sorulduğunda kendini, Olayları çevresel yayılacak. 23 Kasım’a kadar ücretsiz “Çengelköy’ün faktörlerden soyutlayarak tiyatrolar; yazın son güneşinin uzandığı sergiler... ziyaret edilebilecek bienal, “kendini zerzevatından, ele almak yanlıştır. Bu Eylül ayında sanat dünyasında hangi etkinlikler koruma” ve “gelecek olasılıkları” Beylerbeyi’nin bakış tarzı, günümüzde Galata Rum Okulu var? Kültür rotasında... temaları etrafında kurgulanıyor. teşrifatından ötürü” diye Türker Kılıç’ın aynı adı savunmuştu. Çünkü taşıyan kitabında çok güzel Çengelköy’de çok miktarda bir şekilde formüle ettiği v Paribu Art kapılarını açıyor sebze, meyve yükleniyordu üzere bağlantısallık ve aribu’nun vapura, Beylerbeyi yaşamdaşlık kavramlarıyla PKadıköy’deki sahne sakinleri ise vapura yakından ilişkilidir. ve kültür sanat merkezi doğru adımları ayarlı Galeati Yayıncılık Örnekleyelim: Paribu Art’ın perdeleri yürüyorlardı. Adımları Mustafa Kemal Paşa, YENİ açılıyor. İlk oyunda, ayarlı yürümek demek, daha Kurtuluş Savaşı Yunanistan’ın çağdaş gençlerin ve orta yaşlıların bitmeden öğretmenler şûrası tiyatrosunun dikkat yaşlı grubun önüne toplayarak ve Cumhuriyetin çeken yönetmeni Anestis geçmemek için yavaş yavaş hemen başında yurtdışına Azas’ın “The Dogs” yürümeleri demekti. İşte okumak için öğrenci adlı oyunu seyirciyle alışılmışın dışında bir adımları ayarlı yürüyen göndererek eğitime verdiği buluşuyor. Oyun, dedektif öyküsü anlatıyor. toplum, kahvenin önünden önemi üst düzeyde ortaya muallim bey geçerken hep koymuştur. Atatürk’ün v Solomun İstanbul’a geliyor birlikte ayağa kalkıyordu. “Hayatta en hakiki mürşit ouse ve tekno müziğin Hönde gelen isimlerden İmtiyaz Sahibi: 7 EYLÜL 2025 SAYI: 1848 Solomun, Isolate kurucuları CUMHURİYET VAKFI adına KARGO DAHİL 300 ¨ YERİNE n Yayın Koordinatörü Murat Uncuoğlu ve Alican ALEV COŞKUN DENİZ ÜLKÜTEKİN Genel Yayın Yönetmeni ile birlikte 19 Eylül’de n Reklam Genel Müdürü ¨ MİNE ESEN 250 Bonus Parkorman’da EVSUN SİNEM ALKAN Sorumlu Müdür pazar.dergi@cumhuriyet.com.tr BETÜL BERİŞE sahnede olacak. Gecenin +90 539 669 60 69 Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Reklam Yönetimi: Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık açılışını ise People Like Us Teknik Hiz. Tic. A.Ş. Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. www.galeatiyayinevi.com galeatiyayincilik gletiyayincilik galeati2017 AŞ. Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sk. No: 2 34381 Şişli/İstanbul No:11A/41 Bahçelievler İstanbul Dağıtım: Turkuvaz Dağıtım Tel: (0212) 343 72 74 (20 hat) Faks: (0212) 251 98 68 e-posta: üstleniyor. Pazarlama A.Ş. Yaygın süreli yayın reklam@cumhuriyet.com.tr Uets: 25999-15079-37611