Catalog

16 EKİM 2022 3 Türk sinemasının zirvesine Kurak Günler damga vurdu Altın Portakal notları: Taşradan kente birey oğuğu iliklerimize kadar hisset- tiğimiz karla kaplı araziler, bir- den ortaya çıkan obrukların insan kurak hayatını “tehdit” ettiği çorak top- Günler Sraklar, merhametsizlik, ötekileş- tirmecilik veya biz- den olmayanı yok rose BUD etmecilik... Bazen Kıbrıs sıcağının al- tında “umursamazlı- ğın” ödettiği bedel- ler, bazen kadın ol- ma durumuna tutul- Kaan Müjdeci’nin, merakla beklediğim muş bir “ayna”, ba- Iguana Tokyo’su kaçırılmış fırsatları göz ar- zen cinsel yönelim- dı edilirse sanal dünyanın yarattığı yeni tip lerin getirdiği “eşit- birey olgusunu işleyen distopik dünyasıy- Başak Bıçak sizliğe” gülmek zo- la sıra dışı bir yorum barındırıyor. Aile içi runda kalışımız, ba- Sonu belli olmayan kayıplar yas sürecinin bitmesini engeller basakbicak sevgisizlik sorununu ve yarattığı boşluğu, zen de yalnızca bi- @gmail.com bir apartman asansörü ile Anton Çehov’un zi “izleyen” bir igu- Martı’sı üzerinden sembolize eden Ümit Kö- ana... Ama hep tanık reken imzalı Bir Umut da yine birey temel- olduğumuz, görmez- li, yalın bir anlatım inşa ediyor. Benzer bir den geldiğimiz ya da ortak olduğumuz bir biçimde, sevginin cinsiyetsizliğini yüzümü- “suç” durumu... Ailelerde muğlak ze kahkahalar eşliğinde vuran LCV, oyuncu 59. kez düzenlenen Altın Portakal, son performanslarıyla kuir sinemamızın şaheseri yılların en politik törenine ve çok konuşu- olmaya aday bir eser çıkarıyor. lacak jüri kararlarına sahne oldu ancak ora- da olup, filmleri izleyen herkesin festival boyunca hissettiği duygu yalnız siyasileş- menin çok ötesindeydi: Taşradan kopup gelenler, yıllar boyunca yüreğimizde açıl- mış devasa yaraları -ya da obrukları- birer uğlak kayıp” kavramı, Pauli- onlarla iletişim kuramazlar, ne Boss tarafından ortaya atıl- en kötüsü hasta olan yakınları birer yüzümüze vururken hicvin sinema- yı ele geçirmeye başladığına tanıklık ettik. mıştır. Büyük bir ihtimalle bi- artık onları tanımamaktadır. Toplumun her zerresine işlemiş bir “sevgi- risi ölmüştür ancak ortada ce- Boşanma ne ölçüde Pro F. Dr. sizlik” kâh karanlık bir gecede, kâh adı bi- “Msedi yoktur, bir gün döneceği bir ayrılmadır: Boss, Üst Ün le umut içeren bir filmde karşımıza çık- umuduyla yakınları belirsiz bir bekleyiş için girerler. 3birçok boşanmanın bir Dökmen merve tı. Çünkü “benim yalnız ve güzel ülke- Boss buna başlangıçta “muğlak kayıp” dedi, zaman tür muğlak kayıp sayılabile- Dizdar min” insanları nasıl dönüştüyse, sinemanın içinde ise kayıp tanımının kapsamını genişletti. Aşa- ceği görüşündedir. Uzun sü- da öyle evrildiğini ve durum anlatısından ğıda, Boss’un Muğlak Kayıp* adını taşıyan kitabın- re birlikte yaşadıktan sonra ayrılan çiftler ne yazık ki uzaklaşarak yüzünü “yeni bir tür” gerçekli- daki görüşlerini kendi yorumlarımı da katarak özetle- resmi evraklarda ayrılmış gözükseler de psikolojik Taşra sıkınTısı ğe çevirdiğini gördük. meye çalışacağım. Ben muğlak kayba, “ailede muğ- anlamda her zaman ayrılmış olmuyorlar. Bazı boşan- Gelelim taşra sıkıntılarına... lak kayıp” demekten yanayım. Çünkü orduların, kü- mış kişiler, eski eşleri için “Artık benim için var mı Peki, bu film- ler hangileriydi? Selcen Ergun’un birazdan bah- çük grupların da muğlak kayıpları olabilir ancak hiç- yok mu? Varsa ne kadar var” sorusunu soruyor gali- sedeceğim iki filmle aynı tema- bir kurum muğlak kaybının acısını bir aile kadar de- ba. Bu türden sorular ayrılığı muğlak hale getiriyor. Sözgelimi, Onur Ünlü’nün filmog- yı barındıran Kar ve Ayı’sını, rinden yaşayamaz. Bence ayrılığın muğlak olması boşanan kişinin ille ötekilere nazaran daha “durgun” de eski eşini sevdiği anlamını taşımıyor. Gözlemlen- rafi açısından za- Muğlak kayıp Türleri yıf bulduğum fakat bulsam da Merve Dizdar’ın fil- diği kadarıyla insanlar ayrıldıkları partnerlerini ço- Boss’un kitabına göre muğlak kayıpları dört gruba mi güçlendirdiğini söylemeliyim. ğunlukla kötü anılarını tazeleyerek yaşamlarında tu- iş arkadaşının ölü- ayırmak mümkün. münü bile önemse- Diğerleri gibi o da taşraya kent- tuyorlar. Yani bitirilmemiş işler, farklı bir söyleyişle Cesedi olmayan ölü: Gençliğimde kaybolan ten gelen ve “suç” mefhumuy- “kapanmamış hesaplar” psikolojik ayrılmayı muğlak meyen bir bireyin çocuklarını ağlaya ağlaya arayan bazı annele- temsili bakımın- la yüzleşen birey odaklı bir öy- hale getiriyor. 1rin, “Ya ölüsünü ya dirisini bulayım” dedik - kü kurguluyor. Ancak bu tema- Uzaklara gitmek: Bazı aile üyeleri çeşit- dan sevdiğim Re- lerini duymuş, bu isteğe çok anlam verememiştim. ar Window esintili nın, Özcan Alper imzalı Karanlık li nedenlerle yakınlarını terk edip uzaklara, emin özcan Şimdi bu yakarışı daha iyi anlıyorum. O anneler Gece ile Kurak Günler’de ayyuka 4 bazen okyanus aşırı ülkelere giderler. Boss’a Bomboş’tan bahse- alper alper için çocuklarının ölülerini bulma ihtimali çok kor- debiliriz. Yine Bel- çıktığını ve parlak bir alegoriy- göre bu durum hem kalanlar hem de gidenler için kunçtu şüphesiz, ancak daha korkunç bir şey var- le buluştuğunu görmek sevindiri- genellikle muğlak bir ayrılık sayılır. Bir zamanlar min Söylemez’in dı, bu da çocuklarının akıbeti hakkında hiçbir bilgi farklı kültürlerden gelen şehirli üç kadının ci. Özcan Alper’den yıllardır beklediğimiz İrlandalı gençler kitleler halinde Amerika’ya göç edinememe ihtimaliydi. canlanmaya işaret eden Karanlık Gece, yö- ettiler, bu durum onları bir daha göremeyeceklerini ortak yolunu vurgulayan Ayna Ayna’sı, ek- Yüzyıllarca savaşlarda bazıları döndüler, bazıları sik “çatışmasına” rağmen kadının toplumda- netmenin Sonbahar’dan bu yana en güçlü düşünen geri kalanlar için muğlak bir ayrılıktı. Git- öldüler, bazı askerler ise savaş sonunda geri dönme- yapıtına dönüşürken, En İyi Film Ödülü’nü mişlerdi, hayattaydılar ancak fiziksel anlamda yok- ki kırılgan konumunu iyi gözlemliyor. diler, ancak öldükleri ailelerine resmen bildirilme- de aldı. Taşranın “ötekileştirilen bireyini” tular. Bence aileden ayrılma bir zamanlar çok dra- di, öldüklerini gören arkadaşları da yoktu. İşte bun- anlatan yapıt, Berkay Ateş ve Cem Yiğit matik bir sorunken günümüzde, yolculukların ko- lar aileleri için muğlak birer kayıptı. Az sayıda ka- Üzümoğlu’nun performanslarıyla göz ka- laylaşmasından ve görüntülü konuşmalardan ötürü yıp kişi yıllar sonra çıkıp gelir, esir düşmüştür, bir maştırıcı bir öyküleme ortaya koyuyor. daha az zedeleyici olmaktadır. kıtayı yürüyerek aşıp gelmiştir; annesi, eşi onu tanı- Ve son olarak dokuz ödülle festivale dam- ayrılık kavgaları mazlar ama sonunda sağ salim dönmüştür. Tek tük gasını vuran, yeni başyapıtımız Kurak Gün- ortaya çıkan bu olaylar muğlak kayıpları olan ailele- Yazarın değindiği benim de gözlediğim ilginç bir ler... Diğerleriyle uyumlu bir izleğe ve ortak ri hayat boyu beklenti içinde bırakır, “Niçin bizim- olay var. Yurtdışına uzun süreliğine giden, aylarca analojiye sahip olmasına rağmen birey-taş- karanlık ki de bir gün çıkıp gelmesin?” derler. İki dünya sa- dönmeyecek gençler ile aileleri, ayrılma öncesindeki ra ilişkisi ve hoşgörüsüzlük kavramı üzerine Gece vaşında, Avrupalılar, Amerikalılar, Japonlar, Nazi hafta içinde çok sert kavga ediyorlar. Bazen de ölüm- en keskin söylemi Emin Alper geliştiriyor ve Almanyası’nda Yahudiler, daha eskilerde Kızılde- cül hastalar ile yakınları benzer şekilde kavgalar ya- görkemli bir film armağan ediyor sinemamı- rililer, ülkelerinden kaçırılıp köleleştirilen siyahiler, şıyorlar. Bu kitabı okuyana kadar bu kavgalara anlam za... Selahattin Paşalı, gözünüzü alamayaca- yakın zamanlarda Kamboçyalılar, Vietnamlılar, Ti- veremiyordum. Boss’un kitabını okuduktan sonra, ay- ğınız bir yorumla karakterine yaşam verirken betliler, Ruandalılar, Stalin döneminde Kırım Türk- rılık öncesinde tarafların duydukları kaygıları hafif- Kurak Günler kişisel listemde bu yılın ilk sı- leri, Ahıska Türkleri, son yüzyılda Osmanlı ve az letmek için çatıştıklarını düşünmeye başladım. Belki rasına yerleşmeyi başarıyor. önce Bosnalılar muğlak kayıplar verdiler. Bitmedi, de birinci durumda muğlak bir kayıp öncesinde, ikin- günümüzdeki Cumartesi Anneleri’nin çocukları da ci durumda ise gerçek bir kayıp öncesinde, insanlar muğlak kayıp sayılıyor şimdi. ayrılacakları kişiyi aslında o kadar da çok sevmedik- Altmışlı yıllarda Küçük Ayla kaybolmuştu, bulu- leri konusunda kendi kendilerini aldatmaya, ikna et- namadı. Bütün Türkiye onu merak etti, annem babam meye çalışıyorlar veya kendilerini terk ettikleri için bile yıllar sonrasında Ayla’nın bir gün yetişkin halde onlara kızıyorlar. Bu ihtimali fark etmek ayrılık önce- ortaya çıkmasını ummuşlardı. si çatışmaları azaltabilir. Muğlak kayıp, başı, sonu belli olmayan farklı bir gelibolu’nun yası yas sürecini başlatır. Ortada bir kayıp olup olmadı- Bugün muğlak kayıpları olanlara psikolojik destek ğı net değildir; bir ölü, ne vardır ne yoktur. İnsanların konusunda çalışan uzmanlar var. İlginçtir, ruh sağlı- yakınlarını kaybetmeleri acıdır, ancak muğlak kayıp- ğı uzmanı olmayan bir büyük devlet adamı, sahip ol- ta farklı bir acı yaşanır. Farklı kültürlerde somut ka- duğu hümanizmasıyla binlerce annenin muğlak kayıp yıplarla baş edebilmek için belirli rutinler vardır, ör- acısını azaltabilmişti. Gelibolu zaferinden sonra An- neğin bizim kültürümüzde yedisi, kırkı vardır, mevlit zaklı anneler, akıbetleri hakkında bilgi sahibi olama- vardır. Muğlak kayıplarda mevlit okutamazsınız, çün- dıkları çocuklarına ilişkin muğlak kaybın acısını ya- kü emin değilsinizdir. şıyorlardı, onların kemiklerine saygı gösterilip gös- Sabahattin Ali büyük ihtimalle öldürülmüştür ancak terilmediğini merak ediyorlardı. Atatürk onlara özet- cesedi bulunamamıştır. Kızı, değerli kültür insanımız le, “Anzaklı analar göz yaşlarınızı dindiriniz, artık ev- Filiz Ali, yıllar süren muğlak yasını sonunda şöyle latlarınız bizim de evlatlarımız olmuşlardır” diyerek halleder: Büyük bir kayanın üzerine yerleştirdiği mer- mektup gönderdi. Anzaklı anneler ise yazdıkları ce- mere babasının “Başım dağ, saçlarım kardır, benim vabi mektupta Atatürk’e, “Artık siz bizim de atamız- meskenim dağlardır” şiirini yazdırır ve artık babası- sınız” dediler. Hiçbir psikoterapi seansı, muğlak ka- nın fiziksel anlamda değilse bile dağlarda özgür ola- yıp acısını azaltmada kıtalar arasında düzenlenmiş rak dolaştığına inanır. böylesine bir törenden daha başarılı olamaz. Fiziksel olarak evde ancak psikolojik ola- rak hiçbir yerde: Bu tür muğlak kayıplar de- 2mans, alzheimer ve benzeri akıl sağlığı sorun - * Boss, P. (2021) Muğlak Kayıp. Çev. editörü B. larında ortaya çıkar. Bu tür hastaların yakınları fark- Kırlangıç Şimşek. Ankara: Bilim ve Sanat. lı bir acı içine girerler, sevdikleri yanlarındadır ancak İmtiyaz Sahibi: Reklam Yönetimi: Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ. Prof. n Yayın Koordinatörü 16 EKİM 2022 SAYI: 1701 CUMHURİYET VAKFI adına Nurettin Mazhar Öktel Sk. No: 2 34381 Şişli/İstanbul Tel: (0212) 343 72 74 DENİz ÜLKÜTEKİN (20 hat) Faks: (0212) 251 98 68 e-posta: reklam@cumhuriyet.com.tr ALEV COŞKUN n Sayfa Tasarım Genel Yayın Yönetmeni EMİNE BİLGET Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. A.Ş. ARİF KIzILYALIN Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. No:11A/41 Bahçelievler İstanbul n Reklam Genel Müdürü Sorumlu Müdür Dağıtım: Turkuvaz Dağıtım Pazarlama A.Ş. Yaygın süreli yayın pazar.dergi@cumhuriyet.com.tr ESRA BOzOK ÖzGÜR SOYER kayıplar