Catalog

Resimlerindeki öykülerle Dali “Tam bir başarı için azıcık çılgınlık her zaman lazımdır” diyen, her çılgınlığını yeni bir zafere taşıyan Salvador Dali’nin dünyasına sızmak, onun olmazsa olmazlarını (çekirgelerini, karıncalarını, eriyen saatlerini, çekmecelerini, gergedan boynuzlarını, salyangozlarını, yumurtalarını, ayakkabılarını…) Asuman Portakal’ın sakin, içtenlikli, serin öykülerinin içinde gezerken sezmek, yakalamak için de buluşmalısınız Dali’nin Dehası’yla. Salvador Dali’nin yaşamının kesiş- Y. BEKİR YURDAKUL tiği, birlikte kimi yapıtlara imza attı- ğı sanatçıları -Luis Bunuel’i, Alfred izi bilmem ama sanat yapıtlarıy- Hitchcock’u, Walt Disney’i- düşü- la ya da bir sanat etkinliğiyle bu- nünce Asuman Portakal’ın, bu ya- Sluşmalarımda en çok plastik sa- pıtta ortaya koyduklarına sanatçının natlar alanında bir çabayı izlemeye öteki yapıtlarında gizli daha ne öy- duruşlarım, o bir araya gelişlerim etki- küler katabileceğini tahmin etmek ler beni. hiç zor olmadı. Aslında “etkiler”den çok “üzer” de- Gerçeküstücülük akımının önem- meliydim. Bir kitapla, hatta bir şiir ve li temsilcileri arasında yer alan ne ki öyküyle saatler geçirebilirsiniz, bir film kendisine sorarsanız, “Ben sürrealiz- ya da tiyatro oyunu için yine uzunca min ta kendisiyim!” diyecek denli id- bir zaman dilimi ayırırsınız. dialı konuşan Dali’nin dünyasından ONCA EMEK İÇİN KISACIK BİR AN üstelik hiç de ayrıntı gibi durmayan Gelin görün ki sanatçının, değil saat- gerçekleri, acı ve ağrıları, sanatçının ler, günlerini verdiği bir yapıtın (resmin, baş etmekle ömür boyu uğraştığı ke- yontunun…) karşısında geçirebileceği- deri de yeniden sahnemize getirirken niz süre alabildiğine kısadır. bir yandan da onun vazgeçilmezleri- Sanatçının belki de otuz saatini, otuz ni şanoya çıkarıyor Portakal’ın sakini gününü verdiği bir yaratımın önünden içtenlikli, serin öyküleri. otuz saniyede ayrılmak ya da genel ola- KENDİ ÖYKÜLERİNİZİ rak ayrılma halleri hep üzmüş, derin de- DUYUMSAMAK… rin düşündürmüştür beni. O çok ünlü “eriyen saatler”inin Oysa bu türden bir yapıtın -örneğin Sal- Resim: SALVADOR DALI öyküsünü sanatçının “arkadaşı / vador Dali’nin bir resminin- alttan alta size “Belleğin Azmi-Eriyen Saatler” asistanı”, modeli bir sineğin tanıklı- söylediği ne büyük bir gerçeklik, düşsel ğından dinleyerek çıktığımız (çıkacağınız) yolda öy- bir varsıllık ve ne büyük bir ağrı, keder, hüzün vardır. simleriyle anlatmayı seçmiş, “delilikle harmanlanmış küye fon oluşturan tablolarının fısıldadığı, seslendi- O kısacık sürede bütün bunlara vâkıf olabilmek, bir dehaya sahip” Salvador Dali’nin dünyasında do- ği, arada çığlık çığlığa yolumuza çıkardığı öyküle- hiç değilse bir bölümünü olsun duyumsayabilmek laşmaya, o dünyaya alabildiğine içeriden bakmamı- ri de yeniden keşfediyor, kendi sözcüklerimizle ye- ne derecede olasıdır? za olanak sağlarken Asuman Portakal, aslında altı öy- niden kuruyoruz. Dahası var: Sanatçının tabloya taşıdığı öyküyü / küden çok daha fazlasını armağan ediyor okuruna. Onun tablolarından Asuman Portakal’ın armağa- çelişkiyi / iletiyi, yine o desen, renk, leke, ışık vb. ve- DERİN VE MERAK UYANDIRAN YOLCULUKLAR nı öyküleriyle buluşurken fark ettiğimiz bir nokta da rilerden yola çıkarak sezmek, bulup çıkarmak ya da Sanatçının, çeşitli dönemlerinden seçtiği on iki kendisini “çok yönlü bir Rönesans insanı” olarak ni- kendi öykünüzü kurgulamak ve derinden derine du- yapıtına, bir video enstalasyona ve yapay zekâ ger- teleyen Dali’nin, dehasını tuvalin sınırlarına hapset- yumsamak da o yapıtla çok daha uzun bir süre göz çekliğiyle ortaya çıkmış holograma yasladığı öykü- mediğini, farklı alanlarda da özgün yapıtlar ürettiğidir. göze kalmakla ancak olasıdır. leriyle öncelikle edebiyatın sularında derin ve serin “Bir deliyle benim aramda bir tek fark var. Deli aklı- DALİ’NİN DÜNYASINA YOLCULUK soluklar aldırıyor. nın yerinde olduğunu sanır. Ben deli olduğumu biliyo- Kendi sanat dünyasında sözcüklerin yanı sıra de- Bir yanıyla öykünün lezzetini derinden duyumsar- rum” diyen Dali, bütün yapıtlarında sınırları zorlamış, sen leke ve renklerin şarkısını da yakalamış sanat- ken bir yanıyla da Dali’nin neredeyse her anını me- gizemler sunmayı ve insanları kışkırtmayı seçmiştir. çılarımızdan Asuman Portakal’ın yeni yapıtı Dali’nin rak etmeye durduğumuz yaşamından andığım tab- “Tam bir başarı için azıcık çılgınlık her zaman la- Dehası’yla uzun yolculuğum boyunca da bütün bu lolar aracılığıyla dünyamıza göz kırpan anlarını ya- zımdır” diye seslenen, her çılgınlığını yeni bir zafe- düşünceler; ressamlara, yontuculara (elim[iz]de ol- kalamaya, belleğimize kaydetmeye çabalıyor aslın- re taşıyan Dali’nin dünyasına sızmak, onun olmaz- maksızın) haksızlık yaptığım(ız) gerçeği yanımdan da yer yer şaşkınlığa düşüyor, arada insanlığın (el- sa olmazlarını (çekirgelerini, karıncalarını, eriyen sa- bir an olsun ayrılmadı. bette sermayenin / kapitalizmin) sergilediği bitip tü- atlerini, çekmecelerini, gergedan boynuzlarını, sal- Asuman Portakal’ın daha önce okuduğum, be- kenmez rezilliğe de yazıklanıyoruz. yangozlarını, yumurtalarını, ayakkabılarını…) öyküle- ni yine çağlarını aşmış, kuşakları etkilemiş ressam- Çoğun hiç de ummadığımız bir anda çağdaşı sa- rin içinde gezerken sezmek, yakalamak için de bu- ların bence retrospektif serilerinde saatlerce ve hak- natçılar sesleniveriyor / ses veriyor ya da gülümsüyor. luşmalısınız Asuman Portakal’ın renk, desen, çiz- kını vererek dolaştırdığı yapıtlarında da (Matisse’in Pablo Picasso beliriyor bir öyküde, birinde Federi- gi ve lekeleri sözcüklerin diline taşıdığı Dali’nin Işığı, Picasso’nun Gözleri, Van Gogh’un Yıldızları, co Garcia Lorca çıkıveriyor karşımıza, bir başka so- Dehası’yla… n Şagali’nin Düşleri) benzer duyguları yaşamış, biraz kakta gerçeküstücülüğün kurucularından Fransız şair Dali’nin Dehası / Asuman Portakal / Tudem olsun teselli bulmuştum. André Breton’u ya da psikanalizin kurucusu Sigmund Yayınları / 104 s. / 10+ / 2024. Zamana meydan okumuş, o büyük bilmeceyi re- Freud’u buluyoruz yanımızda… 22 Şubat 2024 14