Catalog

İSMAİL E. ERÜNSAL’DAN ‘ARŞİV KAYITLARI, YAZMA ESERLER VE KAYIP METİNLER’ ‘Edebiyat Tarihi Yazıları’ bölümde altı farklı şairin yaşamı ve yapıtları çeşitli arşiv Tarihinin Arşiv Kaynakları BETÜL SİNAN NİZAM belgelerinden yararlanılarak açığa çıkarılıyor. II: Kânuni Sultan Süleymân “Edebiyat Tarihi Kaynağı Olarak Arşiv Kayıtları” ad- Devrine Ait Bir İnamat Def- İSMAİL E. ERÜNSAL VE İKİNCİ BASKILAR lı ikinci bölümde yine arşiv belgeleri kullanılarak edebi- teri” başlıklı makalelerde is- Araştırmacı yazar Prof. Dr. İsmail E. Erünsal’ın edebi- yat araştırması yapmanın önemi örneklerle ortaya koyuyor. mi geçen padişahların dev- yat tarihi üzerine yazdığı makalelerin güncellenmiş ve ge- Özellikle bölümün ilk yazısı vakfiyelerden şeri sicille- let adamları, elçiler, saray nişletilmiş halini bir araya getiren Edebiyat Tarihi Yazıları: re, tereke kayıtlarından in‘amat defterlerine çeşitli belge- mensupları, ulema, sanatkâr ve şairlere bağışların Arşiv Kayıtları, Yazma Eserler ve Kayıp Metinler’in ikinci lerin tanıtılması ve edebiyat tarihi çalışmalarında şairle- listelendiği iki farklı defter tanıtılıyor. baskısı Timaş Yayınları tarafından yayımlandı. rin gerçekçi ve insani portrelerinin çizilmesinde ne şekil- Söz konusu dönemlerin kültür ve edebiyat yaşamı hak- Prof. Dr. Erünsal’ın 1979-2013 yılları arasında yazdığı de kullanılabileceğinin örneklenmesi bakımından önemli. kında klasik kaynaklarda yer almayan ayrıntılar sunulu- ve gözden geçirilerek birinci baskıya alınan 26 makalesi- Yine bu bölümde iki ünlü şair Lâmii Çelebi (ö. 1531) yor. Prof. Dr. Erünsal, ikinci makalede araştırmacıların nin bir kez daha yenilenmesi, kaynakçalarının güncellen- ve Nedim’in (ö. 1730) miraslarından yola çıkılarak yapı- bazı şairlerle ilgili yaptıkları yorumların sağlamasını ya- mesi ve ilk baskıda bulunmayan dört yazının eklenmesi, lan ufuk açıcı tespitler de ilgi çekici. pıyor ve bazı hatalara da işaret ediyor. ikinci baskıyı daha önemli hale getiriyor. “Kayıp Metinlerin Keşfi” adını taşıyan üçüncü bölüm- İlk kez 2021’de yayımlanan “On Altıncı Asrın Kayıp Edebiyat Tarihi Yazıları, “Sunuş” bölümünde kita- de Prof. Dr. Erünsal’ın bilim dünyasına tanıttığı yapıtlar- Şairleri” adlı yazıda ise inamat defterlerinde ismi anılan bı yayına hazırlayan Hatice Aynur’un da vurguladığı gi- la ilgili makaleleri içeriyor. ama Osmanlı tezkirelerinde hakkında bilgi bulunmayan bi yeni çalışmalara katkıda bulunacak ve örnek olacak ni- “Yazma Eserlerin Tespitine ve Neşrine Dair Problem- -Prof. Dr. İsmail Erünsal bunu şiirlerini Farsça yazma- telikte bir derleme. ler” adlı dördüncü bölüm ağırlıklı olarak araştırmacının larına bağlamaktadır- Mâili, Azizî, ‘İyâni, Necâti-i Acem eleştiri yazılarından oluşuyor. ARŞİV BELGELERİ VE GÜN YÜZÜNE gibi şairlerin peşine düşülüyor. “Müteferrik” adlı son bölüm ise yazarın klasik Türk ÇIKARILAN BİYOGRAFİLER, METİNLER Böylece unutulan yazarlar gün yüzüne çıkarılarak ede- edebiyatı alanı dışındaki edebiyat yazılarını içeriyor. Beş bölümden oluşan derleme temel olarak edebiyat biyat tarihine önemli katkıda bulunuluyor. tarihi araştırmalarında kullanılagelen klasik kaynakların “On Altıncı Asrın Sonlarında Hazırlanan Bir Defterde- DÖRT YENİ MAKALE yanı sıra arşiv belgelerinden de yararlanmanın önemine ki / Katalogdaki Saray Hazinesinde Bulunan Türkçe Ki- İkinci baskıda ilk baskıda yer almayan dört yeni maka- dikkat çekiyor. taplar” adlı makale ise ilk defa bu kitapta yayımlanıyor. le bulunduğunu belirtmiştik: “Edebiyat Tarihi Kaynağı Prof. Dr. Erünsal çeşitli belgeler yoluyla şairlerin bi- Burada Topkapı Sarayı’nda bulunan bir katalogdan Olarak Arşiv Kayıtları” adlı bölüme eklenen bu makale- yografileri, yapıtları ve edebi-kültürel ortamları hakkında lerden üçü daha önce yayımlanmış yazıların gözden geçi- / defterden yola çıkılarak belli bir tarihten sonra büyük farklı, hatta yanlışları düzelten bilgiler sunuyor, yeni ke- olasılıkla iç Hazine’ye gelen kitaplar ele alınıyor, defte- rilmesiyle oluşturulmuş. şiflerde bulunuyor. “Türk Edebiyatı Tarihinin Arşiv Kaynakları I: II. Ba- rin kültür ve edebiyat tarihi açısından önemi üstünde “Arşiv Kayıtları Işığında Şair Biyografileri” adlı ilk yezid Devrine Ait Bir İnamat Defteri” ve “Türk Edebiyatı duruluyor. n DONALD KEENE’DEN ‘Japon Edebiyatının Zevki’ labilirlik” başlıklarıyla Japon sanatında mükemmel ol- ‘BASİTLİK’ VE ‘BOZULABİLİRLİK’ NİHAT YEŞİL mayan, yarım bırakılan, bozulabilen güzelliklerin değerli “Basitlik” ve “Bozulabilirlik” diye sıralanan üç ve dör- olduğunu gösteriyor. düncü başlıklarda 20. yüzyılda Batı’da gözlemlediğimiz TEMEL ÖZELLİKLERİYLE “İma” başlığı altında, kitap boyunca birçok kez re- minimalist, ekolojist tavırlarla ortaya çıkan fenomenlerin JAPON ESTETİĞİ... ferans alınan Kenko’nun “Aylaklık Üzerine Deneme- Japon kültüründe hep bulunduğuna tanıklık ederiz. Dünyaca tanınmış Japon ler” metnini odağa alan yazara göre tamamlanmış olanın Avrupa kültürünün estetik bakışını yüzyıllar boyunca bilimci Donald Keene’in, ya da Batılı idealde bir şeyin “doruk anı”nın aksine, çi- taşımış olan görkem ve kalıcılık ideallerinin aksine, bir Türkiye’de çalışan Japon çek açmak üzere olan dallar ya da solmuş çiçeklerle dolu şeyin aleladeliği ve yok olup gitmesinin kutsandığı Japon akademisyen Dr. Naoki Ya- bahçeler hayranlığımıza daha layıktır. bakışında dünyanın belirsizliği ve faniliğin kurucu etkisi- mamoto ve Sevde Öztürk’ün titiz çe- Mükemmellik ya da eksiksizliği, örneğin hilalden - ni görmek işten değildir. virisi ve dipnotlarıyla zenginleşen çevirisiyle VakıfBank se dolunayı, tomurcuktansa açmış bir çiçeği daha güzel Kültür Yayınları tarafından yayımlanan kitabı Japon JAPON ESTETİK VE KÜLTÜRÜ İLE bulan estetik anlayışına karşı Japon bakışı, hayal gücünün Edebiyatının Zevki’nde, Japon şiiri ve edebiyatı başta ol- BİR İLK TANIŞMA KİTABI oyununu engellediği için dolunay ve açmış çiçekle ilgilenmez. mak üzere Japon sanatını belirleyen, estetiğini oluşturan Kitap her ne kadar yukarıda andığımız belirli özellik- Hilale ve tomurcuğa bakar, çünkü ancak onlar unsurları ve Batı estetik algısıyla arasındaki radikal fark- ler üzerinden iddiasını inşa ederek hareket ediyor ve bir “çiçeklenme”yi, “tamamlanma”yı, yani “tam olma lılığı etkileyici bir doğallıkla ortaya koyuyor. tür giriş kitabı hizmeti görüyor olsa da Japon edebiyat ve anı”nı akla getirecektir. 50 yılı aşkın süre Columbia Üniversitesi’nde profe- kültüründeki tarihsel gelişimleri ayrıntılı bir biçimde iz- sörlük yapan, son yıllarında Japon vatandaşlığına geçip ‘KUSURLU DÜZENSİZLİK’ leyebilmeye olanak tanıyan bir yapıya da sahip değil. Tokyo’ya yerleşen, Japon dili, kültürü ve tarihine ilişkin İkinci başlık olan “Kusurlu Düzenlilik”te ise Japon Bu bakımdan kitap pedagojik bir Japon edebiyatı el ki- pek çok kitabı bulunan Keene’in 1986-87 yıllarında ver- kültür ve sanatında egemen olan iki tutum, bilinçli kusur- tabı olmaktan çok Japon estetik ve kültürü ile bir ilk ta- diği konferanslardan derlenen inceleme, Japon edebiyatı lar bırakma ve asimetri tutkusu işlenmektedir. nışma kitabı olarak görülebilir. ve kültürüne derinlikli bir bakış olanağı sunuyor. Yine Kenko’nun ifadeleriyle bir şeyi eksik bırakmak onu Kiraz çiçeklerinin geçici güzelliği, dolunayın görün- ‘İMA’ ilginç kılar ve insana büyümek için yer olduğu hissini verir. meyen yüzü gibi doğadan alınan metaforlarda kendini Japon kültürünün incelik ve zenginliklerini, Japonların Kusur barındırmayan, muhteşem bir eser katılımımız- açığa vuran Japon estetiğinin bu temel dinamikleri üze- dan çok hayranlığımızı istemektedir, fakat Ryoan-ji’deki rinden Japon sanatının ve edebiyatının özünü sunan Ja- doğaya, sanata ve yaşama bakışının Batılı kıstaslardan oldukça farklı yönlerine odaklanarak gözler önüne seren (Japonya’nın kuzeybatısında yer alan bir Zen tapınağı) gi- pon Edebiyatının Zevki, sadece Japon kültürüne ilgi du- yanlar için değil, aynı zamanda estetik anlayışını geniş- Keene, Japon estetiğinin dört temel özelliğini ele alıyor. bi “düzensiz” ve “kusurlu” bir bahçe ona katılmamıza ola- “İma”, “Kusurlu Düzensizlik”, “Basitlik” ve “Bozu- nak tanır ve bu bakımdan bizi daha fazla etkilemektedir. letmek isteyen her okuyucu için yetkin bir kaynak. n 12 22 Şubat 2024