Catalog
Publication
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Years
Our Subscribers Can Login And Read Original Page
I Want To Register And Read The Whole Archive
I Want To Buy The Page
ÖLÜMÜNÜN 220. YILINDA PIERRE CHODERLOS DE LACLOS
(18 EKİM 1742 / 5 EYLÜL 1803)
Kelimelerin amansız gücü:
‘Tehlikeli İlişkiler’
1789 Devrimi sırasında Jakobenlerle siyasi ilişkiye giren Pierre Choderlos de Laclos,
orduda general olarak görev aldı ve 1803 yılında Napolyon’un yanında İtalya seferine çıktığında,
Taranto kuşatması sırasında dizanteriden öldü.
Tehlikeli İlişkiler (Çeviren: Nurullah Ataş / Can Yayınları) Laclos’un insanlara zarar vermeyi
amaçlayan habis zekânın acı sonuçlarını betimleyerek, yazının insan yaşamındaki etkisini vurgulayan, kelimelerin
insan zihni üzerindeki amansız gücü ile edebiyatın büyüleyici etkisi üzerine yazdığı ve 1782’de yayımlattığı başyapıtıdır.
Farklı karakterlerin birbirlerine yazdıkları 175 mektuptan oluşan bu mektup romanı büyük bir başarı kazanmasına
karşın, soyluların kural tanımaz ahlaksızlığını tasvir ettiği için bir skandala da neden olmuştur.
yımlayarak çelişkiye düştüğü de göz önüne alınırsa,
FERDA FİDAN
metnin asıl amacı okuru kitabı bir roman olarak al-
gılamaya yönlendirmektir.
MEMUR ÇOCUĞU, YAZAR, GENERAL!
Bazı yazarlar vardır ki sayısız başyapıtlar yara-
LACLOS: ‘AHLAKSIZLARIN TEMİZ
tarak unutulmazlar arasında yer bulmuşken, Pier-
KALPLİLERİ YOZLAŞTIRMAK İÇİN
re Choderlos de Laclos gibi bazıları ise daha zoru-
BAŞVURDUKLARI YOLLARI ORTAYA
nu gerçekleştirerek tek bir eserle edebiyat tarihine
ÇIKARMAK AHLAKA BİR HİZMET SAYILIR.’
geçmeyi başarmıştır.
Ama hemen ardından gelen önsözde Laclos, bu
1782’de yayımlanan Tehlikeli İlişkiler (Çeviren:
kez redaktör kisvesi altında, 17. ve 18. yüzyılların
Nurullah Ataş / Can Yayınları) adlı roman hakkın-
pek çok romanında olduğu gibi, gerçeklik hissi ya-
da iki asırdan fazla süredir uzun ve detaylı analiz-
ratmak için, kitabını gerçek mektuplardan oluşan bir
ler yapıldığı halde, yazarın biyografisi hakkında
derleme olarak sunarken kendini bir ahlakçı olarak
çok az bilgimiz vardır.
tanımlar:
“Bir kitap yazmaya karar verdim: Alışılmışın dışı-
“Bana göre, ahlaksızların temiz kalplileri yozlaş-
na çıkacak, ses getirecek ve ben gelip geçtikten sonra
tırmak için başvurdukları yolları ortaya çıkarmak
dahi yeryüzünde yankılanmaya devam edecek bir ya-
ahlaka bir hizmet sayılır.”
pıt!” diyerek romanını yazmaya koyulduğunda Lac-
Dolayısıyla bu iki giriş metni arasındaki farklılık
los, taşrada bir garnizonda kendini hapsolmuş hisse-
zor bir çelişkidir ve dönemin okurları hangisine ina-
den ve bir memur çocuğu olduğu için kariyeri sınıf-
sal önyargılar nedeniyle engellenen genç bir subaydı. nacaklarını şaşırmışlardır. Laclos’nun eserinin nasıl
Tehlikeli İlişkiler başlığıyla yayımlattığı mektup algılanacağı konusunda okurun aklını karıştırmak is-
roman büyük bir başarı kazanmasına karşın aynı za- tediği açıktır.
manda soyluların kural tanımaz ahlaksızlığını tasvir
AŞKI, ÖNLEM ALINMASI GEREKEN
ettiği için bir skandala neden oldu.
EN BÜYÜK TEHLİKE OLARAK BETİMLER!
1789 devrimi sırasında Jakobenlerle siyasi iliş-
Yapıtta aşk, önlem alınması gereken en büyük teh-
kiye giren Laclos orduda general olarak görev al-
like olarak betimlenir. Kurbanlarını ahlaki ve toplum-
dı ve 1803 yılında Napolyon’un yanında İtalya se-
sal çürümeye sürükleyebilen, Tourvel ve Cécile de
ferine çıktığında, Taranto kuşatması sırasında di-
Volanges gibi en masum kalpleri bile ele geçirebilen
zanteriden öldü.
aşk, kurbanlarını köleleştiren zalim bir Tanrı’dır. Oy-
‘YAYINCI’ İMZASI ALTINDA YAZDIĞI
sa kıyıcı bir hovarda olarak tanınan Valmont’un aslın-
UYARI METNİNDE KİTAPTA DERLENMİŞ Pierre Choderlos de Laclos, “yayıncı” imzası altında
da duygusal tabiatını bilinçsizce bastıran bir karakter oldu-
MEKTUPLARIN KURMACA OLDUĞUNU yazdığı bir uyarı metninde kitapta derlenmiş mektupların
ğu ilk satırlarından itibaren ima edilmiştir.
SAVUNUR!
salt bir kurmaca olduğu tezini savunur. Nedeni ise karak-
Valmont’nun eski sevgilisi Merteuil’e karşı hâlâ duy-
Tehlikeli İlişkiler’de eskiden iki sevgili olan, Vikont
terlerin aşırı ahlaksız davranışlarıdır:
guları vardır ve Tourvel’i elde etmeyi başarırsa da ödülü
de Valmont ve üstün bir riyakarlıkla çevresinde iyilikse-
Aydınlanma dönemi insanları eğiten ve iyiliğe teş-
Merteuil’le tekrar beraber olmak olacaktır. Tourvel’i baş-
ver ve faziletli bir kadın imgesi yaratmayı başarmış Mar-
vik eden bir evreyi başlatmış olduğu için bu olayların 18.
tan çıkardığında da aslında yeni bir kurban olarak gördüğü
kiz de Merteuil, naif insanları baştan çıkararak eğlenme-
yüzyıl Fransa’sında geçmesi imkânsızdır.
bu genç kadına aşık olduğunun farkında değildir.
yi yaşam tarzı olarak benimsemiş iki alaycı ve kurnaz
Tam bir insan sarrafı olan Merteuil ise bunu hemen se-
METNİN ASIL AMACI OKURU KİTABI
aristokrattır. Valmont bir erdem simgesi olan Madame de
zer ve ona bir kadına âşık olduğu anlaşılırsa komik duruma
BİR ROMAN OLARAK ALGILAMAYA
Tourvel’i elde etmeye kararlıdır.
düşeceğini ve çapkın unvanını yitirip bütün dostlarına rezil
YÖNLENDİRMEKTİR!
Merteuil ise genç Cécile de Volanges ile evlenmeye
olacağını söyleyerek onu bu birlikteliğe son vermeye iter.
Ayrıca romanın sonunda Cécile ve Tourvel’e neler ol-
hazırlanan eski sevgilisi Comte de Gercourt’tan intikam
Günümüzde Tehlikeli İlişkiler’i okurken elbette kurma-
duğuna değinen yayıncı, kitaptaki mektupların gerçek dı-
almak için Valmont’un genç kızı baştan çıkarmasını ister.
ca mektuplardan oluştuğunu biliyoruz ama romanın sonu
şı olduğunu öne sürer:
Planları başarıya ulaşır: Tourvel, Valmont’a aşık olurken,
açık uçlu olduğundan, yazarın tam olarak hangi yaşam
“Günümüzde 60 bin franklık bir serveti olan bir genç kı-
Cécile de Valmont’tan hamile kalır ve Markiz’in aceleyle
görüşünü ön plana çıkarmak istediği konusunda
zın rahibe olmaya karar verdiğini ya da genç ve güzel bir
sevgilisi yaptığı genç Danceny ile aşk yaşamaya başlar.
kesin bir sonuca varmak zordur.
kadının kederden öldüğünü görmemiz mümkün değildir.”
Ama Valmont, Tourvel’e -farkında olmadan- gerçekten
Valmont’un ayrılık mektubunu aldığında bir hovarda-
âşık olunca öykü tamamen dramatik bir yöne kayar. Bir Yayıncının argümanları Aydınlanma’nın her türlü ah-
nın oyuncağı olduğunu anlayan Tourvel, hasta düşerek
hovarda için âşık olmak bir zayıflıktır. laksızlığa son verdiğini iddia edecek kadar saf göründü-
ğünden, bu metin ironik bir giriş olarak okunabilir. kahrından ölürken Valmont da Cécile’in sevgilisi Dan-
Merteuil ona bu olay duyulursa alay konusu olacağını söy-
leyerek Tourvel’e bir ayrılık mektubu yazmaya ikna eder. Ayrıca yayıncının bu mektupları kınadığı halde ya- ceny ile yaptığı kılıç düellosu sonucu ölür.
>>
8 7 Eylül 2023