Catalog

le Brecht kendimizi sınavdan geçirmeye zorladı bizi.” İşte di bitince?/ .../ Kitapların her sayfasında bir zafer yazılı./ BRECHT, ME-Tİ VE ÇİN FELSEFESİ bu yüzden Savaş Elkitabı faşizmin içyüzünü gösteren fo- Ama pişiren kimler zafer aşını?” 1929 - 1930 yıllarında Çin felsefesi girer hayatına. Çin toğraflara yazılan dörtlüklerden oluşuyor, okur olarak Na- 1967’de, Doğu Berlin’de kurulan Verlag Neues Leben felsefesinde Mohizm akımının kurucusu olarak bilinen zilerin dünyasını sorgulamamızı istiyor. (Yeni Hayat Yayınevi) iki formalık Poesiealbum dizisi, düşünür Me-ti’ye özel bir yer verir. Me-ti’nin Özdeyişler Kitabı, Çin felsefesinden etkilenişinin el kitabıdır. Brecht’in şiirlerinden sıkı bir seçkiyle yola çıkmıştı. ‘SAVAŞ ELKİTABI’ VE NAZİLERİN Ölümünden sonra derlenip yayımlanan bu çalışmalar, Her ay, dünya şiirinin en önemli devrimci şairlerinden DÜNYASINI SORGULAMAK! Me-ti öğretisine göre “Toplumun esenliğini sağlamak seçkiler yayımlayan bu yayınevinin 107 numaralı kitapçı- “Genç iken tasalıydım,/ yaşlı iken tasalı,/ Ben ne zaman ve kötülükle savaşmak”, Mohizm akımının sloganıdır. ğı da Nâzım Hikmet’indi. güleceğim peki” diye soran Brecht, “Okumuş Bir İşçi”nin Brecht oyunlarında bu felsefenin iyi uygulayıcısıdır. “Kendini değiştirerek” yetişir insan./ Halk, “Adaletin sorularının da yanıtlanmasını ister: “Yedi kapılı Teb şeh- Lukacs’ın Brecht yorumu şöyledir: “Şiirinin şiddetiy- rini kuran kim?/ .../ Ne oldular dersin duvarcılar Çin Sed- ekmeğini de/ kendisi pişirmeli...” n CEMİL YAVUZ’DAN ‘CUMHURİYETİN KALBİNDEN VURULDUĞU YER’ ‘Devrimler kaderine terk edildi!’ Eğitimci, gazeteci ve yazar Cemil Yavuz, Kafekültür Yayınları tarafından yayımlanan Cumhuriyetin Kalbinden Vurulduğu Yer adlı yeni kitabında, Cumhuriyet Devrimi’nin önemli adımlarından “Köy Enstitüleri” ile “Toprak Reformu”nu irdeliyor ve karşıdevrimin ataklarıyla ülkemizin kaderinin evrildiği noktayı inceliyor. Cemil Yavuz’la, Cumhuriyetin Kalbinden Vurulduğu Yer’i konuştuk. olan eğitim ile toprak düzeni modellerini Yaşanılan tarih- HALİL GÖKHAN kapsayıp yansıtan bir “ikizleme”dir. sel dönemlere ve Kurucu önderliğe göre feodal toprak dü- uygulamalara ilişkin siyasal ve toplum- ‘CUMHURİYETİ, ÇIKIŞ KAYNAĞINDA YENİDEN zeni çözülerek tasfiye edilmeden, toprak- sal saptamalar yaparken yaklaşım olarak ANLAMAYA VE KAVRAMAYA YÖNELDİM!’ sız köylü-çiftçi topraklandırılarak üretime da güçlü bir eleştiriyle mahkûm etmekten n Kitabınızın yazım aşamasını anlatır mısınız? katılmadan olmaz. öte, duygusallıkla değil nesnellikle, be- Devrimler, soyut güzellemelerle kaderlerine terk İnşa süreci bu “ikizlemenin” eşzamanlı nimseyici fakat güçlüce bir “sevgiliye si- edildi. Ben, “Ne ve nasıl yap(ıl)malı?” soruları ile ön- yürütülmesiyle gerçekleştirilecektir ki bi- tem” var aslında. celikle Cumhuriyeti, çıkış kaynağında yeniden anlama- ri olmadan, diğeri olmaz. n Köy Enstitüleri konulu kitaplara ya ve kavramaya yöneldim. Atatürk’ün zihninde de bu çoktan şe- özellikle son yıllarda artan ilgiyi nasıl Uzun araştırmalar sonucunda Cumhuriyetin “nerede killenmiştir. Ancak her ikisi de gerçekle- değerlendiriyorsunuz? vurulduğunu” irdeledim ve işte o “kalbinden vuruldu- Cumhuriyetin özgün ve sağlam bir eği- şemeden boğulur. ğu yere” geldim! n Kitapta Atatürk sonrası yönetimlere tim deneyimi olan Köy Enstitülerine yö- n Kitabınızın adı gibi içeriği de şiirsel bir yönde ilerliyor. eleştirel yaklaşımlarda bulunuyorsunuz. nelik özlemin artmasını asıl nedeni; eği- Kitabın adındaki şiirsellik, aslında toplumsal bir ger- tim alanında da yaşanan derin bir yozlaş- Bu eleştirileri nasıl bir duyguyla orta- çeğin ürünü. Geç bulup çabuk kaybetmenin bir ifadesi. ya koyuyorsunuz? ma ve çöküş nedeniyle iktidarın varlığı n Kitabınızın temel sorununu oluşturan “Köy Ens- Atatürk’ten sonra devrimin hızının kesildiği, dev- ile akıl, bilim ve çağdışı uygulamalarından endişe du- titüleri-Toprak Reformu ikizliği”ni anlatır mısınız? rimin sürekliliğinin de durağanlığa dönüştüğü, da- yan kitlelerin toplumsal, siyasal ve psikolojik tepkime Bu, Cumhuriyetin inşası için zorunlu ve gerekli ha sonra da bütünüyle kesildiği, tarihsel bir gerçeklik. içine çekilmesi. n Yazılakalanlar 8Yazılakalanlar 8Yazılakalanlar 8Yazılakalanlar 8Yazılakalanlar 8 Yazılakalanlar 8 tapların yayımlanmasına büyük eme- deleyen bir kadın yazar. ERAY CANBERK ği geçen Muzaffer İlhan Erdost (1932- 1980’lerde ürün verme- 2020) ile Süleyman Ege ( ? -2022) de ye başlamış. 2022/2 unutulmamalı… n Hıfzı Aksoy (1930- n Ahmet Rasim (1865-1932) “Be- n “Rıfat/Rifat” çağrışımları: Şair 2021): Öğretmen, şa- dia” adlı uzun hikâyesinde şöyle ya- Samih Rıfat (1874-1932), şair Oktay ir yazar. “Yerel kalmış” di- zıyor: “Hakikaten muhabbetin mer- Rifat (1914-1988) oğlu, yazar ve çe- yebileceğimiz aydınlardan hamete dönüşümü etkileyicidir! İn- kan” şiirler bugünlerde yayımlan- virmen Samih Rifat (1945-2007) to- biri. Altınoluk’ta yaşamış sanlık sevdiği bir şeye merhamet et- sa!... Sonra da Bu Yalnızlık Benim - runu… Samih Rifat’ın ağabeyi bes- ve oralara emeği geçmiş… Toplu Şiirler 1951-1984 (Yayına ha- mek istediği zaman bütün geçer- teci Ali Rifat Çağatay (1867-1935), n Tekillik söz konusu olduğun- li yasa ve kuralları unutur.” (İki Güzel zırlayan: Mehmet Taner, Yapı Kre- torununun oğlu Serdar Rifat (Kırkoğ- da: Bir Köroğlu, bir Ayvaz… Çoğul- di Yayınları, 2003,) (Filiz Özdem’in Günahkâr / Bedia-Güzel Eleni / Ha- lu - d. 1956) yazar ve çevirmen… luk söz konusu olduğunda: Birçok zırlayan: Rıdvan A. Yakın / Arba Ya- armağanı, 13 Mayıs 2003)… Asım Samih Rifat ve Ali Rifat’ın kardeşle- hinoğlu, birçok aymaz! yınları, 1988.) Bezirci’nin Metin Eloğlu üzerine kita- ri Cevat Rifat Atilhan (1892-1967), n Marceline Desbordes-Valmore bına da bakmalı! n Haydar Rıfat Yorulmaz (1877- oğlu Bülent Oran (1909-2004) mi- (1785-1859): Fransız kadın şair. Ba- 1942): Üretken bir yazar ve çevirmen Özür ve düzeltme: “Yazılaka- zah ve senaryo yazarı… Divan şai- udelaire (1821-1867) bu şair konu- olduğu anlaşılıyor. 1900’lerin başların- lanlar 7”de dönemin (2004-2009) ri Kırımlı Rifat (1780-1831/32) dışın- sunda bir yazı yazmış. Baudelaire’in da ürün vermeye başlamış. Komünizm, Trabzon Belediye Başkanı (CHP’li) da Rifat adlı başka Divan şairleri ol- denemeleri, resim sanatı üzerine sosyalizm, faşizm, masonluk konula- Volkan Canalioğlu yerine İsmail Uy- duğu biliniyor… Kilisli Muallim Rifat yazdıkları bizde yeterince bilinmiyor. gur, ayrıca Algan’ın adını da daha rında yazdığı ve çevirdiği kitaplar var. Bilge (1874-1953), dilbilimci ve Tür- Oysa şiir dışında bu alanlarda da Lenin’den, Stalin’den, Karl Marks’tan, sonra “Celalettin” yerine birçok kez kolog… Kilisli Rifat Kardam (187- ürün vermiş. Engels’ten, Kropotkin’ten, Epikuros’tan, “Cemalettin” yazmışım. Bu yanlışlar Emil Ludwig’den, Gustave Lebon’dan 1936) hekim ve yazar… Şair ve ya- n Tarık Dursun K.’nin Geç- konusunda beni uyaran şair arkada- zar Rıfat Ilgaz (1911-1993)… Dilbi- ti Akşam Suları / Ben Unutma- yaptığı çevirilerden başka çevirileri de şım Kenan Sarıalioğlu’na ve limci, yazar ve çevirmen Mehmet Ri- dan 2 (Bilgi Yayınevi / 1997) ad- var… Telif ve çeviri yapıtlarının 1923- beni telefonla arayarak uyaran 1942 arasında yayımlanmış olması da fat (d. 1949)… lı kitabına tekrar göz atarken “Me- Trabzonlu gazeteci arkadaşa çok ilginç ayrıca. Yorulmaz’ın çevirileri ko- n Cihan Aktaş (d. 1960): Roman- tin Eloğlu: Üsküdar Çocuğu” yazı- teşekkür ederim. Yanlışlıkla adı anı- cı ve hikâyeci. Toplumumuzda kadı- sı… Eloğlu’nun 1951’de yayımlanan lan İsmail Uygur (1964-2021) ise İz- nusunda üniversite öğretim üyesi Bilal Çelik’in yüksek lisans tezi var (2014)… nın konumu ve kadın hakları konu- Düdüklü Tencere’sine de bir göz at- mir/Torbalı’nın CHP’li belediye baş- Bu arada Marksizm konusundaki ki- sunu İslami açıdan değerlendiren, ir- tım… Bu “iğneleyici, sıra dışı, sataş- kanıydı. n 10 9 Şubat 2023