Catalog

MERHABA ağdaş edebiyatımı- zın usta kalemlerin- Ç den Ayfer Tunç ve Mu- rat Gülsoy’un 2013’ten bu ya- na Diyaloglar adı altında ger- çekleştirdikleri buluşmaların Roman yazmak bir oyun! video kayıtlarından derlenerek yayıma hazırlanan Dünya Ede- Roman yazmak, kurallarını kendin koyduğun, biçimleyip oynadığın bir söz oyunudur. Yazdıkça gelişen, biyatı Üzerine Diyaloglar ile ka- pağımızda. “Diyaloglar dizisi- dönüşen, biçimden biçime geçen bir oyun! Javier Cercas ise kendi roman yoluna dair şunları söylüyordu: ne başladığımızda önceliği bizi “Bir roman yazmak, yazdıkça bazı kurallar icat etmek zorunda olduğun bir oyun yaratmak gibi bir şeydir. biz yapan yazarlara verdik. Ar- Sonra bir an gelir, takip eden her şey için o kurallara sadık olmak gerekir, öyle ki bizzat senin icat ettiğin dından az bilinen başyapıtlar olarak nitelediğimiz bir diziy- o kurallar bazen seni başlangıçta istemediğin ya da öngörmediğin bir şeyler yapmak zorunda bırakır.” le devam ettik. Sonra edebiya- tın genç kaynaklarına yöneldik. ROMANDA DÖNÜŞME HALİ! Dünya edebiyatından genç ve- Kurduğunuz biçim seçtiğiniz konunun, ya Türkçeye yeni çevrildiği için yansıttığınız izleklerin, çizdiğiniz karakter- genç saydığımız yazarları mer- cek altına aldık” diyen Ayfer lerin durumlarını / gerçekliğini de belirler. Tunç ve Murat Gülsoy’la “iki Evet, bir romanda anlatıyı kuran anlatıcıla- kişilik bir çalıştay” olarak nite- rın “oyun”u nasıl kurdukları önemlidir ledikleri Diyaloglar’ı konuştuk. bu anlamda. Buna, “romanda dönüşme Gamze Akdemir’in söyleşisi... hali” diyorum. Üçüncü sayfamızda, “Ro- Romancı, anlatıda görülenin ötesinde du- man yazmak, kurallarını kendin ranı söyleyen / hissettirendir aslında. Bazen koyduğun, biçimleyip oynadı- bu, orada ilkten görülen karakterlerde de ğın bir söz oyunudur. Yazdık- olandır. Bizim “kahraman” sandığımız, ya da ça gelişen, dönüşen, biçimden “olay” diye gördüğümüz aslında “oyun”un biçime geçen bir oyun!” var- sonunda kendini ele verendir. gısını açımladığı “Roman yaz- EDEBİYATIN EN TEMEL PARADOKSU! tı ve Kiracı anlatılarıdır. Metinler arası ge- Her roman bir yanılsama içerir. Roman- mak bir oyun!” başlıklı yazısıy- Franco döneminin yaşattığı karanlık dönem- çişken bir tutumu olduğunu da söyleme- cı eninde sonunda bir düşünce insanıdır. la Feridun Andaç yer alıyor. ler romancının ilgi odağında olmuştur hep. liyim. Oyun düşüncesi ise onda romanın Hiçbir şeyi salt sezgiye bırakmaz. O, sa- Olcay Mağden, Andreas Otorite karşısında bir duruşu vardır Cercas’ın. günümüzde Cervantes’ten nasıl el aldığı- dece yazarken alışkanlık veren bir ivmedir. Steinhöfel ile bir delikanlının Onun şu düşüncelerini de göz önünde tu- nın göstergesi olarak öne çıkar. Bir Anın O nedenle Dostoyevski, Tolstoy, Balzac yetişkin bir bireye dönüşme tarsak, özellikle Salamina Askerleri, Işığın Anatomisi’ni okurken Cercas’ın anlatıcı okursunuz. Ama yazarken hep karşınız- sürecini ele aldığı romanı Dün- Hızı, Sahtekâr, Karanlıkların Hükümdarı, Bir olarak bu yanını göreceğinizden eminim. yamın Merkezi’ni konuşuyor. da Henry James, Flaubert, Nabokov, John Ânın Anatomisi romanlarındaki ana düşün- Gültekin Emre, ekmeğin tarihteki Fowles gibi romancılar olmalıdır. ceyi daha iyi anlarız: CERCAS: ‘KÖTÜ GİDEN ŞEYLERİ yerinin mitolojiden günümüze “Kötü giden şeyleri bize büyük edebiyat BÜYÜK EDEBİYAT GÖSTERİR!’ derinlemesine ele alındığı; sos- HER ROMANCI ŞİMDİDEDİR! gösterir. Shakespeare, Dostoyevski, büyük “Kötü giden şeyleri bize büyük edebiyat yoloji, felsefe, sanat ve edebi- Tıpkı okur gibi, her romancı da öncelikle yazarlar gösterir. Bu da çok ama çok fay- yattaki yansımalarının da sunul- gösterir,” düşüncesinin yapıtlarına nasıl yan- “şimdi”dedir. Geçmişten, gelecekten de söz duğu kolektif bir emeğin ürünü dalıdır. Ama üzerine basarak söylüyorum, sıdığını görmek için sanırım ilk anlatılarından etse; çıkış noktası, durduğu yer “şimdi”dir. Her Yönüyle Ekmek adlı incele- edebiyat eğer faydalı olmak istemiyorsa yola çıkarak okunmalı Javier Cercas. John Fowles şunu diyordu: meyi merceğe alıyor. çok faydalıdır. Eğer faydalı olmak istiyor- Savaşın, savaş sonrası yaşananların top- “Çoğu yazar gibi ben de biraz manik- M. Sadık Aslankara, “Kadın ya- sa propaganda ve pedagojiye dönüşür ve lumda / insanda yarattığı şok dalgasının et- depresifim; her ne kadar bana, bu iki zıt zarın kadın cumhuriyeti…” başlık- faydalı olmayı bırakır. Edebiyatın temel bü- kilerine dönen romancı; “geçmiş”in bugünde kutuptan biri, yazan benlik, diğeriyse hiç- lı yazısında; Peride Celal (Gece- yük paradoksu budur.” / şimdide nasıl yaşadığını da anlatır bir ba- lik gibi görünüyor olsa da. Benliklerden biri nin Ucunda), Yasmina Reza (Ne kıma. Franco’culuğun İspanyol toplumunda bunun önemli ve sosyal yönden pek uygun Mutlu Mutlulara), Gonca Ataç’ın CERCAS’IN ZAMANIN RUHUNU süreduran izleri romanlarına yansır. Salami- bir şey olmadığını gayet iyi biliyor; çok da- (Ah) yapıtlarını irdeliyor. OKUMA BİÇİMİ! na Askerleri, Sahtekâr, Karanlıkların Hüküm- ha seyrek rastlanan diğeriyse bazen bir çıl- Necdet Neydim, “Bilimkurgu- Cercas’ın anlatıcılığında karşımıza çıkan darı ve Bir Anın Anatomisi tarihsel geçmişin gın gibidir. İçimde sıradan bir kabile şama- da Jules Verne’lerin vazgeçilmez- bir başka gerçeklik ise zamanın ruhunu oku- bugüne uzanan izlerini anlatır bize. nının kimliğini hissediyorum.” (*) liği üzerine..” başlıklı yazısında; ma biçimidir. Onun romancılığındaki dönü- Javier Cercas, bir konuşmasında şu- Tanzimat’la başlayan modernleş- Javier Cercas, ülkesinin yakın tarihine şüm, ülkesinin yakın tarihine bakışla başlar. nu söylüyordu: “İspanyol Sivil Savaşı me sürecinde bu konudaki öncü dönerek romanlarını kurarken; kurmaca- Salamina Askerleri (2001), ülkenin iç sa- 1936’dan 1939’a kadar yani üç yıl sürmedi; çalışmaların önemli bir bölümü- yı yaşamdan, yaşamı da kurmacadan ayı- nün bilimkurgu metinler üzerine vaş dönemindeki kötü zamanlarıyla yüzleş- 43 yıl sürdü.” Onun romanla getirdiği ta- rın ince çizginin ayrımındadır elbette. Gene olduğunu ve 1860’larda başlayan me öyküsüdür. Kendini kitaplarında bulan / nıklık yeni bir bakışın, düşünüşün de kapı- de, yaşamsal gerçeğe bakışının ivmesi ha- bu sürecin varlığını hâlâ değiş- gören bir Cercas, “temel yazar” düşünce- larını aralıyor diyebiliriz. yatın da bir “oyun” olduğu düşüncesidir. meksizin sürdürdüğünü imliyor. sinden hareketle yazan biridir. Bu anlamda Neyi sevdiğinizi bilmek, neden vazgeç- Franco faşizminden geçen İspanya’nın Y. Bekir Yurdakul, Gilles yakın tarihe bakışında da bu yazarların izle- mek istediklerinizi anlayabilmek için o ta- hafızasına doğru yolculuğa çıkışında elbet- Abier’in doğanın hükmedeni rini / etkilerini görmek mümkün. rihsel geçmişin öyküsüne romanla dön- te yeniden kurma / söyleme düşüncesi ön değil parçası olduğumuzun al- Yolunun Kafka ve Borges’ten geçtiğini söy- meniz size iyi gelecektir. Romanın getirdi- plandadır. Üstelik şunu da söyler; Bir Anın tını çizdiği Hediye Tohum ve lemesi de okurluğunun yol işaretlerini gös- ği kurgusal hakikat bir oyun olsa da, iyi ro- Anatomisi romanının çıkış noktasından söz Hasan Karaca’nın yazıp re- terir bize. “Büyük okur”luk onun da yazarlı- mancının romanını neden yazdığı düşün- ederken: “Kurgu, kurmaca tam bir yalan simlediği, kahramanı Dan- ğının arenasında yer alır. Tarihe, insanlığın cesi hep kalıcı olacaktır. n değildir. Ama yalana çok benzer.” (**) tel ve kukla ustası büyükba- 23 Şubat 1981’de, Yarbay Tejero’nun İs- öyküsüne dönerken de öne çıkardığı aslın- basının yolculuğunu anlattığı panyol Temsilciler Meclisi’ndeki darbe gi- da o birikiminin yansımalarıdır. (*) John Fowles / Zaman Tüneli: Dene- Kuklacı’yı merceğe alıyor. Romanı tarihten ayıran ama bilimle bu- meler ve Notlar, Çev. Süha Sertabiboğ- rişimini nevrotik / paranoya bir durum ola- Güncel, Mustafa Başaran’ın rak görür. Sorular sorarak başlar işe. Bu luşturan bir bakışının olduğunu söyleme- lu, Ayrıntı Yay., 480 s., 2004. hazırladığı Bulmaca ve kısa ta- nıtımlarımız ile de düşün trafi- da, neden bu olayın romanını yazmak iste- liyim. Onun anlatılarındaki oyun düşün- (**) Kürşad Oğuz, Javier Cercas ile ği sürüyor! diğinin ipuçlarını verir. cesini ilkten bize veren kuşkusuz Saplan- Söyleşi, Habertürk, 29.10.2021. İyi okumalar... l İmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına: Alev Coşkun l Genel Yayın Yönetmeni: Arif Kızılyalın l Yayın Yönetmeni: Gamze Akdemir l Tasarım: Bahadır Aktaş l Grafik: Mehmet S. Aman l Sorumlu Müdür: Özgür Soyer l Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ l İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişli- İstanbul l Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64 l Reklam Genel Müdürü: Esra Bozok l Reklam Rezervasyon: Tel: 0 (212) 343 72 74 Mail: reklam@cumhuriyet.com.tr l Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. AŞ, Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. No: 11A/41 KITAP Bahçelievler - İSTANBUL. l Yerel süreli yayın l Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir.