Catalog

Kadın yazarın kadın cumhuriyeti… “Kadın Romancıların Roman Kadınları”, “Kadın Yazarların Kadınları” gibi pek çok başlık altında kadın yazarlarımızı, öykü, roman, oyun metni, ÖYKÜDENLİK… deneme-eleştiri yazınsal türlerdeki verimleriyle ya da yapıtlarındaki kadınlarla ele aldım “Kitaplar Adası”nda. Ne ki “kadın yazar” diyorsak eğer Cumhuriyetle de ilişki kurulmasını gerektiriyor bu kuşkusuz. Gonca Ataç üsun Akatlı, “1972-1992 döne- rını da yayımlayıp göz doldurmuştu. mik, sınıfsal konumlanışı bütün ayrın- ‘Ah’ minin, düzyazı ve anlatı edebiya- Peride Celal bunu taçlandırıyor. tılarıyla, romanın yazıldığı tarihlerdeki F tı” için yaptığı değerlendirmede, İşte h20’nun yenice yayımladığı Pe- döneme değin etnolojik, folklorik “Son yirmi yılın en dikkate değer ol- ride Celal romanı, Gecenin Ucun- değerlerle, doğaya dönük önemli gularından biri, edebiyatımızdaki ka- da (2022). Şunca yıl sonra bir kez da- saptayımlar ve belgesel zeminli akış- onca Ataç, “dört dörtlük dın yazar patlaması” demişti. (Tenha ha okuyunca gördüm ki yazarının di- la getiriliyor. olamayan hayatlar”a ye- Yolun Ortasında, Oğlak, 1995, s.13) le getirişiyle yapıt, “büyük bir aşk ro- Romanda yer alan hiçbir dolantıya G niden bakarak okuru se- Bir başka yazısında da Peride manı”. girmeden Macide’nin gözünden sizi, lamlıyor ilk öykü kitabında: Ah Celal’in, “Üç Yirmidört Saat’ten bu “Büyük roman” demek yeterli elbet, 1950’ler Ankarası’yla buluşturup nok- (Edebiyatist, 2021, 29). yana; gözlemciliğiyle, psikolojik ayrın- Peride Celal, soy bir romancı kuma- talayayım istiyorum yazıyı: Yasmina gibi Gonca da kimi- tılara isabetli yaklaşımıyla ve içerikte şına sahip çünkü. Anlatıyı roman ev- “İstanbul’u ne kadar seversem leri erkek ama çoğunluğu kadın- nereleri kurcalarsa kurcalasın hep sa- renine yerleştirmekteki ustalığına, dil- seveyim Ankara kurtarmıştı be- lardan bir portre galerisiyle, top- dık kaldığı klasik tahkiyesinin sağlam- sel tutumu da ekleniyor, kişileri bu ni. Küçük, temiz bir kentti. Belki de lumun adeta köleleştirerek her lığıyla ilgi(sini) sürekli kıl(dığını)” yaz- evrene öyle yerleştiriyor ki yapıt ger- türlü haksızlığı reva gördüğü ka- Türkiye’de hırpalanmadan, yıpranma- mıştı. (Edebiyat Defteri, Afa, 1987, çektenlik duygusuyla bizleri kendisi- dın varlığa dayalı bir koro çıkarı- dan, kirlenmeden yaşanacak tek yer- s.175) ne bağlıyor. yor karşımıza. di. Atatürkümün havası esiyordu biraz Nice oylumlu da olsa içine daldığı- Ev içlerinden sokağa, iş han- orada. Ondan sonra gelenler politika PERİDE CELAL; ‘GECENİN UCUNDA’ nızda bir çabuk bitiyor. Okuması ha- larıyla atölyelere, gecekondula- oyunları, tutkuları, kötülükleriyle ken- “Peride Celal” adını ilk kez alt- fif, ancak katmanlar arasında oku- ra minibüslere uzanan çok ge- te yerleşseler bile, eski güzel günlerin mış yıl kadar önce yeniyetmeliğim- ru etkin kılan alımlama yoğunluğuna niş bir anlatı coğrafyasında, izlerini büsbütün süpürüp silememiş- de Cumhuriyet’te tefrika edilen roma- da sahip. yer yer olgusal hatta tanıdık ya- lerdi. Geniş, beyaz yollarda akşamları nıyla duymuştum. Kadın yazarlarımız Peride Celal, Cumhuriyetten önce şantılar eşliğinde kuruyor Gon- akan insanların arasındaki eşitlik, ya- arasında kapladığı yeri bilemezdim doğmuş Cumhuriyetle birlikte boy- ca bunları. kınlık elle dokunulur gibiydi. Ata’ya sı- elbet, ama o yıllardan başlayan oku- lanmış serpilip gelişmiş bir yazar- Genelde anlatımcı da olsa so- ğınmıştık biraz orada. Onun için mi malarımla Türkçenin bu önemli yaza- dı. Gecenin Ucunda romanında bü- yutlayıma açık öykülemeyle sür- gider gider Anıtkabir’i dolanırdık öy- rını yakından tanıyıp yapıtları üzerine yükannesi büyükbabası Osmanlı sa- dürüyor metnini. le; ona yaklaşmak, ondan umut al- yazdım sürekli. ray görevlilerinden, annesiyle ken- Çarklar arasında ezilen, yine mak, karanlık yüreğimize, taşının top- h20 Kitap son bir iki yıldır Peride disi Cumhuriyet bireyi İstanbullu de teslim olmayıp direnen ka- rağının yanından fışkıracak bir kaynak Celal’in bütün yapıtlarını yayımlıyor Macide’yi tanıtıyor. dınlar, erkek öyküleri arasında aramak, buydu amacımız belki de…” da henüz tanışmamış okur, öyküleriy- Macide üniversiteyi orada okumuş, da görünüp seçilebiliyor hemen. (27, 28) le romanlarını okuyup yakından tanı- ama bir bankada hukuk müşaviri ola- Kadınların kurup yaşataca- yor onu. h20, Peride Celal’den önce rak Ankara’ya yerleşmiştir. Bu çerçe- Yeniden yeniden okumalara aday bir ğı bir Cumhuriyet olmalı emek- İrfan Yalçın’la İlhan Tarus’un yapıtla- vede ülkenin kültürel, siyasal, ekono- roman Gecenin Ucunda. Sıra sizde. le üretkenlikle, yaratıcı yaşatır- lıkla ve elbette aşkla; peki nasıl gerçekleşir bu? Yazarak elbet, yaşanamadığı bir evrende- Ülkemizde kitapları kadar DÜNYA DAMLASI Gonca bunu yapıyor işte; kadın- oyunlarıyla da tanınan bir yazar dir. Bu yüzden kartondur ların özgürce kurduğu Cumhuri- Yasmina Reza. Bu kez Ne Mut- adeta, her biri çizgi film yetin kadın yazarı o. lu Mutlulara (Çev. Aysel Bora, kişisi benzeri abartılı, Yasmina Reza Marguerite Duras, “Yazmak; tuhaf, acınası komiklik Can, 2018) adlı romanıyla yaşamımı dolduran, beni büyü- geliyor okur önüne. sergiler. ‘Ne Mutlu Mutlulara’ leyen tek şey,” der ya (Yazmak; Karı koca, uzak-yakın akra- Kadın ya da erkek, kar- Can, Üçüncü Basım, 2021, 17), ba, komşu vb. bunları yumak şısındakini perde önüne kadınlarımız bunca ezici baskı getirip istediği gibi konuşturur, konuşma- yapıp okur önüne atıyor Yasmina. Tam bir ro- altında, her türlü şiddet, cinayet, man dramaturjisi eşliğinde, yer yer komedi sı bittiğinde sahneden çekip kendi oyununu taciz, tecavüz, işkence altında dell’Arte havası, tartımıyla yoğunlaştırıp su gi- sürdürür yine. yazmayı sürdürüyor yazdıkça ve bi akıtıyor anlatısını. Dramayı iyi bilen yazar Ne ki ruhsal durumların birer geometrik yazıldıkça da özgürleşiyor. biçim halinde ortaya döküldüğü roman ki- olarak zaten alaysamayı aykırılıklar, çatışma- Tabii Cumhuriyetle. Demek lar eşliğinde kullanıyor hep. şilerinden “neşeli olmaya devam etme(leri ki Cumhuriyet, yanına kazıla- Kapitalizmin üzerimize üzerimize geldiği, beklenecektir)” ille. (48) cak “kadın özgürlüğü” aynı za- bizi sıkıştırıp darmadağın ettiği birbirimizi an- Bu yüzden herkes bir düşünce balonu manda. lamanın artık yüke dönüştüğü, herkesin kendi halindedir; sırası gelen konuşur romanda, iç dünyasına çekilip ıssızlaşarak anlamını dinleriz onu, ama düşünce balonunda neleri www.sadikaslankara. yitirdiği bu çağda roman kişileri olarak birey- geçirdiğini de anlarız onun. com, her perşembe öykü-ro- ler, mutluluk adının bile anılamayacağı, Komik ve hüzünlü bulvar komedisi kıva- man, tiyatro, belgesel alanla- sonuçta artık aşkın da mında bir roman adeta Yasmina Reza’dan. rında güncellenerek sürüyor. 16 27 Ekim 2022