Catalog

STEVEN NADLER’DAN ‘SPINOZA’NIN FELSEFESİ’ MERHABA ski Yunanların Aristophanes’i, Spinoza’nın yeniden keşfi! Latinlerin Plautus’u E dışında, tüm za- manların en büyük komedi Spinoza’nın kamutanrıcılık diye Türkçe sözlükte yer alan karşılığında, panteizme şairi, dram ve komedi ala- nındaki gücünün kayna- yakınlaştığı söylenirse de, Nadler’ın savına bakarsanız, panteist düşünce Tanrı’yı ğı özgür ve gözü pek dili- genelleştirip uzakta tutar ve mabedinden dışarıya çıkarmaz. ne atfen Fransa ve Fran- sa dışında, Fransız dilin- Steven Nadler, Spinoza’nın Felsefesi (Çev. Merve Rana Aydın / Beyoğlu Kitabevi) adlı den söz edilirken genellikle kitabında kısaca, “Tanrı bir inanç ilkesine değil, bilinebilirlik ilkesine bağlıdır, o inanılacak “Molière’in dili” niteleme- si kullanılan, bir ölümsüz, bir merci değil, bilinecek bir varoluştur” demekte, Spinoza’nın geniş yelpazesinden Molière (Jean-Baptiste Po- sokaktaki okura gereken tanımlarla bir Spinoza resitali vermektedir. qeilin) doğumunun 400. yı- lında kapağımızda. Zeynel Kıran’ın yazısı... Üçüncü sayfamızda, MAHMUT ŞENOL Steven Nadler’ın, “Tan- senolasenola@gmail.com rı bir inanç ilkesine değil, bilinebilirlik ilkesine bağ- lıdır, o inanılacak bir mer- İLK LAİK FİLOZOF! ci değil, bilinecek bir va- Amerikan akademik topluluğunun yaşa- roluştur” görüşünü imledi- yan saygın üyelerinden Steven Nadler’ın ği Spinoza’nın Felsefesi’ni öteden beri hem Baruch Spinoza hem de merkeze aldığı yazısıyla Yahudilik ve Judaism üzerine kitapları Mahmut Şenol yer alıyor. okunmaya değer yapıtlar olarak hak ettiği Rahmi Ali, “Unutulmaz yeri alıyordu. hikâyeler!” başlıklı yazı- Spinoza’da Etik başlıklı, Cambridge sında, anılarla bileştire- Üniversitesi’nce 2006’da basılmış, filo- rek ölümsüz yazarları ve zofun anlaşılması için bir giriş kitabı gi- hikâyelerini irdeliyor. Kimler bi tasarladığı yapıtını, Nadler, daha son- yok ki? Heinrich Böll (“Elsa ra titiz bir kısaltmayla Stanford Felsefe Baskoleit’in Ölümü”), Ansiklopedisi’ne yazdığı Spinoza’yı genel Muzaffer Hacıhasanoğlu okura ulaştırmak istemişti. (“Bir Fotoğraf Canlanıyor”), Bu metnin genişletilmiş versiyonu di- Necati Cumalı (“Selim’i limize Spinoza’nın Felsefesi (Çev.: Mer- Anarım”), Tarık Dursun K. ve Rana Aydın / Beyoğlu Kitabevi) adıy- (“Zabel Manol İçin Hikâye”), la çevrildi. Nurten Karas (“Türkü Olan Kadın”), İlhan Demiras- HEREM! lan (“Kaza”), Sabahattin Ali 17. yüzyılın çekingen, yalnızlığı ter- (“Hanende Melek”)... cih etmiş ve zaten bulunduğu Yahudi ce- nımını muğlak bıraktığı gibi, antropomorfik Spinoza’nın Felsefesi kitabında “töz, Ata Hacımale, Henry maatinden tanrıtanımazlık suçlamasıy- insana veya bir canlı bedene benzeyen halde tin, tikellik” gibi zorlayıcı Türkçeleşmiş James’in, Mrs. Gereth kim- la “herem” olarak bilinen aforoza uğramış olamazdı; yaşamın ta kendisiydi Tanrı. sözcüklere karşın, metnin dilinde Türkçe- liğinde, yaşamın tüm yıkı- Spinoza’nın söylediği, basitçe, Tanrı’nın Bu görüşleri, ister istemez Spinoza’yı nin geniş dağarı hâkim görünüyor. cılığına karşın ince zevk- doğa olduğu, doğayı aşan, doğadan aşkın evrende hiçbir şeyin doğadışı ya da olağa- lerin peşinden ayrılmama- bir Tanrı varlığının bulunmadığıydı. nüstü olamayacağı, her şeyin kabul edile- WITTGENSTEIN’DAN yı, estetik, sanat ve ede- “İlk laik filozof olarak tanımlanabi- bilir bir gerçeklik olduğu düşüncesine ta- ALTHUSSER’E, NEGRI’DEN biyatla direnmeyi işlediği lir” görünen Spinoza, ne uhrevi-sema- şımaktadır. DELEUZE’E, SPINOZA Poynton’daki Ganimetler’i- vi dinlerin tanrısı, yahut arkaik dönemle- Bu nedenle Spinoza’nın olumlayıcı bir Kitabın künyesinde, son yıllarda yayın- ni merceğe alıyor. rin mitolojik tanrılarını varsayıyor, ne de Stoik filozof olduğu, bir anlamda kader cılığımızın önemli isimlerinden, editör, Halil Solak, Prof. Dr. İs- Descartes’ın felsefi bir Tanrı’ya dönüştür- denilen olması gerekenlerin ortaya çıkışı- yazar ve akademisyen Hasan Aksakal’ın mail E. Erünsal’ın Osman- düğünce Tanrı fikrini bir mabedin içinde na da gönülden razı geldiği söylenegelir. imzasını görmek bu çeviri yapıta olan gü- lılarda Sahaflık ve Sahaf- bırakmak istiyordu. veni artırıyor. Merve Rana Aydın’ın çevi- lar (2013) kitabının genişle- STEVEN NADLER: risi yeterince güçlü dipnotları, açıklama- tilmiş baskısı Osmanlılarda SPINOZA İÇİN TANRI, ‘TANRI, BİR VAROLUŞTUR!’ larla özenli bir çalışma. Kitap Ticareti: Sahaflar ve CONATUS! Yine Spinoza’nın kamutanrıcılık di- Batı felsefesinin kanonik yapısın- Kitapçılar’ını inceliyor. Spinoza için Tanrı ezeli ve ebedi, son- ye Türkçe sözlükte yer alan karşılığın- da bir uğrak yeri gibi beliren ve tam da Y. Bekir Yurdakul, Katy suzca tekrarlanan bir üretim gücüydü, bü- da, panteizme yakınlaştığı söylenirse de bu nedenle Wittgenstein’dan Althusser’e, Hudson’ın Bütün Havuç- tün varlıkların var olma çabasına Cona- Nadler’ın savına bakarsanız, panteist dü- Negri’den Deleuze’e kadar modern düşün- lar Benim, Altın Meşe Pala- tus adını vererek Tanrı’yı bunun içinde bir şünce Tanrı’yı genelleştirip uzakta tutar ce tarihine ışığı yansıyan Spinoza’yı böy- mudu Avı, Gürültülü Bir Kış doğallıkla tanımlıyordu. ve mabedinden dışarıya çıkarmaz. lece bir kez daha, bundan sonra gelecek Uykusu kitaplarını değer- O yüzden Tanrı korkulacak, kendi buy- Nadler, kısaca, “Tanrı bir inanç ilkesi- yeni bir çalışmaya kadar keşfetmek için lendiriyor. ruklarını dinlemeyenlere ceza yağdıran bir ne değil, bilinebilirlik ilkesine bağlıdır, o bu yapıtı bir başvuru kaynağı olarak bu- Vitrindekiler ve Mustafa varlık değil, aksine hayatın sevilmesi ola- inanılacak bir merci, değil, bilinecek bir lunduracağız. Başaran’ın hazırladığı nağını veren bir sevinç kaynağı olmalıydı. varoluştur” demekte; Spinoza’nın geniş Şurası açıktır ki, Spinoza, her keşfedili- Bulmaca ile düşün serüve- Ve yine bu nedenle Tanrı, kutsal kitaplar- yelpazesinden sokaktaki okura gereken ta- şin ardından unutulmuş gibi kalır ve sonra ni sürüyor. da ve göksel dinlerin tanımladığı yahut ta- nımlarla bir Spinoza resitali vermektedir. yeniden keşfi gerekir. n İyi okumalar... l İmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına: Alev Coşkun l Genel Yayın Yönetmeni (Vekâleten): Arif Kızılyalın l Yayın Yönetmeni: Gamze Akdemir l Tasarım: Bahadır Aktaş l Grafik: Mehmet S. Aman l Sorumlu Müdür: Özgür Soyer l Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ l İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişli- İstanbul l Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64 l Reklam Genel Koordinatörü: Esra Bozok l Reklam Rezervasyon: Tel: 0 (212) 343 72 74 Mail: reklam@cumhuriyet.com.tr l Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. AŞ, Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. No: 11A/41 KITAP Bahçelievler - İSTANBUL. l Yerel süreli yayın l Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir.