Catalog

CEYHUN İRGİL’DEN ‘BABALAR VE ÇOCUKLAR - GENÇ CUMHURİYET’İN VİCDAN SERÜVENİ’ ‘Kurucu kadrolar kin gütmediler, helalleşmeyi tercih ettiler!’ Kimisi işbirlikçi saray hükümetinin, kimisi işgalci İngilizlerin yanında Kurtuluş Savaşı’na karşı çıktı; Türk milletinin varlık yokluk kavgasında ihanet ettiler. Kurtuluş Savaşı sonrasında affedilenler oldu, böylece sayıları 150’ye indi. 150’likler diye anıldılar. Fransız ve Rus devrimlerinde yapıldığının aksine idam edilmediler, hapse atılmadılar, sürgün edildiler. Cumhuriyeti kuranlar kin tutmadılar, suçun bireyselliği ilkesini dikkate aldılar. 150’liklerin yakınlarını ve çocuklarını suçlu olarak görmediler. Dr. Ceyhun İrgil de yeni incelemesi Babalar ve Çocuklar - Genç Cumhuriyet’in Vicdan Serüveni’nde (Sia Kitap) 150’liklerin izini sürüyor, onların ve çocuklarının bilinmeyen öykülerini anlatıyor, Cumhuriyetin saklı kalmış bir yönünü gözler önüne seriyor... kutuplaşmalar, çatışmalar kaçınılmazdır. GAMZE AKDEMİR Osmanlı’nın son dönemdeki hataların- gamze.akdemir@cumhuriyet.com.tr dan ders almış bu insanlar devlet aklını ve toplumsal vicdanı öncelediler. Bu nedenle “Her şeye rağmen ben onları kitabın alt başlığını “Genç Cumhuriyet’in affediyorum…” Vicdan Serüveni” koydum. Mustafa Kemal Atatürk (Haziran 1938 - Yalova) ‘ATATÜRK, 150’LİKLERİN AFFEDİLMESİNİ İSTEDİ!’ KAYBEDENLERİN VE n Atatürk 150’liklerin neden affedil- KAZANANLARIN melerini istedi? VİCDAN SERÜVENİ! Atatürk, Milli Mücadele karşıtları için üç n Kuvayı Milliye karşıtı siyasetçi ve kez af çıkarılmasını istedi. İlk af talebi Cum- askerlerin Milli Mücadele dönemi ve huriyetin 10. yılında, daha sonra Hatay’ın sonrasındaki tutumlarını incelediği- kurtuluşu ve son olarak 1938’de. niz ve yaşamlarının seyrini tüm bağlan- Atatürk, birçok konuda olduğu gibi tari- tılarıyla ortaya koyduğunuz kitabınız- hin zor ve dar günlerindeki yanlış tercihler da genç Cumhuriyetin kurucularının konusunda da daha hoşgörülü, diğer kurucu 150’liklere, ailelerine ve diğer Milli Mü- kadrolara göre daha yufka yürekli bir kişilik. cadele karşıtlarına yaklaşımında nelere Pek bilinmez, 150’likler yasası dikkat çekiyorsunuz? 1924’te çıkmış olmasına karşın, ailele- İlk dikkatimi çeken Cumhuriyeti kuran rin hazırlanması, işlerini güçlerini yola kadroların idealist yapıları, özverileri ve koyması için yasa üç yıl bekletilmiş ve yaşadıkları tüm sıkıntılara, risklere, acıla- 1927’de yürürlüğe girmiştir. ra karşın derin bir husumet, intikam için- Daha yasanın yayımlandığı Resmi de hareket etmemeleri. Gazete’nin mürekkebi kurumadan üç yıl Onlarca suikast girişimi, iç isyanlar, sonra Atatürk, herkes için af çıkarılma- idam fermanları, binlerce ihanet, hayal sı istemiştir. Çünkü Atatürk, insanların ŞÜKRÜ KANDİYE kırıklıkları, acılar, ölümler, kayıplar ve birçoğunun koşulların baskısı sonucunda bunlara rağmen dört yılda zaferle taçla- yanlış tercih yaptığını ve hatalarını anla- le Anadolu’daki işgalden sorumlu komu- hip olan kaybeden ve kazananların vic- nan Cumhuriyetin kurulması alınan riskin dığını düşünüyordu. tan ve idareciler idam edildiler. dan serüveni. büyüklüğü başlı başına biriciktir. Bu yaklaşımı bazı yaraların sağaltıl- Bu başarının kıvancı ve halkın masını hızlandırmış olsa da işbirlikçiliğin ‘CUMHURİYET ÇOK FARKLI ‘KALKINMA VE CUMHURİYETİ kaybolmuş özgüveninin tekrar kazanıl- yükü altında ezilen, çıkarlarını yitiren, VE YEGÂNEDİR!’ İNŞA ETME ÜLKÜSÜNÜ ması ile kurucu kadrolar, Milli Mücadele onulmaz kin ve nefret içindeki kişiliklerin Keza Fransız, Rus Devrimi gibi yakın ta- ÖNCELEDİLER’ karşıtları ile derin bir hesaplaşma yerine Cumhuriyet karşıtlığı hep oldu, olacak. rihin önemli değişimleri çok kanlı süreçler- Dönemin kurucu kadrolarının bu kişile- helalleşmeyi, görmezden gelmeyi ve iha- Fırsat bulduklarında eski hesaplara, eski dir. Bu açıdan bakıldığında Kurtuluş Sava- rin ailelerini, çocukların dışlamaması, li- net konusunu gündem yapmamayı devirlere, eski çıkarlarına ve şı ve Cumhuriyet çok farklı ve yegânedir. yakatlerine göre devlet kurumlarında gö- tercih etmiştir. ayrıcalıklara dönmek isteyenler olacaktır. Cumhuriyetin ilanından sonra kurucu rev vermesi, hatta ülkenin yönetici kadro- Kitabım da çok acılar çekmiş, ihanete kadrolar çok muktedir olmasına karşın -ki larına atamaları da ilginçtir. uğramış ve neredeyse yok olma noktasına ‘ATATÜRK’ÜN İKİ AF TEKLİFİ binlerce ihanet suçlaması yapacakları in- Genç Cumhuriyetin kurucu kadroları “su- gelmiş bir kuşağın, her şeye rağmen “Biz İNÖNÜ HÜKÜMETLERİNCE san varken- vatana ihanet suçlaması ile çun, günahın, yanlışın kişiselliği” ilkesi- bu Cumhuriyet’i kanla kurduk ama kin ile KABUL EDİLMEMİŞTİR!’ ne kitlesel hapis ne de idam cezalandır- ni uygulayarak devlet aklını öncelemişler. büyütmeyeceğiz” anlayışına odaklanıyor. n 28 Haziran 1938’de TBMM’de kabul Kuruluş sürecine dair bir dolu hurafe, malarına gittiler. Onlar kalkınma ve genç Cumhuriyeti inşa edilen ve 16 Temmuz’da Resmi Gazete’de asparagas ve çarpıtma var. Okurlara “o Günümüzün siyasi iklimi ve kutupla- etme ülküsünü öncelediler. yayımlanarak yürürlüğe giren 3961 sayılı şan toplumsal yapı nedeniyle kitap, iha- Bu tutumu “devlet aklı” olarak yorumlu- dar ve zor günlerde çok şey yaşandı ama Af Kanunu’na tepki göstererek Meclis’e netlerin öyküsü olarak algılanırsa üzülü- yorum. İnsanların duyguları, inançları olur bir de bu açıdan bakınız” diyor. gelmeyenler arasında İsmet İnönü de var. Devrimler ve büyük toplumsal karma- rüm, özneyi iyi anlatamamış olduğumu ancak devletin önceliği akıl ve bilimdir. Dev- Bu, o günlerin siyasal atmosferini ve şalar, kanlı hesaplaşmalarla biter. Kurtu- düşünürüm. Çünkü asıl anlatmak istedi- let, duygu ve inançla hareket etmeye baş- kurucu kadroların yaklaşımlarını bilme- luş Savaşı’nda yenilen Yunanistan’da bi- ğim; zamanın ruhu ve iktidar gücüne sa- larsa toplumsal kaos, kıyımlar, karşıtlıklar, yenler için tuhaf gelebilir. Öncelikle >> 12 25 Kasım 2021