Catalog

HALİT ZİYA UŞAKLIGİL ESERLERİ OKURLARA Halit Ziya yaşıyor... Halit Ziya Uşaklıgil eserlerinin yayımlanması, teliften düştüğü 2015’te bu yana hızlanmış durumda. Yakın zamanda üç kitap farklı edisyonla okur karşısına çıktı: Selim İleri’nin derlemesiyle “Siyah Bir Adam”, Abdullah Uçman’ın yayına hazırladığı “Kırk Yıl” ve Seval Şahin editörlüğü ile okurla buluşan ve bir keşif ürünü olan “Kenarda Kalmış”... ERAY AK erayak@cumhuriyet.com.tr H alit Ziya Uşkalıgil ismi pek çok kimsenin aklına bir televizyon dizisi ile tekrar düşmüşse de bu durum, yazarın Türk edebiyatının büyük ustalarından biri olduğu ve modern edebiyatımızın temellerini attığı gerçeğini değiştirmez. Edebiyat tarihçileri tarafından “ilk büyük romancımız” olarak kabul görür Uşaklıgil ki haksız bir kanı değildir bu. Uşaklıgil’in yazdıkları bugün hâlâ kendine okur bulup adından söz ettirebiliyorsa eğer bu durum üzerine düşünmekte yarar var. Konuyla ilgili pek çok yayıncı da üzerine düşünülmesi gerektiği kanısında olacak ki Halit Ziya Uşaklıgil eserleri, teliften düştüğü 2015 yılından itibaren pek çok farklı edisyonla okur karşısına çıktı. Öncesinde ise Halit Ziya’nın kaleminden çıkanların bir kısmı, İnkılâp Kitabevi tarafından Şemsettin Kutlu’nun hazırladığı edisyonlarla okura ulaşmıştı. Bu ilk edisyon çalışmasının eksikleri olsa da ardından gelenlere hiç değilse kaynaklık etmesi bakımından dikkate değer bir emek olarak anılıyor bugün. Bunun ardından daha kapsamlı bir alana yayılarak Halit Ziya’nın hemen tüm eserleri, Rahim Tarım’ın yürüttüğü bir edisyon çalışmasıyla Özgür Yayınları tarafından basıldı. Tarım’ın yürttüğü bu çalışma iste Uşaklıgil’in hemen tüm yazdıklarını aynı çatı altında bulabilme imkânı verebilmesi ile dikkat çekti. Yazının başında da değinildiği gibi; 2015’te teliften düştüğünden bu yana pek çok yayınevi Halit Ziya Uşaklıgil’in eserlerini farklı farklı edisyonlarla yayımlamaya devam ediyor. Bu edisyonların değerini ve eksiklerini belirlemek ise daha nitelikli edisyonlara ulaşabilmek adına araştırmacalara kalsın. Bu yazının meselesi ise farklı Halit Ziya Uşaklıgil edisyonlarının devam ettiğini haber vermekle beraber öne çıkan birkaç kitabı gündeme getirebilmek. ÜÇ KİTAP Bu kitaplardan ilki Selim İleri’nin derlemesiyle ortaya çıkan Siyah Bir Adam. Kitabın alt başlığı çok şey söylüyor: Bende Yaşayan ‘Sanata Dair’ler. Sanata Dair, Halit Ziya’yı Türk edebiyatı tarihinden başka Türk kültür tarihi ve eleştiri geleneği içinde de önemli bir yerde görmemize sebep kitabı. Uşaklıgil’in kaleminden sanatın hemen her koluna uzanıyoruz kitapta. Siyah Bir Adam ise usta İleri’nin, ustalarından saydığı Uşaklıgil’den kendinde iz bırakmış denemeleri bir araya getiriyor. Bir sanatçının kendisini var etmiş saydığı bir başka Halit Ziya Uşaklıgil sanatçıya saygısı bir diğer yanıyla Siyah Bir Adam. Farklı olarak ise bir sanatçının, bir başka sanatçıyı kendinde nasıl var ettiğinin yansıması... İkinci kitap, Abdullah Uçman’ın yayına hazırladığı Kırk Yıl. Halit Ziya Uşaklıgil’in altmşlarındayken kaleme aldığı ve hayatının kırk yılına kendi gözünden baktığı bir anılar toplamı kitap. Çocukluk ve gençlik çağlarını, aile ve okul ilişkilerini, edebiyat ve memuriyet hayatını kaleme getirir bu kitabında Uşaklıgil. Okurlarını bir anlamda kendi hayatına davet eder. Kitap kapağında ismi yazan bir yazardan, okurlarında yaşayan yazar olmaya bir adım daha yaklaşır. Kitabı yayına hazırlayan Abdullah Uçman, “Elinizdeki kitap, 1936 baskısı esas alınarak, sonraki her iki baskı da gözden geçirilerek ama onlardan biraz farklı şekilde herhangi bir sadeleştirmeye gidilmeden, onlarda yer alan bir kısım eksik ve hatalı açıklamalar düzeltilmek ve bazı ilâveler yapılmak suretiyle hazırlanmıştır,” diyor. Bunun yanında Kırk Yıl’ın hemen her sayfası zengin dipnotlarla açıklanmış. Çalışkan bir akademisyen olarak Uçman, Uşaklıgil’e dair zihinlerde en küçük bir soru işareti kalmadan yazarın, bugünün okuruna ulaşmasını istemiş. Üçüncü kitap Kenarda Kalmış ise bir “keşif” ürünü. Bugün bile Uşaklıgil’e dair yeni metinlere ulaşılıyor olması da Halit Ziya’nın yaşamaya devam ettiğinin en önemli göstergesi olsa gerek. Halit Ziya’nın İkinci Meşrutiyet’in ardından kaleme aldığı fakat kitaplaştırmadığı bu yazılar, Birinci Dünya Savaşı’na doğru yürüyen bir ülkenin, bir aydın gözünden nasıl görüldüğünü gösteriyor. Kitabı yayına hazırlayan Seval Şahin, “Burada biz sadece edebiyatçı Halit Ziya’yı değil, savaştan kaçmak zorunda olanların acılarına tanıklık eden bir entelektüeli ve bu entelektüelin çaresizliğini de görürüz,” diyor. Gerçekten de yazılar arasında dolaştıkça Uşaklıgil’in, toplumun acılarına kulak kabartmaya uğraştığını, dahası bunları derinde hisettiğini görürüz. Bunun yanında Seval Şahin kitabın edisyonunda farklı bir yol izlemiş. Bugün kullanılmayan kelimeleri dipnot olarak açıklamaktansa satır aralarına bırakılan boşluğa kelimenin anlamını koymayı yeğlemiş. Bu üç edisyon örneği de Halit Ziya Uşaklıgil eserleri için ileride yapılacak çalışmalara kaynaklık edecek türden... n Siyah Bir AdamBende Yaşayan “Sanata Dair”ler / Halit Ziya Uşaklıgil / Derleyen: Selim İleri / Everest Yayınları / 304 s. Kırk Yıl / Halit Ziya Uşaklıgil / Hazırlayan: Abdullah Uçman / Yapı Kredi Yayınları / 572 s. Kenarda Kalmış / Halit Ziya Uşaklıgil / Hazırlayan: Seval Şahin / Everest Yayınları / 272 s. ‘Görünüyorum O Halde Varım’ T ayfun Atay, “Görünüyorum O Halde Varım”da, kitle kültürünün şahikası olarak nitelediği ‘ekran’ı mercek altına alıyor. Televizyon yapımlarını ve figürlerini analiz edip kültür endüstrisine eleştirel bir bakış getiren yazar, bunu yaparken okura verdiği referanslarla konuya ilişkin bir okuma listesi oluşturmanın yolunu da açıyor. ‘Meşhuriyet Çağı’nda Kültür ve İnsan’ alt başlığını taşıyan inceleme, görsel kitle kültürünün sonuçlarına dair çıkarımlar yapıp antropolojik bir yaklaşımla kültürün ‘üretim etkinliği’ olduğuna dikkat çekiyor. Atay ile kitabını ve kültürel değişmeyi konuştuk. Birinci Dünya Savaşı’nı izleyen dönemde, domino taşı gibi devrilip giden insani değerlerin kara mizaha çalan üslubuyla sözcülüğünü üstlenen yazarlardan biri olan Joseph Roth’un “Hotel Savoy”u, yirminci yüzyılın bu kırılma ânının hemen sonrasını anlatıyor. Roth, romanıyla hem bir trajediyi hem de yeni dünyaya dair umutları dile getiriyor. Alain Guyard, “Kodes” adlı romanında, farklı insan hikâyeleriyle birlikte suçluların gerek hapishanede gerek dışarıda yürüttüğü faaliyetleri, kitabın başkarakteri Lazare Vilain’in dersleri aracılığıyla anlatırken felsefe bu olup biteni yorumlamada kilit rol oynuyor. “Nerdesin?”, Turgay Fişekçi’nin son dönem şiirlerini içeriyor. Kitap 2017 Dağlarca Şiir Ödülü’ne değer görülmüştü. Fişekçi’yle şiirini ve kitabını konuştuk. Bol kitaplı günler... KITAP İmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına Orhan Erinç l Genel Yayın Yönetmeni: Murat Sabuncu lYayın Yönetmeni: Turhan Günay l Sorumlu Yazı İşleri Müdürü: Faruk Eren l Görsel Yönetmen: Dilek Akıskalı l Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. l İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişli İstanbul, Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64 l Cumhuriyet Reklam: Reklam Direktörü: Deniz Tufan l Reklam Müdürü: Ayla Atamer l Tel: 0 (212) 343 72 74 l Baskı: DPC Doğan Medya Tesisleri, Hoşdere Yolu, 34850 Esenyurt İSTANBUL. l Yerel süreli yayın l Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir. l 314 Aralık 2017 turhangunay@cumhuriyet.com.tr cumkitap@cumhuriyet.com.tr twitter: www.twitter.com/CumKitap