Catalog

Isîer roman isterse çekim planlarının ycr aldığı film öykiısü olarak okuyun Allahın Süngüleri / Reis Paşa'yı, altı yüz sayfahk rornanı bıtırdığinizdc cmeğinizin boşa gitmcdiğıni göreccksıni/! C umhunyetımızın scksenıncı yılı nı taçlandııan romanlaıdan hııı ıle Attılâ Ilh.ın'ın Allahın Süngüleri /Reis Pas.a (ls, Kultur,2002> adlı va pıtı Atlıla tlhan gıbı bıı ^aıtlc, ıomancıv la, denemeuvle vu/ vıızt gelırkcn onun yalni7 hır ya/ıncı va da gazeteu de de gd, "sjovalye' , "ısvanrı", "polemıkçı", "mııhalıt" olduğunu da duşunuyoısıı nuz U7ak bır duruş, va/aıdan, oyle kolay (a kendını ele vermcven, sevdıgını soy lemck bıı yana gı/lcven, aına dayatan, bıı a/ vukaı ıdan, u/ak bakış scrgılcrrR k lt bnlıktcbıı dolambaç gıbı buıgaçlaıı rıa baglavan, bıı gu/bağcı gıbı kendıne yapıştıran Zaten kapağını aralddığınız an, bır pervane gıbı vakalaniyorsunuz îlhan'ın anlatlıklarına, otesınde anlatım bıçımı ne Sabahtan aks,amaca, akşamdan saba haea bıtıııyoisıınıi7 kıtabı, ija^kın kala kalıyorsıınu/ o upu/un, altı vuz sayfalık lomaııın sonıında Rır roman buyusuylc s.ırmalannıış, olaıak. llkın ıomana gıtelım bi7, ardından bııvıısıınc de gc lır sıı.ı Allahın Süngulerı / Reis Pas,a, 16 IVLırr 1920'dc Istanbul ıın isgalını çcşıt lı sıcmtkıdfiı , bıınıınla ılgılı gclısnıeİL rı yansııaıak bas,lıvoı Ba^langiçtakı kes ıııclı anlatım, d.ıha gırıs.te, hem ı^gal guç lennın rap rap avak seslerını yankılan dıııyoı kıılaklaııniızda.hcm dc ı^galı VL nı b.iştan kıııduruvoı gozunııı/ kaı^ıtlıklaı ı kııllanmayi çok ıyı bılıyoı Attıla llh.ın Oıntğın ı^gal Istanbul ıı dendıgmde bıı yanı ısjnrlıkçi haın, otı vanı Mustafa Kcnı.ıl'lt gonul bagı kuı mus,, kullc koltukta gt/ınen ulıısaltı denıek Bıı çeiçevıdt okıırıı tstanbul'da ışjiırlıkçılult ıijgalalerın, dıyelım akba balaıla çakallaıın gecelerınde, kcndı toplıımıına kar^ı aııbcan ıhanet eden ba Miı dunyasında ge/ındırmcyı hakkıvla bajarıyor İllıan, Allahın Sunguleri / Reis Paşa'vı bıı seıuveiı lomanı gıbı oruntulcı ken bır yarış.a I\A sokuvoı tatallaıı Ikı ana alaıdamar olaıak Ankara'vla îstanbııl'u karijilıklı ronıana veıles,tııdıkten sonıa bıı siyah beya/ foto£raf ıçın gerc ken hcı dokııya yakla'jinava, bu dokııda kı puıuzluı, engebelerı vansıtmaya ça balıvor, vu/ivscı goıunuı bolıımlcıı bı lc bıt ışjevlı. oıtuş^uuıyoı Ardı aıdına îsyanlar da dıkıvor Kuva yı Mıllıyeukıınonuneya7aı Gerçckten de bıı olıım kalını gıınlcrını, ııeles nefe sı suıen suuvenı tam da buna ııvan bır bıçemle aktaııyoı Bıı bıcunın, meıakı, ılgıyı kamçılamamasi elde nıi'J Zatcn gorscl dızılı^ ınan tığına goıc ya/ıldıgı anla^ılıyot romanın, bır senaıyo gıbı okunabılırlığı dc bun dan kavııaklanıvoı olmalı1 Attılâ Ilhan Mııstafa Kcmal'ın sıyasa gercğı bıı aLidatı bu/da dans edcıcesıne zaııf ı^lcvlı sıırdurdııgu oyıırıun ben 7crını tıım ıomana ta^ıyaıak bırcbır dcn gc olııstııı uvoı ya c!a yansıtmatı bır talı tcrcvallı kuıııyoı ıonıanında Bırılolam bac, ovıınıı kıırmava çalı^tığı da soylcrıc bılıı flhan'ın Dalıa çok da satıan^ Bıı a(,ıdan ııst.ılıklı bıı lı.knık yansitı yot lonıan Cıcı^cktLiı okııııı da bu oyu na katını .1 hıcbıı uıgıl kalmıvoı' l'cısi ne tanı bıı kı^kııtıci Attılâ Ilhan, bıı oyıınaoıtak cttığını romanın gızlıortağı ve Allahın Süngüleri/ Reis Paşa ya varatuısı oldugunu okuıa duyuınsatması bıınıı gosttrıyor Bu aıada goıııntulere, yct yeı belgclcrın tclgrat habcı lc^melcı ınm, ga/ete kosc v.1/1 larının, tstanbııl vc Ankaıa hukumctlcıının "tamım'lcrı nın, Meclıs konusmalarının vb gırdığı, nıanıplc tıkııtıl.ı 11nın duyııldıığıı (oıncğın "nokta, hat, hat nokta, nokta nokta " |2^, 47]), hılakt j ulıısal gıi(,lcr baskentının duınıa kaı^ı kaı^ıya getııılıp kurgııv.ı hı/lı bır akı^ katıldığı dâ anımsanabılıı Romanın, bırsenaryobı^cmıylc va/ıl dığı gorultıvor Sahnclcı, buna bağlı ko !;ut kuıgulu gıdıp gclmelcr anlatımı pc kışrırıcı farklı, ıtdıs nlanlaı kaı^ılıklı a<,ılaı, goıuntulu olaıaK fasarlanan kalılaınanlar hc p bıınıı LIC vcııvor Anlatımını da /atcn buna tıyumlıı kı lıyor va/ar Kıifjatıtı bır bı<,cmlc anlat makla kalmıvoı, so7dı/ınılcrını 7aman siçtamalarını, kıplcrdckı zık/ak gccı^k rı cL bıı biLctnın hi7mcfinc ko^ııvor KıııtLilıı^ Savaşı'nı kıırgıılarkcn ycnı ba^ tan varalıvoı saııkı ya çabalıyoı. So/gclımı kopcklcrlc kargalar, hclc surcgcn biçımde gu veıcinlerle atlar ııstalıkla kulla nılıyor Sonra bunlaıa ^ımşek leı, bigaıa dumanları turıındcn çerçcvck r de cklcnnıelı Zaten flhan'ın ^ıklıkla ktıllandıgı "vs " sovlcmı scnaıvova vakı ijan bu deyımlenıe daha çok Oyle va, sanne kurulurken vo nctnıenın ı^ıne varavacak tıır çc^ıtlciıdıı mf etmenı bıı Çevre duzenı nı, sahneyle, küjilcıle ılgılı otekı ayrıntı laıı anımsatan Konuşma orgulcrının, soz hep su nıyoımu^çabina bıı bıçımde sıınıılması vapıtın yıne scnaryo bıçcmınden kay naklanıvoı bcllı kı Criyım kıışam, tavırlaı uzeııne getırılcn 7cngın açılımlar da ya7insallıktan çok sıncmasal agırlık taşı voı Sııuma tlokus.il oyles>ıne egemen kı, gcıı donııijlerdc bıle romanlarda gorulcn bılınç akı^ı vcrıne goıııntu akısjna rast lanıvoı Buna ışık golge ovununun da destck vertlığını ekJeveyım Mııstafa Kcmal'ın "kadınsı/" bır ya s,din sııımck /orıında kaldığını da anım sav.ıbılırsıni7 bu aıada "Sıvas'tan berı, bu ciııııbeıınelıntle Bekır(savu!; Fcv kaladı bıı adaıııdır, elınclen hcr ıs gelır ama nıhayet bırcrkck evdebırkadın Iki Kentln Öyküsii Bır roman nccc bııvukst", onta soııın toplaı bagrına Altı yti7 sayfalık bıı to m.ın, bu genii; oylumuvla okur ILIII tu/aklar barındıra bılcreğı gıbı doğal kı, ya/aıı ıçın dc kııııı vumu^ak vanlar taşıı Buncaoylumlu bu lomanı, dcııgL iLindc yıırutcbılmck, t.ntımın salıntısını, akslaıını dLiıctİLVtbılmck ]uk kolay ol m.ısa gtrck' Nc var kı Attdâ İllıan, dcncvımınden gclcn bır ııstalıkla, bıı an olbiın ta kııtılı cngcbclı bır yola sok mııyor romanını So/gLİımı ovlc çok ayrıntı vaı kı romanda, bunlaıın an cak bıı bolumıı ış.levscl bağlarla romana ıılanııkcn ulelu lcı, lomaıı kentleıını elf vcrmcdc hava varatnıak, ıklım olu^tuımak vonundc do'jcnı voı ılaha çok Bıınıın roman da yıgı^lıtılmı:; halde siıalan ması okııma cylcmındL alun layıcıyı cnıkonu tokezletse da sincmada bu tıır ayrıntılar, an latımın gcıcgı olarak ama bır çevıc dıi7cnının ayrıntılaıı bı çımındedıı Cîo/ algılamasa da gorscl açıdan cksıksu du 7cnlcnmclıdıı yınc de çevre dıi7enı Bu çei çevede ya/ar, bır yan dan romandakı oylumun ağır lıgını sıııemaya bırakırkcn ro manı saglıklı bıçımdc denge dc gotuıebılmck ıçın ıstcr ıstı mı / anlalı ogelcı 111c de baş vuıuyoı, ılahasi bıınlarla gızlı Attila Ilhan bu yapıtını da yine hep kendıne ö?gu bırdoyapılandırıyor Saırlığinı akslar do^uyor Hcmen her kuylada bunu gösterıyor zatenromancılığının peşlne takması Nltekım yazımda olagagotsel ayrıntıdan yararlanma nustu titlz yazar Oylumun Ağırlığım Sinemaya Taşıtmak olnıadı mı, olmuvor " (1X6) () kadını da buluyor Attıla Ilhan I ık rıye Onu oylesıne ıncelıklı, içtenlıklı bıı tutıımla anlatıvor kı, si7 de gı/lıden â^ık oluyoısunuz genç kadına (I ıkrıye nın " Avıunaı" çarşafıvla ı^gal kentmdekı do la^mafaıı unutulabılıı ıııı') Llstelık va/ gı, hıkııye'vı alıp tstanbııl'dan Mustala Kcmal'ın vanıııa ııçıııataktıı Savlasav hı, daha dogıusu k.ırc kare gtlıvorum dıven bır a^k Llı, lıadı sı/ sı/ olıın d< 1 tıtıemeyın Ece, dogal bu, lonıan va da lılm, .ı^k sız yol alabılıı mı hıç'' Ustelık bıı ck Mııstafa Kemal'lc ılı^kılendıııleıı bıı aşksa bıı, elbettc içini7 tıtrcvctcktıı' Attılâ tlhan, dencbılıı kı, Kuı tıılıı^ Sa vas/nın lıeııı romanını v.«7iyoı lıem tıl mını çckıvoı Sonuçta ne mı olııyor, ılgınçtır, laıklı bır^ıırçıkıyoı oıtava Attılâ Ilhan, bıı va pıtını a^\ vıne hep kendınc o7gu bır do kuyla vapılandıtıvi)r ^aıılıgını, roman cılığının peşıne takm.ısı da bunu gosterıvor /atcn Nıtckını va/ımda olaganus tu tıti7 va/.ır 1 ler tumtesını dcnttİLyıp bıınıın vapıttakı dcngcsını taı taı ak va/ı yor Ancak Attılâ tlhan'ın dıl anlayı^ına ka tılmam olanaksi/ Ya7ar, ptınıın dılını, bu dık vonclık larklıyakla^ımlaıı, ı^gakı, ışbıılıkçı, ııiıı sakı her meslektcn, hcr konumda ka dın, crkek aı acilıgıvla bı/e yasatııkcn bıı küjilerın konu^maları otesıncfc duz anla tımlaıda doneını ele veıen so7t ııklcrı tıı nak ıçınde kııllansa i\.i lıenıcn IKI akta rımını bundan a^.iR' kalmavan bıı eskı lıkte sıııdıııııvor Bu ncdcnlc okuıuıı, kımı soztiıkleıın anlamına vaıanıadan okıımasi so7 kontısıı Flbet bıı, bır vaıı dan donemın havasını vermcve yarıvoı ama ote vandan buna gerck olııp olnıa dığını da dujjundıııuvor alımlavıcn.ı Sonıa Ilhan, "du/eltmc ırnı" kııllan maktakı savuıgan tutumunu i\d bıı.ık mıyoı bıı tııılıı ()kumayı kolavla^tııaca ğını dıiijuntluğıı bu tutumıın, tersıne bu ını daha da guçleştıreıeğını dııs,ıındu ııuı ataba hıç, bılnııvoıum ama, okıırıın, boyle bıı va/ımla cngcllı ko^ııya çıkata ğı go7 ardı cdılmemelı bana kalıisa Atlılâ Ilhan ınııı ııulakı buvııvıı nasıl yak.ılıyor dcgıl, nasıl kuıuvoı dıye du ^unmck geick onu. C^, romanla bııyıı kuımaya yoiKİınıyoı ajılında Teısıneıonıanıbıı bııtunhalın de buvuvc dontışturmck ıçın çabahvoı Gcrçcktcn lllıan'ııı, lomanı vt 1 v«.r •jiır gıbı alımlama çoğulluğu ıle orunlulcdı j ı sc/ılıyoı V Bunun ıçın şoyk bu vol ızlıvoı tlhan, gorcbıldıgııııce 1 Iç vapıda yanı roman IKSIKIUIIII roman evıcnıne yeıleştıımıdt bııvu va ratıvoı Bıınıın ıçın, orne.g'ın a) Roman kahıa manlarının (.vleıııleıını kaı^ılıklı tli7ilış leı çeıçevesındc alsa dA ko^ııl kıııgııda oldıığu gıbı, boluııı, bolumı.c, bolum cuk sonlaıına belırsi/lıklcr gclııi|) "lı nal"ı ozellıkİL heı olasilıga açıkmı^ gıbı bııakıvoı, b) Bovklıklc eylcnılılık ıçın dc çoklu bnlıktelıkleı olabılecegmı ak tarmayı veğlıyor, L) Kı^ılerı, ılk ağı/da rııhsalderınlıkleııvle değıl, go/c çarpan ılkgoıuntuleiı, ba^kalaıı ıi7crındı. vaı a tacakları hallerıyİL, tutumlarıyla yansıtı yor 2 Dış yapıda yanı anlatım biçemınde buyu yaratıyor Bunun ıçın, oıneğın a) Cıazete va/ısı, soyleşı, roman anlatımlaıını bnbıııne harmanlayıp kaııştıııyor, kendınc o/gu bu dıle, bır açıdan gı/cnı yayan buvuvu de eklıyoı b) Ya/ılı anlatıma başvıırsa i],\ gorsel anlatımı ycğlıvoı, c) Anlatımına polibiye havasi sı/dırıvoı lsleı ınm.ın ısteısc çekım planlaıııııiı vcı aldıftı lılm oykıısu olaıak okuyıın Allahın Sunguleri / Reis Pa^a vı, altı vn/ savlalık ıomanı bıtııdı^ını/dc cnKğını 7in bo^a gıtmedıgını goıeceksinı/1 • KİTAP S A YI 7 19 Romanı Büyüyle Karmak SAYFA 16 C U M H U R İ Y E T