Catalog

rı, başdonduıucu bır mozayığın ıçınde bııbıılerıyle kesışıyor (Domınıque Pe legıın, "Teleıama", I ransa) Bu kıtabın en son so/cuğu olan ' ku caklasmalar", son derece yeıınde bır so/cıık Kıtabın ses tonunu belıılıyoı Bu uçlunun bıı klasık olduğunu tlcıı surmek aceleıılık oluı, bıına ^clcct'k te okuyuculaı kaıar verecekler Ama dıınya goıuşunun genışlığıyle, /ekasıy la, ınsanın kalbıne ve aklına suıcklı olarak seslenmesiyle, hıç kuşkusu/ oy le goıunuyor Cîaleano'nun polıtık ınançları, burada goıme/lıkten gclmc yı yeğleyebılceekleı ı şeyleı bulacak olan Kimı okuyuculaıa teıs gelebılır Beklcdıkleıı ve soııunda anlatıldığını goıdukleıı gerçeğı bıılan okuyutulaı da olacak ller ne olıırsa olsıın, bu sayfalatı duygulanmadan okuyun bıtı rebılecek a/, nck az okuyucu çıkacak tıı, ayııca hiçbır okuyucu, Amerıka'yı, Amerıka'nın tumunıı, "Ateş Anıları"nı okumadan oncckı gıbı duşunemeyecektıı artık (Alan Ryan, "USA Today", ABD) Bu kıtap, genış, çokturlu ve karma şık bıt kulturel dunyayı kucaklayan tutkulu bıı tasaıının başarıyla doruk noktasına ulaşması oiaıak tanımlana bıln Caleano, Amuıka'nın tarıhını, tutarlı vc buyulcyıcı bu uslupla, erışı lebılıı bır butune donuştuımeyı başar mış "Ruzgâıın Yu/yılı", aynı anda hem tatjık, hcm au alaylı, hem kışkn tıcı, hem de duygulandıı IU Ya/arın başvurduğu vu/lerce kaynak taııh, ya zın, basın makalcletı, resmî belgeler, tanıklar, bu buyuk yatatıda, kışıler, olaylaı ve kulturel olgulatdan oluşan ınanılmaz bıı yelpa/eyı kapsayan en gu/el sonucu vermış (Raymund Pare des, "Los Angeles Tımes", ABD) "Ate$ Anıları" uçlcmesı, hıc^ kuşku suz, Amerıka'nın gu/el, en sarsıcı oy kusıı olarak kalacak (Josse Marıa Valverde, "Cısa de las Amerıcas", Kuba) Lduardo Cîaleano'nun bu uçlemesı ne bır yeı açabılmek ıçın yazınsal tuı lerın yenıdcn tanımlanması mı gere kecek acaba' Bu bıı taııh mi'1 Roman mı^ Şııısel bır dıızyazı mit' Bu benzersiz yapıtı dar kalıplara Mğıdırma çabasından başka bır ışe yaramayan boş soıular bunlaı Ovsa Galcano, ya /ın turlerı aıasındakı sınırları devrım yaparak aşmış Amcııka nın tatıhını anlatmaktan eok, bu tarıhın duvumsanmasını, ge lcneksel ya/ı bıçımluının yok ettığı yaşamsal soluğu ona gerı vererek ın san ruhunun deımlıklerınde yenıden yaşanmasını başaımış U ç 1 e m e n ı n u ç u n c u k 11 a b ı o 1 a n " Ru/gâ11n Yu7y111 ', vu/yılımı/ın Amerıka tarıhının ılgınç bıı goruntu su, her şeyden once de hayatın derın ^ıırsel duygusunun bıı ıtadesı Gale ano, msanı duygulandırma sanatını ıyı bılıyor Bu kıtabı okuduktan sonra hıç kımsenın kayıtsız kalabıleceğını sanmıyorum Bır ya/ar îçın yapılabıle cek en ıyı ovgu de bu (|osep Ma Moııeres ı Boıx, "La Vanguardıa", Ispanya) dalcano, Amcııka tıa)cdısinın hıç bıı yanını gı/Iemcdcn teısine, onu artlı aıdına vuıgulaıkcn bılc, surcklı yakınmalaıdan kaçabılme becerısını gostetmiş Cîaleano'nun kıtabı, yaşa ma sevıncıyle dopdolu Bu ucuncu kı tap, bır ga/ctccılık vc ya/ın başyapıtı Iyı bıı du/ya/ı, sentez yetcneğı ve ya /arın cluşuncelcıındekı deımlık koljv rastlanıı şeylcı dcgıl Kıısııısıı/luga bu kadaı yakın olan bıı yapıt ıçın daha başka ne soylenebılır' (Hectoı Cı.ıllv ' lino mas uno", Meksıka)" ZEYNEP ORAL Galeano'yla okyanusa karşı sohbet O nce 'Latın Amerıka'nın Kesık Damaılaıı' adlı kıtabmdan ta nulım I duaıdo Galcano vu L.ıtın Amcııka ulkelcrının ınsanlaıı tutkukıı nchıılcıı, kanlı sokakları çi çek açmış tıopık ormanlaıı, ağlavan çocuklaıı, gulen scvdalılaıı aıasıncla bır daha bellekleıı vc yuıcklcrı teık et mcyecck bıı yoleuluğa çıkarıyordu nkuıu Sonra 'Savaşın ve A^kın Ciece ve Cıundu/len' (Heı ıkı kıtap iL\ Alan Yayınulık'tan çıktı Yınc Latın Amerıka'ya gotuıuvoıdu okuıu l.duaı do Cîaleano Sılı'yc, Aıjantın'e, Cîuate mala'yd. Uuıguay'a Bolıvya'ya Sevda ve savaş, geccleı ve gundu/Ier, dost lııklaı ve ıhanetlcr, kaçmalar ve kovala malar le ıçevdı Bu ıçı ıçelıkte, bu bu tunlukte Lduardo Galeano sık sık du ruyor, "Sıstem," dıyordu "Sıstcm," ya nı askerı yonetım, yanı baskı, yanı ı^ kence, tutuklama, oldurme, katlıanı, yıne tutuklama, yıne ı^kcncc yıne so muru Kesik kolların övküleri mu/dc lclevı/von ver larıyız Aıtık kım olme/sc, o olay vok badugumuz, ne olduğu yılıyot Ve elbet tele IDU7 ne vaptıgımı/ vı/yonlaı, (ose'leıın, onenılı cleğıl, valnı/ca kesık kollaıın ovkulc neyı ne mıklaı da tu ıını vermıvor, ben kettığımı/ onenılı onıın ıçın ya/ıvo Sıstem bugun bı/e tek rum gelecek oncrıyoı I leı Ya/arlık ve gazetecı kcsın daha çok tuket lık, ıkısinı bır arada mesı gerektığı bır ge surdurııyor Edııardo lecek Sıstem, başka Cîaleano şansınız, başka seçene "Onceleı ı bu ıkısı "Onlar, askerı dıktator gını/ yok chvor Sıstem, neyc sahıpsenı/ bana çelışkılı gıbı ge lukler, ulkemde ve tum O'sunu/ dıyoı, hıçbır lırdı Ga/etecılık bana Latın Amerıka'da seye sahın cleğılsenız, bakmayı gormeyı, korkuyla zehırledıler hıçsını/, cııyor kendı clı^ıma çıkmayı, ıınanı ve ınsan kendımı, kenclı golge "Vc sıstem vıne dı mı ciddıye almamayı ılışkılerım Herkesı bıryor kı Onerdığım mo oğrettı, sentcv gucunu dele uyman ıçın her bırıne düşman ettıler oğrettı Ga/etecı ola ey se> mubahtıı Şımdı Toplumu zehırledıler, rak, ulkemdekı, Latın Icr de 'ınsanlık onuru' gerıye açlıgı ve s.ıddetı Ameı ıka'dakı dıkta demodc Şımdıleıde yerleştırdıler Doğayı toılukleıdekı sava^la onıırsıı/luk ınoda la kaiıldım Oysa, ya zehırledıler, utuhe "Ve sıstem, butun zaılıkta valnızlığımı bunları gelecegımı/ ken tler oluş tu rdula r korumak /orundaydıye sıınuyor Bu gele Gelışımı zehırledıler dım, ic, dunyalara ını ceğe mahkummu^u/ Nesnelcrı ınsana yoıdum, derıne, hep gıbı sunuyor Ve ben yeğledıler daha derıne Oncele bunun ıçın yazıyorum rı bu ıkısı arasıncla Bugunun yarın demek parçalanırdım Zamanla bunun guzel olmadığını, kader olmadığını, onerılen vc cok zengın bır celüjkı olduğunu bu geleceğe mahkum olmadığımı/ı an kavradım lc dunyamla, dı^andakı salatmak ıçın ya/ıyorum Boyle bır gele va^ı butunledını Ikısı bırbırının ta ceğı kabul etmedığım ıçın yazıyorum " mamlayıcısı oldular " Kucaklaşmanın Kitabı Eduardo Galeano, Topamaro orgu Konu^mamı/ aıasında zaman zaman tundcn değıldı Ama sempatızanıydı Eduardo Galeano'nun hayranlaıı gclı Ya/dığı ıçın, yazılaıı ıçın tutuklandı, yor yanımıza, bırkaç uzun dakıka benı yazdığı ıçın sıırgun edıldı unutup onlara tspanyolca bıı şeyler ' Surgun olmak Korkunç Çunku se anlatıyor, sonra yıne bana donuyoı çım hakkın yok Ulkene donmek ya da Yenı yayımlanan son kıtabından Kıı donmemek hakkın yok Ama yıne de caklaşmanın Kıtabı'ndan so/ cdıyoı, /aman vc mekân ıçınde ulkeme uzak dunyada tum kentlerın bııbırıne ben tan bakmama yardımcı oldu, bu yılzemelcrınden yakınıyor Korfcz Sava lar Burada hep dans cdıyordum ve şı'na tepkı gosteııyor 'Ncydı o gu/el mu/ığı duymuyoıdum Surgun yılları lık yaıışmasının adayları gıbı sılahlaıı pbı muzıöı dc duymamı sağladı Tam 12 tanıttılar bıze, kaç ınsan oldu, onu bılc yıl " bılmıyoru/," dıyoı "Onlar, askerı dıktatorlukler, ulkcm Ve Turkıye'den Venı bıı ba^vuıu ol dc ve tum Latın Amerıka'da koıkuyla duğunıı, 'Ate^ Anılaıı' ba^lıklı uclcmc /ehırledıler ınsanı ve ınsan ılıskılcrını sının yayın hakkını C an Yaymları'na llcrkesı bııbırınc du^man ettıler Topverdıgını soyluvor (Halen ılk cılclı çcv lumıı /ehıılcdıleı, gerıyc açlıgı vc ^ıd rılmekte ) detı ycrlcijtndıleı Dogayı zchırledılcı, "Çocukluğumda, okulda, taııh ders ucubc kcntleı olusturdular Cîelı^ımı lerınde llaçlı Screıleıını ezbeıletırler /ehırledıler Nesneleıı ınsana vegiedı dı 7'urklcr değıl, 'Turk' denırdı Heı leı " kes bu T u r k ' e karşıydı Ben du^u "Yalnız bcnım soykdıkleıımle yetın nurdum Bunca guçlu, bunca varlıklı, meyın Istatıstıklcıc bakın Onlar da mılyonlaıca Avrupalı bu 'Tuık'e kaışı askerlerın gcrıde bıraktığı ekonomık olduöuna gore, bu 'Tuık'te çok ış vaı çokuntuyu dıle getırıyor Cîerçeğın ' T u r k ' u hep tek kışı sanııdım ve maskesı olan sayılar bıle korkunç ıtı'Turk'e çok sempatı duyardım raflarda bulunuyor C3rneğın, darbe "Ah Nâzım Hıkmet bırçok Latın oncesı Şılı'de yoksulluk oranı yuzdc Ametıkalı ya/ar ve şaıı gıbı, ben de 2()'ydı, darbe sonıasıncla yu/de 45 olondan çok ctkılendım," dıyor Yılma/ du ' Guney'ın fılmlerını bılıyor ve çok sevı yor Seçeneksizliğin diktatörlüğü Soz Batı'nın çıfte standardına gelı Bır ornek dc benden Uruguay'da, yor askcıı dıktatorluk 1973 84 yıflaıı ara "Batı dunyası, bı/lcnn, sanat yerıne sında suıdu Askeıler yonetıme geldık /anaat ıcra ettığımı/ı duşunur Bı/ım lcıındc bu ulkcnın di!; boıcu yoktu kultutumu/u değıl, hılkloıumu/u yeğ Yonclımı bııaktıkl.ıııınla, gerıyc 4 7 lerler Vc ınançlaıımı/ın dın değıl, batıl mılvaı dış boıç bııaktılaı Uıugııay'ın ınançlar olduğunu goımck ıstcrleı sııtınd Bu tavıı bugunun sıstemıyle butunleb 'jınıdılcıe donuvoıu/ tığındc sonuç su olur Latın Amenkalı "!jınıdılerde, dusman, eskısi gıbı go mı' Kendı avaldaııyla vuruvemcv, k^en /e gorunmuyoı, eskısi gıbı somut değıl, dı yureğıyle cluvama/, kendı aklıyla onıın ıçın daha da tehlıkclı S,mıdıkı duşunemez Yanı bı/ı bovle goıuı dusman seçeneksı/lık ijımdı tck bır modclın dıktatotlugu tek ımgenın dık "Ama," dıyoı Lduatdo d a l c a n o tatorlugu, scçencksı/lıgın dıktatoılu 'ama bakmayın şımdı boylc kaıamsat gunu vas,ıyoıu/ 'jımdı kapıtalı/mle oldıığuma heı gun bovunca kaıamsaı kapıtalı/m aıasıncla scçım vapmaya o/ lığınıın ycıını lyımscılık alıı s.ıatlcı guru/ " ıleıledıkçe Çunkıı gclcccgı duşlemek "'sımdı tııkc tını toplumunun tutsak tcn vazgeçmıyorum " • SAYFA 11 Bu kıtapları okuduğum doncmleıde l.duardo Cîaleano benım ıçın l>atın Ameııkalıydı Sılılı, Bolıvvalı, d u a t e malalı, Arjantınlı, vb Bundan bıı su re once bındığım uçak burnunu Urıı guav'ın ba^kentı Montevıdeo'ya yo nclttıgınde, antak o /aman anımsadım venıdcn anımsadım LdııardO Gale ano'nun Uruguayh olduğunu Acaba Uruguav'da mıdıı^ Hangı kentte, hangı nucakta1 Gorebılıı mı yım> Konuşabılır mıyım' Kıtaplaıını okudu^umuan berı ıçımde buyuttu ğum du^u gerceklei;tırebılır mıyım') Bıra? sordum soruşturdum, bııa/ aradım, ara^tırdım, bırkaı, telefon ko nuşması ve ı^te Lduardo Galeano'yla okyanusa kaışı sohbetteyız Hayır, kı taplarının arkasindakı rotoğraflanna ben7emıyor Gerılla ya da Topamaıo gorııntusu yok artık Bugun 52 yaijin da Sakal gıtmış, ba^ açılmı^ 12 yıllık acılı suıgun ya^amının ı/lerı kaybol mu%, gulen ve yalnız karşısındakını de ğıl, dunyayı kucaklamaya hazıı go/leı le çevresıne ışık saçıyor () anlatıyor, ben dınhyorum Sankı bın yıllık bır suskunluktan çıkmı^çasına anlatıyoı Daldan dala sıçrayarak anlatıyor "Ya^amımı/ korkunç, va^amımı/ gu lunç, yaşamımı/ muhte^em Dunc ka dar sı/ı tanımıyoıdum Sımdı bana Tuıkıye'dc kıtaplarımın okunduğunu soyluvoısunu/, betıı mııtlu edıvorsu nu/ Bundan buyuk nc keyıl olabılıı Bılmez mıyım sizdekı askerı darbeleıı de ne çok oıtak ^cy vaşadığımı/ı Acılaıı, husranları, baskılan Şımdı ya/dıgım kıtapta bır olay anlatıyoıum, ınanılası değıl, ama gerc,ck bıı olay Tam darbedcn once askerlerle Topa marolar, kent gerıllalan arasındakı ça tı^mada bır adamın kolu konmu^tu Adamın adı (uan Jose Noueched Po lısler kolu bulııp sıvıl ce/aevınc gotuı duleı Bıı suıe sonıa da ]uan |ose ya kalandı Askerleı onu askcıı cezaevıne gotılı duleı Oıadakural Sayımda tum tııtuklulaı ıkı elı aıkada kenetlcnmı^ oiaıak huıieden çıkacak |ose, ıkı kolu arkada tıkmıyoı, dıye her gun ce/a alı yoı Butun ce/aevleııne dılekçeler yol layıp kolunıı aradı Jose Meger kendı askcıı mahkemede yaıgılanıiKen, kolu sıvıl malıkmıcck vaıgılanıyoımu"} Ko lunu buldu sonunıla, askeıı ce/aevınc gctırttı Jose'ylc kesık kolıın davaları bırlc^tıı ıldı Karka kâbıısu gıbı bıı i,ey^ " Cjiılstm mı, aglasam mı deıkcn, o eklıyoı "Zateıı Kııstol Kolomb ukıkta go lunduğu an, bıı kıtaya burokrası gcldı Aşkın ve Savaşın Gunduz ve Be^ yu/ yıldır ıcsmen kayıt luiulma/ Geceleri // dıınrJo İUIICUIKI/ (tcvırcıı Cıidııı Dıilıiınaıı /Altin )tiv/>ıt//ık / 2IIS s sa, o ^ey yok sayılıı Nasıl kı, gunu KİTAP SAYI 342 Okyanusa karşı sohbet CUMHURİYET