Catalog

KitaDkupdu(!)Matilda1988 "Matilda", Tüketim toplumlarındakı yabancılaşmanın en tipik örneklerinden birini oluşturuyor. Abartılı tiplemderıyle ya/ar bıı toplumu alaya alıyor. Baskıcı cğitım, kültürdcn u/ak cbcveynler, kitaplar Matilda tiplemesiyle clc^tiriliyor. Matjlda aslında bir kitap kurdu dcğıl, tükctım tonlumlarındaki ar>ancılaşmanın abartılı bir aıa mi?ah sembolü. Matilda tıplcmcsının bu dcn lı abaıtılı «,1/ılmı.sındc kara bir mızah gı/lıdıı Bu abaıtıda aılc vc eg'ıtım kuıumlaıma clc^tırı vardıı Cıiınunııı/ toplumunda coğu kıjive olağan gckbılcıek bıı aılcsı vaıdıı Matılda'nın Babası aıaba gakrısı sahıbıdıı kullanılmı^ aıaba alıı vc satar Bu aıabaları satmadan oncc oıılaıı d ılı.ı pahalıya s.ırabılmck ıcın hcı tııılu sahtıkarlıg't vapar Babanın ıddıasına goı ı lııı onun ış /ekasını gostcı nıektedıı Aıabaların kıloınctn. gostcıgı sını sılcr, du^uk kı lometrcdc gosteıcrck rıvatıni ar tıı ıı ^anzumana tala^ dolduı uı bovlccc bir suıc düjlılerın bozuk olduğıı anla^ıl ıııa/ Satın alanlaı, aıabaıun bo/ıık oldıı gunu anladıgmda ıij ış tcn gc^mıs, oluı Bıbının bu vaptıklaıını annc \c ogul destekk mckttdır ()£ul, dalı.ı sonıa 1:5in ba^ına gececcktır ve babanın bcceııkııın ogn.ndıkçe henı baba, hem tle ogııl nuıtlıı oluı Annc dc bu ışten ho'jiHittuı, çunkıı bu saycdc hayat stan daıtlaıını koııı vabılmcktc ve dılcdıklcıı gıbı vasayabılmck tedııler tkı katlı, bahçe ıcıııdc bıı cvlc rı vardır Ust karta ııc yatak od.ısi, alt katta bıı yenıck oda sı vc mutfagı olan bıı cvdıı bu vı v.ışamlakaza nd ıg ı n ı n gostcrgcsıdıı Tck sıkıntıljıı M a 111 d a ' d ı r na bir yuk gıbı gorurlcr, çunku Matilda onlara ııyıım saj*layan ıtktı Kaıa lıstcııtıı bayuda bahtnı ycr altyordıt (\ 21 22) Vc Matilda, kendısını su ıcklı a^agılayan babasından 1 1 1 tıkaınmı alıı Şapkasına suıdıı öıı supcr vapı^kan saycsınde babası bir surc şapkayı ı,ıkaıa 111,1/ vc sonıınd.i saçlarından oluı Baskı \c umursama/lıöa kar^ı ıı, lalıatlatıu bıı /areıdır bıı N'.ı/aıın cdılgcn k.ıdın tıpİL mebine oınck ılc Matılda'nın anncsıdır Bir ı rkıgı tştcıı cvc doıııi)und< ji,crguı ytipaıı bırçok şcy vardır 11 dtıvtiılı bıı hadııı jırlıını nın bclır/ılc rını laıkcdcr, yatışm mvıi kadar kocauııı rabal bırnkır Ba\ Wnrınıı>od u uksaın i)tcu cvc dondu^ıındc yıızu fırlıııa hulutları gıbı kapkaraydı 11 yakıııda fırtına ıun bııının ba^ıııa patlayacağı go ru/ıoonlıı Karıu bclırtılcrı bıtucıt farkcl lı vı sıvii/ı (\ 14) Aılc ı<,ınd< annc cdılgcn tııkctıcı kadın fıgıırunu olu^tuıuı Soıunl.ııdan koıkma ve kaçına onun o/cllı^ıdır Tcmcl ı^lcvı Roald Dahl'dan mizah yüklü bir kitap: Matilda l NECDET NEYDİM oald Dalıl ıiı k.ııa mı/ah yuklıı bu kılabıııda ıgıtımden aıle sıstcnımc uranaıı elc^tııı gulıdıı Abaıtılı tıplemeleııvle aıleyı (.'0111111 sıstemını al.ı va alıı Yııu .ıbaırılı olarak çı/dığı çocuk lıpıcıüe vc onun aıaulığı ılc yarjttıg'ı mu uzelcıdc çozuııum nc dftılı basit oldıı ğunu bıze gostcııneye calı^ıı (,ocuga mucı?cvı gııcler yukİLikeıı bılc onun noım.il kosullaı sağlandıg'mda dog\ıl <,o cuk ozellıkleı ıne geıı doneccğını vc ınııt lu olabılccc£mı aıılalıı Matilda, dort yas,mda bir «,tx.LI^LICIIII ve kelımcnın tam anlamıyla bıı kitap kurduduı Anıa kıtaplaıın dunyasırıa gı ıtbılmck i(,ın bııeok engclı aşınası gerckmektedıı (, ıınku yaptıkları çevıesı, O7el lıklc aılcsı tarahndan "ııounaldışı ' goıul mektedır M.inltl.i nın crkck kaıdes.1 gayet "nor ni.ll" bıı couıktuı anıa yukarda d.ı be lıtttıg'ım gıbı kı/kaıdes, ıns.ımn go/lcrını yııv.ısından hrlatabıkcck bıı kı/dıı Bıı bııçıık yaşjndavken konuşjnası kusursu/ duı vc bıııok vetı^kın kadar kclıınc bıl mcktL'dıı AMIK vc babası bıına alkiî; tıı tacaklaıı yeıdc oııa guıultıııu gevcvc dcrlcr vc scrt bir bi(,ımdc kuçıık bıı kmn gorulebıleceğını, ama sesmm duyulnıa ıııası gerekttğını soylerler Matilda uç ya ijina gcldı^mdc, evde sagda solda duran gazctclcrı vc dcıgıleıı ıncclevcrek oku Tiıayı kendı kcndınc ogrenır Doıt yaşına geldıöındc hi7İı vc 1yı okuyabıldığı ıtın doğal olarak kıtapların pes,ıne duşer Bu olaganus>tu çocuk evdc yemek kıt.ıbın dan baijka bir kitap bulama/ Kitap <ıl mjsını ıstcdığı babası ısc, kıtapları yalan dolıı ol.ıı.ık nıtclcr vc tcltvı/yonla yctın mesını soylcr Ama Matilda hcmcn pcs cdccck l>ır t,ocuk dcğıldıı (, o/ıınnı kasa banın kııtupharusınc gıtmcktc buluı Ve kııtııphancdf ( harlcs Dıtkcııs, (.haılottc Bıontc | a n c Auscn, T h o m a s Hardy, Rudvaıd kıplıng, I I d Wcls, \ rncst fîcınıngwav, Wıllıanı I aıılkncr John Stcın bcck vc dı£u ya/aılamı kıtaplaıını okur I lart.t bıınıınla ih vetınmcv cvc de kitap gotuıuı R 11 babanın ıyı Onu kcndılerı ğıldıı Babası nın sahtckarlık larını anlatıııa sına, "Anıa bu duruM bir davranij deg"tl ba ba Bu ıınanları aldatınabtır" dıyc tcpkı gostcrır Kı/nu duru\llubl< zcnvııı nlmaz M«j tcrılcr aldatmaya varar" dıyc karsjilık vc ıırbaba (s 21) Yazaı gclcncklcım aksıne çocug'a, an ne vc babasına kaısı tcpkı duyma O7gur luğu verır Annc vc babasından bu şckılde ncjrcl ctmcsının yanlı; oldufunu bı lıyordu, ancab btına dırenım nın {ok zor olduğunu da bıstc dıyordu Bir .jev daba Oylc olmadığınt bıldı&t haldc \unk Iı olarak cahıl ve aptal oldufcıı ıııııı soylenmesı agUrına gıdıyordu Öfkcu tcten H,C bahardt vc o ncce yatafctna yattııca bir bıtrar a/dı Baba\ınııı ya da an IU sıııın bcndınc bcr kolıı dav ranıyııda )u ya da bu ybıldı btına bar^ılık vcrcubtı Kaza ııataS,ı bir ıbı bucub başarı, (iııların aplallıblarına hosgoru ılı babi)ia\ına yardıımı o/acab ı<< ablını baıınnasını onlcyc bir çocuk de vcınck nı^ııme aptalca FV programlan na orlak ollııa, ıçı bo^ konıılard.ı bıı \ı gın laf ctnıc, Mikağa ı,ıkma o/guılugunu kıımar oynaınaya gıtmcktc kullaııınaktıı Hunıı ovlcsınc bcnıınsemıstıı kı, Matıl i\d ıun kitap okuması hakkıııda konu^ ınak ıstcvcn oğıclmcnc Ohunıakluıı bcıızı sohntt) hızlaıdıiıı hoşlanmaııı Bir kız (otu&ıı bı ndntnt çc /'/ ıı kdtna bonusunda kafa yorınalı bı ılcr dc t\t bir htııa bulahıhın dorunum bıtap lardaıı dtıbcı oıunılıdır {\ X(>) Şıındı buıici babın" dcdı Bayaıı Worııı ııood \onra da bcııdınızc babın Sız Lı tcıpları lcnıh cdıyor\unuz bcn uorunuımt Sonıuta bıııı bıizançlı t,ıbtıJ Yabıı bı bcn Bcn basanlı bir /) adanıı ılc btrlıbtc gıızt l bir evde bcvftnuı oturuyorum Sız /u bo U gıbı t,ali)ip bırçob \aramaz bııçub cotu ğa ABC oğrc/ı//c\c nnıhbum (Jıhııışunız dır (s 86 H7) Bunun yanında babanın da tcpkısı ve (jnlığı fıgur rarklı dcgıldıı Aııcak o clın dckı para gucuyle egemcndır Masallaı dakı vakı^ıklı ve guçlu prensın aksınc gu cunu (,aj*m sılalıı paıauan alıı I are sına tı, cılı/ vucuduyla hı<, dc bıı pıcns goı 11 nunıundc dcj^ıldır Matılda'nın supcı va pı^tıııuyla katasına v.ıpı^tırdığı ^apka ba sınd.ı /orıınlu olaıak yata^a gırcn kocası lıakkında bavan Woımwood'un dıışun cclerı boyledır daha sonra uzerındc mor çızgılı pja maları vc baştnda tepeu bastk $apba\ı <>l dug"u haldc \atab odasında dolaşan snba, kuçuk bocauna babınca onun nc kadar aptal gorundug'unu du\undu Bir badının Jujlcrtnde ycrı olnıayan crkck, dıyc soy lcndı kcndı bcndınc (t 11) C k o n o m ı k gııcu 11 ıı k u 11 a n a m a d 1 ğ 1 noktada cıkcftın go r ıı n u m ıınu a 111 a 111 bu duşunceler Yal nı/ca ckonomık ba gımlılıgın ncdcn ol dujju bu /orakı ılı^ kıleı scvgısı/lıgın sembolu gıbıdırleı Bıı crkck tıpleme sı aynı zanıanda pısı rık vc korkaktıı tl gını olan, kadınlar b u n u n farkmdadır, ama oıtaya koymak ı^lcrınc aclmc/ "Korkarım crbcb lcr bendı sandıbları kadar abıllt dcg'ıllcr di dı "Bunu hu\u yunce gorcccb\ın bı zım " (f 57) Annesının Matıl da'va sovledıklcııdıı bunlar Acaba ko^a sının akılsı/lıgıııın Kırkmda olan annc ıııtın babadan kork maktadıı * ( ) cve sı CUMHURİYET KİTAP SAYI 301 SAYFA 12