Catalog

Burhan Arpad'ın "Yokedilen İstanbuV'u İstanbul'un yazgısı Yokedilen tstanbul / Burhan Arpad / Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu Yayını/242 s. OKTAY ENİNCİ ağmacılar, İstanbul'u İstanbul yapan Boğaz kıyılarını vc tepelerini, Anadolu yakasını, Bahçelievler semtlerini, Çamlıca tepesini ve eteklerini, Kilyos'a, Terkos'a, Tuzla'ya ve daha ötelere toprakları, kıyıları, ormanları ve yeşil örtüleri gözü dönmüş bir vurgun azgınlığıyla yutmakta...eUle kalanları kurtarabilmek için en son dakikalardayiz. Bu sözler, son aylarda sıkça yinelenen "İstanbul'un sorunları" ilc ilgili toplantılarda, söyleşilerdc dile getirilen yakınmalardan alınmadı. Burhan Arpad, 7 Mart 1978 tarihinde yazdığı "İstanbul Yağması" başlddı yazısında söylüyor bunları. Daha doğrusu "bugün de geçerliolan"gerçeği... 14yı] önce belirtilen görüşler, ele alınan sorunlar ve "gözlemler".. aradan Y B İ R D E R G I Varlık'ta bu ay Varlık (Aylık Edebiyat ve Sanat Dergisi) / Yz, İşl. Yönetmeni: Filiz Nayır Deniztekin / Genel Yayın Yönetmeni: Enver Ercan Varlık Yayınları Varlık dergisi, Eylül 1992 tarihli 1020'inci sayısını "edebiyatta düş" konusuna ayırdı. Ünsal Oskay, Sennur Sezer, Jorge L. Borges, Adalet Ağaoğlu, LiKungTso, Hulki Aktunç ve Muzaffer Buyrukçu'nun yazılarının yer aldığı dergide, diğer bölümlerdeki yazılar ve başlddardan bazıları şöyle: Üeteşim / Erdal Atabek, Günluk (Ağaç Toprağa Karsı) / Salâh Birsel, "Yaban"ı Yeniden Okumak / Demirtaş Ceyhun, "Dil" Hastalığı / Özdemir İnce, Edebi Eleştiri Üstüne / Ramazan Çeçen, Biz, Bilinmezler Dünyasının Zavallı İnsanları / Vedat Günyol, Felsefi Düşünce / Arslan Kaynardağ... bunca yıl geçmesinc karşın, nasd hâlâ "güncel" olabiliyorlar? Nedir, bunca değişikliklere karşın, İstanbul'un yazgısını değıştirmeyen? hangi "gızli" guç, hangı "şeytan" tutsak etmiştir bu Dünya kentı ni amansi7 bir çarpıklığa.düzensizliğe.yokoluşa?. Evet. Son aylar da, bu sorunlann yanıtını bulabdmek; "artık" bir çözüm getirebilEsklden yavası vardı. sımdi hızlısı Ama trafığe care bulın,^ Mıljy üı gıl isr.ınbul d ı ' mek; kentın tarihini, güzelliğini, kimliğini, her şeyini karaltısı vardı kıyıda. Küçük geminin bile, "tramvay hızına" hasret değil ıni"kurtarabilmek" için süregelen çabalar kepçe vinçlcri denizc dalıyor ve taradı yiz.* Çoğu yere, "yürüyerek", daha çayoğunlaştı. ğı kumlan ambara boşaltıyordu... erte bukulaşırolduk... Sozgelimi, deniyor ki "tstanbul'un si sabah durumu öğrendim. Gcmi, İsDemek ki amaç ulaşımı hızlandırmak tcmel sorunu gecekondular değil, buntanbul'un ünlü bir kum satıcısınındı. değildi. Petrole dayalı ulaşımı ve otoların çığ gibi yayılmasına yol açan geceHaftada bikkaç gece gelip sığ kıyıların mobilotobüs tüketimini hı?landırkondu mafyasıdır..." kumunu taşıyordu..." maktı.Sonuç, bunugösteriyor... Doğru. Ama, bu sorun "yeni" değil Arpad'a göre, o ünlü "kumcu", yirmi Burhan Arpad, bu "sonucu" da yine ki. yıl önce şehirde önemsiz bir satıcıymış; 14 yd önce yazıyor. 5 Eylul 1978 tarihli Bakın, Burhan Arpad, 18 Nisan "Şimdi (1978'de) birsürii vapuru var... yazibinı okuyalım; "İstanbul'da tram1978'de ne yazıyor, kat kat apartmanlarda onun adı yazılı. vayları söktürüp yerine otobüs işletmc"...bunları (gecekondulan) yapanlar Adının sonuna Palas diye görkemli bir cil'ği getirenler, yabancı para babalarıyoksul emekçiler değil, arsa vurguncusöz eklenmiş olarak..." nının sömürü çarluna yararlı davranİarının aleti kişilerdir. Ne var ki İstan"Dehşet" değil mi? Kum talanı, nere mış olduklarının bunca yıl sonra bilbul'un yeni Belediye Başkanı, bu akıl deyse otuz yıldan fazladır İstanbul kıyı ıııcnı farkına varabildilcr mi?... Rüytik dışı olup bittiyi hiç yadırgamayarak su, İstanbul sınırları, yüz kilomctreyi aşan larını kemiriyor. Nasddabitiremiyor.^ yol ve elektrik hizmetlerinin belediyeDilerseniz tramvaydan da söz açalım. bir alana yayılmıştır. Böylesine yayılce sağlanacağını söylüyor...gecekondu mış bir şehirde oturanları iş mcrkezleİstanbul'un bu anılarla yüklü emektar mafia'cılarına yeşil ışık yakıyor..." ları, şimdi TünelTaksim arasında "yü rinden çevre semtlere, çevrelerden iş Demek ki İstanbul, 13 yıldır bu mafriiyen dekorlar" olarak kente renk katı yerlerine taşırken sadecc otobüs ve yanın elinde "harcanıyor" ve belediye yorlar. Yeni kuşak "bunlar da nei>" di otomobile bağlanmak günümüz İstanhizmetleriyle de "barınma sorunu", yor. Orta kuşak ve eskiler, "işte biz, bul'unun gidişgeliş kargaşasını ve bu"yoksul halk..." gibi duygularla, bu tabunlarla birlikte yaşadık, o güzel günle nalımını doğurur..." lana destek olunuyor... ri..." diye iç geçiriyor. Bugün, İstanbul'u kurtarmak için Başta bir "güncel" sorun var. "Kum Oysa tramvay o yıllarda dekor değil kollarını sıvayanlar, Burhan Arpad'ın talanı". Cumhuriyet'te izlemişsinizdir. di. Koca kentin, "en akılcı" ulaşım ara 19781982 arasındaki yazılarından Özellikle Kilyos İcıydarındaki güzelim cıydı. Bütün Dünya kentlerinde, hem (daha doğrusu "uyardarından") derlekumsallar yağmalanıyor. Hatta, bu kode tarihi kentlerinde, "raylı sistem" na nen "Yokedilen İstanbul" adlı yapıtı nu TBMM gündemine de getirildi. sd ki en uygun çözümse, Tramvay da İs okumak zorundalar. Kitap yeni değil. "Devlet buna nasıl göz yumar?" diye tanbul için öyleydi. Yine bütün Dünya İlk basımı Turing Otomobil Kurumu Acaba "yeni" bir olay mı? Bugün mü kentlerinde geliştirildi, yaygınlaştırddı, tarafından 1983'debasdmıs.. Ancak, İsgöz yumuluyor? hızlandırıldı... Bizde ise "müzeye" kal tanbul'un sorunları da "yeni" değil, Yine Burhan Arpad'a başvuruyoruz. dırıldı. Neden kaldırddığını anımsaya düşmanları da... "Yokedilen İstanbul", Bu kez yazısının tarihi 20 Haziran lun. "Trafiği tıkıyor." "Yavaş gidi bugün savaşımı verüen acımasiz yağ1978. Rumeli yakasındaki Güzelyalı yor..." denilmedi mi? manın ydlar önceki "kökenlerini", bel(eski adı Podima) köyünde geçirdiği Söyler misiniz? Tramvay kalktı da tra gesel nitelikte ve engin bir bilgi birikigünleri anlatıyor;".. .daha ilk gece mütfik "hızlandı" mı? Bugün İstanbul'un mi, güvenilir bir dünya görüşünün süzhiş bir gürültüyle yataktan fırladım. hemen tüm yollarında, hatta görkemli gecinden geçirerek günümüze taşıBir ışıldak kıyıları tarıyordu. Bir gemi devlet törenleriyle açdan otoyollarında yor... S A Y F A 11 CUMHURİYET K İ T A P SAYI 133