Catalog

Evrim Kuramı, metafizik bir kurgu mu? Rasyonel yaklaşım benim haksız sizin haklı olabileceğimizi kabule hazır olmak demektir. Tabii, ortak bir çaba şartıyla. –Karl Popper, Bu Yüzyılın Dersi. Bozkurt Güvenç, www.bozkurtguvenc.info U lusal bir TV kanalımızın “Dört Bir Taraf” programında 4+4+4 konulu eğitim reformu tartışmasını izliyorum. Tasarıyı destekleyen demokratmuhafazakâr taraf, sokaktaki gürültülü gösterileri eleştirirken, sözü “Evrim kuramcıları”na getirdi: “Okullarda, Yaratılış Kuramı’nın öğretilmesine neden karşı çıktıklarıını doğrusu anlayamıyorum. Evrim de okutulsun, yaratılış da; [mealen,] ikisi de metafizik bir (görüş / inanç / faraziye / spekülasyorn / kurgu vb) değil mi? Bırakın, kim hangisini beğenirse onu izlesin.” Eril taraflardan bu öneriye bir tepki veya yorum gelmedi. Bu öneri, programı izleyenlerde, Evrim Kuramı’nın “metafizik bir inanç (spekülasyon / kurgu” olduğu yönünde bir izlenim bırakımış olabilir. Acaba gerçekten öyle mi? Bu yaygın söylemdeki “evrim ve kuram kavramları ile Evrim Kuramı”nı açıklayarak, özellikle, “metafizik kurgu” deyiminin geçerlik ve güvenirliğini sorgulamaya çalışıyorum. Atlantalı bir metodistin bu yazarı 1950’lerde uyardığı give sağlıklı olmayabiliir. Amerikan Ulusal Bilimler Akademibi, “İnanır ya da inanmazsın, genç adam; ama, soru soramazsi Başkanı Bruce Alberts, Bilim ve Yaratılışçılık bildirisinin Önssın.” ABD Yüksek Mahkemesi 1987 yılında yaratılışçılığın biözü’nü, şöyle bağlıyor (1999: XII) : limsel değil, metafizik bir inanç olduğuna ve bu nedenle dev“Bilim insanları da doğanın düzeni ve karmaşıklığı karşılet (kamu) okullarında öğretilemeyeceğine karar vermişti. Basında hayranlık duyarlar. Bazı bilim insanları dindardır. Anzı topluluklar ise, Evrim Kuramı’nın cak, bilim ve din insani deneyimlerin iki ayrı kendi yaratılış ve insanın kökeni inançalanını oluşturur. Birleştirilmelerini istemek her larıyla çelişmediğini açıklamıştır. ikisinin de görkemini zedeler.” Son yıllarda Evrim Kuramı’na güveGüzel ahlaklı gençler yetiştirmek, her topnin ABD, AB’deki 34 ülkede yaygınlığını lumda eğitimin yaygın ve saygın bir amacı olainceleyen Amerikalı Profesör Jon Miller, rak dile getirilmiştir. Felsefe Profesörü SinnotArmstrong, Tanrısız Ahlak (2011) denemeilginç sonuçlara varıyor: Evrim inancı, sinde, “Hıristiyan etik”indeki çelişkileri incetoplumların ortalama gelir düzeyiyle yükleyerek ahlak eğitimi (morality) için Tanrı inanseliyor. ABD, Japonya ve Fransa’nın gecına dayalı bir din eğitiminin zorunlu olmadırisinde ve en alttaki Türkiye’nin hemen ğını öneriyor. bir basamak üstünde yer alıyor. Bilim ve Sonuç olarak, “Yaratılış inancı” ımetafizik teknolojide rakipsiz dünya şampiyonu bir öğreti ve ilmi bir nazariye olarak, yaygın eğiolan ABD’de toplumun yarısı Evrim timde hayat boyu yer alacak gibi görünüyor. Bu Kuramı’nı güvenilir bulmuyor. Miller uygulamayla laikliğin yorumundaki ideolojik kubu beklenmeyen sonucu, köktencilerin Varoluşçu felsefenin temsilcilerinden (Evanjelist) baskısı ve “bilimin ve bilimsel Martin Heidegger tuplaşmaya bir yenisi eklenmektedir: “Yaratıeğitimin politize edilmesiyle” açıklıyor. lışçılar ve Evrimciler ya da Dinciler ve BilimÜlkemizde de yıllardır süren yaratılış öğretisi ve son “dindar ciler!” Sorun, Miller’in yorumladığı gibi, “bilimin politize edilnesiller yetiştirme” poltikası, 4+4+4 tasarısıyla yasalaşma mesidir” ki, sanıyorum, yeni Anayasa yapımında aşılamayan (meşrulaşma) sürecine girmiş bulunuyor. başlıca engel budur. Evrim Kuramı, “yaratılış inancı” gibi, metafizik bir öğreti olarak okul programlarında kalacak ve okutulacaksa... metafizik nedir? Erişebildiğim Türkçe ve yabancı dillerdeki ansiklopedik sözlüklerde, metafizik, Aristoteles’in “fizik” (Doğa) denemesinden sonra geldiği için “Doğaötesi” ve felsefenin bir kolu, olarak sınıflanıyor. Kültür tarihçisi Durant Felsefenin Öyküsü’nde, (1926), seraplarından söz ettiği metafiziği, “Bütün varlıkların özünü araştıran ve ortak niteliklerini soruşturduğu için başı dertten kurtulmayan bir felsefe dalı” olarak tanıtıyor. Bundan yüzyıl sonra, çağaş Felesefe tarihçisi Bryan Magee de (2000: 230), metafiziği felsefenin bir dalı olarak tanımlamıştır. Felsefe, Toplum Bilimleri ve Tarihçi ilişkilerini inceleyen Taner Timur (2011:6668), metafizikten felsefeye geçiş olarak yorumladığı 18. Yüzyılda en önemli rolü, tarihçi Pierre Bayle oynadı, diyor: Tarihi doğrulamaktan çok yanlışlarından arındıran, metafizikçilerin sonuncusu ve felsefecilerin birincisi olan Bayle. (Osmanlı tarihinde ilahiyat ile tarihi, akli ile nakli bilimleri ayıran Kâtip Çelebi için bkz Timur 2011: 68.) Webster’in Yeni Dünya Sözlüğü (1994: 853), çoğu sözlüklerden ayrılarak, metafiziği, felsefenin, a) varlık ve evren, b) kurgusal felsefe, c) ilahiyat, vb d) esoterik (gizli / gizemli) bilgi sorunlarıyla uğraşan zor dalı olarak tanımlıyor. Atalay Kocaeli Üniversitesi’nde 2728 Eylül 2012 tarihleri ise İngilizce Türkçe Sözlük’de (TDK arasında gerçekleştirilecek “4.Uluslararası Ekonomi 714: 2200 ve 3173), metafiziğin ilgi ve uğPolitik Konferanslar” serisinin ana teması, “Esnekraş alanlarına, ruh ötesi, tasavvuri, faralik” olarak belirlendi. Konferansın dili Türkçe ve zi ve nazarı bilgileri de ekliyor. İngilizce. Bildiri özetleri ve oturum önerileri 1TemVaroluşçu felsefenin temsilcilerinden muz 2012 tarihine uzatılan konferans, Kocaeli ÜniMartin Heidegger, Metafizik mantığın teversitesi ile University of Westminster (İngiltere), mellerini sorguladığı “Metafizik nedir?” Silesian University in Opava (Çek Cumhuriyeti), IRES Piemonte Ekonodenemesinde: İlkin varlıklara uzayda bir mik ve Sosyal Araştırmalar Enstitüsü (İtalya) ve Ostrava Teknik Üniversiteyer açar; sonra kendimizi o hiçliğin içisi (Çek Cumhuriyeti) tarafından ortaklaşa düzenleniyor. Konferans ana tene atar; herkesin kendini kurtarmaya çamayı; lıştığı idoller ve putlardan yakamızı sı1) Tarihseltoplumsal bir çerçeve içine oturtmayı, yırmayı deneriz...” diyor ve ekliyor : 2) Farklı form ve anlamlarıyla farklı disiplinlerin perspektiflerinden teşhis “Bütün türleri ve tarihsel gelişmeyi içietmeyi, ne metafizik biriciktir; ama belki de zo3) Kalıcı ve geçici formlarıyla ayrıştırmayı, runludur.” (Bkz Bozkurt 2008: 5051.) 4) İnsanlığın geleceği için taşıdığı olumlu ya da olumsuz anlam ve imaları, 5) Özellikle güvenlik ve adalet kavramları ışığında ve fakat bunlarla sınırlı ÖZET VE SONUÇ kalmadan soruşturmayı amaçlamaktadır. Özetle, “Yaratılış” öyküsü beşeri bir 300 kelime uzunluğundaki bildiri özetlerinin ve oturum önerilerinin 1Teminanç konusu olarak metafiziğin tarihi somuz 2012 tarihine kadar [email protected] adresine gönderilmesi isteniyor. runudur; ancak, bu inancın Evrim Kuramı Ayrıntılı bilgilere www.icopec.org adresinden ulaşılabilecek. ile ayni kefede, birlikte okutulması yararlı İncil’deki “Tekvin” (Yaratılış) öyküsü, yeryüzündeki her varlığı Tanrı’nın 6 günde yarattığını söyler. İrlandalı Başrahip Ussher, 17 yüzyılda, Dünyanın Hz. İsa’dan 4004 yıl önce yaratıldığını hesaplamıştı. Yerbilimci Lyell (183033), yeryüzündeki katmanların oluşumunu inceleyerek, gezegenimizin çok daha yaşlı olması gerektiği sonucuna varmıştı. Osmanlı bilgini Erzurumlu İbrahim Hakkı da, Marifetname eserinde (1757, Darwin’den yüzyıl önce) İslami kaynaklara dayanarak, suda başlayan canlı türlerin evriminden söz etmişti: Elementlerin birleşmesinden madenler [cansızlar], onlardan sırayla bitkiler ve hayvanlar [canlılar] çıkmıştır ortaya. Ve amma, hayvanlarla insan arasındaki bağlantının seçkini maymundur ki kıl ve kuyruğu dışında içi dışı insana benzer. Erzurumlu İbrahim, yazımından 80 yıl sonra Kahire’de basılabilen eserinde, “akıl ve kelâm çelişkisi”nden yakınır. Marifetname’nin Türk alfabesiyle (1970) baskısında evrimle ilgili bölümler çıkarılmıştır. (Ayrıntılar için bkz İnan 1970: 96889.) Ülkemizde Darwin Kuramı olarak bilinen Evrim kuramı (1859 ve 1870), bilimsel gözlem ve araştırmalara dayanarak İnsanın “maymundan değil, bütün öteki canlılar gibi bir ortak atadan geldiğini; ancak, onun nereden geldiğinin bilinmediğini söyler. Bilimsel önermeler yanlışlanabilir ama kesin doğruluğu ispatlanamadığı için “kuram (teori)” olarak anılır: Newton’un “Yer çekimi (cazibe)”, Darwin’in Evrim, ve Einstein’ ın “Görelilik (izafiyet)” kuramları gibi. Canlıların benzerlik ve ayrılıklarını inceleyen DNA araştırmasının sonuçları (“Genom Raporu” (2005), Evrim Kuram’ının “doğal seçilim” ilkesini yüzde 9095 üzeyinde desteklemiştir..Evrim sürecini Darwin’in bilmediği mutasyonlar belirliyor. “Evrim kuramı” artık bir varsayım, spekülatif bir kurgu değil, geçerliği ve güvenirliği tartışılmayan bilimsel bir gerçekliktir. Gerçekler böyleyken bugün Evrim Kuram’nın öğretilmesi tartışılmaktadır. Kimileri, Evrim Kuramı, İncil’in ilk iki bölümündeki “Tekvin” (yaratılış) öyküsü ile çeliştiği için karşı çıkmakta; kimileri de, bizim medya programlarında görüldüğü gibi, bu iki” kuram”ın birlikte öğretilmesini önermektedir. Buna karşılık, bilim insanları en az 150 yıldan bu yana “yaratılış bilimi” olarak sunulan ipotezleri (varsayımları) değerlendirmişler ve bunları destekleyen hiçbir kanıt bulunamadığıı gerekçesiyle kabul etmemişlerdir. Evrim kuramı her türlü eleştiriye, sınama ve yanlışlamaya açık bilimsel bir kuram iken, yaratılış inancı soru ve sorgulamaya izin vermeyen bir inançtır. EVRİM, KURAM VE EVRİM KURAMI? METAFİZİK NEDİR, NE DEĞİLDİR? Metinde Anılan Kaynaklar ABD. Ulusal Bilimler Akademisi. Bilim ve Yaratılışçılık. NAP, 1999 (Türkçesi TÜBA), Atalay, H., “Metafizik ve Spekülatif,” İngilizce Türkçe Sözlük. TDK 714: 2200 ve 3173, Bozkurt, N., “Metafizik,” Kavramların Evrimi. Say 2008, Durant, Will, “Metafizik,” Giriş, Felsefenin Öyküsü. Simon Schuster 1926, 2006: XXIX, Erzurumlu, İbrahim Hakkı. Marifetname. Bulak Matbaası (Kahire)1835 (El yazması 1755), Heidegger, M. Was ist Metaphysik? (Metafizik nedir?) Bkz Bozkurt , N. 2008: 5051, İnan, Rauf. “Eğitim ve Kültür Tarihimizde Üç Anıt.”VII Türk Tarih Kongresi. TTK 1970, Lyell, Charles. Principles of Geolgy (Jeolojinin ilkeleri). J. Murray 1850 (orij. 1830), Magee, Bryan. “Metafizik.” Felsefenin Öyküsü’nde, Dost, 2000: 230, Miller, Jon. “Belief in Evolution.” (34 ülkede anket sonuçları). Science, August 2011, Saraç, T., “Metafizik,” Fransızca Türkçe Büyük Sözlük. TDK 423, 1976: 834, SennotArmstrong, W. Tanrısız Ahlak. Ayrıntı 2011, TDK, “Metafizik: Doğaötesi ve Doğa üstü,” Türkçe Sözlük (10. Baskı) 2005: 548, Timur, T., “Metafizik, Bilim, Tarih Yazıcılığı”. Felsefe, Toplum Bilimleri ve Tarihçi. Yordam Kitap 2011, TÜBA, “Metafizik,” Türkçe Bilim Terimleri Sözlüğü. 2011: 393, Vikipedia , “Genom” Genom nedir? Google, Özgür Ansiklopedi. 2005, Webster’s New World Dictionary 3rd College Ed. Prentice Hall, 1994: 853. Kocaeli’nde 4. Uluslararası Ekonomik Politik Konferansı YARATILIŞ VE YARATILIŞ İNANCI CBT 1308/15 13 Nisan 2012