Catalog

TartışmaEditöre Mektup pahalı 'depreme dayanıklı', 'adları şatafath' ve 'mutlaka havuzlu' prestıjlı konutlar yapılması surecını başlattı Kentlerde ka çırdığımız planlı yerleşım surecınde bugun bırçok yerleşım alanında 'guçlendırme' veya 'yıkıp yenıden yapma' açmazına ge lındı Projesız, kaçak veya projelı çuruk on bınlerce yapıyı guçlendırme veya yıkma kararlannı uyğulamanın sosyoekonomık analızı 1yı yapılamadı ve yasal alt yapısı tamamlanamadı Ayrıca guçlendırmenın parasal getırısı yoktur ve bu yuzden mulk sahıplen ıçın çekıu degıl TUBITAK Yasası hazırlanırken nerede yanlış yapıldı? Bugünkü Hükiimet tarafından önerilen Bilim Kurulu seçim yöntemi de, 1987 yılında denenmiş ve başarısız olduğu anlaşılmıştır. Bu tür uygulamalarda seçimleri en sonunda bir mü'steşar veya genel müdürün yaptığı biliniyor. ^ İZAHI ZOR DURUM Ancak, son bır kaç yılda mevcut konut fiyatlannda yuzde yuze varan fıyat artışları da ızahı karmaşık olan bır sosyoekonomık gelı^medir Acaba yapılar son beş. yılda durdukları yerde fıyatları artacak kadar sağlamlaşmış mıdır? Sel yatagındakı evlerı ıstımlak edılıp yenı evlere transfer edılmek ıstenenlerın yarattığı sosyolojık sorunların daha buyuklerı, 'depreme dayanıksız olduğu anlaşılan' yapılar soz k o nusu olduğunda daha kapsamlı olarak karşımıza çıkacaktır Ulusal Deprem Konseyı uyesı Prof Dr Murat Balamır'ın 'Yerleşım alanlarımızda yaratmış olduğumuz rıskler yalnızca yapı sağlamlığı ıle ılgılı değıldır depreme karşı alınacak onlem, yapıların tamır takvıye ışlerıdır gıbı ındırgeyıcı yaklaşım lar, konuyu dar bır meslek çerçevesınde tutmakla kalmıyor, kentlerımızde yarattığınıız rısk zengınlığını de gozardı edıyor' teşhısı not edılmelıdır Istanbul Metropolunde sokaklarımızın %65'ı 6 metreden daha dardır. Istanbul Deprem Master Planı yapılmasına rağmen şu anda yapılanlar daha genış mıdır? Nufus yoğunluğu çok yuksek olan yerleşımlerde boş ve yeşıl alan mıktarı artmış mıdır? Tarıhı yarımada dahıl, yanaşık duzen yapılaşma hala surmektedır Yumuşak ve zayıf kat sorunu ulkemızın en salgın hastalığıdır ve arazı darlığı olmayan yerlerde dahı bılınçsızlığın guncel orneklerı olarak hala sergılenmektedır Ikı arabanın yan yana geçerken zorlandıgı dar sokaklar bırakılan veya aradakı sokaklan yayalara kapalı olan 'kondu gokdelenlerımız' ın şa edılmektedır j L | r \ <olan TURITAK'ın L \J \J\J geçen 42 yıl sure >>. . ^ f^ yılında kurulmuş KONUT FAZLASI VAR Deprem sırasındakı dolaylı kayıpları arttıracak nıtelık ve dağılımdakı plansız konut endustrıyel tesısler bırlıktelığı na.sıl duzenlenecektır' Kamu yapılarının ve afet gorevlı tesıslerın deprem guvenlı duruma getırılmesı ne kadar surecektır? Daha geç olmadan Turkıye ozellıkle çarpık yapılaşmanın yoğun olduğu kentsel alanlarda 'kentsel donuşumun' uygula nabılen çozumunu arayıp bulmak ve bır an evvel uygulamaya başlamak zorundadır Ancak kentsel donuşum kavramı deforme edılmemelı, ulusal kaynaklara ragbet edılmelı ve bır rant uygulamasına donuşturulmemelı 'Toplu Konut Idaresının Yonetımınde başlık lı ve fiyatları yuzbınlerce dolarla ıfade edılen 'depreme dayanıklı prestıjlı konut' uygulamalarındakı başarıyı buyuk depreme hazırlanması gerekeıı kentlerımızde 'gerçek kentsel donuşum' modelı uygulamalannda da gormeyı beklıyoruz Ancak gerçekten ıhtıyacı olanlar ıçın Orneğın, akademısyenlerın 'konut fazlası' saptaması yaptığı ve sosyoekonomık faktorlenn ağır basacağı Istanbul'da nasıl bır 'kentsel donuşum' modelı oluşturulacağını ılgıyle beklıyoruz? Vatandaşı 'Depremın buyukluğu ıle fay boylarf arasına sıkıştıran ve 'magazınleştıren' kavgalı medyatık tartışmalar veya 'halkı korkutma duzeyınde bılgılendırmeler (')' deprem zararlarının azaltılması bılıncıne ve surecıne katkı sağlamayacaktır Bu nedenle, basın ve yayın organlarımızın yukarıda belirttığımız ve soru ışaretlerı taşıyan konulara ağırlık veren tartışmalara daha yakın durması arzu edılmektedır Deprem zararlarını azaltma surecınde ılerıye donuk planları ve kuralları odunsuz uygulamadakı başarı, toplumun her bıreyının taşın altına elını koyan bır paydaş olduğunun farkına varmasıyla mumkun olacaktır sınce Turkıye'de bılımsel ve teknolojık araştırmaların gelışıp yerleşmesınde buyuk katkılar sağladığı kuşkusuzdur Son yıllarda TUBITAK Yasası, yonetımı ve ozellıkle TUBITAK Bılım Kurulu'nun seçımı uzerınde belırsız bır durumun surup gıttığı bılınıyor 1961 yılında TUBITAK yasasını hazırlayan bılım adamlarından bırı olarak, 42 yıl once hazırlanan yasanın geçırdığı evrelerı ve uygulamada gozlenen yanlışlan ıncelemek ıstıyorum 17 Temmuz 1963 gunu kabul edılen 278 sayılı yasa ıle kurulan TUBITAK'ın yonetımınde 1970lı yıllara kadar Ord Prof Dr Cahıt Arf ın Bılım Kurulu Başkanı olarak onemlı bır yerı olduğu bılınıyor 0 yıllarda Kurum'da Bılım Kurulu'nun kararlannı uygulayan Genel Sekreter'ın profesor olması zorunluluğu çeşıtlı guçlukler getırmıştır Başlangıçda Kurumun ge çıcı, yetersız bınalarda ıdarı bır orgutlenme donemı geçırdıgı goruluyor Ancak, daha 1970 lı yıllarda Prof Arf ın etkınlıgını yıtırdıgı, bılımsel nı telıklerı oldukça kuşkulu grupların yonetıme gırdıklerı ve Kurumun yaygın bır burokrası ıçıne suruklendığı goruluyor TUBITAK ıçın 19801990 yıllan ıse tam bır bocalama donemıdır Bu yıllarda once Mıllıyet ve daha sonra Cumhurıyet gazetelerınde yavımladıgım çeşıtlı makalelerde memleketımızde bılımsel araştırma polıtıkalarındakı çelışkılerı ve yetersı/lıkleıı vurguladıgımı belırtmek ıstenm Bılım Kurulu Başkanlığına seçılen Ord Prof Dr Ratıp Berker ın bu Kuruma bır canlılık getırmesı beklenıyordu Prof Berker, memleketın en tanınmış bılım adamlarından bırı olduğu gıbı, bır yonetıcı olarak da gereklı deneyıme sahıptı Onemlı bır araştırma potansıyelmı ve gereklı bırıkımı topladığı halde, o yıllarda bır turlu bılımsel araştırmalara yonelmeyen Istanbul Teknık Unıversıtesı'ne bır canlılık getırmek ıstıyordu memleketın bılımsel araştırma duzeyınden kendısının sorumlu oldugunu soyledım 'Nasıl olur, benım yazılanmı yazdıracak bır sekretenm bıle yok!" dedığını anımsıyorum Kısa bır sure sonra Prof Berker TUBITAK Bılım Kurulu Başkanlığından ıstıfa ettı 1987 yılında TUBITAK'ın ozerk sıstemıne son verıldığı bılınıyor TUBITAK, Atom Enerjısı Komısyonu gıbı sıradan bır devlet daıresı konumuna sokulmuştu Cumhunyet'ın "Olaylar ve Goruşler' sutunlarında "TUBITAK Nıtelık Degıştırdı" başlığı altında yayımladıgım bır yazıda bu durumu kınayan goruşlerımı açıkladım. Ozetle belırtmek gerekırse Kurum'un 198O'lı yıllardakı durumu ıçler acısıdır Ayrıntılara gırmenın bir yararını gormuyorum 199O'lı yılların başında rahmetlı Dr Adnan Kahvecı'nın etkısı ıle Kurum yenı bır duzene sokuldu Marmara Araştırma Merkezı Başkanlığına Omer Kaymakçalan atandı TUBITAK'ın Bılımsel Der atanan 8 uye, yasanın çıktıgı tarıhte Başbakan olan kışıye onemlı bır ayrıcalık getırıyor Bu uyelerın gerı kalan 4 uyeyı seçmelerı ve Bılım Kurulu'nun ılk oluşumundan sonrakı ıkıncı yıl sonunda, ad çekme usulu ıle aynlacak 6 uye yerıne, Kurulun gen kalan uyelerı tarafından yenı 6 uye seçmesı, Bılım Kurulu'nu kapalı devre çalışan bır konuma sokmaktadır Ayrıca, Kurul Başkanının, bır defaya mahsus olmak uzere Başbakan'ın onerısı uzerıne Cumhurbaşkanı tarafından atanması da, yasanın çıktığı tarıhte Başbakan olan kışıye ozel bır ağırlık tanıma anlamını taşıyor Bugunku Hukumet tarafından onerılen Bılım Kurulu seçım yontemı de, 1987 yılında denenmiş ve başarısız olduğu anlaşılmıştır Bu tur uygulamalarda seçimleri en sonunda bır musteşar veya genel mudurun yaptığı bılınıyor Bılımsel araştırmalarla ılgısı olmayanların kurullarda toplanması onlenemez. Ozerk bır kurumun Hukumet Başkanı tarafından oluşturulması halınde anayasal sakıncalar gundeme gelmektedır. KLİK OLUŞMASI Dıger taraftan, ozerk bistem olarak benımsenen ve yukarda açıklanan seçım yontemının ıse kolayca bır "klık" oluşmasına yol açtığı goruluyor TUBITAK'ın sıyasallaşmasını onlemek ıçın Bılım Kurulu'nun, Hukumet tarafından atanacak uyeler dışındakı uyelerının, bılım adamlan tarafından seçılmesı uygun olacaktır Ancak, seçımı yapan bılım adamlarının Kurul'da gorev almaları onlenmehdır 1963 tarıhlı TUBITAK Yasasında yapılan ve KHK/498'de yınelenen yanlış, kendını ve yakın arkadaşlarını seçen bılım adamlarının, Bılım Kurulu ıçınde bulunmalarından kaynaklanıyor Son yıllarda TUBITAK Bılım Kurulu uyelerının Kurumun çeşıtlı organlarında gorev aldıkları goruluyor Bu uyğulamanın da sakıncalı oldugunu belırtmelıyım Seçıcı bılım kurulunun oluşturulmasında, Turkıye Bılımler Akademisi'nın oncu olması sağlıklı bır uygulama ıçin kuşkusuz buyuk kolaylık sağlıyacaktır Hî'HM SEKRETERİM BİLE YOK 1982 yıllan olmalı, Prof Berker benı evıne davet ettı. Orta Doğu Teknık Unıversıtesı'nde olduğu gıbi TUBITAK tarafından desteklenen bır "araştırma unıtesı" kurarak ITU'de de bılımsel araştırmaların hızlandırılmasına katkıda bulunmamı ıstedı Bu konuşma sırasında, TUBITAK ın etkınlığının yetersız oldugunu belırttı Bılım Kurulu'nun Başkanı olarak, gılerı yenıden orgutlendı, araştırma projelerının desteklenmesı on plana alındı Eylul 1993'de KHK/498 ıle ozerk sısteme geçılmesı ıçın Bılım Kurulu yenıden oluşturuldu. TUBITAK'ın yakın zamanlarda onaylamadığım uygulamalarının ayrıntılarına gırerek polemık başlatacak yollara sapmak ıstemem Son ıkı yılda çeşıtlı anlaşmazlıkların surup gıttıği goruluyor Gundemde olan yenı TUBITAK yasasında Bilım Kurulu'nun başlıca Başbakan tarafından atanması önerıliyor 1961 yılında hazırlanmasına katkıda bulunduğum ozerk TUBITAK yasasında, Bılım Kurulu'nun oluşturulması ıçın getırılen yontemde bır yanlışlık olduğu açıkça ortaya çıkmıştır Buna gore, bır defaya mahsus olmak uzere, Başbakan tarafından Prof.Dr. Bahattin Baysal. Not Bılım endekslerınde yer alan Turkıye adreslı makale sayısı 197 i yılında 220 ıdı Bu sayı ozellıkle son 15 yılda hızla artarak 2004 yılında 14 387'ye ulaşmıştır Prof. Dr. Haluk Eyidoğan Ulusal Deprem Konseyi Başkanı Dunya sııralamasında Turkıye nın Belçıka vı geçerek 20 sıraya yukseldığı goruluyor 955/21 9 Temmuz 2005