Catalog

ZümrüttenAkisler A.M. Celal Şengör 'Sayın' Toplumundan 'Sieur, Dame ve Demoiselle' Toplumuna Seyahat Ben gençken Türkiye'de insanlara cinsiyetlerine göre, "Bay" veya "Bayan" olarak hilap edilirdi. Hattâ ilkokulda "Bay" ve "Bayan" kelimelerinin daıma büyük tıarfle başlayacağı bıze öğrelilen öncmli ımlâ kurallan arasındaydı. "Sayın" veya onun Osmanlıca karşılığı olan "muhterem" kelimeleri ise gerçekten saygıya yani hürmete lâyık insanlar için saklı tutulurdu. 0 zamanlar hitabının önüne "sayın" getirilen insanlar çoğunlukla gerçekten saygıya lâyık kişilerdı. Zamanla Türkiye 'de Anadolu kırsal kesiminin egemenliği arttı, ülkede tüm değerler hızla yozlaşmağa başladı ve toplum önündeki saygın kişilerin sayısında büyük ve âdeta âfetsel bir düşüş görüldü. Bu saygınlık yitimineparalel olarak eskiden kullanılan "Bay" ve "Bayan" kelimeleri kayboldu ve herkes artık "sayın"yani "muhterem" kategorisine alındı Kırsal kesimin tüm değerleri kemırme ve yok etme faaliyetınin bir parçası olarak eskiden tamamen nesnel olarak kişinin cinsiyetine göre tayın edilen bir hitap tarzı, gözlemsel temelden kopuk, öznel değer yüklü bir bitap tarzıyla yer değiştirdi. (Kırsal kesimin genellikle pek cahil yobazlardan oluşan sözde entellektüel bazı çevrelerinde yaygın kullanılan hitap tarzının "muhterem" olduğunu duymuştum.) biyolojik bir bileşenden bahsettiler. Los Angeles'daki Giiney Kaliforniya Üniversitesi'nden psikolog Adrian Raine. beynin davranışlarını düzenlemeden sorumlu kısmı olan prefronlal cortex'de doğum komplikasyonları sırasında ortaya çıkabilecek aııormalliklerin psikopati eğilimleri ile ilgili olduğuna işaret etti. Raine, şiddete karşı biyolojik yatkınlık sahibi olan insanların ölüm cezasından muaf olabilmelerini ve beyin taramalarının mahkemede hafıfletici delil olarak kullanılabileceğini savunduğunda bir tartışma başlattı. zeri olan) Viding'in tanımlaması ile vurdumduymaz ve duygusuzca davranışlardı. ANTİSOSYAL DAVRANIŞ Viding, (genleri birbirine %100 benzeyen) tek yumurta ikizleri ile (diğer kardeşler gibi genlerinin yaklaşık %50'si aynı olan) çifl yumurta ikizlerini karşılatırarak, bu iki kriteri kapsayan şeyin genetik olarak belirlendiğini keşfedebildi. Yakında yayımlanacak olan bulguları, vurdumduymazduygusuz özellikleki insanların diğerleriyle olan bireysel farklarının %70'inin nedeninin genler olduğunu ileri sürüyor. Diğer bir deyişle, psikopatinin çekirdek belirtileri büyük oranda genetik olarak belirleniyor. Daha sonra Viding, aşırı örnekleri bulabilme umuduyla her gruplaki ikizler arasında (bu karakter özellikleri konusunda) puaııı en yüksek olan yüzde 10'luk kısmı inceledi. En fazla antisosyal davranışlar gösteren yüzde 10'luk kısmın yaklaşık yarısı vurdumduymazduygusuz özellikleri konusunda yüksek puanlara sahipti. Antisosyal davranışlarında iki tip olduğu görüldü. Antisosyal davranışların, vurdumduymazduygusuz özellikleri ile hirlikle bulunduğu zaman, (bu özelliklerin ortada olmadığını durumlardan) çok daha olası bir şekilde genlerin bir sonucu olduğu anlaşıldı. YALAN VE ZORBALIK Şimdiye kadarki çalışmalar sadece, (çoğunluğunu suçluların oluşturduğu) kimliği belirlenmiş psikopatlarla ilgili bilgi sağladı. Vancouver'deki British Columbia Üniversitesi'nden psikiyatrist ve psikopati uzmanı Robert Hare, şimdiye kadar eksik olan şeyin, çocuklukta başlayıp büyüdükçe kişiyi takip eden psikopatik eğilimleri kükenlerinin araştırıldığı çalışmalar olduğunu söylüyor. Hare, Psikopati Kontrol Listesi (PCL) adlı bir ölçme sistemi oluşturdu. Bu liste planlanmış röportaj ve bilgiyi kullamyor. Örneğin bir suç kaydı psikopatlık konusunda kapsamlı bir nümerik skor veriyor. Bunuıı PCLR adlı son versiyonu, yetişkinler üzerinden uygulanan kendi türünde en yaygın kullanılan metod. Yetişkinlerin testi, diğerlerinin vurdumduymaz ve acımaz bir şekilde kullanılmasını ve kronik değişken ve antisosyal yaşam tarzını ölçerken, çocukların testi, " kötü ya da suçlu hissetmek", " ileriyi planlamamak" ve "düşünmeden hareket etmek" gibi maddeler içeriyor. Hare ve Frick bu testi Antisosyal Süreç Eleme Aygıtı (APSD) olarak adlandırıyor. Londra'daki Psikiyatri Enstitüsü'nden Essi Viding de ğeleceğin Mike'larını ortaya çıkarabilmek için girişimlerde bulundu. Enstitünün ikizler üzerinde devam eden çalışması sayesinde Viding, yedi yaşındaki İngiliz ve Galli 4000 kadar ikize ulaşma şansı buldu. Bu ikizler okuldaki ilk yılın ardından öğretmenleri tarafmdan iki kritere ğöre seçildi. Birincisi yalan söylemek ve zorbalık gibi antisosyal davranış bozuklukları iken, ikinci neden ise (Frick tarafından test edilen kategorilerin ben Bilim herşeyden önce gözleme dayanır. Gözlem de nesnel bir dille betimlenerek bilim insanlarının kullanımına sunulur Bilim dilinde en önem verilen husus, kullanılan kelimelerın Saygı kavramı ülkeöznel değer yükünden ârî tutulmalarıdır. Bilimsel toplumlara baktığınızda on mizde beş paralık edillarda da hitap tarzının yalnızca gözlemsel miş, toplum gözleme temele yaslanan kelimelerden oluştuğunu göre karar vermek yegörürsünüz. Almanca Herr (erkek için), rine otomatik olan ve Frau (evli dişi için) ve Frâulein (evlenmetamamen öznel hırslamiş dişi için), Ingilizce Mr. Mrs. ve Miss, Fransızca'da da (genitit öntakı atılarak) Si ra dayanan bir mekaeur, Dame ve Demoiselle bu tür hitap tarz nizmaya göre hitap etlarıdır. (Çapkın Fransızlar Dame ve Demomeye alışmıştır. iselle sınırını dişinin meme gelışim safhasına göre çızdiklerini söylerler!) Bu nesnel hitap tarzlan hattâ meslek unvanlannın önüne dahi getirilir. Almanca'da savaş filmleri müdavimleri bu dıli bilmeseler bile "Herr General!" hitabını ezberlemişlerdir. Fransızca'da öğrenci hocasına (eğer hoca örneğin erkekse) "Monsieur le Professeur" diye hitap eder. ilkel toplumlar ise gözlemden ziyade birisinin uydurduğu ve genellikle toplumda kemikleşen birmasala göre değer yüklenen hitap tarzlannı seçerler. Örneğin Sovyetler Birliği'nde Ekim Devrimi öncesinde kullanılan nesnel "Gospodin" (Bay) kelimesinin yerini öznel lavariç" (yoldaş) almıştır. SSCB'de sizinle aynı yolda gitse de gitmese de herkes tavariç'ti. Türkiye'de de özellikle yirminciyüzyılın son çeyreğinde ülkeye egemen olan Anadolu kırsal kültürü herşeyi hak etmeden gasp etmek eğiliminde olduğundan, saygınlığı da basit bir kelıme oyunuyla gasp etmeye kalkışmıştır. Türkiye'de herkes, ne olursa olsun artık "sayın"dır. Saygı kavramı bu şekilde beş paralık edilmiş, toplum gözleme göre karar vermekyerine otomatik olan ve tamamen öznel hırslara dayanan bir mekanizmaya göre hitap etmeye alışmıştır. Ben ve ailem 1 Eylül'den itibaren Fransa'nın en prestiıli eğitim ve araştırma kurumu olan College de France'ın nazik bir davetı üzerine bir yıllığına Paris'e gidiyoruz. Siz bu satırları okurken ben "sayınlar" toplumundan "sieur", "dame" ve "demoiselleler toplumuna gitmiş olacağım. Biryıl süreyle Collöge de France'da hem ders verecek ve hem orada hem de Museum Nationale d'Histoire Naturelle'de araştırma yapacağım Bundan böyle size artık Paris'ten seslenecek, oradakı bilim haberlerini ve izlenimlerimi nakledeceğim. Umarım dönünce ulusumu daha az "sayın" ama daha çok "Bay" ve "Bayan "lar olarak bulurum. DAME VE DEMOİSELLE TÜRKİYE'DE DURUM ÇEVRESEL NEDENLER Psikopal olmayan çocukların antisosyal davranışlarmın nedeni %70 oranında çevresel nedenlere (mesela kötü bir aile ortamı) bağlı iken, vurdumduymazduygusuz çocukların antisosyal davranışlarının sadece %20'sinin çevresel nedenlere bağlı olduğu ğörüldü. Kalan kısımların nedeni ise genlerdi. "Çocuklar arasında, antisosyal davranışlara oldukça yatkın hir alt grup var" diyen Viding şunu öne sürüyor: "Bu çocukların genetik yatkmlıkları, iyi bir ailenin çatısı altında olsalar bile çocukların bu özelliklerinden kurtulamayacakları anlamına geliyor. Kötü bir aileye denk düşmelerinin ise, bilhassa güçlü bir kötü etkisi olur." "Psikopatik eğilimleri konusunda en fazla puaııa salıip olan ve yüzde 12'lik kısımda buluYazının devamı 22. sayfada 913/518 Eylül 2004