Catalog

dörtköşe Karbonmonoksit (CO) zehirlenmesi Pref. H. Okkeş C O Zchıı lenmesının en uncmlı kayndklan motor lu araçlann egzosları ev lerde kullanılan komuı bobası mangal gıbı ısmma araçları for maldehıt ureten fabrıkalar ev or man ışyoıı yangmlaıı bonrası çıkarı zehırlı qazlar ve sanayı atık maddelerıdır CO Zehirlenmesine bağlı istenmeyen ölümler özellikle kış aylannda ve havaların soğuk olduğu bölgelerde artıyor. Ülkemizde her yıl çok sayıda kömür ya da mangal sobası nedenıyle karşılaşılan ölümler görülmekte. dan sonra hareketle belırtüerm arttığını ıfade ederler Sıgaıa ıçen kışüerde kanda kı karboksıhemoglobın (HbCO) sevıyelerı %5 10 cıvarında artar ve kronık CO alımının bu kışılerde gorulen dterosklerozun en onemlı nedenı oldugu bılınıyoı Kanıyon ve TIR şoforlerınde uzun ve hdvalandırma sıstemlerı yeteısız olan tunellermde çalışan ışçüerde kapalı otopdiklaıda çalışan gorevlılerde kanda kı kdiboksıhemoglobın sevıyelen yuk sek bulundu Metılen klond ıçeren maddeyle boyanmıs renklı ışık ampullerın ıaınmasına baglı olarak çıkan dumanın uzun sure solunması nutıcesınde metılen klond kaıbon morıoksıtp metabo lıze olur VP zehırlenmc belııtılen gostoı u rı olçulebılır 7. Nefes darlığı dınlemekle şup helı akuger sesı alınan olgular vo multıtrdvmalı olan hastalarda gogus ı ontgenı çektıı ılmelıcür 8. Bılgısayarlı tomografı VP man yetık resonans goruntuleme yon temlerı CO zehırlenmesınden son ra sınır sıstemındeh ıskemık hasan saptama konusunda ortd derecede hdssastu ancak spesıfık degıldır Elifin Öküzü Sevan Nışanyan geçtıgun Kasım ayında ügınç bır kıtap yayımladı Kıtabın adı Elıfırı Okuzu ya da Surprızler Kıtabı' (Adam Yayınları) Yazar Turkçede kullanageldığımız 1000 kddar sozcugun tarıhçesuu çıkarmış Sozcukler arasında koklerı umulmadık yerlere uzananlan keyıflı bır anlatımla okura sunmuş Kıtabı cazıp kılan bır başka nokta daha var Doı tkoşe yle bırlıkte dagıtüan Cumhunyet adlı kırmızı başlıklı yarı sıyah beyaz gazetenın kankaturcu^ lerınden Semıh Poıoy un usta çızgılerı Kısacası bu kıtap dılı sozcuklen karıkaturlerı ve surpnzlerı sevenler ıçın yaratılmış Omegın sebze ıle zevzek arasında yakın ılışkı var Farsça sebz den sebze (yeşıl olan şey yeşülık) sebzenın kuçugu olan sebzek ten de zevzek turemış Zevzek ddımıze taa 16 yuzyüda gırmış O devırde Istanbul halk ağzında kullamlırmış Felsefe ıle safsata arasında da ügınç bu bağ var Felsefe Yunancd sophısterıa yanı bü gelık taslayıcılık anlamına gelmekteymış Arısto nun 'De Sopluütıcıs Elenchıs adlı eserı Ortaçağda Ardpça ya Lı Ehlı s Sefseta' adıyld çevrüınce sefseta zamaıüa düımızde 'salsata ya donuşmuş Mudur üe devır arasındakı ılışkı de bır Tanı CO zehirlenmesi şuphesı olan an cak hafif semptomlar gosteren (bılınç kaybı yok kardıyopulmoner semptomları yok bılıncı açık ve koopere) hastalarda karboksıhemoglobın sevıyesının olçul mesı ve sessız ıskemı olasüıgma karşı elektrokardıyografı (EKG) çetalmesı ço ğu zaman yeteı lıdıı Daha uzun sure CO ıle karşüaşmış hastalarda ıskejnık hasa 9 (SPECT) Bu olgularda ıskemık hasan gosteıme konusunda ılerı derecede hassdstır ancak spesıfık degıldır CO 7ehırlenmesı çok yaşlılarda ve kuçuk yaştak olgulaıda dahd cıddı sey reder Hamıleler dıger yaş gruplarına gore daha fazla rısk taşımaz Ancak fetus ıskemık hasaıa karşı daha duyarlıdır ve dahd buyul rısk altmdadır Multıtravmalı hastalarda yanık gelışmış olgularda setebıal îbkemısı ve myokardıal ıskemısı olan olgularda CO zehirlenmesi daha cıddı scyıodeı Tedavi Tum uddı olgularda ve zehırlen me şuphesı olan hastalarda Acıl Ser vıs e geldıgı aııddiı ıtıbdren ABC (havdyolu solunum dolaşım) kontrolu yapılır Hastalara hemen maske yardı mıyla (ıeseıvuatlı nonbreathıng mas ke) veıılen "olOO oksıjen ıle normo barık oksıjpn (NBO) tedavısı başlan malı Solunum destegıne gereksınımı olan hdstalara ıse spontan solunum sağlanıncaya ya da endotrakeal entu basyon yapıldiid kdddr bag valve rridske ydrdımı ıle "olOO oksıjen verü melı Acıl Seı vıs e gelen olgular klınık degcılendııme didından tedavıyp bdşlamalı Hafıf bulgulan olan hasta laı (bulantı baş agrısı guçsuzluk grıp benzerı halsızlık) 4 saat sureyle °,.100 NBO verüerek takıp edılmelı Bılınç kaybı amnezı myokardıal ıskemı bulguları olan olgulara hıper barık oksıjen (HBO) tedavısı başlan malı CO zehulenmesınde HBO ıle stan dart tedavıde "olOO oksıjen 90 daküca suıoylp veıılıı Oıta derecede semptomlaii oldn olguldi bırıncı tedavıden yarar gorebılırler Ancak semptomların genle modıgı hastalaıda ıkıncı ve uçuncu sednsldr pldnldnabılır HBO tedavısının vu cuttan CO ı elımme etme yarunda oksıje nın dokulaıa dagüması ve hemoglobınden CO ı uzaklaştırma konularında da faydası vardır Hafıf semptomldiı olan hastalar % 100 NBO ıle tedavıden sonra evıne gonderılebılır Ancak benzer ya kınrnalan tekraılaısa yenıden başvuıma ları soylenmelıdıı Bılınç kaybı amnezı oldn nobet geçıren olgular HBO tedavi sınden yanıt alsalaı ve yakınmdlan genleoe bıle yatıı ümdlıdır Hamılp olan bu ol gular ıçın de fetal monıtorızasyon ıçın ya tış planlanmalıdır CO zehirlenmesi olan ve tedavi ıle ıyıleşen olgularda 2 ıle 30 gun ıçınde benzeı ydkınmaldi olabılır Bu hastalann taburcu edılırken bu konuda uyanlmalan çok onemlıdır Uz Dr Ulkumen Rodoplu Acıl Tıp Dernegı Genel Bşk Izmır Alsancak Devlet Hastanesı Renksiz ve kokusuz CO lerıkiiz ve kokusuz bır gdzdır Vucutta oksıjenın tutulma sı taşınması ve kulkımmını bozar Suratle doku hıpoksısıne ve ıskemıye yol açar Hemoglobın myog lobm sıtokrom P 450 sıtokrom aa3 gıbı solurıum pıgmentlerı ve enzımlerı ıle bağlanır Hemoglo bının CO'e aflınıtesı oksıjene kı yasla 250 kdt daha fa7İadır Bu baglanma sırasında kaııda oluşan kaıboksıhemoglobın nedenıyle dokulara gereklı mıktarda oksıjen taşınamaz Bu da hıpoksı ıskemı vc doku olumu denıeHır Klinik belirtiler Beyın ve kalp gıbı yuksek oksıjene gereksmım duyan oıgaıı lar CO zehıılenmesı nedenıyle kolayca etkılenır VP bozuluı Norolojık semptom ve behıtılcı şunlaı oldbılır Yoıgunluk bikıntı halsızlık grıbal enfpk sıyon benzerı tablo bulantı duşunme 7orlugu baş donmesı ı uhsal labüıte pa restezı guçsuzluk kusma letarjı som nolans stroke koma nobet lespıratudi arrest Ayııcd rayokdidıal ıskemı nede nıyle gogus agnsı dısrıtmı nedenıyle çarpıntı dolaşımın zayıflamasına bdğlı olaıak da hafıften şıddeüıye kadar cıltte beneklenme gorulur Kapıller gerı do lum zayıflar hıpotansıyon ya da kaıdıyak arıest gelışebüır CO zehırlenmpsıne baglı olaıak gelışen ıskemı nedonıyle şu klmık tdblolar kaışımıza çıkabılır 1. Rabdomıyoli7 2. Nonkardıyoje nık pulmoner odem (NKPü) 3. Multıor gan yetmezlıgı (MOY) 4. Dıssemme ınt ravaskuler koagulasyon 5. Cılt hasdrı 6. Interval CO Sendıomu 7. Akut tubuler nekroz CO zehırlenmesme bağlı gelışen semptom ve belirtiler noroloıık ve myo kaıdıyal oksi]en gprpksınımının artması ılp daha da belııgınleşıı Bu hastalaı ıstırahat hküınde ılk belırtüerm başlamasınrın boyutlarını saptamak ıçın ıloıı tetkık leı yapılmalı 1. Kaıboksıhemoglobının ko ok sımetrık olçumu gerçok sevıyeyı gobte ııı Pulse okjimetıe ıle yapılan olçumler ıse HbCO sevıyesı konusunda yanıltıcı bılgı verır ve oksıjen satuıasyonu yuzde lerı yuksek çıkaı 2. Iskemık hasan gostormok ama rıyla metabolık asıdozun geruşlığı sap tanabılu Aıteıidl kdiı gdzları serum elektrolıt duzeylen ve serum laktat sevı yesı bakılaıak metabolık asıdoz genışlıgı saptdnabılıı 3. lam kan sayımı ıle hemoglobın sevıyesı bulunabılıı 4. EKC gogus agrısı çarpıntı dıs rıtmı olan her hastada çekılmelıdıı Ayn ca hastalaı ın monıtorızdsyonu ıçın de kullanılabılır Yaşlı hastalarda sessız ıske mı ataklan olabıleceğı akıldd tutuldrak yakmmdbi olnidba da çekılmelıdır 5. Myokard hasarını olçmek ama rıyla serum CK MB ve troponın sevıyeleı ı olçulebılıı 6. Kabdomıyolız gıbı ıskelet kabi hasarını saptamak amacıyla serum CK myoglobın ve ıdıar myoglobm sevıyelp alem Donerı bır şeyı (daıre) çevırmenın Arapçası ıdare' çevııen kışı de mudıı yanı bızdekı mudur Jınekolog üc zampara gumruk ıle market fermaur üe fırma fasıkul üe faşıst falso üe fay evldt ıla mevlut cereyan üe maceıa diasında da ügınç geçışler olmuş * ** Kıtapta satır satır adımı aradım ama yoktu 1 Ne yazık Okkeş Maraş cıvarlarında yaygın bır ısımdıı Okkase Efendı den gehr Bpndenız Pıref Okkeş Maraşlı değılım Adımın Latınce ' occultus yanı 'okkultızm den turetüdıgını bıı kez daha ıtıraf edeyım Bu gızlı kapaklı gorulemeyen bazı ustu kapalı ışlerı alışagplmı? yon temlerden farklı yontemleı kuUtinarak nıeydana çıkarüması anlamına gehr hakın Sayın Nışanyan bu konuya kıtdbmda değuımemış lyı de yapmış A * * Konuyla pek alakası yok ama hazır aklıma gelmışken yazayım Bu oncekı Başbdkan ve Başbakan ydidımcüarmın ısımlennı bır araya toplanması da ügınçtı Yuksek (derın) devlet keskm kılıç üe mesut olur (Bulentyuksek uzun derın Devlet devlet Husamettmkeskın küıç Mesutmesut) O zamanlar bu konuya degınmemıştım çunku mazallah hukumet füan duşebüırdı Bu yazıyı okuyan okuılaıunın akluid herhalde şu atasozu gelmıstır "Leylegm omru lak lakla geçer 824/11