Katalog

uygulanmasını kolaylaştırmaktadır. Bu kapsamda devlet dışı aktörlerin bölgeye ve kırılgan ülkelere nüfuz etmesi için alternatif giriş noktaları seçilmektedir. EIHDR ve Hızlı Reaksiyon Mekanizması (RRM) (10) yeni sivil toplum, demokrasi, insan hakları ve çatışmayı önleme projelerine fon sağlamaktadır (Şekil 2). AB Delegasyonları içindeki Sivil Toplum Koordinatörleri (SCOs) (11); atölye çalışmaları, STK ve iş dünyasına kaynak sağlayarak yerel sivil toplum ve iş dünyası arasında kurulan ağları geliştirir. AB ile ilgili ülke arasındaki tüm bilgiler SCO ile paylaşılır ve bilgi akışına göre stratejiler gözden geçirilir. Bir ülkeye askeri müdahale zamanının gelmesi demek AB stratejisinin kırılgan ülkeye uygulanması için AB kriz yönetim sisteminin devreye girmesi demektir. İşin kitabına uydurulması için önce ‘gerçeği tespit ve izleme görevleri (factfinding and monitoring missions)’ düzenlenir. Kriz gene ülkenin kendi halkı aracılığıyla çözüleceğinden irtibat ofisleri oluşturulur. CIVCOM(12), STK uzmanları ile toplanırken sivil toplum örgütlerinin katkısı ile senaryolar görüşülür. Askeri ve sivil aktörlerin koordineli ve çok fonksiyonlu paketler dahilinde kullanılması için müşterek stratejik planlama ve görevlerin tespiti SivilAskeri Planlama Hücresi C S TRATEJİ 15 EKONOMİK MÜDAHALE Kırılgan ülkelere müdahalenin ekonomik boyutu kalkınma konseptinin uygulanmasıdır. ECHO(17), insani yardım ve fon desteği kapsamlı politikaların uygulanmasında önemli bir organdır. Kırılgan bir ülkenin ortalama ekonomik maliyeti 100 milyar dolardır. Kalkınma projelerinin AB içindeki adresleri kalkınma, dış ilişkiler ve ticaret (DG Dev, DG Relex, DG Trade) direktör yardımcılarıdır. Kalkınma projelerinin geliştirilmesinde ODA(18) gibi NGO’lar da kullanılmaktadır. Ekonomi stratejisinin temelini de iyi performans karşılığı kalkınma yardımı oluşturmaktadır. Bunun için ülke strateji kağıdındaki kontrol listelerinden ve analizlerden istifade edilmektedir. Dünya Bankası yardım edecek ülkeler ile ilgili düzenlemeleri yerine getirmekte ise de verici ülke olmadığında EDF(19) fonundan istifade edilmektedir. AB’nin müdahaleleri genellikle ‘havuç ve sopa’ stratejisini öngördüğünden siyasi ve ekonomik vasıtaların karışımı ile uygulanır. Eğer havuçlar işe yaramaz ise AB’nin demokratik ve insani yüzü bir anda değişerek ekonomik yardımların iptali, siyasi izolasyon gibi yumuşak yaptırımlardan askeri müdahaleye kadar varan zorlayıcı yöntemler devreye girer. Havuçlar ise Avrupa Ortaklığı veya Cotonou gibi anlaşmalar kullanılarak ülkelerin iyi yönetişim ve insan hakları adı altındaki AB isteklerini kabul etmesi ve bunun karşılığında AB’nin yardım ve ticaretinin artmasıdır. Ancak AB istekleri yapkurtul cinsinden olmayıp sürekli iyileştirmeyi gerektirdiğinden ve üye ülkelerin müştereken anlaştığı ekonomik, sosyal ve siyasi performans kriterlerine dayandığından AB ortağı olarak kabul edilmek zor iştir. Dipnotlar: 1 John NAISBITT: Megatrendler Asya, Altın Kitaplar, Çev. U. KAPLAN, (İstanbul, 1997), 31. 2 Richard FALK. Dünya Düzeni Nereye: Amerikan Emperyal Jeopolitikası, Metis Yayınları, (2005, İstanbul), 44. 3 Thomas P.M. BARNETT: Pentagon’un Yeni Haritası, 21 nci Yüzyılda Savaş ve Barış, Çev Cem KÜÇÜK, 1001 Kitap Yayınları, (İstanbul, 2005), 78. 4 Malcolm CHALMERS: "Rescuing the State: Europe’s Next Challenge", British Council, European Commission, Foreign Policy Centre, (2005). 5 EIDHR: The European Initative for Democracy and Human Rights. 6 Centre For Eurupean Policy Studies: The Reluctant Debutante, The European Union as Promoter of Democracy in its Neighbourhood, CPS Working Document No.223, (Brusselles, July 2005), 3. 7 ENP: European Neighborhood Policy. 8 SAP: The Stabilization and Association Agreement Process 9 CCAs: Commission’s Country Conflict Assessments. 10 RRM: Rapid Reaction Mechanism. 11 SCOs: Civil Society Coordinators in EU Delegations. 12 CIVCOM: The Committee for the Civilian Aspects of Crisis Management. 13 CMPC: CivilMilitary Planning Cell. 14 ESS: European Security Strategy. 15 DFID: Why We Need to Work More Effectively in Fragile States, (January 2005), http://www.dfid.gov.uk/pubs/files/fragilestatespaper.pdf Prime Minister’s Strategy Unit, UK Cabinet Office: 16 SaferworldInternational Alert: Developing an EU Strategy to Address Fragile States: Priorities for the UK Presidency of the EU in 2005, (June 2005), 36. 17 ECHO: Directorate General for Humanitarian Aid. 18 ODA: (İngiliz) Overseas Development Agency. 19 EDF: European Development Fund. ABD stratejilerinden alışkın olunan ‘kırılgan devlet’ kategorisine son olarak Türkiye de alındı. Bu kapsamda medya, sivil toplum örgütleri için AB kaynak ve personel ayırıyor. AB’nin ‘havuçsopa’ yaklaşımı sürekli bağımlılığı öngörüyor. (CMPC) (13) tarafından disiplinler arası uzmanlar bir araya getirilerek yerine getirilir. AB VE KIRILGAN DEVLETLER Avrupa Güvenlik Stratejisi (ESS) (14) ‘devlet başarısızlığı’nı beş temel tehditten biri saymakta ve bu tür potansiyele sahip devletlere ‘kırılgan devlet’ adı vermektedir. Bu tehditlere karşılık olarak ESS şu Modern Jeopolitik (ABD) Postmodern Jeopolitik (AB) şekilde ifade edilmektedir; "diplomatik, politik ve askeri vasıtaların tamamının uyumlu ve etkili bir * Çokuluslu * Devlet Aktörlü şekilde kullanılması". Kırılgan devlet; halkının * Yumuşak güç öncelikli * Sert güç öncelikli çoğunluğu için güvenlik, yönetim ve kamu * Uluslar. hukuk & rejimler hizmetleri gibi temel fonksiyonlarını yerine * Ulusal çıkar esaslı * Avrupa odaklı * Küreselleşme getiremeyen devlet olarak, tanımlanmaktadır. * Kırılgan devletler * Başarısız Devletler AB’ye göre kırılgan devletler ‘iyi yönetilen * Gri bölgeler * İyiler ve Kötüler devletler’e dönüştürülecektir(15). AB, kırılgan * İyi yönetişim * Demokrasi devletlerde demokratikleştirme ve stratejik barış * Diplomasi * Zorlama yapma görevleri arasında tercih yapacaktır. * Avrupalılaştırma * Amerikalılaştırma AB’nin kırılgan ülkelerde demokrasi inşası Şekil 1 : Modern & Post Modern Jeopolitik Bosna, Kosova, Cezayir ve Gazze, Nijerya, Uganda, Sierra Leone, Nepal, Afganistan ve * Siyasi Diyalog Politik; CFSP * Özel Temsilciler Gürcistan gibi ülkelerde * Müşterek Faaliyetler * Özel Haberciler test edilmiştir. 2004 * Ortak Pozisyonlar * Deklarasyonlar yılında EIHDR sadece * HavuçSopa * Troyka Görevleri kırılgan devletler için 124 * Sivillerin korunması Kriz Yönetimi; * RRF milyon Avro bütçe * Önleyici strateji ESDP, ESS * AB Polisi almıştır. EIHDR programı 20022004 döneminde 29 * Petersberg görevleri * ECHO olan kırılgan ülke * İnsani yardım * EUMS miktarını daha sonra * SivilAsker Planlama Hücresi * Güvenlik reformu 32’ye çıkarmıştır. Bu * Delegasyonlar Demokrasi İnşası; * İyi yönetişim * Sivil Toplum Koordinatörü ülkeler arasında EIDHR, RRM * İnsan hakları Endonezya, Kamboçya, * Alan Temsilcileri Ağı * Hukukun üstünlüğü Meksika, Bosna, Türkiye, * NGO’lar * Sivil toplum desteği Rusya, Cezayir, Sudan, * Sivil Toplum * Medya desteği Kongo, Kolombiya gibi * Medya * NGO desteği ülkeler * DG’ler (Dev, Relex, Trade) bulunmaktadır(16). 2005Ekonomik Yardım; * Bölgesel İşbirliği Anlaşl. * EDF Ülke Strateji Kağıdı (PHARE, TACIS, MEDA vb.) 2006’da ise listedeki * IMF, Dünya bankası * Kalkınma Yardımı dönüştürülecek, kırılgan ülke sayısı 68’e ulaşmış * BM Kalkınma Fonu * Ekonomik Ortaklık Anl. olup, çoğu Ortadoğu ve * ODA * Ticari Anlaşmalar Orta Asya ülkesidir. Şekil 2 : AB Müdahale Mekanizmaları