Katalog

14 Nejat ESLEN Emekli Tuğgeneral Irak’ın kuzeyi ve Türkiye’nin güvenliği… C S TRATEJİ ilgilidir. Bölge, İsrail’in de jeostratejik ilgi ve etki alanının içindedir. Bölgede Kürt devletinin gerçekleştirilmesi durumunda, İsrailKürdistanErmenistan jeostratejik ekseni oluşur. Böylesine bir gelişme, Ortadoğu ve Kafkasya’daki dengeleri bütünü ile değiştirebilir. Irak’ın Kuzeyinde bir Kürt devletinin kurulması, ABD’nin ve İsrail’in çıkarlarına hizmet eden bir jeostratejik merkez oluşturabilir. Bölge, yukarıda sıralanan nedenlerle Türkiye’nin güvenliğinin ‘yumuşak karnını’ ve Türkiye’nin üniter yapının korunması gayretlerinin ‘ileri karakolunu’ oluşturur. Çünkü, Türkiye’nin güvenliği ile ilgili yaşamsal çıkarlarının korunması, bölgede bu çıkarlarına ters düşen oluşumların önlenmesine bağlıdır. Bütün bu nedenlerle de Türkiye’nin bölgede aktif olması zarureti vardır. Kerkük ise sorunları ve etnik yapısı ile Irak’ın küçük bir modelidir. Kerkük, Türkiye’nin Irak politikasının, ‘jeostratejik düğüm,direnç ve kırılma noktasıdır’. Irak’ın geleceği belirsizliklerle dolu. ABD Irak’ın bütünlüğünden yana olduğunu söylese de bu iddia inandırıcı değil; çünkü, ABD’nin tutumu, Irak’ın etnik ve mezhepsel yapısı ile giderek artan şiddet bu ülkenin bölünmekte olduğunu gösteriyor. Bütününü kontrol edemese bile ABD, Irak’ın kuzeyinde çıkarlarına uygun düşecek bir oluşumun gerçekleşmesini istiyor. Irak’ın kuzeyindeki Kürt devleti oluşumu, ABD’nin bölgedeki küresel petrol rezervlerinin yüzde dördünü kontrol etmesine imkan verebilecek. Ayrıca, Irak’ın kuzeyine yerleştiği takdirde ABD, bu bölgeden, Basra Körfezi’ni, Körfez petrollerini, İran’ı, Kafkasya’yı, Karadeniz’i, Doğu Akdeniz’i, Süveyş Kanalı’nı, bölgedeki tüm enerji güzergahlarını denetleme avantajlarını elde edebilecek. ABD himayesinde şimdilik bağımsızlığı ilan edilmiş olmasa bile Kürt devletinin gerçekleştirilmesi Türkiye ile uzlaşmaya bağlı; uzlaşma gerekli çünkü, ABD’nin ve Türkiye’nin bölgesel çıkarları örtüşmüyor ve asıl sorun da bu. Bu kapsamda ABD, öncelikle Türkiye’nin Irak’ın kuzeyindeki Kürt liderlerle diyalog kurmasını istiyor. Böylesine bir diyalog, Irak’ın toprak ve siyasi bütünlüğünü bir politika hedefi olarak benimsediğini söyleyen Türkiye’nin bu politikasını değiştirmesi ve Kürt liderlerin meşruiyetini kabullenmesi anlamına geliyor. ABD ayrıca, Türkiye’den Kerkük’te yapılacak referandum sonuçlarını, yani Kerkük’ün Kürt bölgesine katılmasını, bölgedeki Kürt oluşumunu kabullenmesini ve bu oluşum ile işbirliği yapmasını da istiyor. I rak’ın Kuzeyi, coğrafi konumu ile Fırat ve Dicle Havzasını (Mezopotomya’yı) Anadolu’nun Doğusu ile Ortadoğu’yu ise Anadolu’nun Doğusu üzerinden Hazar Havzası ile birleştirir. Bu nedenle de Irak’ın kuzeyindeki gelişmeler, potansiyel bir ‘domino etkisi’ ile Basra Körfezi’nden Hazar Havzası’na kadar uzanan bölgedeki tüm dengeleri tetikleyebilir. Bölge Ortadoğu, Orta Asya ve Kafkasya coğrafyalarından oluşan enerji zengini jeopolitik ‘yaşam sahası’ içinde yer aldığı için 11 Eylül sonrası başlatılan küresel güç mücadelesinin de içindedir. Irak’ın kuzeyi enerji zengini bir bölgededir. Bölge kanıtlanmış küresel petrol rezervlerinin yaklaşık yüzde dördünü (yaklaşık 50 milyar varil) bünyesinde bulundurur. Yeni araştırmalarla rezervlerin artırılması potansiyeli mevcuttur. Sahip olduğu enerji kaynakları nedeni ile Irak’ın kuzeyi jeopolitik içinde küresel ölçekte öneme sahiptir. Irak’ın kuzeyinde, Türkiye coğrafyası içinde Orta Doğu’nun en önemli su kaynakları mevcuttur. Bu nedenle de Irak’ın Kuzeyi, kuzeyindeki coğrafya ile birlikte yirmi birinci yüzyılın en kritik iki maddesini, yani petrol ile suyu buluşturur. Bu nedenle de Irak’ın Kuzeyi, Anadolu’nun Doğusu ile birlikte bölgesel jeopolitik içinde bir ‘yaşam sahası’ oluşturur. Bölge, bünyesinde mevcut enerjiyi Türkiye coğrafyası içinden, doğrudan Akdeniz’e indirdiği için enerji güvenliği gayretleri içinde önem taşır. Irak’ın Kuzeyi, coğrafi konumu ile Basra Körfezi’ni, enerji zengini Körfez ülkelerini, Babülmendep Boğazı, Kızıldeniz ve Süveyş Kanalı yolu ile Akdeniz’e açılan enerji güzergahını, BaküTiflisCeyhan güzergahını, Doğu Akdeniz’i, Karadeniz’i ve Kafkasya’yı denetleme imkanlarına sahiptir; bu nedenle de bölge küresel ve bölgesel jeopolitik içinde önem kazanır. Barzani ile Bush 2005 yılında Beyaz Saray’da bir araya gelmişti. ABD’nin Kürt tuzağı ABD’nin tasarılarına göre Irak’ın kuzeyindeki Kürt oluşumu, Irak’ın istikrarsız Şii ve Sünni bölgeleri ile Türkiye arasında bir ‘kordon’ bölge oluşturacak. Irak’ın Kuzeyinde PKK etkisizleştirilecek; buna karşılık Türkiye, Kürt varlığını tanıyacak. Genişletilmiş Ortadoğu Projesi içinde Ortadoğu yeniden şekillendirilirken bölgede kurulması gayretleri sürdürülen Kürt Devleti’nin yaşaması, çevresinde dost devletler oluşturmasına ve Akdeniz’e açılmasına bağlıdır. Bu açılış, ancak Suriye veya Türkiye üzerinden gerçekleştirilebilir. Genişlemenin doğal istikameti GAP bölgesi, BaküTiflisCeyhan ekseni ve Akdeniz’dir. Bu nedenle de bölgedeki gelişmeler Türkiye’nin güvenliği ile yakından ilgilidir. CENDERE TUZAĞI Bölgede bir Kürt devletinin oluşturulması, Irak’ın Kuzeyi KıbrısGiritMora veya Türkiye’ye yakın Yunan adaları eksenini oluşturarak Türkiye coğrafyasını güneyden çevreleyebilir. Gelişmeler, bu açıdan da Türkiye’nin güvenliği ile yakından TAMPON KÜRT BÖLGESİ ABD’nin tasarılarına göre Irak’ın kuzeyindeki Kürt oluşumu, Irak’ın istikrarsız Şii ve Sünni bölgeleri ile Türkiye arasında bir ‘kordon’ bölge oluşturarak ve ekonomik faydalar sağlayarak Türkiye’nin çıkarlarına hizmet edebilecek; Irak’ın Kuzeyinde PKK etkisizleştirilecek; buna karşılık Türkiye, Kürt varlığını tanıyacak, Kürt bölgesinin dünyaya açılımı için ve özellikle de Kürtlere ticaret, ulaştırma ve petrol ihracatı için imkanlar sağlayarak karşılıklı bağımlılık ilişkisi kuracak, Kerkük Kürt bölgesine bağlanacak, ancak Türkmenlere ayrıcılıklı azınlık hakları tanınacak. Irak’ın siyasi ve toprak bütünlüğünün korunması ve Irak’ın Kuzeyindeki PKK unsurlarının tasfiye edilmesi Türkiye’nin Irak ile ilgili öncelikli yaşamsal çıkarlarını ve politika hedeflerini oluşturuyor. Türkiye’nin çıkarları ayrıca, Türkmenlerin haklarını ve güvenliğini korumayı,